Opracował: Ekoplan Rachuta, Arciuszkiewicz-Rachuta s.c. Siedziba: ul. Batalionów Chłopskich 50/1, 70-770 Szczecin oddział: ul. Górna 12, 78-550 Czaplinek Tel./fax: 94 372 09 29 e-mail: [email protected] Zespół autorów: mgr Marcin Rachuta mgr inż. Urszula Arciuszkiewicz-Rachuta mgr inż. Dorota Deptuła mgr Katarzyna Rachuta „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 1 Spis treści 1. Wstęp 4 2. Streszczenie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej 5 3. Podstawy prawne do sporządzenia Planu Gospodarki Niskoemisyjnej 6 4. Charakterystyka Gminy Świeszyno w kontekście gospodarki niskoemisyjnej z uwzględnieniem dotychczasowych działań z nią związanych 9 4.1. Analiza otoczenia społeczno – gospodarczego Gminy Świeszyno 9 4.1.1. Podział administracyjny, położenie gminy Świeszyno 9 4.1.2. Demografia 12 4.1.3. Walory przyrodnicze i rekreacyjne 13 4.1.4. Warunki klimatyczne 34 4.1.5. Jakość i ochrona powietrza 38 4.1.6. Zabudowa 44 5. Główne nośniki emisyjności na terenie Gminy Świeszyno 46 5.1. Energia cieplna 46 5.2. Energia elektryczna 48 5.3. Energia odnawialna 49 5.4. System transportowy 49 5.5. Przemysł na terenie Gminy Świeszyno 50 5.6. Zaopatrzenie w wodę 53 5.7. Gospodarka ściekowa 53 5.8. Gospodarka odpadami 54 5.9. Dotychczasowe działania gminy w zakresie efektywności energetycznej, gospodarki niskoemisyjnej oraz wykorzystania energii ze źródeł 55 odnawialnych 6. Metodologia opracowania planu gospodarki niskoemisyjnej 56 6.1. Pozyskiwanie danych w ramach inwentaryzacji emisji CO2 (bazy danych) 56 6.2. Działania promocyjne związane z opracowywaniem Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Świeszyno 57 6.3. Ankietyzacja 58 6.4.Źródła danych wykorzystane do inwentaryzacji emisji gazów cieplarnianych 58 7. Inwentaryzacja emisji CO2 60 7.1. Podstawowe założenia 60 7.2. Charakterystyka głównych sektorów odbiorców energii 62 7.2.1. Obiekty użyteczności publicznej 62 7.2.2. Obiekty mieszkalne 63 7.3. Usługi i przemysł 64 7.4. Oświetlenie uliczne 65 „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 2 7.5. Transport 65 7.6. Bazowa inwentaryzacja emisji CO2 za rok 2013 – podsumowanie i wnioski 67 8. Identyfikacja obszarów problemowych 69 8.1. Transport 69 8.2. Budynki 69 8.3. Gospodarka odpadami 70 8.4. Gospodarka wodno-ściekowa 70 8.5. Gospodarka i przemysł 70 8.6. Odnawialne źródła energii 71 8.7. Świadomość ekologiczna mieszkańców 71 9. Cele strategiczne i szczegółowe Planu Gospodarki Niskoemisyjnej 71 10. Spójność Planu Gospodarki Niskoemisyjnej ze strategicznymi dokumentami gminnymi 81 11. System wdrażania planu gospodarki niskoemisyjnej wraz ze strukturą organizacyjną i zasobami ludzkimi 85 12. System monitoringu i oceny – wytyczne 86 12.1. Wskaźniki monitoringowania 87 12.2. Opis sposobu ewaluacji inwestycji zgłaszanych do Planu Gospodarki Niskoemisyjnej 89 12.3. Opis sposobu pozyskiwania danych niezbędnych do monitorowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej 89 13. Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko 93 14. Podsumowanie 93 15. Wykaz przedsięwzięć mające na celu zwiększenie efektywności energetycznej 94 na obszarze badanej gminy wraz z harmonogramem rzeczowo-finansowym i źródłami finansowania „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 3 1. Wstęp Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Świeszyno na lata 2016-2020 stanowi dokument strategiczny sporządzany na potrzeby określenia strategii postępowania, funkcjonowania, realizacji i finansowania inwestycji, których głównym celem jest poprawa, jakości powietrza w skali gminy. Niniejszy dokument podlega przyjęciu w trybie uchwały przez Radę Gminy Świeszyno i jest sporządzany przy udziale lokalnej społeczności. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej powinien zawierać inwentaryzację, określenie stanu obecnego ewentualnie roku bazowego, dla którego przyjmuje się działania i realizację inwestycji wpływających na poprawę, jakości powietrza. Innym istotnym elementem funkcjonowania tego dokumentu strategicznego jest zasada poszanowania energii w różnych rodzajach oraz wdrożenia rozwiązań polegających na lepszym i efektywniejszym wykorzystaniu energii w celu jej oszczędzenia. Powyższe cele mają zostać osiągnięte poprzez zastosowanie najnowocześniejszych rozwiązań technologicznych przy uwzględnieniu zasady zrównoważonego rozwoju. