SENSUS HISTORIAE Studia interdyscyplinarne SENSUS HISTORIAE Studia interdyscyplinarne VOL. III (2011/2) ISSN 2082–0860 Oficyna Wydawnicza RADA NAUKOWA Krzysztof Pietkiewicz (Poznań) — przewodniczący, Grzegorz A. Dominiak (Bydgoszcz), Krzysztof Mikulski (Toruń), Jan Pomorski (Lublin), Lorina Repina (Moskwa), Rafał Stobiecki (Łódź), Wojciech Wrzosek (Poznań), Krzysztof Zamorski (Kraków), REDAKTOR NACZELNY Wojciech Wrzosek RADA REDAKCYJNA Maciej Bugajewski, Grzegorz A. Dominiak (zastępca redaktora naczelnego), Piotr Kraszewski, Karolina Polasik-Wrzosek, Maria Solarska, Wiktor Werner PROJEKT OKŁADKI Eikon Studio OPRAWA GRAFICZNA TOMU Reprodukcje obrazów Anny Kramm Publikacja dofi nansowana przez Wydział Historyczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Redakcja dziękuje za pomoc w wydaniu „Sensus Historiae”. © by Ofi cyna Wydawnicza Epigram, 2011 ISSN 2082–0860 Adres internetowy do korespondencji [email protected] www.sensus_historiae.pl INTERDYSCYPLINARNE SEMINARIUM HISTORYCZNE PRZY PTPN www.ish.republika.pl PRZYGOTOWANIE EDYTORSKIE I ROZPOWSZECHNIANIE Ofi cyna Wydawnicza Epigram ul. J. Bielawskiego 1/17, 85-796 Bydgoszcz tel. 608 44 50 77 DRUK I OPRAWA Cyfrowe Centrum Druku i Fotografi i 85-120 Bydgoszcz, ul. Nakielska 120 tel./fax (+48 52) 340 65 66 SPIS TREŚCI Table of Contents 6 Noty o autorach 7 ROZPRAWY. WYKