UITGAVE VAN DE VERENIGING NNO ' Huis E ZAANS T HE N VA N 'VRIENDE 1961 DECEMBER 199 NO. 148 IN DIT NUMMER: - HET ONTSTAAN VAN DE GEDEMFIE GRACHT - DE VELE GEZICHTEN VAN DE GEDEMPTE GRACHT - DE RESTAURATIE VAN DE PANDEN AAN DE HOGENDIJK J SCHILDERI S - AANDACH-ZAAN R VOO J - ONDERWEG NAAR VERGETELHEID? - VAN MÜRRASBOS TOT SCOUTINGCENTRUM - BEDOENINKIES IN DE KAIKERD - DE WEGSLOOT VERTELT.... fc- WOOSNAP SCHILDERS BEHANGERS MEESTER SCHILDERS nationale schilders school schilderwerken Gespecialiseerd in: IJSBRAND KUIPER oostzijde 391 Hout- en marmerimitatie zaandam telefoon 6163084 Werkplaats: Zuideinde 63 155WestzaaB E 1 n Tel. 075-62803 15 STAD ROTTERDAM VERZEKERINGEN ZAANSmet een Stad Rotterdam Verzekeringen Vestiging Zaandam NOORS Badhuisweg l Postbus 2145, 150 ZaandaC 0G m Timmerfabriek LOONZAAGN b - Tel 0756818600 SCHAAMNRICHTING K. VISSER & ZONEN B.V. TIMMERWERKEN 6215655 Fa07 x 5 /oewc-q H, tbüb Hu Z; 6 1//984. fax Ü/btJ 1ü;-'81lJ Uitgave van de vereniging 'Vrienden van het Zaanse Huis' December 1998 - no. 148 VERENIGING 'VRIENDEN Inhoud VAN HET ZAANSE HUIS' Voorzitter: Evenals het oktobernummer nu wederom een 'lijvig' nummer. Dat is te danken aan bij- H.G. Bouman, dragen van H.C. Dorpema, Sikke de Jong, Klaas Woudt, Carla Rogge, Henk Bouman, Lagedijk 100, Jaap van der Horst, Pieter Helsloot, Annemieke Emond en Peter Roggeveen. Mocht u 154 ZaandijkJ 4B , tel. 075-6210357 plannek oo n artiken hebbeee m ln o voo r Ann schrijvene ot , laa zicu vooratn hda l niet Secretaris: weerhouden door valse bescheidenheid t nummedi n I . r passere zaken va revue e l nd n ta , Zaanen Mwva . H ., zoal Gedempte d s e Gracht, restauraties schilderijn ee , Zaansn ee , e schilder, scouting- Kalverringdijk 9, centrum de Stierop, een wegsloot en de Woosnap. 150ZaandamT B 9 , tel. 075-6357425 Penningmeester: n wanneee (1407e e d s Ho i )r (1416) In de Oostzijderkerk (1425) Henk Bouman speurde P.M.M. Cordes, Gedempte Gracht ontstaan? hangt een schilderij uit naar recente restauratief o s Lagedijk 206, Dat doet H.C. Dorpema uit 1830 van de Hilversumse (historiserende) bouwpro- 154 ZaandijM 4B k de doeken in een uitgebreid schilder James de Rijk. Op jecten die de moeite van het Postgiro: 742899 t.n.v. artike t gebaseerda l p o s i d t schilderihe ziee e t s nho i j vermelden waard zijnn I . penningmeester Vereniging veel bronnenonderzoek. het vee tijdens de waters- zijn rubriek 'Bedoeninkies 'Vriende t Zaanshe n enva Huis' Maar Dorpema liet het daar nood van 1825 in de kerk e kaikerdd in n kortee ' e Ledenadministratie: niet bij. Feitelijk neemt hij gestald werd. Carla Rogge weergave van zijn bevin- D. Schoen, de hele topografie van het gaat in haar artikel nader in dingen. Justpier 100, oude Zaandam onder de op de achtergronden van dit 1506 BZ Zaandam. loep. bijzondere schilderie d n e j (1426) Dat een wegsloot veel kan maker. vertellen, ondervond Jaap REDACTIE'ANNO 1961' e Gedempt(1411d t Da ) e Gracht r vaHorstde n . Voorae d l Titi Groote ad , deze eeuw vaak van uiterlijk e seri(1418d n e 'OnderweAa ) g wegsloo Jisn t boorva pzi t - Henk Bouman, veranderde l niemanza , d naar vergetelheid?n va ' devol r verhalende n Va . Hannaara Ad t zijn ontgaan. De Gracht Klaas Woudt over Zaanse Horst leg n ziji t n bijdrage (secretariaat) ging vaak, misschien wel kunstbroeders komt met uit hoe het precies in elkaar Eindredactie: te schope vaakd p o , . Peter deze derde afleverinn ee g steekt. Peter Roggeveen, Roggeveen beschrijft wa t eind. In deze slotaflevering Jaap van der Horst. de Gracht in de loop der wordt de schijnwerper ge- (1427) Enige gramscha- be e t s pi jaren zo al moest verduren. richt op de Zaandijkse luistere e Woosnad n i n p Kopij voor het volgende num- schilder Cor Dik. waarin Klaas Woudt geen ANNn va r opgaven Oe me n (1414) Binnenkort begint bouw- blad voor de mond neemt voor de rubriek 'Annonces' inle- bedrijf Somashere d n - aa s serie (1421Sikkd n ek va e ed )Oo over de plotseling opge- veren vóó rl februar i 1999 bij: e drid bou en pandewva n Jong ove historie re d d n eva laaide vererin Zaansn gva e Redactie ANNO 1961, Hogendije t d he n n i aa e kdi polder Het Woud en de schrijvers t colleche k - Oo . Veeringzoom 96, voorjaar werden ontman- boerderie Stierod n aa pj tieve verzet tegen de komst 1541 SE Koog a.d. Zaan, teld. Hoe de restauratie van kent een laatste aflevering. van een Verkade-museum tel. 075-6170655. rijksmonumentee d n precies t derdIndi laatstn e e deel op de Schans heeft bepaald in zijn werk zal gaan, wordt kom e geschiedenid t n va s niet zijn instemming. redactie D 'ANNn eva O 1961' in dit artikel nauwkeurig de twintigste eeuw aan de behoudt zich het recht voor beschreven. orde. binnengekomen artikelen te redigeren. Verde nummet di n ri r de vaste rubrieken: Foto's: J.J. van der Horst, Nieuw Verenigine d n sva g tenzij anders vermeld. Vriende t Zaanshe n enva Huis (l406), Druk/vormgeving: Boekennieuws (1428), Drukkerij Knijnenberg, Kroniek (l430e d n )e Krommenie. Culturele agenda (1432). Illustratie omslag: De Gedempte Gracht omstreeks 1925 (foto Gemeentearchief Zaan- stad). In twee artikelen wordt in dit nummmer nader ingegaan op het ontstaa Gedempte d n nva e Grach haan e t r vele gedaanteverwis- selingen. 1405 Reactie Het artikel van R.M.W. Koomen over mogelijke Toch heeft Lust zijn twijfels ove e verklaringd r . naamsverklaringen van het Guispad in Anno, Het pad was er immers eerder dan de molens. december 1997, no. 144, (p. 1299-1301) leverde Verder haakt Jan Lust in op het artikel van Johan wederom een reactie van een lezer op. Jan Lust uit Jacobs ove Westzijderkere rd Annon ki , april 1998, Zaanda jarej mhi t nschree da gelede s on f l eenna s . 147. 1378-1380)no (p , laatste d j e Bi .ed fotn ova had horen beweren dat het Guispad zijn naam herbouwde steunberen wordt in het fotobijschrift papiermolene dankd n aa t s lang t padmaale she D . - gesproken van vervlechtingen. Wat zijn vervlech- molenbakkee di n nsva maakte hoon nee g gonzend tingen? wil Jan Lust weten. geluid, het zogenoemde 'guizen'. Vandaar de naam In het volgend nummer zal Johan Jacobs hier nader Guispad. terugkomenp o . Nieuws van de - onze vereniging krijg n belangrijkee t e inbreng Vereniging Vrienden van bij de bepaling van de bezetting van het bestuue