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej to dokument strategiczny, którego celem jest określenie wizji rozwoju gminy w kierunku stworzenia gospodarki niskoemisyjnej. Jego kluczowym elementem jest wyznaczenie celów strategicznych i szczegółowych, realizujących określoną wizję, które powinny być: określone w sposób jednoznaczny i wyraźny, mierzalne poprzez określone wskaźniki i parametry, zawierające wizję rozwoju, realne w oparciu o dostępne technologie, procedury i rozwiązania, określone w czasie. Nadrzędnym celem tworzenia Planu Gospodarki Niskoemisyjnej jest ograniczenie emisji CO2 do atmosfery, a co za tym idzie poprawa jakości powietrza. Zarówno w skali mikro, czyli gminy jak i w skali makro – regionu, państwa, związków państw; jako pożądany efekt skumulowanych działań na poziomie mikro. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej wyznacza kierunki działania w zakresie przedsięwzięć inwestycyjnych oraz nieinwestycyjnych, mających na celu zmniejszenie emisji CO2 do atmosfery i poszanowania energii. Określa również, w jaki sposób gmina ma osiągnąć założone efekty w konkretnych ramach czasowych, stosując odpowiednie metody zarządzania energią. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej ujmuje opis planowanych inwestycji, sposób ich finansowania oraz metodę monitoringu na okres, co najmniej 2016 – 2020, z możliwością wydłużenia perspektywy czasowej. PGN łączy w sposób kompleksowy założenia planów ochrony powietrza, działań krótkoterminowych i równocześnie zapewnia spójność z wieloletnimi planami finansowymi gminy. Podstawą opracowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Świeszyno na lata 2016- 2020 było wykonanie inwentaryzacji emisji gazów cieplarnianych z obszaru gminy. Dzięki temu możliwa stała się identyfikacja obszarów problemowych i analiza potencjalnych rozwiązań. Zakładane działania zostały określone za pomocą mierników osiągnięcia celów, źródeł finansowania oraz planu wdrażania, monitorowania i weryfikacji. Opracowany projekt dokumentu poddany został procedurze strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, www.wfos.szczecin.pl” 4 Główne cechy Planu Gospodarki Niskoemisyjnej: nie może być traktowany, jako dokument skończony, zmienia się w czasie, wymaga analizowania prowadzonych działań, wymaga analizowania rozwoju gminy, musi być monitorowany, musi być aktualizowany. Dlaczego warto posiadać Plan Gospodarki Niskoemisyjnej? Posiadanie przez gminę PGN wiąże się z licznymi zaletami. Należą do nich przede wszystkim: zebranie w jednym opracowaniu danych dotyczących skutecznego zarządzania energią, przedsięwzięć z zakresu energetyki, efektywności energetycznej, zastosowania odnawialnych źródeł energii, ograniczenia emisji, gospodarki odpadami, rozwiązań w zakresie transportu z uwzględnieniem jej możliwości budżetowych, zwiększenie atrakcyjności gminy dla zewnętrznych inwestorów i zyskanie miana gminy proekologicznej, stanowienie podstaw do sporządzenia założeń gminnego planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, którego konieczność sporządzenia wynika z Ustawy Prawo Energetyczne, przygotowanie gminy do możliwości skorzystania ze środków w ramach perspektywy finansowej Unii Europejskiej na lata 2014 – 2020, funduszy EOG, środków krajowych dysponowanych przez WFOŚiGW. Czytając zapisy Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020 oraz Szczegółowy Opis Priorytetów Regionalnego Programu Operacyjnego dla województwa zachodniopomorskiego na lata 2014 – 2020, należy stwierdzić, że dla działań realizowanych w ramach priorytetów inwestycyjnych wdrażających cele tematyczne ochrony klimatu, podstawą wsparcia będą dokumenty strategiczne gmin, spełniające wymogi strategii niskoemisyjnych. Jednym słowem, aby gmina mogła pozyskać dofinansowanie na działania m.in. w zakresie termomodernizacji budynków, transportu publicznego czy wdrażania OZE, musi posiadać Plan Gospodarki Niskoemisyjnej. W związku z tym odpowiednie zaplanowanie działań i przeanalizowanie ich efektów pod względem środowiskowym ma bardzo duże znaczenie w kontekście ubiegania się o dofinansowanie, które przyznawane będzie przede wszystkim według kryteriów efektywności kosztowej w powiązaniu z efektem ekologicznym. 2. Streszczenie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Mając na uwadze troskę o środowisko naturalne gminy Świeszyno, a także zobowiązania Polski dotyczące redukcji emisji gazów cieplarnianych do atmosfery, gmina Świeszyno uchwałą Nr XXXIV/303/13 Rady Gminy Świeszyno z dnia 31 październik 2013 r. w sprawie wyrażenia woli przystąpienia do opracowania i wdrażania planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Świeszyno przystąpiła do opracowania i wdrażania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej (PGN) jest gminnym dokumentem strategicznym, którego zasadniczym celem jest opracowanie strategii obniżenia emisji gazów cieplarnianych ze źródeł pierwotnych i wtórnych zlokalizowanych na terenie gminy. Dokument ten zawiera zestaw działań „Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska