stoplamka plamistego, a także mieczyka dachów- WŁOSIENICA – KO- Obóz otaczał drut kolczasty, Przyroda obszaru LGR kowatego oraz mającą tu swoje najdalej na północ Zabytki i inne atrakcje ŚCIÓŁ PW. MICHAŁA a w każdym rogu stała wieża wysunięte w Karpatach stanowisko – rzeżuchę ARCHANIOŁA Z XIX W. wartownicza z karabinem ma- trójlistkową. Murowana świątynia szynowym. Do wnętrza prowa- w stylu klasycystycznym dziła brama z napisem: „Arbeit OBSZARY CENNE Świat fauny reprezentuje: 40 gatunków ssaków, ŚWIADKOWIE HISTORII zbudowana pod koniec macht frei”. Naprzeciw bramy PRZYRODNICZO a spośród tych najciekawszych rozmnażają się tu Na terenie wszystkich gmin, poza wieloma cenny- pierwszej połowy XIX w. stały dwa kamienne posągi – bobry i wydry. Spotkać można także rysia i wilka, mi, niżej opisanymi obiektami zabytkowymi, znajdu- Wewnątrz znajduje się rzeźby górników wykonane REZERWAT „ŻAKI” a sporadycznie również niedźwiedzia. Warto też ją się również liczne i cenne kapliczki przydrożne. modrzewiowy ołtarz przez któregoś z więźniów. Da- Enklawa roślinności leśnej wspomnieć o rzadkich nietoperzach: nocku orzę- Niektóre mają już wartość zabytkową, a pochodzą główny, a na szczególną lej znajdował się plac apelowy w otwartym krajobrazie rolniczym sionym, borowiaczku i mroczku pozłocistym. nawet z XVIII i XIX w. Różna jest ich forma, wy- uwagę zasługują również z kozłem, gdzie wymierzano będąca wycinkiem pierwotnego konanie i użyte do budowy materiały, a ich roz- niesamowicie brzmiące karę chłosty. Więźniowie spali Ornitolodzy stwierdzili tu obecność 111 gatun- krajobrazu doliny Wisły. Rezerwat maitość zaskakuje. Co ważne, nie są to obiekty organy z dwoma manu- w przepełnionych, drewnianych ków ptaków lęgowych, a w tej liczbie m.in. 6 ga- zlokalizowany jest w sąsiedztwie zapomniane, gdyż do dnia dzisiejszego gromadzą ałami i klawiaturą noż- barakach, a obsługa w muro- tunków dzięciołów i 4 gatunki kuraków, a także miejscowości Dwory II w gmi- się w przy części z nich ludzie, by śpiewać w maju ną, posiadające około wanych obiektach. 6 gatunków dziennych drapieżników. Uważny nie Oświęcim. Utworzony został pieśni maryjne. A niemal wszystkie kapliczki 30 głosów. w 1959 r. na powierzchni 17,52 ha. obserwator dostrzeże tu tak ciekawe gatunki jak są regularnie dekorowane z okazji ważnych świąt Podobóz istniał do 18.01.1945 Chroni zespół naturalnego lasu np.: bocian czarny, trzmielojad, kobuz, głuszec, i nie tylko wtedy. INNE ATRAKCJE: roku. Podczas ewakuacji jego grądowego – wielogatunkowego pójdźka i zimorodek. więźniów przyłączono do ko- lasu liściastego, w którym dominu- GMINA OŚWIĘCIM ŚLUZA I KANAŁ ŻE- lumn „Marszu Śmierci” prowa- je starodrzew lipowy urozmaicony Żyje to 15 gatunków płazów, w tym kumak górski, GLUGOWY NA WIŚLE dzonego z obozu głównego m.in. grabem zwyczajnym i dębem traszka karpacka i salamandra plamista. Wykryto BRZEZINKA – MUZEUM AUSCHWITZ-BIRKE- DWOry II w Oświęcimiu. Obecnie po szypułkowym. W czerwcu można obecność także 5 gatunków gadów i ponad 40 ga- NAU obozie został tylko budynek tu podziwiać masowo kwitnący tunków ryb. Jesienią 1941 r., na polecenie Heinricha Himle- SKANSEN PSZCZE- obozowej łaźni i stojąca obok LARSTWA Brzeszcze – górniczy