. 1 इ त 2 2 उ 3 3 न द न 11 4 न 12 5 त 6 अ िल भ त त त्र िक्षण द (AICTE) न् त प्र प्त अभ् द 13 7 महाराष्ट्र रा煍य ि न न् त प्र प्त अ दत अभ् द 15 8 1. ई भ 25 2. ण भ 36 3. न भ 53 4. द भ 70 9 1. भ न त ि ल त 93 2. न प्र िक्ष त प्र ि 7 -18: AICTE न् त प्र प्त अभ् 95 ि न न् त प्र प्त (Short Term) अभ् 3. अभ् न प्र िक्ष त प्र ि 7 -18 :AICTE न् त प्र प्त अभ् 98 ि न न् त प्र प्त (Short Term) अभ् 4. न न ल त ि ल ि त्र: - AICTE न् त प्र प्त अभ् 102 ि न न् त प्र प्त (Short Term) अभ् 5. अभ् न न लत ि ल ि त्र- AICTE न् त प्र प्त अभ् 104 ि न न् त प्र प्त (Short Term) अभ् 10 त अ ल थ 108 1 1. महाराष्ट्र रा煍य तԂत्रविक्षण मԂडळ इ महाराष्ट्र ि न र् त न 1963 ध् त त्र िक्षण क्ष थ न ण् त आल ल आ . न 1999 ध् ि न न महाराष्ट्र अधधधनयम 38/1997 नसार त त्र िक्षण क्ष मԂडळाला स्वायत्त दर्जा प्रदान क셁न मԂडळाचे नाव महाराष्ट्र रा煍य तԂत्रविक्षण मԂडळ असे बदलण्यात आले. उ िष्ट ष्ट्र 煍 त ल द त ल त त्र िक्षण ि धत ीं न न ण . ो महाराष्ट्र रा煍य तԂत्रधिक्षण मख्य कायालय मԂबई येथे तर पणे , औरԂगाबाद, नागपूर व मԂबई अिी चार धवभागीय कायालये काययरत आ त. ा े मԂबई विभाग: मԂबई , ठ ण , , त्न , लघ आ ण स धद पणे विभाग: ण , , ल , त आ ण ल नागपूर विभाग: न , अ त , अ ल , धा, ि , त , द्र , भ , ों द , ल आ ण लढ ण औरԂगाबाद विभाग: द, अ दन , लन , , ल त , न ि , ध , , स ल , न द , न द , उ न द आ ण भण , न द न अ ध त् ि ल ल त . न द ो अ (Apex Body) आ . धवद्वत सधमती, अभ्यासक्रम सधमती, समतूल्यता सधमती, धवत्त सधमती व धविेष सधमती अिा मԂडळा楍या धवधवध ैध न सधमत्या आहेत. महाराष्ट्रातील तԂत्रधनकेतने, स्वायत्त तԂत्रधनकेतने व इतर ताԂधत्रक सԂस्था धमळून 930 न अ ध थ मԂडळािी सԂलग्न आ त. मԂडळातर्फे 186 पदधवका अभ्यासक्रम (एआ ई न् त प्र प्त - 81 ि न न् अ दत - 105) राबधवले र्जातात. ख् मԂडळामार्फयत सवय अभ्यासक्रमाԂ楍या पधरक्षा घेतल्या र्जातात, धनकाल घोधषत करण्यात येतोव धवद्यार्थ्य車ना प्रमाणपत्रे धवतरीत केली र्जातात. वषातून एकԂदर द न (semester pattern) क्ष घ ण् त तात प्रत्येक पधरक्षेस लाखापेक्षा र्जास्त धवद्याथी बसतात. मԂडळामार्फयत प्रत्येक पधरक्षेचा धनकाल ती क्ष न 45 द ध् घोधषत ण् त त . उद्य न ध अभ् त ण ख् अ न ि लग्न त अ ल थ धल ध अभ् क्ष घ ण त्त् आ . 