UCHWAŁA NR XXVII/188/2021 RADY GMINY IWIERZYCE z dnia 25 marca 2021 r. w sprawie Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami dla Gminy Iwierzyce na lata 2020 - 2023. Na podstawie art. 40 ust.1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2020 r. poz. 713 z późn. zm.) oraz art. 87 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2020 r. poz. 282 z późn. zm.) po uzyskaniu pozytywnej opinii Podkarpackiego Konserwatora Zabytków z siedzibą w Rzeszowie Rada Gminy Iwierzyce uchwala, co następuje: § 1. Przyjąć do realizacji „Gminny Program Opieki nad Zabytkami dla Gminy Iwierzyce na lata 2020 – 2023” stanowiący załącznik do niniejszej uchwały. § 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Iwierzyce. § 3. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Podkarpackiego. Przewodniczący Rady Gminy Iwierzyce Krzysztof Klimek ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– Id: EDA9F4FF-AE23-4B24-86C9-FD7314E79E7B. Podpisany Strona 1 Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Iwierzyce na lata 2020-2023 GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY IWIERZYCE NA LATA 2020-2023 WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE Program opracowany na zlecenie Gminy Iwierzyce Wykonawca: tekst i zdjęcia Dorota Rucka-Marmaj sierpień 2020 1 ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– Id: EDA9F4FF-AE23-4B24-86C9-FD7314E79E7B. Podpisany Strona 1 Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Iwierzyce na lata 2020-2023 Województwo: podkarpackie, powiat: ropczycko-sędziszowski, gmina: Iwierzyce Iwierzyce i plan Powiatu Ropczycko-Sędziszowskiego, zasięg terytorialny 2 ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– Id: EDA9F4FF-AE23-4B24-86C9-FD7314E79E7B. Podpisany Strona 2 Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Iwierzyce na lata 2020-2023 Mapa Gminy Iwierzyce 3 ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– Id: EDA9F4FF-AE23-4B24-86C9-FD7314E79E7B. Podpisany Strona 3 Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Iwierzyce na lata 2020-2023 Spis treści: 1. Wstęp ……………………………………………………………………………………..s. 6 2. Podstawa prawna opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami ….........s. 8 3. Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce ...………………s. 13 4. Uwarunkowania zewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego .................................s.15 4.1. Strategiczne cele polityki państwa w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami ………………………………………………………………….....................s. 15 4.1.1. Krajowy Program Ochrony Zabytków i Opieki nad Zabytkami na lata 2019-2022....s. 15 4.1.2. Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004-2020 …………………………..s. 16 4.1.3. Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 ………………………….s. 18 4.1.4. Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego 2020 ……………………………………..s. 19 4.2. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie województwa ………………………………………………………………....s. 19 4.2.1. Strategia Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2020 ……………...s. 19 4.2.2. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Podkarpackiego …………..s. 23 4.2.3. Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego na lata 2014 - 2020 ……………………………………………………………………………………..s. 25 4.2.4. Program Rozwoju Kultury w Województwie Podkarpackim na lata 2010-2020 ……s. 25 4.2.5.Wojewódzki Program Opieki nad Zabytkami w Województwie Podkarpackim na lata 2018-2021 ……………………………………………………………………….s. 26 5. Uwarunkowania wewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego …………………..s. 27 5.1. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie powiatu i gminy (analiza dokumentów programowych) …………………..s. 27 5.1.1. Strategia Rozwoju Powiatu Ropczycko – Sędziszowskiego na lata 2010 – 2020….. s. 27 5.1.2. Strategia Rozwoju Gminy Iwierzyce na lata 2016-2025……………………………..s. 28 5.1.3 Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Iwierzyce na lata 2017-2023 …………...s. 29 5.1.4. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Iwierzyce ……………………………………………………………………………..…s. 30 5.2. Charakterystyka zasobów i analiza stanu dziedzictwa i krajobrazu kulturowego Gminy Iwierzyce ………………………………………….…………………………………….….s. 32 5.2.1. Zarys historii obszaru Gminy Iwierzyce…………………………………………..…s. 32 5.2.2. Krajobraz kulturowy …………………………………………………………………s. 38 5.2.3. Zabytki nieruchome ………………………………………………………………….s. 43 5.2.4. Zabytki ruchome …………………………………………………………………….s. 46 5.2.5. Zabytki archeologiczne ……………………………………………………………...s. 46 5.2.6. Zabytki w zbiorach muzealnych i innych …………………………………………...s. 47 5.2.7. Dziedzictwo niematerialne …………………………………………………………..s. 47 5.3. Zabytki objęte prawnymi formami ochrony …………………………………………...s. 48 5.4. Zabytki w gminnej ewidencji zabytków …...