Wojciech J. Cynarski, Piotr Ziemiński Holenderski prymat w światowym kick-boxingu organizacji K-1 = Hollands’ primacy in the world of K-1 kick-boxing organization Idō - Ruch dla Kultury : rocznik naukowy : [filozofia, nauka, tradycje wschodu, kultura, zdrowie, edukacja] 10, 31-35 2010 © Idōkan Poland Association IDO – Ruch dla kultury / Movement for Culture 2010, vol. 10, no. 1 Prof. UR dr hab. W.J. Cynarski jest posiadaczem stopni mistrzowskich w kick-boxingu i all-style karate (6 dan PFK) oraz licencji trenera międzynarodowego w kick-boxingu. Interesuje się zwłaszcza azjatyckimi odmianami kick-boxingu (boks laotański, muai thai, prodal serei). Jest uczniem Lothara Siebera (7 dan free-style karate, 8 st. mistrzowski w kick-boxingu). Mgr Piotr Ziemiński (1 kyū PZKB) to długoletni praktyk i doświadczony trener kick-boxingu w KS „Polonia” Rzeszów. Jest dzia- łaczem KBN SIP. Jego zainteresowania naukowe i metodyczne ogniskują się na kick-boxingu i sportach pokrewnych. Wojciech J. Cynarski1, Piotr Ziemiński2 1Wydział Wychowania Fizycznego, Uniwersytet Rzeszowski (Polska) 2 Komisja Badań Naukowych, Stowarzyszenie Idōkan Polska, Rzeszów (Polska) Holenderski prymat w światowym kick-boxingu organizacji K-1 / Hollands’ primacy in the world of K-1 kick-boxing organization1 Submission: 24.08.2009, acceptance: 11.09.2009. Słowa kluczowe: kick-boxing, K-1, holenderska szkoła, metodyka szkolenia Streszczenie Celem przeprowadzonych badań jest eksplikacja fenomenu trwającej kilkanaście lat holenderskiej dominacji w kick-boxingu na przykładzie rywalizacji w K-1. Zastosowano metody: 1) analizy treści literatury przedmiotu i wypowiedzi specjalistów; 2) analizy treści nagrań wideo z turniejów mistrzowskich; 3) analizy historycznej i dedukcji. Wyniki i wnioski: Fenomen długoletniego prymatu Holendrów w światowym kick-boxingu można wyjaśnić zespołem czynni- ków: 1) efektywne zastosowanie wiedzy naukowej o sporcie; 2) udana synteza osiągnięć obcych, zwłaszcza tajskich i japońskich; 3) właściwe nauczanie taktyki i technik walki (kopnięcia, technika bokserska); 4) długoletnia tradycja rywalizacji i konfrontacji w sportach „kopanych” – od kontaktowego karate kyokushin po dzisiejsze K-1 – co powoduje sprzyjającą sukcesom popularność. Nie bez znaczenia są też warunki fizyczne zawodników holenderskich, najczęściej lepsze niż ich azjatyckich rywali w najcięższych kategoriach wagowych. Wprowadzenie1 rzy koncentrują uwagę na zagadnieniach z obszaru problemowego 1, 2 i 4. Dotychczasowe wyniki badań odnoszą się zwykle Pojęcie kick-boxing (ang. kick-boxing – ‘ko- do 1) sfery technicznej i metodyki nauczania kick- pany boks’) rozumiemy tu szeroko, zarówno jako boxingu [Półtorak 1992; Lemmans 1994; Wieczorek nowoczesny dość popularny w skali globalnej sport, 1994] oraz 2) odmian historycznych i rozwoju tego jak i jego praformy z Azji południowo-wschodniej sportu [Cynarski 1997; Ziemiński 2001]. Ponadto (które mają oczywiście swoje osobne nazwy i trady- badania prowadzone w ramach Komisji Badań Na- cje [por.: Cynarski 1997; Cynarski, Litwiniuk 2002- ukowych SIP dotyczą 3) wychowania przez sporty 2003]. Dla dalszych analiz istotne będą zwłaszcza walki (w tym kick-boxing) [Sieber et al. 2009] i 4) odmiany kick-boxingu – japońska (jak w organi- stosowania w nauczaniu nowoczesnych metod zacji K-1), pokrewna jej formuła międzynarodowa szkolenia sportowego – nauczania i treningu [Cy- „oriental rules”, europejska odmiana boksu tajskie- narski, Momola 2005; Ziemiński 2006]. Tutaj auto- go (jak uprawiana w Holandii) i kwestia ewolucji kontaktowego karate. 