Jovan Byford Potisnuta istina Br. 7 Olivera Milosavljević POTISNUTA ISTINA Kolaboracija u Srbiji 1941-1944. 0 1 Olivera Milosavljević Potisnuta istina Br. 7 Olivera Milosavljević POTISNUTA ISTINA Kolaboracija u Srbiji 1941-1944. IZDAVAČ: Helsinški odbor za ljudska prava u Srbiji ZA IZDAVAČA: Sonja Biserko *** UREĐIVAČKI KOLEGIJUM: Latinka Perović Olivera Milosavljević Sonja Biserko Seška Stanojlović PRELOM: Nebojša Tasić POTISNUTA ISTINA KORICE: Ivan Hrašovec ŠTAMPA: "Zagorac", Beograd 2006. Kolaboracija u Srbiji 1941-1944. TIRAŽ: 600 ISBN - 86-7208-129-3 Ova edicija objavljena je zahvaljujući finansijskoj pomoći Evropske unije. Helsinški odbor za ljudska prava u Srbiji snosi isključivu odgovornost za njen sadržaj za koji se ni pod kojim okolnostima ne može smatrati da odražava stav Evropske unije. *** This document has been produced with the financial assistance of the European Union. The contents of this document are the sole responsibility of the Helsinki Committee for Human Rights in Serbia and can under no circumstances be regarded as reflecting the position of the European Union. 2 3 Olivera Milosavljević Potisnuta istina Sadržaj: ● Uvod ................................................................................................. 7 I DEO Javna delatnost i propaganda kolaboracionista 1941-1944. 1. Nepokolebljiva vera u nemačku pobedu .............................. 20 2. Antisemitizam ........................................................................... 25 3. Antikomunizam ........................................................................ 28 4. Antidemokratija ........................................................................ 31 5. "Nova Srbija" u "Novoj Evropi" .............................................. 33 6. Vaspitavanje omladine ............................................................. 36 7. Svakodnevni život .................................................................... 41 ● Metodološki pristup ....................................................................... 57 - Napomene .................................................................................... 63 ● Ministri u kolaboracionističkim vladama ................................... 64 ● Registar ideološko-političke aktivnosti i propagande .............. 66 - Uredbe kolaboracionističkih vlada .......................................... 66 - Izbor iz dekreta koji se odnose na Jevreje i Rome .................. 69 - Izbor iz dekreta koji se odnose na "nacionalno nepouzdane 69 službenike ........................................................................................... - Naredbe, odluke, objašnjenja kolaboracionističkih vlada ... 69 - Odluke gradskih i opštinskih organa vlasti, strukovnih 72 udruženja, oglasi firmi ...................................................................... - Konkursi ....................................................................................... 74 - Uredbe, naredbe i saopštenja nemačkih okupacionih vlasti 75 - Navedene odluke koje se odnose na Jevreje i Rome ............. 76 - Navedene odluke koje se odnose na komuniste .................... 79 - Govori i izjave Milana Nedića .................................................. 81 - Propagandni tekstovi o Nediću kao "Ocu" ili "Sinu" nacije . 82 - Vizije "Nove Srbije" i njene zadružne organizacije ................ 83 - Upotreba pojmova "rasa" i "arijevac" ....................................... 85 4 5 Olivera Milosavljević Potisnuta istina - Položaj žene u "Novoj Srbiji" ..................................................... 87 - Propagandni tekstovi i odluke koje se odnose na Nedićeve 88 i Ljotićeve oružane formacije ............................................................ - Propagandni tekstovi o Adolfu Hitleru .................................. 92 - Veličanje Nemačke, njenih saveznika, nacionalsocijalističke 93 ideologije i izjave lojalnosti ............................................................... - Propagandni tekstovi o životu srpskih radnika i 100 zarobljenika u Nemačkoj .................................................................. Uvod - Odluke i propagandni tekstovi koji se odnose na četnike .... 103 - Propagandni tekstovi i objave protiv Jevreja i Roma ............ 105 - Antikomunistički propagandni tekstovi o objave ................. 108 - Tekstovi protiv antihitlerovske koalicije ................................. 116 Upravo doneti Zakon kojim se rehabilituju svi “ideološki” protivnici ● Registar prosvetno-kulturne aktivnosti i propagande .............. 120 komunizma, počinje sa datumom od 6. aprila 1941. što je istovremeno i - Aktivnosti Ministarstva prosvete i propaganda nove 120 njegov najzanimljiviji deo. Imali smo priliku da slušamo predlagače i prosvetne politike .............................................................................. zagovornike zakona1 koji su svojom srčanom odbranom ratnih “ideoloških” - Aktivnosti Narodnog pozorišta u Beogradu .......................... 