Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu Nr 31/2010 Rozwój lokalny i regionalny Znaczenie wsparcia udzielanego przez jednostki samorządu terytorialnego Pod redakcją naukową Beaty Filipiak Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu Komitet wydawniczy prof. nadzw. dr hab. Władysław Balicki – przewodniczący Grażyna Krasowska-Walczak – dyrektor Wydawnictwa WSB w Poznaniu Andrzej Małecki – sekretarz redakcji Zeszytów Naukowych WSB w Poznaniu dr Piotr Dawidziak prof. nadzw. dr hab. Beata Filipiak prof. nadzw. dr hab. inż. Tadeusz Leczykiewicz prof. nadzw. dr hab. Ilona Romiszewska prof. zw. dr hab. Janusz Sawczuk prof. zw. dr hab. Stanisław Wykrętowicz Recenzenci prof. nadzw. dr hab. Stanisław Korenik prof. nadzw. dr hab. Marzanna Poniatowicz Redaktor naczelny serii prof. nadzw. dr hab. Władysław Balicki Redaktor naukowy prof. nadzw. dr hab. Beata Filipiak Redakcja i korekta Anna Stankiewicz Redakcja techniczna i skład Wiesława Mazurkiewicz Projekt okładki Jan Ślusarski Tytuł dofinansowany ze środków Narodowego Banku Polskiego © Copyright by Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu, 2010 ISSN 1426-9724 Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu al. Niepodległości 2, 61-874 Poznań tel. 061 655 33 99, tel./faks 061 655 33 97 e-mail: [email protected], [email protected] http://www.wydawnictwo.wsb.poznan.pl Druk i oprawa: ESUS Druk cyfrowy Spis treści Wstęp .......................................................................................................................... 7 Usługi komunalne a rozwój lokalny i regionalny Magdalena Kogut-Jaworska Świadczenie usług komunalnych w kontekście zagrożenia negatywną interwencją w gospodarce lokalnej ................................................................................................ 11 Bogna Sawicka Problemy monitorowania efektywności funkcjonowania przedsiębiorstw wodno-kanalizacyjnych .............................................................................................. 21 Magdalena Wartalska Wybrane aspekty gospodarki majątkiem komunalnym miasta Łodzi ...................... 31 Zarządzanie gospodarką lokalną i regionalną Beata Filipiak Zarządzanie finansami jako podstawa nowoczesnej gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego .......................................................................... 43 Zdzisław Kes Wyznaczanie istotności odchyleń w kontroli budżetowej ......................................... 53 Artur Paździor Czynniki wpływające na rozwój regionalny w Polsce .............................................. 63 Aldona Podgórniak-Krzykacz, Marek Wojciechowski Monitorowanie sprawności administracji samorządowej – przegląd instrumentów pomiaru osiągnięć ...................................................................................................... 73 Adam Szewczuk Triada zależności przyczynowo-skutkowych:rozwój lokalny i regionalny – nowe zarządzanie publiczne – partycypacja obywatelska ......................................... 83 4 Spis treści Andrzej Sztando Wzorzec procedury budowy strategii rozwoju jednostki samorządu lokalnego ....... 99 Eugeniusz Wojciechowski Terminy wyjściowe dla zarządzania publicznego ..................................................... 111 Dariusz Zarzecki Miejsce Szczecina w „Krajowej strategii rozwoju regionalnego” ............................. 119 Magdalena Zioło Strategia rozwoju gminy jako podstawowy instrument realizacyjny jej polityki rozwoju – aspekty wybrane ........................................................................................ 131 Nowoczesne instrumenty i metody w finansach jednostek samorządu terytorialnego Iwona Cieślak Kwestia finansowania infrastruktury publicznej w Polsce i wybranych krajach Unii Europejskiej ........................................................................................................ 143 Marek Dylewski Praktyczne możliwości powiązania wieloletniej prognozy finansowej z budżetem zadaniowym ................................................................................................................ 153 Wojciech Misterek Wykorzystanie instrumentów planowania w jednostkach samorządu terytorialnego na przykładzie województwa lubelskiego.......................................... 163 Dorota Rynio Podstawy prawno-ekonomiczne partnerstwa publiczno-prywatnego w Polsce ....... 173 Monika Wakuła Analiza kondycji finansowej gminy jako instrument racjonalizacji wykorzystania środków budżetowych ................................................................................................ 181 Marcin Wiśniewski Ocena zdolności kredytowej gmin województwa wielkopolskiego i zachodnio- pomorskiego w świetle metod wielowymiarowej analizy porównawczej ................. 