…….………………………………….…s. 50 5.5. Zabytki o najwyższym znaczeniu dla Gminy Iwierzyce ………………...……..……..s. 50 5.6. Zabytki będące własnością Gminy Iwierzyce …………………………………………s. 68 6. Ocena stanu dziedzictwa kulturowego gminy Analiza szans i zagrożeń ………………………………………………………..……….s. 68 4 ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– Id: EDA9F4FF-AE23-4B24-86C9-FD7314E79E7B. Podpisany Strona 4 Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Iwierzyce na lata 2020-2023 7. Założenia programowe …………………………………………………………………s. 70 7.1. Priorytety kierunki i zadania programu opieki nad zabytkami ………………………..s. 71 8. Instrumentarium realizacji programu opieki nad zabytkami ……………………….s. 72 9. Zasady oceny realizacji programu opieki nad zabytkami …………………………....s. 73 10. Źródła finansowania programu opieki nad zabytkami …………………………......s. 74 11. Realizacja i finansowanie przez gminę zadań z zakresu ochrony zabytków ………s. 82 12. Załączniki: Zał. nr 1 Wykaz obiektów w Gminnej Ewidencji Zabytków architektury, budownictwa gminy Iwierzyce …………………………………………………………………………...............s. 84 Zał. nr 2 Wykaz stanowisk archeologicznych zlokalizowanych na obszarze Gminy Iwierzyce na podstawie AZP, danych archiwalnych oraz badań wykopaliskowych ……………...…...s. 89 Zał. nr 3 Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków na terenie Gminy Iwierzyce ……………………………………………………………………………….…..s. 97 5 ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– Id: EDA9F4FF-AE23-4B24-86C9-FD7314E79E7B. Podpisany Strona 5 Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Iwierzyce na lata 2020-2023 1. Wstęp Przedmiotem opracowania Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Iwierzyce na lata 2020-2023 jest dziedzictwo kulturowe w granicach administracyjnych gminy. Celem opracowania Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Iwierzyce na lata 2020-2023, jest wyznaczenie zasadniczych kierunków działań, zmierzających do poprawy stanu zachowania dziedzictwa kulturowego w granicach administracyjnych gminy. Program jest zgodny z celami, zasadami i kierunkami wyznaczonymi przez krajowe, wojewódzkie, powiatowe, gminne dokumenty programowe oraz dokumentami wyznaczającymi kierunki polityki przestrzennej gminy. Strzeżenie dziedzictwa narodowego stanowi jedno z podstawowych zadań Rzeczypospolitej Polskiej, zdefiniowanych w art. 5 Konstytucji, obok ochrony niepodległości i nienaruszalności terytorialnej, zapewnienia wolności praw człowieka i obywatela, bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony środowiska. Ochrona zabytków i opieka nad zabytkami, jako jeden z najważniejszych elementów tego dziedzictwa, realizowane są przez Rząd Rzeczypospolitej Polskiej w powiązaniu z kontekstem polityki gospodarczo-społecznej, ale stanowi również cel sam w sobie, którego wartość wykracza poza kategorie czysto ekonomiczne”. Zacytowany fragment Krajowego Programu Ochrony Zabytków i Opieki nad Zabytkami 2019-2022, stanowić może kwintesencję znaczenia programów opieki nad zabytkami na każdym szczeblu – wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Zasadniczą przesłanką opracowania Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Iwierzyce na lata 2020-2023 jest uznanie zasobów dziedzictwa kulturowego za istotny czynnik wpływający na kształtowanie się tożsamości lokalnej. Poprawa stanu zachowania zabytków, w tym właściwe eksponowanie walorów krajobrazu kulturowego, wykorzystanie zabytków na potrzeby społeczne, turystyczne, edukacyjne i gospodarcze, ma istotny wpływ na rozwój społeczno-gospodarczy gminy i poprawę jakości życia mieszkańców. Gminny program opieki nad zabytkami wskazuje na sposoby i możliwości realizacji tych zadań poprzez planowe działania organizacyjne i finansowe, edukacyjne oraz promujące i upowszechniające wiedzę o dziedzictwie kulturowym gminy, w szczególności wśród jej mieszkańców. Program opieki nad zabytkami nie ma charakteru aktu prawnego ani też uzupełniającego obowiązujące prawo. Zgodnie z art. 5 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, opieka sprawowana nad zabytkiem, należy do właścicieli i posiadaczy zabytków a organy administracji nie mogą zastąpić właścicieli w opiece nad przedmiotami ich własności. Przyjęty przez Radę Gminy w formie uchwały, gminny program opieki nad zabytkami jest 6 ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– Id: EDA9F4FF-AE23-4B24-86C9-FD7314E79E7B. Podpisany Strona 6 Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Iwierzyce na lata 2020-2023 elementem polityki samorządowej. Jako dokument o charakterze strategicznym powinien służyć podejmowaniu planowych działań dotyczących inicjowania, wspierania, koordynowania badań i prac z dziedziny ochrony zabytków i krajobrazu kulturowego oraz