2 2. डळ े उ क्ष घ ण् त र् त ि ल ल उ ल त त. अभ्यासक्रम सधारणा द ध द्य र्थ् 車 क्ष त ढ ण् उद्द ि न द्य थ車न दलत् त त्रज्ञ न ि त ज्ञ न द ण आ श् अ न त् अन न त् ध् आ श् त त्र व् क्तत त् ौि त ण् ठ द 車न र् त अभ् ध ण ल त . यासाठी औद्योधगक क्षेत्रातील न त व्यक्ती व धिक्षण तज्ञ याԂ楍या िोध सभा (Search Conference) घेऊन आधधनक तԂत्रज्ञान, उद्योगधԂद्याԂ楍या काळानसार बदलत्या गरर्जा, माकेट सवे, र्जॉब अॅनालीधसस या सव車चा अभ्यास क셁न िास्त्रोक्त पद्धतीने ही सधारणा केली र्जाते. र् त OBE (Outcome Base Education) ॅ न आध त द अभ् ठ्य ध ण 2015-16 ध् 셁 झ ल अ न त् „I‟-Scheme अ न दल आ . अभ् त ौि उद्य त द्य ि भ द ण् त त अ न अभ् ध् द्य र्थ् 車न 6 आठ उद्य ध द्य त ल प्र िक्षण घ ण अ न ण् त आल आ . अभ् ि ण् ठ इनर्ॅ ेिन ॲन् म् न िन तनॉलॉ (ICT) त ण् भ द ण् त ण आ ‘I’ Scheme त झ ल ल अभ् िैक्ष ण तज्ञ त उद्य त त ल तज्ञ न ैध (Validate) 셁न घ तल त आ . द अभ् प्रभ ण अ ल ण ण् ठ ई , न न प्रश्न त्र त प्र ि क् त न नर्म त ण् र् त 셁 आ त. निीन अभ्यासक्रम तयार करणे औद्योधगक क्षेत्रा楍या गरर्जेन सार िासन मान्यता असलेले अल्प मदतीचे न न अभ्यासक्रम र् त तयार केले र्जातात. यामध्ये आर्ककटेक्चर व इमारत बाԂधकाम, सԂगणक व माधहती तԂत्रज्ञान, औद्याधगकस रक्षा, व् थ ,न द ि त्र, न ैद्य ि त्र, न, र्ॅिन त त्रज्ञ न, क्ष, त्र र् उ त त्रज्ञ न, द्य त त्रज्ञ न इत् द अभ् त ल आ त. द अभ् ि ण द्य र्थ् 車 ध ध् ढ झ ल आ . लॅब मॅꅍयअ쥍स त त्र िक्षण तल प्रत् क्ष (Praticals) त् िन प्र ि त ल त्र ण त् ध् ए नत आणण् उद्द ि न न अभ् ि न त प्र ि ठ लॅ ॅन् अ त ल आ त. लॅ ॅन् अ िक्ष द्य र्थ् 車ध् ि ि द्दल ए दि त आल आ . ि लक्ग्नत थ ध ल द्य थ ए न त न प्र त त. लॅ ॅन् अ ध् अ न द्य भ , प्र त् क्ष , प्र , ॉ अ इत् द ीं अ तभा ल ल अ न द्य र्थ् 車 ल लन ठ भ प्र ण त न ॅ प्रश्न अ तभा ल आ . लॅ ॅन् अ प्र ि त ि त ध् ए त्रत आल आ आ ण प्र प्र ण ण (Standardization) झ ल आ . ऑ इ क्ष तर्े ध् 6 नल इन क्ष घ त त त व प्रश्न र् त त अ न त् न प्र ण त त. ढ नल इन क्ष ध् ढ ण् न आ . 