Raport pn. ,,Diagnoza potencjału i zasobów turystycznych Obszaru Funkcjonalnego Dolina Rzeki Pilicy” 2 S t r o n a DIAGNOZA POTENCJAŁU I ZASOBÓW TURYSTYCZNYCH OBSZARU FUNKCJONALNEGO DOLINA RZEKI PILICY Badanie zrealizowane w ramach projektu: PARTNERSTWO NA RZECZ ROZWOJU OBSZARU FUNKCJONALNEGO DOLINA RZEKI PILICY W POWIECIE TOMASZOWSKIM współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej, Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007-2013 Zespół konsultantów Centrum Doradztwa Strategicznego s.c. zaangażowanych w proces badawczy oraz opracowanie ,,Diagnozy potencjału i zasobów turystycznych Obszaru Funkcjonalnego Dolina Rzeki Pilicy”: Aneta Pawłowska Łukasz Matoga Paulina Lizak Cezary Ulasiński Jakub Żywiec Ewelina Romuzga Łukasz Sykała (Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego) 3 S t r o n a DIAGNOZA POTENCJAŁU I ZASOBÓW TURYSTYCZNYCH OBSZARU FUNKCJONALNEGO DOLINA RZEKI PILICY Spis treści: CZĘŚĆ I 1. Wstęp i metodologia analizy danych zastanych ......................................... 7 1.1. Określenie celu i zakresu inwentaryzacji walorów turystycznych ....................................... 7 1.2. Określenie celu i zakresu inwentaryzacji zagospodarowania turystycznego .................... 12 1.3. Określenie celu i zakresu inwentaryzacji produktów turystycznych .................................. 14 1.4. Określenie celu i zakresu analizy ruchu turystycznego na podstawie analizy danych zastanych ........................................................................................................................................... 15 1.5. Określenie celu i zakresu analizy i oceny wizerunku ........................................................... 16 1.6. Określenie celu i zakresu analizy kluczowych obszarów problemowych rozwoju turystyki 16 2. Diagnoza społeczno-gospodarcza dla obszaru funkcjonalnego, obejmująca powiązania funkcjonalne pomiędzy Partnerami Projektu na przestrzeni lat w oparciu o turystykę i rekreację ........................................... 23 2.1. Walory turystyczne ................................................................................................................ 23 2.2. Zagospodarowanie turystyczne .......................................................................................... 36 2.3. Wielkość i struktura ruchu turystycznego .......................................................................... 42 3. Inwentaryzacja walorów przyrodniczych i kulturowych ......................... 47 3.1. Walory przyrodnicze ............................................................................................................ 47 3.1.1. Tereny zielone (leśne i parkowe) ..................................................................................... 51 3.1.2. Przyrodnicze obszary chronione ................................................................................. 59 3.1.3. Osobliwości przyrodnicze ............................................................................................ 70 3.1.4. Wody powierzchniowe .................................................................................................73 3.2. Walory kulturowe ................................................................................................................. 78 3.2.1. Zabytki architektury i budownictwa ............................................................................ 80 3.2.2. Zabytki działalności gospodarczej i techniki ............................................................... 97 3.2.3. Muzea, skanseny i ośrodki kultury ............................................................................. 101 3.2.4. Obiekty historyczno-wojskowe i miejsca pamięci narodowej .................................. 104 3.2.5. Miejsca święte i znane postaci .................................................................................... 108 3.2.6. Folklor i ważne wydarzenia kulturalne ........................................................................ 111 3.3. Walory turystyczne w sąsiedztwie Zalewu Sulejowskiego i Doliny Pilicy w powiecie ..... 118 4 S t r o n a DIAGNOZA POTENCJAŁU I ZASOBÓW TURYSTYCZNYCH OBSZARU FUNKCJONALNEGO DOLINA RZEKI PILICY 4. Inwentaryzacja zagospodarowania turystycznego ................................. 122 4.1. Baza komunikacyjna ............................................................................................................ 122 4.1.1. Dostępność komunikacyjna zewnętrzna ....................................................................... 122 4.2. Baza noclegowa .................................................................................................................. 139 4.3. Baza gastronomiczna .......................................................................................................... 157 4.4. Baza towarzysząca .............................................................................................................. 159 4.4.1. Sport i rekreacja ........................................................................................................... 159 4.4.2. Turystyka i rekreacja wodna ....................................................................................... 161 4.4.3. Kultura i sztuka ............................................................................................................ 162 4.4.4. Pozostałe elementy infrastruktury paraturystycznej ................................................ 162 4.5. Lokalny system informacji turystycznej ............................................................................. 165 4.5.1. Stacjonarne punkty informacji turystycznej w powiecie tomaszowskim ................ 165 4.5.2. Zawartość informacji turystycznej na stronach internetowych gmin powiatu tomaszowskiego ......................................................................................................................... 166 5. Inwentaryzacja lokalnych i regionalnych produktów turystycznych ... 169 5.1. Markowe produkty turystyczne ......................................................................................... 169 5.2. Produkty turystyczne – największe walory i atrakcje turystyczne ................................... 170 5.3. Produkty regionalne i tradycyjne ........................................................................................ 175 5.4. Promocja produktów turystycznych .................................................................................. 176 6. Analiza ruchu turystycznego na podstawie zastanych danych statystycznych ................................................................................................... 178 6.1. Wielkość, struktura i rozmieszczenie ruchu turystycznego .............................................. 178 6.2. Charakterystyka uczestników ruchu turystycznego i ich główne motywy podróży ....... 187 7. Analiza i ocena wizerunku ......................................................................... 192 7.1. Wpisy dotyczące atrakcyjności turystycznej powiatu tomaszowskiego w ogólnopolskich portalach internetowych ................................................................................................................ 192 7.2. Wpisy dotyczące atrakcyjności turystycznej powiatu tomaszowskiego w tematycznych serwisach internetowych ................................................................................................................ 194 7.3. Wpisy dotyczące atrakcyjności turystycznej powiatu tomaszowskiego na wybranych forach internetowych ..................................................................................................................... 197 7.4. Atrakcyjność turystyczna powiatu tomaszowskiego w badaniach Regionalnej Organizacji Turystycznej Województwa Łódzkiego ......................................................................................... 198 8. Kluczowe obszary problemowe rozwoju turystyki ................................ 200 8.1. Obszary problemowe rozwoju turystyki ........................................................................... 200 5 S t r o n a DIAGNOZA POTENCJAŁU I ZASOBÓW TURYSTYCZNYCH OBSZARU FUNKCJONALNEGO DOLINA RZEKI PILICY 8.1.1. Problemy organizacyjne ............................................................................................. 200 8.1.2. Problemy przestrzenne ............................................................................................... 201 9. Analiza SWOT ............................................................................................. 204 10. Rekomendacje dla rozwoju turystyki ...................................................... 206 Część II 1. Wprowadzenie .................................................................................................................. 210 2. Opis wyników badania ................................................................................................... 210 2.1 Charakterystyka badanych turystów ............................................................................211 2.2. Cel podróży, źródła pozyskiwania informacji o regionie oraz długość pobytu turystów .............................................................................................................................. 213 2.3. Ocena poszczególnych obszarów oferty turystycznej .............................................. 221 3. Profil typowego turysty odwiedzającego obszar Doliny Rzeki Pilicy ....................... 224 4. Wyniki dla poszczególnych gmin Obszaru Funkcjonalnego .....................................