familok, fot. M.Karetta i intensywnie pachnący czosnek Obszar Parku Krajobrazowego Beskidu Małego ra, rozpoczęto w Brzezince budowę obozu Au- Poręba Wielka – drewniany kościół z XVI w., fot. M.Karetta latarnia, które można zobaczyć niedźwiedzi. Do najciekawszych schwitz II, który stanął niedaleko „macierzystego” Aleja Ogrodowa, Grojec, obfituje także w liczne zabytki, spośród których go Franciszek Maria Lanci – znany m.in. z przebu- ła, a w zwieńczeniu zobaczymy wyobrażenie Boga w parku. Tablice informacyjne gatunków ptaków zaliczyć można obozu w Oświęcimiu. W 1944 r. oba obozy połą- tel. 33 842 84 37 Rezerwat Żaki z lipowym starodrzewiem, fot. M. Karetta szczególną uwagę warto zwrócić na: dowy zamku w Będzinie i pałacu Kossakowskich Ojca z berłem i kulą ziemską otoczonego przez oraz zrekonstruowane figury górników przypominają m.in. dzięcioła średniego, siniaka czono w jedną machinę śmierci, gdzie życie straci- - dwory w miejscowościach: Rychwałd, Łodygowi- w Warszawie. Z kolei pomysłodawcą przedsięwzię- PUNKTY WIDOKOWE NA BESKID MAŁY I JURĘ anioły. Całości dopełnia rzeźba Ducha Świętego o nieodległej, tragicznej historii. i muchołówkę białoszyją. Obszar Parku urozmaicony jest gęstą siecią źródeł Dziwonia – śpiewający samiec, fot. M. Karetta ło około 1,4 miliona ludzi z 25 narodowości. Był to ce i Czaniec, cia w Porębie Wielkiej i jego inwestorem był hr. Igna- Grojec, Łazy w promienistej glorii. Trzeba wspomnieć, że część i cieków wodnych spośród których najważniejsze to największy hitlerowski obóz zagłady. INNE ATRAKCJE: REZERWAT „ZASOLNICA” wspomniane już Skawa i Soła, a także Biała. Rzeki - drewniane świątynie w Gilowicach i Łodygowicach, - przybyła z rejonu Morza Czarnego mewa czarno- cy Bobrowski – właściciel majątku. Warto wiedzieć, wyposażenia świątyni sprowadzono z Kościoła Basen kąpielowy, grota solna, siłownia, solarium Rajsko – neogotycki pałac z XVIII w., fot. M.Karetta TARNIÓWKA – dawny młyn wodny, a obecnie elek- Leży na terenie gminy Porąbka na południo- zasilane są, prostopadle do nich wpadającymi, licz- - zagrody wiejskie w Łysinie, głowa (3 pary), Najważniejsze miejsca do zwiedzenia na terenie że z dworem sąsiadowała, rozebrana już, oficyna Mariackiego w Krakowie i są to m.in. dwa ołtarze „Pod Platanem” Nidek – zabytkowy, drewniany kościół z 1539 r., fot. M.Karetta - liczne, wykonane z kamienia i drewna, kapliczki tzw. „Grottgerówka” z 1768 r. Mieszkał w niej przez trownia wodna boczne. Wnętrze kościoła zdobią ponadto liczne wo-wschodnich zboczach góry Zasolnica nymi potokami górskimi. - trzy gatunki rybitw: białowąsa (do 215 par), czar- Muzeum Auschwitz-Birkenau w Brzezince: GROJEC – PAŁAC Z XVIII W. mieckie podczas II wojny światowej. W latach 1943– ul. Ofiar Oświęcimia 39, Brzeszcze, tel. 32 737 42 dzy nimi dobra te nabył gen. Stanisław Wąsowicz – przydrożne. pewien czas, jeden z czołowych przedstawicieli pol- witraże i freski, a duże okna witrażowe dopełniają GMINA WIEPRZ (567 m n.p.m.). To zachodnia część Beskidu na (do 20 par) i rzeczna (do 9 par), - Brama Śmierci – główna brama wjazdowa z to- Budowla, jako barokowy pałac, została wzniesiona 44 przebudowali obiekt, a podczas ucieczki przed BOISKA SPORTOWE 