Środowiskowe skutki przedsięwzięć hydrotechnicznych współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej Raport Towarzystwa na rzecz Ziemi i Polskiej Zielonej Sieci Redaktorzy: Robert Wawręty Janusz Żelaziński Oświęcim – Kraków 2007 Autorzy: Jerzy Iwanicki, Adam Juchnik, Łukasz Kajtoch, Damian Panasiuk, Marcin Pchałek, Remigiusz Pielech, Michał Polakowski, Anna Roggenbuck, Marcin Stoczkiewicz, Robert Wawręty, Krzysztof Zając, Janusz Żelaziński Współpraca: Ewa Adamska, Paulina Adamska, Monika Broniszewska, Ryszard Babiasz, Jarosław Krogulec, Katarzyna Niedźwiecka, Bartosz Pikul Projekt okładki: Paweł Adamus Redakcja techniczna: Tadeusz Kuś Wydawcy: Towarzystwo na rzecz Ziemi Polska Zielona Sieć ul. Leszczyńskiej 7 ul. Sławkowska 26A 32-600 Oświęcim 31-014 Kraków tel./fax: (033) 844 19 34, 842 21 20 tel./fax: (012) 431 28 08 e-mail: [email protected] e-mail: [email protected] www.tnz.most.org.pl www.zielonasiec.pl ISBN 978-83-60106-06-8 Niniejszy dokument został opublikowany dzięki pomocy finansowej Unii Europejskiej. Za treść tego dokumentu odpowiada Towarzystwo na rzecz Ziemi. Poglądy w nim wyrażone nie odzwierciedlają w żadnym razie oficjalnego stanowiska Unii Europejskiej. Ponadto wsparcia finansowego udzielili: Fundacja Partnerstwo dla Środowiska oraz Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie. 2 Spis treści Od redakcji .................................................................................................................................................................... 5 Przedsięwzięcia hydrotechniczne i powszechnie uznane cele ich realizacji ................................7 Zapory, zbiorniki retencyjne, stopnie wodne ...................................................................................................... 7 Regulacja i zabudowa potoków w terenach górskich i podgórskich oraz roboty utrzymaniowe .............. 14 Budowa i utrzymywanie systemów melioracyjnych ......................................................................................... 16 Obwałowanie dolin rzecznych............................................................................................................................. 17 Regulacja rzek i roboty utrzymaniowe rzek nizinnych ..................................................................................... 18 Przykłady przyjaznych środowisku metod ochrony przeciwpowodziowej ................................. 21 Zagospodarowanie przestrzenne w mieście Rapid City, stan Płd. Dakota, USA ......................................... 21 Polityka przestrzenna w dolinie Loary we Francji ............................................................................................. 21 Poldery Altenheim oraz Söllingen/Greffern w Niemczech .............................................................................. 22 Suche zbiorniki w Sudetach .................................................................................................................................. 22 Przebudowa obwałowań Domaszków–Tarchalice w Polsce .......................................................................... 22 Projekty renaturyzacji rzek................................................................................................................................... 22 Zintegrowany Program Renu ............................................................................................................................... 23 Program ochrony przeciwpowodziowej w dorzeczu Bauny .......................................................................... 24 Ekologicznie zorientowana ochrona przeciwpowodziowa w Rotenburgu nad Fuldą ................................. 24 Unijna pomoc finansowa dla realizacji celów gospodarki wodnej w Polsce ............................... 25 Programy operacyjne na lata 2004–2006 ........................................................................................................... 25 Programy operacyjne na lata 2007–2013 ........................................................................................................... 26 Kierunki wykorzystania funduszy unijnych w Polsce przez WZMiUW oraz RZGW ............. 28 Przyjęte kryteria oceny przedsięwzięć hydrotechnicznych ............................................................... 33 Zasadność przyjętych celów przedsięwzięcia ................................................................................................... 34 Możliwość osiągnięcia celów stawianych przez inwestycję ............................................................................. 34 Wariantowe sposoby osiągnięcia celu rozważane w ramach projektowania przedsięwzięcia ................... 35 Skutki społeczno-ekonomiczne realizacji przedsięwzięcia .............................................................................. 35 Skutki przyrodnicze realizacji przedsięwzięcia .................................................................................................. 38 Możliwość wystąpienia skutków sprzecznych z przyjętymi celami przedsięwzięcia ................................... 39 Zgodność z obowiązującym ustawodawstwem europejskim ......................................................................... 39 OCENA POSZCZEGÓLNYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ .................................................................................. 42 (1) Udrożnienie koryta rzeki Biała w km 27 + 700 ¸ 29 + 072 (2) Udrożnienie koryta rzeki Biała w km 13 + 550 ¸ 19 + 540..................................................................... 44 Opis przedsięwzięć ............................................................................................................................................... 44 Ocena przedsięwzięć ............................................................................................................................................ 45 Wnioski .................................................................................................................................................................... 49 Renowacja koryta i wałów rzeki Błotnicy w km 0 + 000 ¸ 12 + 400 ........................................................... 50 Opis przedsięwzięcia............................................................................................................................................. 50 Ocena przedsięwzięcia ......................................................................................................................................... 50 Wnioski .................................................................................................................................................................... 52 3 (1) Regulacja rzeki Ner w granicach naturalnej linii brzegów – odbudowa w km 0 + 000 ¸ 19 + 930 (2) Tama podłużna przy ujściu rzeki Ner ............................................................................................................. 53 Opis przedsięwzięć ............................................................................................................................................... 53 Ocena przedsięwzięć ............................................................................................................................................ 54 Wnioski .................................................................................................................................................................... 58 Zbiornik małej retencji Suchowola na rzece Brzozówce ................................................................................ 59 Opis przedsięwzięcia............................................................................................................................................. 59 Ocena przedsięwzięcia ......................................................................................................................................... 60 Wnioski .................................................................................................................................................................... 62 Cisek – Dzielniczka budowa lewostronnego wału rzeki Odry w km 77 + 000 ¸ 86 + 000 .................... 63 Opis przedsięwzięcia............................................................................................................................................. 63 Ocena przedsięwzięcia ......................................................................................................................................... 63 Wnioski .................................................................................................................................................................... 66 Poprawa bezpieczeństwa przeciwpowodziowego Wisły Środkowej od Koszyc do Płocka km 302–633,8 I faza ........................................................................................................... 67 Opis przedsięwzięcia............................................................................................................................................. 67 Ocena przedsięwzięcia ......................................................................................................................................... 68 Wnioski .................................................................................................................................................................... 72 Zespół zbiorników Młynne na rzece Łososinie ................................................................................................... 73 Opis przedsięwzięcia............................................................................................................................................