Załącznik do Uchwały Rady Powiatu Przasnyskiego z dnia 18 lutego 2016 r. Nr XIX/127/2016 STRATEGIA ROZWOJU POWIATU Opracowano: Wydział Rozwoju PRZASNYSKIEGO Gospodarczego, Rynku Pracy, NA LATA 2008-2020 Promocji, Rolnictwa i Ochrony - aktualizacja Środowiska stan na styczeń 2016 r. Przasnysz, styczeń 2016 r. 2 Strategia Rozwoju Powiatu Przasnyskiego na lata 2008-2020 – aktualizacja Wprowadzenie….......................................................................................................................................... 3 I. Założenia organizacyjno-metodyczne...................................................................................................... 4 II. Diagnoza społeczno-gospodarcza powiatu przasnyskiego...................................................................... 7 1. Terytorium............................................................................................................................................... 7 2. Środowisko przyrodnicze....................................................................................................................... 11 3. Ochrona środowiska naturalnego.......................................................................................................... 13 4. Potencjał ludnościowy........................................................................................................................... 15 5. Pomoc społeczna................................................................................................................................... 21 6. Ochrona zdrowia.................................................................................................................................... 27 7. Edukacja................................................................................................................................................. 29 8. Sport i rekreacja..................................................................................................................................... 31 9. Kultura i sztuka...................................................................................................................................... 34 10. Turystyka i rekreacja ……………………………………………………………………………………………………………………... 36 11. Bezpieczeństwo i porządek publiczny................................................................................................. 39 12. Mieszkalnictwo................................................................................................................................... 43 13. Gospodarka lokalna............................................................................................................................ 44 14. Drogownictwo i transport................................................................................................................... 47 15. Uwarunkowania regionalne………………............................................................................................... 49 III. Bilans strategiczny powiatu................................................................................................................. 59 IV. Zamierzenia strategiczne...................................................................................................................... 69 1. Scenariusze rozwoju powiatu przasnyskiego......................................................................................... 69 2. Układ i struktura celów Strategii............................................................................................................ 75 3. Wizja…………………………………………………………………..…………………………………………………………………………… 83 4. Misja i cele rozwojowe powiatu…………………………………………………………………..………………………………….. 84 V. Uwarunkowania realizacyjne Strategii.................................................................................................. 91 1. Otoczenie prawne .……………………………………….……………………………………..………………………………….……... 91 2. Uwarunkowania finansowe ………………………………………………………………………………..…………………………... 92 3. Wdrażanie zapisów Strategii................................................................................................................. 97 4. System monitorowania Strategii........................................................................................................... 99 VI. Spis wykresów, map i tabel…………..................................................................................................... 