39, www.ok.brzeszcze.pl właściciel Zatora. Po II wojnie światowej majątek Masyw Beskidu Małego tworzą głównie drobno- - głośny dzięcioł zielonosiwy (para), Brzeszcze – figura św. Anny, fot. M.Karetta skiego romantyzmu w malarstwie, Artur Grottger. obrazu. Warto jeszcze wspomnieć, że do kościoła Małego – Pasmo Magurki Wilkowickiej. Rezer- OSTOJA SIECI EKOLOGICZNEJ NATURA rem kolejowym, nad którą znajduje się wieża za sprawą rodziny Szembeków – właścicieli Grojca. nacierającą Armią Czerwoną spalili budynek. Dwór Brzezinka, Harmęże, Rajsko, Zaborze FRYDRYCHOWICE – DREWNIANY DWÓR został rozparcelowany, a przez dłuższy czas dzia- ziarniste i odporne na wietrzenie piaskowce go- - magazynujący swe ofiary na cierniach gąsiorek Tworzył tu rysunki z cyklu „Wojna”. udało się sprowadzić z Niemiec zabytkowy dzwon, BOISKA SPORTOWE wat został utworzony w 1973 r. na powierzchni 2000 – STAWY W BRZESZCZACH (PLB wartownicza. Przy bramie stoi szereg budynków GROJEC – KOŚCIÓŁ PW. ŚW. WAWRZYŃCA Następny właściciel – ród Bobrowskich przebudował odbudowano w 1951 r. na potrzeby szkoły, a jego Z XIX W. łało tu gminne przedszkole. 16,65 ha. Ochronie podlega tu, zbliżony do natu- dulskie, a jedynie miejscowo spotyka się wapie- (23 pary). z czerwonej cegły i główna wartownia obozu. STADNINA, NAUKA JAZDY KONNEJ który stanowił wyposażenie poprzedniej, modrze- Brzeszcze, Skidziń, Wilczkowice, 120009) Z XVIII W. go w klasycystyczny pałac, a w wyniku kolejnych edukacyjna misja trwa do dziś. RAJSKO – PAŁAC Z XVIII W. Jedyny z 4 ocalałych tego typu obiektów w wiosce ralnego, zwarty drzewostan bukowy, który mocno nie, łupki i piaskowce istebniańskie. Największymi - Rampa ciągnąca się wzdłuż torów równoległych ul. Spacerowa 40, 32-600 Babice, tel. 602 644 626 wiowej świątyni. GIERAŁTOWICZKI – ZESPÓŁ DWORSKO-PAR- Ptasia ostoja o powierzchni 3066 ha. W jej grani- Drewniana, orientowana świątynia o konstrukcji prac nabrał on cech neogotyckich. Na przełomie Pałac powstał dzięki ówczesnym właścicielom ma- zwany „Wielkim Dworem”. Przed II wojną światową kontrastuje z dominującymi w okolicy ciemnymi atrakcjami przyrody nieożywionej Beskidu są licz- Szczególnego podkreślenia wymaga fakt, że „Sta- do drogi o długości ok. 800 m. To tu przybywali ŁAZY – ŚREDNIOWIECZNY GRÓDEK HALA SPORTOWA, ŚCIANKA WSPINACZKOWA KOWY Z DRUGIEJ POŁOWY XIX W. cach znajduje się kilkanaście kompleksów stawów zrębowej i słupowo-ramowej wieży. Wzniesiona XIX i XX w. pałac należał do rodziny Chwalibóg, jątku – rodzinie Bobrowskich. W drugiej połowie JAWISZOWICE – DREWNIANY KOŚCIÓŁ był własnością Marka Łuszczkiewicza – posła do świerczynami. Poza wartościami przyrodniczymi ne skałki i jaskinie. Z tych ostatnich, większość wy w Brzeszczach” są jedną z zaledwie kilku w wagonach więźniowie, tu odbierano im bagaż, STOŻKOWATY ul. Ofiar Oświęcimia 49, Brzeszcze, Ten ciekawie zagospodarowany obszar, o po- hodowlanych założonych w Dolinie Górnej Wisły w 1766 r. została rozbudowana w drugiej połowie a w 1905 r. został sprzedany księżnej Wilhelminie XIX w. rodzina Zwillingów odkupiła rajskie dobra GMINA BRZESZCZE Z XVII W. parlamentu w Wiedniu. Po wojnie zorganizowano teren ten zachował również wysokie walory kra- ma głównie tektoniczne,