1 Pracę zrealizowano w ramach działalności statutowej Celem badań jest eksplikacja fenomenu trwają- Wydziału Wychowania Fizycznego Uniwersytetu Rzeszow- cej kilkanaście lat holenderskiej dominacji w kick- skiego – projektu URWWF/S/09 finansowanego przez Mini- boxingu, w tym zwłaszcza w K-1 i boksie tajskim. This copy for personal use onlyZastosowano – distribution kilka metod: 1) analizyprohibited treści literatu- This copy for personal use only – distribution prohibited — This copy for personal use only – distribution prohibited forpersonal only – distribution use copy — This prohibited onlyfor usepersonal – distribution This copy sterstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz we współpracy z Komisją Badań Naukowych SIP. ry przedmiotu i wypowiedzi specjalistów; 2) anali- Electronic PDF security by Committe of Scientific Research, Stowarzyszenie Idokan Polska Poland W.J. Cynarski, P. Ziemiński – Holenderski prymat w światowym kick-boxingu organizacji K-1 32 zy treści nagrań wideo z turniejów mistrzowskich wygrali wówczas 2 do 1. Noguchi i Kenji Kurosaki (kasety VHS); 3) analizy i dedukcji w refleksji nad (obaj instruktorzy kyokushin) przestudiowali boks historią kick-boxingu i sportów pokrewnych. tajski i opracowali nową sztukę walki, którą No- guchi nazwał „kick-boxing”. Powołano w Japonii Związek Kick-boxingu, a nowa dyscyplina stała się Kick-boxing a K-1, czyli skąd to się wzięło w tym kraju bardzo popularna. „Tadashi Sawamura był jedną z największych gwiazd dyscypliny. Kiedy Człowiekiem, któremu przypisuje się największe zakończył swą karierę, popularność kick-boxingu zasługi w stworzeniu kick-boxingu, jako nowej dys- w Japonii zaczęła maleć. Dopiero wraz z założeniem cypliny sportu, był Mike Anderson – amerykań- organizacji K-1 w 1993 roku, nastąpił renesans tego ski były karateka, trener i organizator, a przy tym sportu w Japonii” [Wikipedia 2009b]. człowiek interesu. Z różnych dalekowschodnich Prekursorami kick-boxingu w Europie byli: sposobów walki wybrał zwłaszcza techniki nożne niemiecki przemysłowiec (producent sprzętu spor- i połączył je z boksem. Wzorując się na pięściar- towego) Georg F. Brückner, utytułowany francuski stwie dobrał sprawdzone i jasne reguły walki, a w karateka Dominique Valera i włoski działacz spor- trosce o bezpieczeństwo zawodników wprowadził towy Ennio Falsoni. W 1976 roku powstała pierw- szeroką gamę ochraniaczy. Dla odróżnienia nowej sza i największa organizacja kick-boxingu łącząca dyscypliny sportu od tradycyjnego karate nazwano USA i Europę – World All-Style Karate Organiza- ją amerykańskim, zawodowym lub wszechstylo- tion (WAKO), przemianowana później na: World wym karate. Tak więc najpierw zaistniało w USA Association of Kick-boxing Organization (WAKO). professional karate full-contact, free-style i all-style Jej pierwszym prezydentem