3 िैक्षवणक अिेक्षण तԂत्रधिक्षणाचा दर्जा र्जोपासण्याकधरता र्फ त प्रत् ि लक्ग्नत थ CIAAN नॉमयसचा वापर क셁न िैक्षधणक अवेक्षण ल त . थ ध् उ लब्ध ध त थ र् त ल ण िैक्ष ण द्य थ आ ण िक्ष ण त्त त ढ ण् ठीं ध् स त् आ न ध् थ भ इत् द ीं अ क्षण ध् प्र ख् न त ण ल त . त थ र् त अभ् अ ल ण , प्र ि द ा, द्य र्थ् 車 न त न, क्ष न ल, िक्षण धन प्रभ , द्य र्थ् 車 उ क् थत , ग्र थ ल ध , िक्ष िैक्ष ण त ध धा, प्र िक्षण इ. अन् ीं आ न त अथ त् ध् िल भ ीं क्षण 셁न त् त ल थ न सԂस्थेला ग्र धदली र्जाते. न 2016-17 न अ क्षण र्ॉ न् इ NBA ॲ िन न अन न न ण् त आल अ न NBA ॲ िन न 75% ए इ अ क्षण द्दद्य ध् ि ण् त आल आ . त अ क्षण ण 200 셂न ढ न 250 ण् त आल आ त. दलल अ क्षण द्य अन न अ क्षण त प्र ि ि प्रत् भ ाल र् त आ त ण् त आ अ न अ क्षण अ ल प्रत् क्ष आ क्षण द ि 煍 थ अ क्षण ण् त त त् थ धन नल ईन ध्दत न भ셂न घ ण् त त त. न िैक्ष ण 2017-18 न ‘I’ -Scheme अभ् अ ल ण ल आ त िैक्ष ण अ क्षण न न NBA न न 셂न आ क्षण 셁 ल आ अԂदमान-वनकोबार कԂरो쥍ड अॅकेडेवमक अॅटोनॉमी प्रक쥍प अԂदमान-धनकोबार या केंद्रिाधसत प्रदेिातील पोटयब्लेअर येथील डॉ. बाबासाहेब आԂबेडकर पॉधलटे啍क्नक ि सԂस्थेला िैक्षधणक स्वायत्तता प्रदान झाल्यानԂतर या सԂस्थेने पढील िैक्षधणक वाटचालीसाठी न 2004 ल महाराष्ट्र रा煍य तԂत्रधिक्षण मԂडळ, मԂबईची धन피ड केली. त व् न या तԂत्रधनकेतनात मԂडळा अभ्यासक्रम ल त त. या अभ्यासक्रमा楍या परीक्षा घेण्याची न ल घ त ण् सԂपणय र्जबाबदारी मԂडळाने 啍स्वकारली आ . त त्र न तन त ल द्य र्थ् 車 प्र ण त प्र िक्षण त न ल आ . • ष्र टेट र्टट ि ेट ो इ इ िॉ े टेक् ॉ ज (एम.एस.सी.आय.टी.) पवरक्षा एम.एस.सी.आय.टी. अभ्यासक्रम न 2001 न महाराष्ट्र िासना र् त स셁 करण्यात आलेला असून मԂडळ व महाराष्ट्र नॉलेर्ज कापोरेिन धल. (MKCL) तत भ द त ण 煍 ध् एम.एस.सी.आय.टी. पधरक्षा घेण्याचे काम ल त . ही पधरक्षा पूणयत: ऑनलाईन त न घ ण् त त . त क्ष प्र ि त्र , न ल प्र क्व् नल प्र ण त्र नल ईन दल त त. क्ष ठ , स द इ ग्र त न ध् त न द ण् उ लब्ध आ . एम.एस.सी.आय.टी. पधरक्षा ातन 7 आयोधर्जत केली र्जाते. प्रत्येक वषी अԂदार्जे 10 लाख धवद्याथी पधरक्षेस बसतात. आतापयंत मԂडळाने 1.23 क्ष र्जास्त धवद्यार्थ्य車ची एम.एस.सी.आय.टी परीक्षा घेतली आहे.