191 Spis treści 5 Rozwój przestrzenny ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju lokalnego i regionalnego Andrzej Biłozor Zarządzanie przestrzenią miejską .............................................................................. 203 Danuta Guzal-Dec, Magdalena Zwolińska-Ligaj Wykorzystanie walorów środowiska przyrodniczego w kreowaniu wielofunkcyj- ności gmin objętych siecią Natura 2000 .................................................................... 215 Iwona Ładysz Znaczenie lotniska Wrocław-Strachowice dla rozwoju przestrzennego i bezpieczeństwa ekonomicznego wrocławskiego obszaru metropolitalnego ........... 223 Katarzyna Pawlewicz, Adam Pawlewicz Analiza koncentracji i lokalizacji jako metoda wyznaczania obszarów do zalesiania w planowaniu rozwoju lokalnego na przykładzie gminy Jonkowo ..... 233 Marta Szaja Wizerunek przestrzeni ważnym instrumentem współczesnej polityki przestrzennej miast na przykładzie miasta Szczecina ............................................... 245 Prawne i ekonomiczne problemy gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego Marek Białkowski Wzajemne relacje podmiotów w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego – wybrane zagadnienia prawne ..................................................................................... 257 Piotr Bury, Joanna Rogalska Subwencja ogólna dla wybranych powiatów ziemskich województwa świętokrzyskiego ........................................................................................................ 273 Edyta Dwojak Cienie i blaski wprowadzonych zmian w zakresie podatku rolnego i od nieruchomości...................................................................................................... 283 Agnieszka Krzemińska Sektor local government na tle sektora general government w Polsce i krajach Unii Europejskiej ........................................................................................................ 293 6 Spis treści Teresa Lubińska Wpływ kryzysu finansowego na dochody budżetu państwa jednostek samorządu terytorialnego .......................................................................... 311 Andrzej Łuczyszyn Absorpcja środków unijnych przez podmioty sektora finansów publicznych na wybranym przykładzie .......................................................................................... 323 Agnieszka Pelczar Zadłużenie jednostek samorządu terytorialnego województwa śląskiego w latach 2006–2009 .................................................................................................... 333 Abstracts .................................................................................................................... 345 Wstęp Oddajemy do rąk czytelnika Zeszyt Naukowy poświęcony wybranym prob- lemom rozwoju lokalnego i regionalnego. Sektor publiczny realizując swoje za- dania na rzecz społeczeństwa, musi uwzględniać zagadnienia rozwoju społecz- no-gospodarczego. Szczególnymi podmiotami kreującymi rozwój regionów są jednostki samorządu terytorialnego. Fakt dysponowania publicznymi zasobami pieniądza wyróżnia jednostki samorządu terytorialnego spośród wszystkich podmiotów funkcjonujących na rynku. Ale to wyróżnienie staje się swoistym obowiązkiem i zobowiązaniem, w szczególności związanym z rozwojem jednost- ki i całego społeczeństwa. Stąd też wyzwaniem staje się takie działanie, które z jednej strony jest oszczędne i zapewnia maksimum efektów z poniesionych na- kładów, a z drugiej – pozwala na celową alokację publicznych zasobów pienią- dza, mającą na celu integrowanie społeczeństwa, budowanie „małych ojczyzn”, wspieranie rozwoju lokalnych i regionalnych inicjatyw, dających podstawę do tworzenia nowych miejsc pracy czy wspomagania społecznie wykluczonych. Te działania wymagają nie tylko finansowego i politycznego wsparcia jed- nostek samorządowych. Wymagają one partycypacji, otwartych umysłów elit społecznych oraz poszczególnych obywateli. Tak często rodzą się inicjatywy na rzecz rozwoju i dobrobytu. Ale inicjatywy te potrzebują wsparcia metodycznego, spojrzenia na to co robią inni (w kraju czy za granicą), czyli kreatywnego na- śladownictwa oraz wypracowywania nowych rozwiązań bazujących na wiedzy i doświadczeniu. Celem rozważań podjętych przez autorów jest wskazanie na wybrane problemy rozwoju lokalnego i regionalnego z punktu widzenia wsparcia udzielanego przez jednostki samorządu terytorialnego. Całość problematyki została ujęta w pięć dzia- łów pozwalających odnieść się do niektórych kwestii związanych z rolą i zadania- mi jednostek samorządu terytorialnego w zakresie prowadzonej przez nie polityki pomocowej. W części pierwszej pn. „Usługi komunalne a rozwój lokalny i regionalny” zaprezentowano uwarunkowania dotyczące świadczenia usług komunalnych zagrożonych negatywną interwencją, problemy monitorowania efektywności świadczenia usług wodno-kanalizacyjnych