123 protivnika komunizma, nedvosmisleno potvrdili da je čitava stvar i - Repertoar veselih pozorišta i bioskopa ................................... 125 smišljena isključivo zbog njih, a da ih oni posle 1945. ustvari i ne zanimaju, - Program Radio-Beograda i aktivnost novinarskog 127 odnosno, da su samo “kolateralna šteta” pokušaja rehabilitacije kvislinga iz udruženja ............................................................................................ vremena Drugog svetskog rata. Saopštili su nam i da bi čitav komunistički - Reklame za nove knjige, uredbe o zabrani knjiga, prikazi 129 period trebalo jednostavno proglasiti zločinačkim čime bi, misle oni, po knjiga .................................................................................................... automatizmu bili rehabilitovani svi njegovi “ideološki” protivnici, a oni - Sport, mali oglasi, reklame ........................................................ 130 ratni proglašeni borcima za pravednu stvar. Zato možemo očekivati da će (kao što se već desilo sa četnicima) ovog puta “demokratama” biti II DEO proglašeni nedićevci i ljotićevci, pa će po automatizmu “demokrate” postati Izvodi iz dokumenata i novinskih članaka 1941-1944. i balisti, hortijevci, ustaše, i na kraju, sam nemački Rajh. Svi oni zaista jesu bili “ideološki” protivnici komunizma, ali je, sasvim sigurno, Hitler bio - 1941. .............................................................................................. 135 najveći. Zato nije slučajno danas, njihov “ideološki” antikomunizam i - 1942. .............................................................................................. 199 početak i kraj svake argumentacije, uz prećutkivanje da su kao protivnici - 1943. .............................................................................................. 260 komunizma bili i aktivni protivnici celokupne antihitlerovske koalicije čiji je - 1944. .............................................................................................. 369 komunizam bio sastavni deo. Prećutkuje se i da je njihov “ideološki” ● Izvori ................................................................................................. 399 antikomunizam u tadašnjem shvatanju pojma podrazumevao veličanje ● Registar ličnih imena ...................................................................... 401 nacizma, antidemokratiju, i na prvom mestu, antisemitizam, “slučajno”, baš ● Registar geografskih imena ........................................................... 413 u vreme kada su milioni Jevreja ubijani u “Velikom Nemačkom Rajhu”. Na kraju, prećutkuje se i da su “ideološki” protivnici komunizma doživeli 1 TV B92, emisija “Utisak nedelje”, decembar 2005. učesnici ministar Milan Parivodić, istoričar Milan St. Protić, književnica Svetlana Velmar-Janković. 6 7 Olivera Milosavljević Potisnuta istina najveći poraz u istoriji XX veka zajedno sa ideologijom koju su podržavali. osporavanjem multietničke države koja već svojim strukturom “guši” Oni koji sve to danas prećutkuju da bi ih rehabilitovali kao ratne nacionalni ekskluzivizam, onemogućava njegovo okupljanje i uspon, i “ideološke” protivnike komunizma, nemaju pravo da se pozivaju na nasuprot “prirodnom” i “organskom” etničkom identitetu, nameće pobedničke saveznike iz Drugog svetskog rata. “neprirodni” multikulturalizam. Sa odbacivanjem “neprirodne” države išlo Pošto je neznanje i ignoracija uz selektivnost i (antikomunističku) je i osporavanje svih elemenata zajedništva, na prvom mestu, zajedničke mržnju već opšte mesto naše intelektualne i političke elite, i pošto je naša prošlosti, uz selektivno “izvlačenje” iz nje samo onoga što je ekskluzivno vlast već, ignorišući godišnjice oslobođenja Aušvica i pobede nad fašizmom “nacionalno”. Zato za razumevanje površnosti nacionalističkog vjeruju nije 2005, a ovih dana i pretvaranjem Muzeja revolucije u kapelu, pokazala koja zanemarljiva činjenica da se u svojoj prvoj fazi, sredinom 80-ih godina, ne joj strana u Drugom svetskom ratu u Srbiji leži na srcu (kao da to nije i samo pozivao na antifašizam, već se i prepoznavao kao nacionalizam po izbor strane u čitavom ratu), ova mala zbirka dokumenata i izvoda iz ratne tome što je negirao antifašizam kod svih ostalih jugoslovenskih nacija. štampe bi trebalo da olakša neupućenima orijentisanje u vremenu i Ambivalentna pozicija, međutim, u kojoj se nacionalizam našao, odbacujući prostoru. Jer, u vreme Drugog svetskog rata svaka podrška fašizmu bila je Jugoslaviju kao srpsku “tamnicu” a istovremeno tvrdeći da su samo Srbi fašizam, svaka podrška rasizmu bila je