Ochrona Zabytków Nr 2 2005 Nr 2 2005 Ochrona Zabytków Indeks – 367605 ISSN 0029-8247 Cena 22,00 z∏ (0% VAT) WYDAWCA Uwaga! Przedsi´biorcy, w∏aÊciciele firm ma∏ych i du˝ych, Krajowy OÊrodek Badaƒ i Dokumentacji Zabytków ul. Szwole˝erów 9, 00-464 Warszawa dystrybutorzy i sprzedawcy wyspecjalizowanych towarów i us∏ug! tel. (22) 628-48-41, 622-60-92, fax (22) 622-65-95 e-mail: [email protected], [email protected] Szanowni Paƒstwo RADA REDAKCYJNA Zapraszamy do zamieszczania na ∏amach „Ochrony Zabytków” reklam i tekstów sponsorowanych. dr Zbigniew Beiersdorf „Ochrona Zabytków” dociera do ÊciÊle okreÊlonego grona odbiorców zainteresowanych problematykà opieki i kon- dr Rafa∏ Eysymontt serwacji zabytków zarówno z racji wykonywanego zawodu, jak i osobistych pasji. Trafia do mi∏oÊników sztuk wszel- kich, kolekcjonerów, uczelni, szkó∏, najwi´kszych bibliotek, muzeów, urz´dów konserwatorskich, samorzàdów. prof. dr hab. Kazimierz Flaga Naszymi autorami sà autorytety Êwiata nauki, znakomici praktycy w dziedzinie ratowania dziedzictwa kulturowego, dr in˝. arch. Marcin Gawlicki m∏odzi pracownicy nauki, których zamieszczane u nas artyku∏y liczà si´ w dorobku naukowym. mgr Marek Gierlach dr hab. in˝. Jerzy Jasieƒko „Ochrona Zabytków” jest kwartalnikiem o wieloletniej tradycji. Ukazuje si´ od 1948 r. i utrzymuje wysoki poziom ks. pra∏at Stanis∏aw Kardasz merytoryczny. Jest cenionym w Êrodowisku forum wymiany myÊli mi´dzy naukowcami ró˝nych dyscyplin nauki, prof. Andrzej Koss których ∏àczy jeden cel – ratowanie dóbr kultury narodowej. Czasopismo to tak˝e znakomite êród∏o wiedzy dla stu- dentów uniwersytetów, akademii sztuk pi´knych, wydzia∏ów architektury politechnik, uczelni rolniczych. dr in˝. arch. Renata Mikielewicz mgr Tadeusz Morysiƒski Dane o czytelnikach prof. dr hab. Maria Nietyksza Naszymi czytelnikami sà: mgr Piotr Ogrodzki r studenci i pracownicy nauki – historycy, historycy sztuki, konserwatorzy, architekci, architekci ogrodów i parków, dr Ma∏gorzata Omilanowska archeolodzy, biolodzy, in˝ynierowie, których warsztat pracy stanowià m.in. farby, emulsje, werniksy, kity, zaprawy, prof. dr hab. Jacek Purchla oleje, Êrodki do konserwacji p∏ócien, drewna, kamienia i metali, niwelatory, teodolity, aparaty fotograficzne, kompu- tery, specjalistyczne oprzyrzàdowanie komputerowe. Czekajà na przydatne dla nich oferty firm; prof. dr hab. Bogumi∏a Rouba, przewodniczàca Rady r w∏aÊciciele zabytkowych obiektów, którzy starajàc si´ doprowadziç je do stanu dawnej ÊwietnoÊci, poszukujà mgr Jacek Rulewicz wspó∏pracy z wyspecjalizowanymi firmami; dr in˝. arch. Alicja Szmelter r mi∏oÊnicy zabytków, zainteresowani preparatami, które posiadanym przez nich dzie∏om sztuki – obrazom, grafikom, porcelanie, przedmiotom ze srebra i innych materia∏ów – przed∏u˝à ˝ywot i przywrócà blask. REDAKCJA To osoby reprezentujàce ró˝ne grupy wiekowe, z wykszta∏ceniem wy˝szym, mieszkajàce w wi´kszoÊci w du˝ych miastach. dr BO˚ENA WIERZBICKA Wymiary reklam: redaktor naczelny JOANNA CZAJ-WALU 1 strona w formacie A4 – do spadu 200x290 mm + 5 mm spady; obszar zadruku 170x230 mm redaktor prowadzàcy Przewidujemy tak˝e mniejsze modu∏y reklamowe (1/2 strony, 1/3 strony, 1/4 strony i inne). TADEUSZ SADOWSKI redaktor Cennik reklam: BEATA BAUER 1 strona A4 – 2 000 PLN (netto) redaktor 1/2 strony A4 – 1 200 PLN (netto) specjalista ds. dystrybucji i sprzeda˝y 1/3 strony A4 – 750 PLN (netto) 1/4 strony A4 – 600 PLN (netto) PIOTR BEREZOWSKI specjalista ds. mediów elektronicznych Ok∏adki: II i III – 2 600 PLN (netto) IV – 2 800 PLN (netto) ALISA MASIEJCZYK t∏umaczenia Ceny promocyjne! Mo˝liwoÊç negocjacji cenowych! JAN ˚ABKO-POTOPOWICZ opracowanie techniczno-graficzne Rabaty: Udzielamy rabatów w przypadku zamówieƒ reklam w 2 kolejnych numerach DRUK I OPRAWA lub uiszczenia przedp∏aty w wysokoÊci 30 proc. ceny reklamy. PPGK S.A. Drukarnia KART ul. Pstrowskiego 10, 01-943 Warszawa Kontakt: Je˝eli b´dà mieli Paƒstwo pytania dotyczàce reklamy na stronach „Ochrony Zabytków”, Nak∏ad: 1 000 egz. z przyjemnoÊcià odpowiedzà na nie osoby z dzia∏u wydawniczego. Na ˝yczenie doÊlemy ofert´ z bardziej szczegó∏owymi informacjami. Zdj´cia na ok∏adkach: I. Zdzis∏aw Walczak, Trzej królowie, obraz na szkle. Fot. K. Wodecka, ze zbiorów Paƒstwowego Muzeum Etnograficznego Dzia∏ Wydawnictw Krajowego OÊrodka Badaƒ i Dokumentacji Zabytków, w Warszawie. ul. Szwole˝erów 9, 00-464 Warszawa, I. Zdzis∏aw Walczak, Three Kings, painting on glass. Photo: K. Wodecka, collection of the State Ethnographic Museum tel. (0-22) 628 48 41, 622 60 92, fax (0-22) 622 65 95, e-mail: [email protected] in Warsaw. IV. Maska diab∏a, autorstwa Józefa Filarego z Kamesznicy. Fot. L. Grajny, zbiory archiwalne Muzeum Miejskiego w ˚ywcu. IV. A devil mask, made by Józef Filary from Kamesznica. Photo: L. Grajny, archival collection of the City Museum in ˚ywiec. Nasze atuty: niskie ceny, szerokie grono sta∏ych czytelników, otwarcie na sugestie i propozycje klientów! Ochrona Zabytków Nr 2 2005 ARCHITEKTURA ARCHITECTURE JOLANTA WELC J¢DRZEJEWSKA Porzàdkowanie zamku w Besiekierach i jego otoczenia. W¸ODZIMIERZ WITKOWSKI Wnioski konserwatorskie 5 Development of the castle in Besiekiery and its surroundings. Conservators’ conclusions (Summary) 18 RZEMIOS¸O ARTYSTYCZNE ARTISTIC CRAFT TOMASZ ¸UCZAK Zabytkowe dzwony koÊcielne w Wielkopolsce. Stan zachowania i perspektywy badawcze 20 Historic church bells in Great Poland. Their state of preservation and research prospects (Summary) 28 KATARZYNA DARECKA Gotycka stolarka drzwiowa w Gdaƒsku. Budowa, dekoracja, kolorystyka i konserwacja 29 Gothic woodworking of doors in Gdaƒsk. Construction, decoration, use of color and conservation (Summary) 40 DZIEDZICTWO NIEMATERIALNE NON-MATERIAL HERITAGE BARBARA ROSIEK Godnie Âwi´ta w regionie ˝ywieckim 41 Holidays with pride in the ˚ywiec region (Summary) 50 ARCHEOLOGIA ARCHAEOLOGY IWONA POMIAN Archeologia morska w Polsce. Stan obecny i perspektywy 51 Underwater Archaeology in Poland. Its present state and prospects (Summary) 60 KRAJOBRAZY LANDSCAPE MA¸GORZATA WO¸ODèKO Problemy konserwatorskie rezydencji shÿguna Ashikaga w Kioto 61 Problems in the conservation of the residence of shÿgun Ashikaga in Kyoto (Summary) 74 PRAWO I PRAKTYKA LAW AND PRAXIS AGNIESZKA S¸AWOMIRSKA Reklama na zabytkach 75 Advertisements on historic sites (Summary) 88 TECHNOLOGIE TECHNOLOGIES PIOTR BORUSZEWSKI Fumigacja drewna gazami niereaktywnymi jako