został Mike Anderson karate [Ambroży, Piwowarski 2008]. (USA), który wraz z Georgiem Brücknerem (RFN) W 1970 roku w Long Beach Arena w Kalifornii spopularyzował ten sport w Europie [por.: Półtorak zorganizowano historyczną walkę, której przepisy 1992; Lemmans 1994; Ziemiński 2001]. odpowiadały dzisiejszemu kick-boxingowi w wer- Korzenie K-1 sięgają jednak nie tyle same- sji full-contact. W walce tej Joe Lewis – przyszła go kick-boxingu, co raczej kontaktowego karate gwiazda kick-boxingu wagi ciężkiej – pokonał Gre- będącego pochodną stylu kyokushin. Kazuyoshi ga Bainesa. Organizatorem walki była amerykańska Ishii, późniejszy fundator i pierwszy prezydent organizacja Professional Karate Association (PKA), organizacji K-1, po 10 latach treningu karate ky- której założycielami byli Don i Judy Quine oraz okushin (lata 1969–1979) założył w Osace w roku Mike Anderson. We wrześniu 1974 roku PKA prze- 1980 szkołę karate Seido Kaikan i zapoczątkował prowadziła pierwsze mistrzostwa świata. Pierw- styl seidokan. Dwa lata później zorganizował sze walki z regulaminem dopuszczającym nokaut ogólnojapoński turniej karate. W 1983 roku wo- przeciwnika odbywały się na matach typowych dla jownicy z Seido Kaikan pokonali reprezentantów karate. Później jednak maty ustąpiły miejsca ringo- chińskiego kung-fu. Powstała wówczas organizacja wi bokserskiemu. Tego rodzaju zawody rozpoczęły „All-Japan Budo Promotions” z K. Ishii na czele. karierę wielkich sportowców – gwiazd kick-boxin- W 1988 roku w turnieju Karate Real Champion gu, jak Bill Wallace i Benny Urquidez. Tournament zwyciężyli dwaj karatecy seidokanu Równolegle, a nawet nieco wcześniej, zaistniał – Toshiyuki Yanagisawa i Masaaki Satake. W 1991 kick-boxing w Japonii. Japońska forma boksu taj- roku M. Satake pokonał w meczu przeciw druży- skiego rozwinęła się po Igrzyskach Olimpijskich nie Oyama Karate z USA amerykańską legendę – w 1964 – w tym regulaminie dopuszczono stoso- Willi’ego Williamsa. Dopiero jednak w 1992 roku wanie kopnięć, uderzanie pięścią, kolanem, łok- podczas turnieju „Karate Japan Open” w Japonii ciem, a także dozwolone były rzuty. Na początku po raz pierwszy rozegrano walki w rękawicach. rzuty i ciosy głową były technikami uznawanymi Zwyciężył Satake z Seido Kaikanu. w japońskim kick-boxingu, który odróżniano od K-12 jest założoną w 19933 roku japońską or- boksu tajskiego. Potem techniki te przestały być ganizacją, promującą walki na zmodyfikowanych używane i uznawane. zasadach kick-boxingu wzbogaconych o techniki Kick-boxing zaistniał jako formuła sportu kon- z innych stylów (stąd też często w materiałach pro- taktowego, w czym zasłużył się promotor bokserski mocyjnych K-1 zwana jest nowym sportem walki). Osamu Noguchi, aby odróżnić go od boksu tajskie- Jednym z głównych założeń, które legło u podstaw go. Pragnął on wprowadzić w Japonii boks tajlandz- ki, który widział w Tajlandii. Trzech tajskich bok- 2 Nazwa pochodzi od ‘karate’ lub ‘kick-boxing’ i nr ‘1’, serów zjawiło się w Japonii, by walczyć przeciwko czyli „wyłonić najlepszego” w sportach uderzanych. trzem karatekomThis ze szkoły copy Masutatsu for personal Oyamy (któ -use only3 – distribution prohibited This copy for personal use only