Smak na produkt Promocja i rozwój obszaru w zakresie turystyki, dziedzictwa i kulinariów S m Taste for a product a k Promotion and development of the area in the tourism, heritage and culinary fields n a p r o d u k t T a s t e f o r a p r o d u c t ISBN 978-83-65551-84-9 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”. Instytucja Zarządzająca PROW 2014-2020 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Publikacja opracowana przez LGD „ZIEMIA PRZEMYSKA”, współnansowana jest ze środków Unii Europejskiej w ramach działania 19 Wsparcie dla rozwoju lokalnego w ramach inicjatywy LEADER, PROW 2014-2020. Autorzy tekstów / Authors of texts LGD „Ziemia Przemyska”, LGD „Zielone Bieszczady”, LGD Nasze Bieszczady, Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Körös Völgye Korekta / Proofreading Małgorzata Kuźniar Tłumaczenie na język angielski / Translation into English VERTE – Biuro Tłumaczeń w Rzeszowie Zdjęcia / Photos Kulinaria / Culinary: Tadeusz Poźniak © Copyright by Lokalna Grupa Działania „Ziemia Przemyska”, 2018 ISBN 978-83-65551-84-9 Opracowanie graficzne, skład i przygotowanie do druku Graphic design, DTP and prepress 35-216 Rzeszów ul. H. Sienkiewicza 8/66 tel. +48 730 999 731, 730 999 732 e-mail: [email protected] www.edytorial.com Przemyśl 2018 Spis treści Contents Projekt współpracy 6 The cooperation project 7 8 Chleb domowy i podpłomyki ze smalcem i kiszo- Gmina Medyka nym ogórkiem 9 Zespół Parkowo-Pałacowy w Medyce 22 Home-made bread and flatbreads with lard and pickled Medyka Municipality cucumber Park and Palace Complex in Medyka Szybkie gołąbki 11 Gmina Orły Quick cabbage rolls Kościół Rzymskokatolicki pw. Matki Bożej Gołąbki ciotki Marysi z omastą i maczką 12 Częstochowskiej w Drohojowie 24 Aunt Mary’s stuffed cabbage with “omasta” Orły Municipality and “maczka” (mushroom sauce) Roman Catholic church of Our Lady of Częstochowa in Barszcz kiszony z pierogiem Drohojów z ziemniakami i kaszą gryczaną 14 Gmina Przemyśl Pickled beetroot soup with pirog (pie) Kompleks obronny budowli i umocnień Twierdzy with potatoes and buckwheat Przemyśl 26 Sernik cytrynowy 16 Przemyśl Municipality Lemon cheesecake Defensive complex of buildings and fortifications of the Przemyśl Fortress Gmina Bircza Neogotycki pałac Humnickich z XIX w. w Birczy 17 Gmina Stubno Bircza Municipality Zespół cerkiewny i malowidła ścienne 19th century Neo-Gothic Humnicki palace in Bircza dawnej cerkwi w Stubienku 29 Stubno Municipality Gmina Fredropol Orthodox church complex and wall paintings Zespół małomiasteczkowy drewniano-murowany of the former Orthodox church in Stubienko w Kalwarii Pacławskiej oraz Sanktuarium Męki Gmina Żurawica Pańskiej i Matki Bożej 18 Fredropol Municipality Arboretum w Bolestraszycach 30 Żurawica Municipality A wooden-brick small town complex in Kalwaria Pacławska and the Sanctuary of the Passion and the Arboretum in Bolestraszyce Mother of God Gmina Krasiczyn Zespół Pałacowo-Parkowy w Krasiczynie 20 Krasiczyn Municipality Palace and Park Complex in Krasiczyn 31 Bieszczadzkie knysze 32 Proziaki 37 Bieszczady knish “Proziaki” – Polish pitta bread Fuczki – bieszczadzkie placki Gmina Czarna z kiszonej kapusty 33 Jaskinia w Rosolinie 40 “Fuczki” – Bieszczady sauerkraut pancakes Czarna Municipality Gołąbki z ziemniaków 34 Cave in Rosolin Stuffed cabbage with mashed potatoes Gmina Lutowiska Karpacka baba drożdżowa 35 Cerkiew w Smolniku nad Sanem 42 Carpathian yeast cake Lutowiska Municipality Orthodox church in Smolnik nad Sanem (Smolnik on the San) SMAK 4 NA PRODUKT Gmina Olszanica Gmina Tyrawa Wołoska Pałac w Olszanicy 44 Galeria rzeźby „Quo Vadis” Bogusława Iwanowskiego 50 Olszanica Municipality Tyrawa Wołoska Municipality Palace in Olszanica “Quo Vadis” sculpture gallery by Bogusław Iwanowski Gmina Sanok Gmina Ustrzyki Dolne Rynek w Mrzygłodzie 46 Szlak turystyczno-krajoznawczy „Korona Sanok Municipality Ustrzyckich Gór” 52 Market square in Mrzygłód Ustrzyki Dolne Municipality Gmina Solina Tourist and sightseeing trail ‘Korona Ustrzyckich Gór’ (‘The Crown of the Ustrzycki Mountains’) Zapora wodna w Solinie 48 Solina Municipality Dam in Solina 54 Gmina Baligród 55 Pierogi z tartych ziemniaków 58 The Baligród municipality Dumplings with grated potatoes Gmina Cisna 59 Krem z dyni 62 The Cisna municipality Cream of pumpkin soup Gmina Komańcza 63 Sernik z rosą 66 The Komańcza municipality Cheesecake with “dew” Miasto i Gmina Lesko 67 Karkówka 71 The Lesko Town and Municipality Pork shoulder Miasto i Gmina Zagórz 72 Żurek z białą kiełbasą 75 The Zagórz Town and Municipality Sour rye soup with white sausage 77 Ciasto z twarogiem 81 Zajazd Kondoros (Csárda) – Kondoros 90 Cheese-curd pie Kondoros (Csárda) Inn – Kondoros Haluska z serem twarogowym 82 Tama Miklós Horthy – Békésszenandrás 91 Cheese-curd haluska Miklós Horthy Dam – Békésszenandrás Sum z papryką i makaronem Mini Hungary – Jedyny interaktywny park mo- z sera twarogowego i grzybami 83 delarski na Węgrzech (Szarvas) 92 Szarvas catfish paprikás with cheese-curd Mini Hungary – The only interactive model park noodle and mushroom in Hungary (Szarvas) Węgierski gulasz / kociołek z plaży Körös 84 Region wód 93 Hungarian kettle goulash of the Körös beach Region of the waters Węgierskie pogacze 85 Muzeum Tessedik Sámuel w Szarvas 94 Crackling scone Tessedik Sámuel Museum – Szarvas Zacierka chłopska z kiełbasą 86 „Wielki” kościół luterański w Békéscsaba 95 Egg barley of peasants with sausage The ‘big’ Lutheran church – Békéscsaba Zupa z fasolki szparagowej Zamek Bolza w Szarvas 96 z wędzoną kiełbasą 87 The Bolza Castle – Szarvas Soup from French beans with smoked sausage Csabai Kolbász (kiełbasa) i Park Csaba – Békéscsaba 97 Arboretum 88 The Csabai Kolbász (sausage) and the Csaba Park – Arboretum Békéscsaba Centrum historycznych Węgier Muzeum Mihály Munkácsy – Békéscsaba 98 i historyczna ścieżka pamięci – Szarvas 89 The Mihály Munkácsy Museum – Békéscsaba Centre of Historical Hungary Teatr wodny w Szarvas 99 and the Historical Memorial Path – Szarvas Water Theatre – Szarvas SMAK 5 NA PRODUKT Projekt współpracy pn. „Smak na produkt – promocja i rozwój obszaru w zakresie turystyki, dziedzictwa i kulinariów” jest realizowany w ramach poddziałania 19.3 „Przygotowanie i realizacja działań w zakresie współpracy z lokalną grupą działania” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 TYTUŁ PROJEKTU: „Smak na produkt – promocja i rozwój obszaru w zakresie turystyki, dziedzictwa i kulinariów” OKRES REALIZACJI: sierpień 2018 – marzec 2019 CEL PROJEKTU: Poprawa jakości życia mieszkańców oraz promocja i rozwój obszarów objętych projektem współpracy w zakresie dziedzictwa i kulinariów oraz walorów turystycznych poprzez organizację warsztatów kulinarnych, pokazu plenerowego, wydanie publikacji, utworzenie podstrony internetowej, przeprowadzenie szkoleń z zakresu certyfikacji produktów tradycyjnych oraz udział w wyjeździe studyjnym i konferencji międzynarodowej. PARTNERZY: LGD „Ziemia Przemyska”, LGD „Zielone Bieszczady”, LGD Nasze Bieszczady, Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Körös Völgye OPIS PROJEKTU: W realizacji projektu biorą udział trzy Lokalne Grupy Działania z Województwa Podkarpackiego, tj. LGD „Ziemia Przemyska”, LGD „Zielone Bieszczady” i LGD Nasze Bieszczady, które sąsiadują terytorialnie ze sobą, mają zbliżoną kulturę i tradycję, podobne kulinaria oraz podobne potrzeby i dążenia oraz Partner zagraniczny Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Körös Völgye z Węgier. Obszary objęte działaniem partnerskich LGD cechują wybitne walory turystyczne, dlatego też wszystkie grupy zaangażowane w realizację projektu dostrzegają możliwość wykorzystania potencjału, jakim jest dziedzictwo kulinarne w rozwój obszaru i podniesienie jego atrakcyjności turystycznej. Na terenie każdej LGD istnieje szansa powiązania produktów tradycyjnych zwłaszcza kulinariów z ruchem turystycznym oraz zapotrzebowaniem lokalnej społeczności. W wielu przypadkach zdarza się, że mieszkańcy i turyści nie wiedzą o dostępności produktów posiadających wieloletnią tradycję, a w obecnych czasach turystyka kulinarna coraz bardziej zyskuje na popularności. Bardzo ważnym działaniem jest więc identyfikacja lokalnych produktów oraz ich ochrona i promocja, co przyczynia się do zachowania dziedzictwa kulturowego, rozwoju poszczególnych regionów oraz umocnienia tożsamości społeczności lokalnych. Zdjęcia arch. LGD „Ziemia Przemyska” The photos LAG “Ziemia Przemyska” Archive SMAK 6 NA PRODUKT The cooperation project titled “Taste for a product – promotion and development of the area in the tourism, heritage and culinary fields” is implemented as sub-measure 19.3 “Preparation and implementation of activities in the field of cooperation with the local action group” covered by the Rural Development Program for the years 2014-2020 PROJECT TITLE: “Taste for a product – promotion and development of the area in the tourism, heritage and culinary fields” IMPLEMENTATION PERIOD: August 2018 – March 2019 AIM OF THE PROJECT: Improvement of the quality of life of residents and promotion and development of areas covered by the cooperation project in the heritage and culinary fields as well as tourist attractions by organizing culinary work- shops, an outdoor show, publishing, creating a website, conducting training in the certification of traditional products and participation in a study trip and international conference. PARTNERS: LAG „Ziemia Przemyska”, LAG „Zielone Bieszczady”, LAG Nasze Bieszczady, KÖRÖSÖK Valley Association for Rural Development DESCRIPTION OF THE PROJECT: The project involves three Local Action Groups