PRZEGLĄD GEOPOLITYCZNY (GEOPOLITICAL REVIEW ) Przegląd Geopolityczny (Geopolitical Review) Jesień (fall) 2018 tom (volume): 26 KWARTALNIK RECENZOWANY PEER-REVIEWED QUARTERLY JOURNAL (DOUBLE-BLIND REVIEW PROCESS) DOFINANSOWANO ZE ŚRODKÓW MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO Publikacja jest udostępniona na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz autorów. http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/. Wszystkie tomy czasopisma w wersji elektronicznej są w otwartym dostępie na stronie internetowej kwartalnika. Wersją pierwotną „Przeglądu Geopolitycznego” jest wersja elektroniczna. Czasopismo ukazuje się w formie elektronicznej i drukowanej pod patronatem Polskiego Towarzystwa Geopolitycznego (www.ptg.edu.pl). Wydawca, adres redakcji (Publisher, editorial adress) P O L S K I E T O W A R Z Y S T W O G E O P O L I T Y C Z N E ul. mjr Łupaszki 7/26 30-198 Kraków http://www.ptg.edu.pl E-mail: [email protected] PRZEGLĄD GEOPOLITYCZNY (GEOPOLITICAL REVIEW) tom 26: 2018 (vol. 26: 2018) ISSN: 2080-8836 (print) 2392-067X (online) MIĘDZYNARODOWA RADA NAUKOWA (INTERNATIONAL SCIENTIFIC BOARD) Gideon Biger (Uniwersytet w Tel Awiwie, Izrael), Georges G. Cravins (Uniwersytet Wisconsin-La Crosse, USA), Bretislav Dancak (Uniwersytet im. Masaryka w Brnie, Czechy), Piotr Eberhardt (Polska Akademia Nauk) – przewodniczący Rady, Vit Hloušek (Uniwersytet im. Masaryka w Brnie, Czechy), Robert Ištok (Uniwersytet Preszowski, Słowacja), Anatol Jakobson (Uniwersytet Kolei Państwowych w Irkucku, Rosja), Rustis Kamuntavičius (Uniwersytet im. Wlk. Ks. Witolda w Kownie, Litwa), Vakhtang Maisaia (Międzynarodowy Uniwersytet Kaukaski w Tbilisi, Gruzja), Kaloyan Metodyev (Uniwersytet Południowo-Zachodni w Błagojewgradzie, Bułgaria), John S. Micgiel (Uniwersytet Columbia w Nowym Jorku, USA), Gayane Novikova (Centrum Analiz Strategicznych Spectrum w Erewaniu, Armenia), Florent Parmentier (Instytut Nauk Politycznych Sciences-Po w Paryżu, Francja), Andrzej Pukszto (Uniwersytet im. Wlk. Ks. Witolda w Kownie, Litwa), Reinhard Rode (Uniwersytet im. Marcina Lutra w Halle- Wittenberg, Niemcy), Shanmugam Pillai Subbiah (Uniwersytet w Madrasie, Indie), Antonio Violante (Uniwersytet Mediolański, Włochy), Alessandro Vitale (Uniwersytet Mediolański, Włochy), Hong-key Yoon (Uniwersytet w Auckland, Nowa Zelandia), Jernej Zupančič (Uniwersytet Lublański, Słowenia). RADA REDAKCYJNA (SCIENTIFIC EDITORIAL COUNCIL) Selim Chazbijewicz (UWM, Olsztyn), Marcin Chełminiak (UWM, Olsztyn), Piotr Eberhardt (PAN, Warszawa), Adam Gwiazda (UKW, Bydgoszcz), Marek Ilnicki (AH, Pułtusk), Paweł Leszczyński (AJP, Gorzów Wielkopolski), Jarosław Macała (UZ, Zielona Góra), Jakub Potulski (UG, Gdańsk), Julian Skrzyp (ASzW, Warszawa), Paweł Soroka (UJK, Kielce), Mirosław Sułek (UW, Warszawa) – przewodniczący rady, Roman Szul (UW, Warszawa), Bogusław Ślusarczyk (URz, Rzeszów), Olga Wasiuta (UP, Kraków), Sergiusz Wasiuta (UP, Kraków), Jan Wendt (UG, Gdańsk), Andrzej Zapałowski (URz, Rzeszów). REDAKCJA (EDITORIAL BOARD) Redaktor naczelny (Editor-in-Chief): Witold J. Wilczyński Zastępcy redaktora naczelnego (Vice-editors): Stefan Bielański, Sergiusz Wasiuta Sekretarz redakcji (Assistant to the Editor): Piotr Nawała Redaktorzy tematyczni (Thematic Editors): Adam Myślicki, Marcin Semczuk, Leszek Trojan, Piotr L. Wilczyński, Mateusz Łakomy, Mirosław Sułek, Sebastian Szamol, Justyna Trubalska, Sergiusz Wasiuta, Witold J. Wilczyński, Łukasz Wojciechowski Redaktor statystyczny (Statistics Editor): Piotr L. Wilczyński Redaktorzy językowi (Linguistic Editors): Renata Gasek, Bethuel Matsili, Gregory Mikula Projekt okładki (Cover Design): Piotr L. Wilczyński Rycina na okładce: E. Romer – Mapa administracyjna Polski z 1920 r z różnymi wariantami przebiegu granic. Redakcja techniczna, korekta i adjustacja (DTP): Oddział terenowy PTG w Krakowie Strona internetowa, kontakt z redakcją (Website, contact): www.przeglad.org, e-mail: [email protected] SPIS TREŚCI ARTYKUŁY Piotr Eberhardt Uwarunkowania polityczne formowania się wschodniej granicy II Rzeczypospolitej .........................................................................................9 Witold J. Wilczyński Ukraińcy/Rusini w pracach Jana i Eugeniusza Romerów ......................32 Krzysztof Żęgota Koncepcja klinów geopolitycznych. Próba rozstrzygnięć terminologicznych ....................................................................................52 Piotr L. Wilczyński Produkcja broni artyleryjskiej w Europie .................................................65 Igor Protasowicki Rola szkodliwego oprogramowania w geopolityce ..................................85 Mateusz Ambrożek Zmiana pozycji geopolitycznej Chin z perspektywy teorii cykli hegemonicznych oraz teorii tranzycji potęgi ..........................................95 Olga Wasiuta, Sergiusz Wasiuta Polityka wewnętrzna i administracja „Państwa Islamskiego” ..................................................................................................................115 Jerzy Necio Służba Bezpieczeństwa PRL a Ukraińcy – przykłady z czasów „małej stabilizacji” ..............................................................................................125 Marzena Czernicka Trójmorze w bułgarskiej polityce bezpieczeństwa ................................142 ANALIZY I MATERIAŁY Witold J. Wilczyński, Odzyskanie niepodległości przez Polskę w perspektywie geopolitycznej. Część II: Bilans okresu zaborów i reakcja mocarstw ościennych ..............................................................................155 - 5 - Jean-Charles Antoine, Les réseaux criminels en Afrique: création et enjeux géopolitiques ...........................................................................................184 RECENZJE Tadeusz A. Kisielewski, Przesmyk suwalski. Rosja kontra NATO, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2017 – K. Żęgota .............................................197 Łukasz M. Nadolski, Kampania zimowa w 2015 roku na Ukrainie, Muzeum Wojsk Lądowych, Bydgoszcz 2017 – W. Łysek ............................................200 * * * Noty o autorach ........................................................................................203 Zasady publikowania ..................................................................................205 - 6 - TABLE OF CONTENTS ARTICLES Piotr Eberhardt Political conditions of the Second Commonwealth eastern border's formation .....................................................................................................9 Witold J. Wilczyński Ukrainians/Ruthenians in the works of Jan and Eugeniusz Romer .......32 Krzysztof Żęgota The concept of geopolitical wedges. An attempt at the terminological conclusions ...............................................................................................52 Piotr L. Wilczyński Manufacture of artillery weapons in Europe ............................................65 Igor Protasowicki The role of malware in geopolitics ...........................................................85 Mateusz Ambrożek Geopolitical position of China from the perspective of the theory of hegemonic cycles and the theory of power transition ............................95 Olga Wasiuta, Sergiusz Wasiuta Internal policy and administration of ISIS ..............................................115 Jerzy Necio Security Service of the Polish People's Republic and Ukrainians - examples from the period of "small stabilization" .................................125 Marzena Czernicka The Three Seas Initiative in the Bulgarian security policy .....................142 ANALYSIS & SOURCES Witold J. Wilczyński, Regaining independence by Poland in geopolitical perspective. Part II. Consequences of the period of partitions and the reaction of neighboring powers ...............................................................155 Jean-Charles Antoine, Criminal networks in Africa: their origin and geopolitical challenges ............................................................................184 - 7 - REVIEWS Tadeusz A. Kisielewski, Przesmyk suwalski. Rosja kontra NATO, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2017 – K. Żęgota .............................................197 Łukasz M. Nadolski, Kampania zimowa w 2015 roku na Ukrainie, Muzeum Wojsk Lądowych, Bydgoszcz 2017 – W. Łysek ............................................200 * * * Contributors ..............................................................................................203 Guidelines for Authors ..............................................................................205 - 8 - Eberhardt, P., 2018, Uwarunkowania polityczne formowania się wschodniej granicy II Rzeczypospolitej, Przegląd Geopolityczny, 26, s. 9-31. Piotr EBERHARDT Polskie Towarzystwo Geopolityczne UWARUNKOWANIA POLITYCZNE FORMOWANIA SIĘ WSCHODNIEJ GRANICY II RZECZYPOSPOLITEJ Abstrakt: W artykule przedstawiono uwarunkowania polityczno-militarne i ich wpływ na uformowanie się po I wojnie światowej wschodniej granicy odrodzonej Polski. Była ta granica uzależniona od końcowego rezultatu wojny polsko-bolszewickiej, która trwała z różnym nasileniem w latach 1918-1920. W pierwszej fazie tego konfliktu zbrojnego przewaga była po stronie polskiej. Projektowano wówczas, że przyszła granica będzie przebiegała stosunkowo daleko na wschodzie. Miała mieć ona tradycyjnie układ południkowy i rozciągać się w przybliżeniu między rzeką Berezyną na północy i Dniestrem na południu. W sytuacji zbliżania się Armii Czerwonej do Wisły w sierpniu 1920