103 3 Strategia Rozwoju Powiatu Przasnyskiego na lata 2008-2020 – aktualizacja Wprowadzenie. Strategia jest jednym z podstawowych elementów współczesnego zarządzania. Jest głównym warunkiem sukcesu każdej organizacji funkcjonującej w gospodarce rynkowej. Strategia jest podstawą sukcesu, wywiera największy wpływ na rozwój i funkcjonowanie organizacji. Dlatego trzeba ją wdrażać poprzez ustalenie długoterminowych zamierzeń, kierunków działań oraz alokację będących w dyspozycji zasobów. Strategia jest też określana jako zbiór celów, które określają to, co chce się osiągnąć i czym chce się stać oraz głównych przedsięwzięć organizacyjnych. Istota strategii polega na tym, że dotyczy ona przyszłych przedziałów czasu. Jest skierowana w przyszłość, wyznaczając perspektywę zachowań i rozwiązując przewidywane problemy, które się jeszcze nie pojawiły. Prawidłowo sformułowana, powinna odpowiadać na pytania Do czego zmierzamy? Co chcemy osiągnąć? Dlatego musi być bardzo dokładnie opracowana w odniesieniu do terminu docelowego, zweryfikowana i wdrożona w praktycznym działaniu. Powinna także zapewnić drogę realizacji głównego celu nadrzędnego powiatu przasnyskiego, tj. wzrostu potencjału gospodarczego i społecznego powiatu jako podstawy poprawy jakości życia mieszkańców, w tym rozwój produkcji ukierunkowanej na eksport w przemyśle zaawansowanych i średnio-zaawansowanych technologii oraz w przemyśle i przetwórstwie rolno-spożywczym, opartą o hierarchię celów i kierunków działań. Aktualizacja Strategii Rozwoju Powiatu Przasnyskiego na lata 2008-2020 powstała na podstawie doświadczeń z wdrażania jej zapisów w latach 2008-2014 oraz uwarunkowań realizacyjnych perspektywy finansowej UE na lata 2007-2013. Stanowi odpowiedź na wyzwania, którym musi sprostać powiat przasnyski, aby podnieść jakość życia mieszkańców, ograniczyć wykluczenie społeczne i bezrobocie, realizować politykę spójności terytorialnej oraz politykę inteligentnego i zrównoważonego rozwoju. Strategia jest komplementarna ze Strategią Rozwoju Województwa Mazowieckiego do 2030 roku „Innowacyjne Mazowsze” oraz uwzględnia kierunki rozwoju Polski i Unii Europejskiej. Bezpośrednio wpisuje się w plany rozwoju Mazowsza zakładające zmniejszenie dysproporcji rozwoju w województwie mazowieckim poprzez dyfuzję procesów innowacyjnych z Obszaru Metropolitarnego Warszawy w kierunku miast regionalnych i subregionalnych oraz obszarów wiejskich, jak również rozwój produkcji w przemyśle i przetwórstwie rolno-spożywczym ukierunkowanym na eksport.1 Proces przygotowywania aktualizacji Strategii Rozwoju Powiatu Przasnyskiego na lata 2008- 2020 rozpoczęto w maju 2015 r. Opracowanie dokumentu powierzone zostało Wydziałowi Rozwoju Gospodarczego, Rynku Pracy, Promocji, Rolnictwa i Ochrony Środowiska Starostwa Powiatowego. Projekt Strategii został poddany konsultacjom społecznym i przedstawiony do uchwalenia przez Radę Powiatu Przasnyskiego. 1 Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do 2030 roku „Innowacyjne Mazowsze”, s.2, Załącznik do Uchwały nr 158/13 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 28 października 2013 r. 4 Strategia Rozwoju Powiatu Przasnyskiego na lata 2008-2020 – aktualizacja I. Założenia organizacyjno-metodyczne. Nadrzędnym aktem prawnym zobowiązującym samorządy powiatowe do prowadzenia polityki rozwoju jest Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, zwana dalej uzppr (Dz.U.2014.1649 j.t.). Zgodnie z art. 3 politykę rozwoju prowadzą: Rada Ministrów – w skali kraju; samorząd województwa – w skali regionu oraz samorząd powiatowy i gminny – w skali lokalnej. Ustawa definiuje politykę rozwoju, jako zespół wzajemnie powiązanych działań podejmowanych i realizowanych w celu zapewnienia trwałego i zrównoważonego rozwoju kraju, spójności społeczno-gospodarczej, regionalnej i przestrzennej, podnoszenia konkurencyjności gospodarki oraz tworzenia nowych miejsc pracy w skali krajowej, regionalnej lub lokalnej. Politykę rozwoju prowadzi się na podstawie strategii rozwoju, programów i dokumentów programowych (art. 4. ust. 1). Polityka rozwoju może być prowadzona również na podstawie instrumentów prawnych i finansowych określonych w odrębnych przepisach (art. 4. ust. 3). Ustawodawca do strategii rozwoju zaliczył dokumenty planistyczne o zasięgu krajowym oraz o charakterze regionalnym (wojewódzkim), sektorowym, funkcjonalnym, dziedzinowym, przestrzennym.2 Na szczeblu powiatowym/gminnym nowelizacja ustawy uzppr z dnia 24 stycznia 2014 r. wprowadziła instytucję „programów rozwoju” gmin i powiatów, które stanowić mają, stosownie do brzmienia przepisu art. 15 ustawy, dokumenty o charakterze operacyjno-wdrożeniowym - ustanawiane w celu realizacji celów zawartych w strategiach rozwoju i określające działania przewidziane do realizacji zgodnie z ustalonym systemem finansowania i realizacji, stanowiącym element programu. Wyraźna delegacja do uchwalania przez organy gminy i organy powiatu strategii rozwoju funkcjonowała w uzppr do 20 grudnia 2008 r., kiedy to przepisy ustawy wśród katalogu strategii rozwoju wyróżniały: „strategie rozwoju lokalnego, w tym strategie rozwoju powiatów oraz strategie rozwoju gmin”.3 Po nowelizacji