alternatywa dla tradycyjnych metod dezynsekcji 89 Fumigation wood with unreactionary gases as an alternative for traditional metods of pests eradication (Summary) 93 WSPOMNIENIE POSTHUMOUS REMINISCENCES Alberto Soldani (1958-2005) 19 JERZY BARANOWSKI Andrzej Fischinger (1928-2005) 95 Reminiscences about Andrzej Fischinger (Summary) 96 KOMUNIKATY COMMUNIQUES ANNA HANAKA Polsko-ukraiƒskie badania za∏o˝eƒ rezydencjonalnych. Podhorce 97 Polish-Ukrainian research of residential building. Podhorce (Summary) 100 KATARZYNA Wspó∏czesna architektura w historycznym krajobrazie PIOTROWSKA-NOSEK miast Êwiatowego dziedzictwa 100 Contemporary architecture in the historic urban landscape of World Heritage cities (Summary) 102 Memorandum Wiedeƒskie 103 PIÂMIENNICTWO LITERATURE MARIA SO¸TYS Jerzy S. Majewski, Warszawa nieodbudowana. Lata dwudzieste; Lata trzydzieste 107 Jerzy S. Majewski, Warsaw not rebuilt. The nineteen twenties; the nineteen thirties (Summary) 112 MAREK BARSZCZ Zabytkowe obiekty techniki transportowej. Materia∏y jubileuszowej sesji naukowo-technicznej Krajowego Klubu Mi∏oÊników Historii i Zabytków Transportu 113 Historic objects of techniques of transport. Materials from the jubilee scientific-technical session of the National Club of Enthusiasts of History and Historical Objects of Transport (Summary) 116 Publikacje Krajowego OÊrodka Badaƒ i Dokumentacji Zabytków 118 OD REDAKCJI Szanowni Paƒstwo! Otrzymujà Paƒstwo nowy zeszyt „Ochrony Zabytków”. Ukazuje si´ on w grudniu, a to miesiàc szczególny w kalendarzu. Miesiàc najpi´kniejszych Êwiàt, g∏´boko zwiàza- nych z polskà obyczajowoÊcià. Pragniemy, aby czasopismo, podejmujàce jak zawsze wiele ró˝nych tematów, tym razem wyraênie zaznaczy∏o wag´ tradycji w naszym codziennym ˝yciu. Stàd te˝ obecnoÊç w niniejszym numerze materia∏u poÊwi´conego zwyczajom bo˝onarodzeniowym w regionie ˝ywieckim – miejscu pod wieloma wzgl´dami szczególnym. Zwyczajom, które trzeba piel´gnowaç i dokumentowaç, sà one bowiem integralnym elementem rodzimej kultury, naszego niematerialnego, ale jak˝e wa˝nego dziedzictwa. Troska o wartoÊci duchowe dotyczy nie tylko opisywanych tu zjawisk, ale ca∏ej spuÊcizny, którà przekaza∏a nam przesz∏oÊç. SpoÊród wielu innych omawianych w numerze tematów, chcia∏bym zwróciç uwag´ na zagadnienie poruszane doÊç rzadko, a przecie˝ niezwykle istotne, jakim jest archeologia morska. W dalekie, egzotyczne strony przenosi nas artyku∏ traktujàcy o rezydencji shÿguna Ashikaga w Kioto. Piszemy tak˝e m.in. o problemach zwiàza- nych z porzàdkowaniem zamku w Besiekierach czy o zabytkowych dzwonach koÊciel- nych w Wielkopolsce. Mamy nadziej´, ˝e ró˝norodnoÊç tematyki tego zeszytu „Ochrony Zabytków” spotka si´ z ˝yczliwoÊcià Paƒstwa i sprawi, ˝e ka˝dy z Czytelników znajdzie coÊ, co go szczególnie zainteresuje. Taki jest nasz cel – „Ochrona Zabytków” ma trafiaç do jak najszerszego grona odbiorców, stanowiç forum wymiany myÊli i doÊwiadczeƒ, zach´caç osoby niezwiàzane zawodowo ze sztukà konserwacji i ochrony zabytków do pog∏´biania wiedzy. ˚yczymy Paƒstwu spokojnych, udanych, radosnych Êwiàt Bo˝ego Narodzenia oraz wszelkiej pomyÊlnoÊci, szcz´Êcia, zdrowia i spe∏nienia marzeƒ w nowym, 2006 roku. Z wyrazami