stichtin t d vastgoe n he e va r gdi d (lees: het Zaanse Huis de collectie historische gebouwen) gaat beheren n exploiterene . Daarnaast zullen vanuit onze Mededelingen van het bestuur vereniging deskundigen inspraak krijgen bij het onderhoud van deze gebouwen. Zaanse Schans In de beginfase van de ontwikkeling van een nieu- De betrokken partijen hebben zich in november jl. we bestuursvorm voor het beheer van de Zaanse in principe akkoord verklaar e conceptd t me d - Schans heeft onze verenigin n aantaee g l malen bestuursnot e toe r tafedi a nte l t strevelagHe . s i n haar stem laten horen. Zo schreven we in oktober begin volgen e nieuwd t jaame er bestuursvorm t vavorihe n g jaar, same t Zaanme n s Schoon ne van star t momen gaane he t p schrijven O . va t n zijn Zaa n Dijn e brienn burgemeeste ee kaa f . R r invulline d namee t d n me g e gnva no w bezig s i t ;he Vreeman, die toen alle belanghebbenden opgeroe- 'poppetjese vroee d t m go noemene t ' situatie D . e vood openingsgesprekn ha ee r n pe dezen I . brief Zaanse d p o e Schan n comples si ee zijr g e nno n xe vroegen we aandacht voor het belang van een zorg- aantal klippen die behoedzaam omzeild moeten vuldig beheer van de historische bebouwing, letter- worden, maar op dit moment spreken we uit posi- e maket lijk he "W s zorge:e ste d n non mt va nda tief te staan tegenover de inbreng die ons geboden culturele erfgoed in de discussie niet of onvoldoen- wordt. gehoore d l worden.dza " zullee W bess non t dragejuistdoee e t d j n bi e naa Verder stuurde begin 199e Commissid 8 n va e ontwikkeling van de Zaanse Schans. Ons aller Advies een brief naar de heer C. Woudt die inmid- Zaans Buurtje begintije d n i t , zoaldhe noeme sw - del formateus sal aangezochts wa r j drongeWi . r ne den, ligt ons tenslotte nog steeds na aan het hart. e Commissid n aa Advien p o va e m sbi he jtoc h voora zinvolln ee l e functi gevee t nieuwe d n ni e Verkademuseum organisatievorm omdat de hierin vertegenwoordig- De Verkade Stichting is geestdriftig bezig voorbe- de groepen feitelijk het noodzakelijke draagvlak reidingen te treffen voor een museum waarin de vormen vanuit de Zaanse bevolking. Vanuit die geschiedeni t oer-Zaansdi n va s e bedrijf getoond achtergrond vonden we het belangrijk constructief word behouden te n blijft zichzelp O . f vindet di e nw mee te denken met de verdere ontwikkeling van de uitstekendn ee e zaak. Toe echter ne r ideeën geop- t schrijvedi Schansn i k n Oo .wer d gewezet he p no perd werden een stenen fabriek, stijl eind negen- belang van een verantwoord beheer en onderhoud tiende eeuw met schoorsteen, midden op de Zaanse vat culturelnhe e erfgoed. Schans te bouwen, meenden we bezwaar te moeten maken verenigingee D . stichtingen ne n samenwer- Welnu t heefdi , t serin geleiee et dgesprekketo n ne kend in het overleg Cultuurhistorie Zaanstreek gesteld kan worden dat we onze gezichtspunten in hebben in een gezamenlijke brief aan de heren discussie d goedn ee p eeo manier hebben kunnen Verkade, aangebode helpee t e nnme zoeken naar ventileren t heef Di r .uiteindelij e t e geleito kt dda betereen e plek genoegeMet .