XIVXV WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU WARMIÑSKO-MAZURSKIEGO OLSZTYN 2014 Rada Naukowa Stanis³aw Achremczyk (Olsztyn), Udo Arnold (Bonn), Daniel Beauvois (Pary¿), Grzegorz Bia³uñski (Olsztyn), Stefan Hartmann (Berlin), Zoja Jaroszewicz-Pieres³awcew (Olsztyn), Janusz Jasiñski (Olsztyn), Roman Jurkowski (Olsztyn), Norbert Kasparek (Olsztyn) przewodnicz¹cy, Andrzej Korytko (Olsztyn), Aleksandr Kraucewicz (Grodno), Kazimierz £atak (Warszawa), Rimantas Miknys (Wilno), Alvydas Nikentaitis (Wilno), Jens E. Olesen (Greifswald), Dariusz Radziwi³³owicz (Olsztyn), Bohdan Ryszewski (Olsztyn), Tomasz Strze¿ek (Olsztyn), Andrzej Szmyt (Olsztyn) Redakcja Witold Gieszczyñski (redaktor naczelny), Jan Gancewski (z-ca redaktora naczelnego), Irena Makarczyk (z-ca redaktora naczelnego), £ukasz Fafiñski (sekretarz) Recenzenci Wies³aw Caban (Kielce), Sven Ekdahl (Berlin), Edward Mierzwa (Piotrków Trybunalski), Andrzej Skrzypek (Warszawa), Andrzej Wa³kówski (£ód) Redaktorzy tematyczni S³awomir Augusiewicz, Barbara Krysztopa-Czupryñska, Miron Wolny Adres Redakcji Instytut Historii i Stosunków Miêdzynarodowych, Uniwersytet Warmiñsko-Mazurski, 10-725 Olsztyn, ul. Kurta Obitza 1, tel./fax 089-527-36-12 e-mail: [email protected] www.echaprzeszlosci.pl Projekt ok³adki Barbara Lis-Romañczukowa Redakcja wydawnicza Danuta Jamio³kowska ISSN 1509-9873 © Copyright by Wydawnictwo Uniwersytetu Warmiñsko-Mazurskiego w Olsztynie Nak³ad 155 egz. Ark. wyd. 28,0; art. druk 23,75 pap. druk. kl. III Druk Zak³ad Poligraficzny Uniwersytetu Warmiñsko-Mazurskiego w Olsztynie zam. nr 19 SPIS TRECI ARTYKU£Y I ROZPRAWY Miron Wolny, Inhumana crudelitas wodza Hannibala ............................................... 7 Bogdan Bobowski, Testamenty mieszczan widnickich (od po³owy XIV do koñca pierwszej æwierci XVII wieku) nonikiem treci sakralnych ................................... 19 Andrzej Korytko, Rzeczpospolita i pañstwa Europy Wschodniej wobec wojny trzydziestoletniej (do 1635 r.) rekonesans ............................................................. 27 Kazimierz £atak, Nellambito della storiografia in Polonia nel XVII secolo. La Cronaca di Stefano Ranatowicz ......................................................................... 41 Ma³gorzata Pêgier, ¯ywoty wiêtych polskich w relacji Kroniki ksiêdza Stefana Ranatowicza CRL (16171694) ............................................................................... 53 Piotr Daszkiewicz, Tomasz Samojlik, Napoleon, Bia³owie¿a Forest and the Last Bison from Transylvania ......................................................................................... 67 Marek Jodkowski, Entstehung und Aufbau der Gemeinde zum Heiligen Adalbert in Soldau im 19. Jahrhundert ................................................................................ 75 Roman Jurkowski, Pomocnicy Micha³a Murawiewa. Arkadiusz i Dymitr Sto³ypinowie i ich dzia³alnoæ w Wilnie w latach 18651874 ................................ 93 Maria Korybut-Marciniak, Na s³u¿bie w Petersburgu stolica carów w oczach Artura Doliñskiego .................................................................................................. 109 Mateusz Bogdanowicz, President F.D. Roosevelts Policy towards Poland in the Light of the Memoirs of His Secretary of State Cordell Hull: September 1938 June 1941 .................................................................................. 127 Piotr Kardela, Powstanie i dzia³alnoæ Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w USA w wietle materia³ów wywiadu cywilnego Polski Ludowej ....................... 145 Åæè Ãæèáîâñêè, Âçàèìîîòíîøåíèÿ ðóññêîé è áåëîðóññêîé àíòèêîììóíèñòè÷åñêîé ýìèãðàöèè íà Çàïàäå â ïåðâîå ïîñëåâîåííîå äåñÿòèëåòèå .......................................... 171 Ma³gorzata Ga³êziowska, Socjotechniczne cele przemówieñ Boles³awa Bieruta (1 I 22 VII 1952) ................................................................................................... 185 Mariusz Korejwo, Granica przyjani. OlsztynKaliningrad 19561989 ................ 207 Anita M³ynarczyk-Tomczyk, Pok³osie setnej rocznicy powstania styczniowego. Wybrane zagadnienia .............................................................................................. 233 DOKUMENTY I MATERIA£Y Witold Gieszczyñski, Echa Czerwca 1976 roku na Warmii i Mazurach w wietle materia³ów KW PZPR w Olsztynie ......................................................................... 245 PROBLEMY I DYSKUSJE Karlheinz Schuster, Die Perspektive. Der Mond. Das Hirn ........................................ 301 4 Spis treci POLEMIKI, RECENZJE I OMÓWIENIA Colloquia Lubuskie. Wokó³ krajobrazu kulturowego dawnego biskupstwa lubuskiego, red. Marek Golemski (Andrzej Wa³kówski) .......................................................... 313 Gmina Górzyca Prahistoria Historia Wspó³czesnoæ, red. Marek Golemski (Andrzej Wa³kówski) ............................................................................................... 316 Józef Makarczyk, Prowincja litewsko-bia³oruska zakonu braci mniejszych konwentualnych w latach 16871845 (Kazimierz £atak) .................................... 321 Anna Jab³oñska, Funkcje spo³eczne parafii archidiakonatu gnienieñskiego w XVII wieku (Kazimierz £atak) ........................................................................... 323 Anna Aleksandra G³usiuk, Vita di Cristina di Markyate. Edizione critica e traduzione (Kazimierz £atak) ............................................................................. 329 Maciej Tr¹bski, Armia Wielkiego Ksiêcia Konstantego. Wyszkolenie i dyscyplina Wojska Polskiego w latach 18151830 (Norbert Kasparek) ................................. 331 Ks. Aleksander Sze³omow, Duszpasterstwo prawos³awne w Marynarce Wojennej Rzeczypospolitej Polskiej w latach 19952012 (Cezary Na³êcz) ........................... 338 KRONIKA NAUKOWA Miron Wolny, I Warszawskie Syssytie .......................................................................... 357 Irena Makarczyk, Promocje Wydzia³u Humanistycznego UWM w roku akademickim 2013/2014 ............................................................................................................... 359 PO¯EGNANIA Marek Jab³onowski, S³owo o Profesorze Janie Sobczaku .......................................... 365 BIBLIOGRAFIE Witold Gieszczyñski, Echa Przesz³oci. Bibliografia zawartoci za lata 20102014 ............................................................................................................... 371 PYRRHUS RETURN TO EPIRUS AND NEOPTOLEMOS DEATH... 5 TABLE OF CONTENTS ARTICLES AND DISSERTATIONS Miron Wolny, Hannibals Inhumana Crudelitas.......................................................... 7 Bogdan Bobowski, Last Wills and Testaments of Burgesses in the City of widnica (from the mid-14th Century until the End of the First Quarter of the 17th Century) as a Means of Conveying Sacred Ideas and Concepts ............................................ 19 Andrzej Korytko, Attitudes of the Polish-Lithuanian Commonwealth and Eastern European States Towards the Thirty Years War (until 1635) an Exploration ...... 27 Kazimierz £atak, Monastic Historiography in 17th Century Poland. A Chronicle by Father Stefan Ranatowicz ................................................................................... 41 Ma³gorzata Pêgier, The Lives of Polish Saints in a Chronicle by Father Stefan Ranatowicz, C.R.L. (16171694) ............................................................................. 53 Piotr Daszkiewicz, Tomasz Samojlik, Napoleon, Bia³owie¿a Forest and the Last Bison from Transylvania ......................................................................................... 67 Marek Jodkowski, The Origins and Foundation of St. Adalbert Parish in Dzia³dowo in the 18th Century .................................................................................................... 75 Roman Jurkowski, Mikhail Muravyovs Assistants. Arkady Stolypin and Dmitri Stolypin and Their Activities Carried out in Vilnius in 18651874 ...................... 93 Maria Korybut-Marciniak, Service in Saint Petersburg the Capital of the Tsars As Seen by Artur Doliñski ....................................................................................... 109 Mateusz Bogdanowicz, President F.D. Roosevelts Policy Towards Poland in the Light of the Memoirs of His Secretary of State Cordell Hull: September 1938 June 1941 .................................................................................................... 127 Piotr Kardela, The Origins and Activities of the Polish Veterans of World War II Organization in the USA in the Light of Source Materials from the Civil Intelligence Service of the Polish Peoples Republic ............................................... 145 Jerzy Grzybowski, A Study of Relations Between Russian and Bielorussian Anticommunist Émigré Communities in Western Europe in the First Post-War Decade ...................................................................................................................... 171 Ma³gorzata Ga³êziowska, From 1 January to 22 July 1952. Social Engineering Goals of Boles³aw Bieruts Speeches ....................................................................... 185 Mariusz Korejwo, The Boundaries of Friendship, Olsztyn Kaliningrad, 19561989 ............................................................................................................... 207 Anita M³ynarczyk-Tomczyk, Celebrations of the 100th Anniversary of the January Uprising (1963). Selected Issues ............................................................................