AKTUELNOSTI HARDVER SOFTVER TESTOVI ŠKOLE IT BERZA AKTUELNO AKTUELNO Kikstart - Konferencija za otkriće nove generacije tehnoloških IT biznis kompanija inkubator broj 33 maj 2009 ICT godina III cijena 1 eur magazin www.bit.me NOVI DIGITALNI SVIJET interakcija na Balkanu Zaštita softvera patentom - da ili ne MOBILNI IGRE SOFTVER Nokia 5800 XpressMusic Warhammer 40000: DAWN OF WAR 2 AKTUELNOSTI HARDVER SOFTVER TESTOVI ŠKOLE IT BERZA Uvod Odavno je pokrivena optikom Crna Gora, čak i prije privatizacije najvećeg telekomunikacionog operatora. Vremenom ta mreža je poboljšavana, dosta optike na svakom koraku, jedan optički prsten, drugi, treći,… mnogima i nije bilo baš najjasnije čemu služi fiber ili optika, ni da li je to skupo, jeftino i šta je to u suštini. Jednostavno rečeno optikom se putem svjetlosti prenose in- formacije veoma velikom brzinom. Znači brzine mnogo veće nego što sada vjerovatno koristite, slobodno možete množiti sa 10, 20, 30,... Možda ste čuli nekada i da su Japanci dobili optiku do stana ili kuće i imaju brzinu prenosa podataka do 1Gbps. Prije par dana Crnogorski Telekom je najavio projekat fiber to the home, što možete i pročitati na prvim stranama ovog IMPRESUM broja. Na par lokacija će možda biti srećni a možda i neće znati šta koriste, Izdava~: ali nama ostalima ostaje da se nadamo da nekad i naša lokacija bude “dos- Zoran Jelić ”InfoBit” d.o.o tupna” optici. Ova najava otvara brojne mogućnosti za razvoj modernih Izvr{ni direktor: servisa koji svakako zahtjevaju veliki protok. Nadamo se da se neće zaus- Glavni i odgovorni Zoran Jeli} taviti na servisima dominantnog provajdera, već da će i ostali biti u prilici urednik Glavni i odgovorni urednik: da iskoriste mogućnosti za razvoj ICT-a. Zoran Jeli} Redakcija: Mario Erceg Danilo Tom~i} Branimir Bukili} aktuelno IT biznis inkubator .................14 Zaštita kućnih GNU/Linux Vladimir Gazivoda Konferencija za otkriće nove interesantni hardver...............16 operativnih sistema................24 Tehni~ki urednik: generacije inovativnih iBoard interaktivna tabla Budimir Bukili} kompanija.................................4 hardver za cyber predavače.................25 Saradnici: Boris Radovi} „Infrastruktura budućnosti“ Nemoguća misija Milica Dakovi} prvi put u Crnoj Gori.................4 – nekad bila ............................19 softver Elmir \okovi} Suzbijanje piraterije Final Cut Studio 2 ...................28 Ivana Petrovi} podstiče ekonomski razvoj .......5 Novi digitalni svijet Aleksandar Ga~evi} D`enan Struji} interakcija na Balkanu ............20 web @eljka Ra~i} Internet Explorer 8 ...................5 Moj dan na internetu .............30 Marija Roganovi} Videokonferencijski inter(n)etsantni linkovi ...........31 Vladimir Peto{evi} kolumna sistem u obrazovanju..............21 Goran Jeli} Nikola Sekuli} I pas I čovjek.............................7 mobilni softver .......................32 Ivan Radunovi} IT berza ..................................22 mobilni Adresa: Nokia 5800 XpressMusic ........33 Cetinjski put bb Web adresa: škola www.bit.me E-mail: Programiranje.........................34 [email protected] web.........................................37 [tamparija: sql...........................................38 3M Makarije Redakcija i uredni{tvo trikovi ....................................39 zadr`avaju sva prava nad primljenim materijalom (putem e-maila, po{te…). igre Dawn of War 2........................40 Zabranjeno je reprodukovanje Tom Clancy’s H.A.W.X. ............41 materijala objavljenih u magazinu „Bit" bez pitanja i odgovori ...................42 saglasnosti uredni{tva. Indexreklama Aktivnosti na planu promocije informacionog ERC commerce . 2 društva u regionu .....................8 Multiprint . 7 bitmap . .15 Informaciono društvo bitnet . .17 u Crnoj Gori ............................10 e-Mon . 19 Centar za razvoj Enel . .25 eGovernmenta u Ljubljani......12 Infostream . 29 Enel . .25 kolumna Contrateam . .36 Zaštita softvera patentom ^ikom . 43 – da ili ne................................13 T-com . 44 informacione tehnologije maj2009 „Infrastruktura budućnosti“ prvi put u Crnoj Gori Crnogorski Telekom je počeo realizaciju projekta kojim će oko 3000 korisnika na Primorju dobiti pristup najsavremenijem obliku superbr- zog prenosa podataka, a time i telekomunikacionim servisima nove generacije. Riječ je o tehnologiji optika do kuće (fiber to the home), koja omogućava brzine prenosa do 100 Mbps, zbog čega je u svijetu često nazivaju i „infrastrukturom budućnosti“. To je prvi put da se u Crnoj Gori radi na uvođenju ove tehnlogije koja je “posljednja riječ tehnike u svijetu”. Vrijednost ove investicije, koja je od strateškog značaja, iznosi oko 1,5 milona eura, a planirano je da radovi budu završeni do kraja ove godine. KIKSTART PODGORICA Dovođenjem optičkih vlakana do stanova i zgrada individualnih koris- Konferencija za otkriće nove nika radiće se paralelno u Herceg Novom (Bajkovina), Budvi (Rozino) i u Baru (Toplica3), gdje su inženjerski timovi Crnogorskog Telekoma generacije inovativnih kompanija procijenili da postoje najpovoljniji uslovi za uvođenje te tehnologije. Konferencija za otkriće nove generacije tehnoloških kompanija – KIK- Nakon toga, planira se nastavak realizacije projekta i u Tivtu, Kotoru i START u organizaciji Biznis inkubatora „Inventivnost“ trajala je od 24.- 26. aprila. Konferencija je otvorena 24. aprila u 10 časova u Multimedijalnoj sali KIC-a „Budo Tomović“, a podržana je od strane Grada Podgorica, SMEDA i EBRD TAM. Konferenciju je otvorio Zoran Vukčević, Direktor direkcije za razvoj malih i srednjih preduzeća, a uvodno izlaganje imali su i John McPhee, zamjenik direktora EBRD TAM/BAS i Velibor Bošković, izvršni direktor „Inventivnost“-i. Nakon uvodnih izlaganja učešće u konfer- enciji uzeli su Alex Porter, stariji savjetnik EBRD TAM, Denis Kirby, bivši Direktor za ljudske resurse Banke Irske, Frank Hanningan, osni- vač yougetitback.com i IT expert EBRD TAM projekta, John Crowe i Garfild Connoly. Predstavnik S&T Crna Gora, Duško Pavićević imao je predavanje na temu PHP i Microsoft based web programiranja, a Ozren Tocić o razlozima koji Balkanu daju dobre osnove za razvoj IT sektora. Ivana Tomašević iz BSC Bar predstavila je aktivnosti biznis inkubatora iz Bara. Drugog dana konferencije, organizovana je radionica u kojoj su pre- Ulcinju. davači podrobno objašnjavali teme postavljene od strane učesnika Pored ovog projekta, istovremeno će se na Primorju raditi i na izgrad- prvog dana konferencije. nji nove i modernizaciji postojeće klasične mreže (bakarna parica), Nakon tog dijela, izlaganje je imao Branimir Bukilić, iz softverske kom- tako da će velikom broju korisnika biti omogućen pristup savremenim panije MG Soft, koji se osvrnuo na trenutno stanje, razvoj i servisima. Vrijednost ove investicije je oko 800 hiljada eura. mogućnosti domaćih ICT kompanija u vrijeme globalne krize kao i načine njenog prevazilaženja. Darko Konjević, iz Montenegro Busi- „Izgradnjom telekomunikacijske infrastrukture 21. vijeka činimo još ness Aliance predstavio je učesnicima vrste preduzeća koja je moguće jedan korak u približavanju Crne Gore svjetskim digitalnim tokovima, osnovati, načine i proceduru njihovog osnivanja kao i poreske rekao je izvršni direktor Crnogorskog Telekoma, Slavoljub Popadić. On obaveze tih preduzeća prema opštini i državi. je naglasio da se prvi put kod nas dovode optička vlakana do stanova individualnih korisnika, čime Crnogorski Telekom potvrđuje još jed- Završnog dana konferencije, zanimljivo izlaganje je imao profesor nom da je lider u oblasti savremenih tehnologija kao i da je daleko Srđan Kadić, u kojem je predstavio razvoj weba od samih početaka, otišao u transformaciji od klasičnog operatera ka provajderu servisa preko sadašnje strukture do predviđanja razvoja u narednom periodu nove generacije. sa akcentom na Semantic webu kao grani koja će predstavljati budućnost Interneta. Dušan Banović, menadžer Sektora za razvoj IP mreže i servisa, rekao Nakon tog dijela, učesnicima su, predavači iz Irske i Srbije približili re- je da je projekat Crnogorskog Telekoma od izuzetne važnosti, s alnost poslovanja u njihovoj zemlji i iskustva koja su imali u osnivanju obzirom da će nova infrastruktura omogućiti korisnicima pristup preduzeća i teškoće na koje su nailazili. Na kraju konferencije, Velibor broadband servisima budućnosti (veće brzine pristupa internetu - do Bošković, izvršni direktor inkubatora „Inventivnost“ približio je učes- 50 Mbps, korišćenje sadržaja za koje je potreban veći kapacitet nicima način rada inkubatora, obaveze i planove inkubatora za mreže, poput TV visoke definicije – HD na više tv aparata u kući...). naredni period kao i načine na koje nova kompanija može postati re- On je naglasio da će optika do kuće dovesti do još veće stabilizacije alni ili virtuelni stanar inkubatora. kvaliteta usluga. 4 strana informacione tehnologije maj2009 bit Suzbijanje piraterije podstiče ekonomski Dejvid Fin, razvoj Microsoft Danas, više od jedne trećine raču- Toliko novca ide kriminalnim orga- nara širom svijeta sadrži piratski ili nizacijama, umjesto legalnim krivotvoreni softver. Rasprostran- poslovnim subjektima, i velikim i jenje nezakonite trgovine kriv- malim, te zbog toga postoji otvorenim softverom proizvodi potreba da kompanije, vlade i štetu širom svijeta, dovodi do lokalne uprave za sprovođenje za- krađe prihoda od lokalnih kona sarađuju, povećaju preko- ekonomija i oduzima mogućnost graničnu saradnju i „stegnu obruč“ za legalno poslovanje, a time se oko globalnih kriminalnih mreža. stvara prostor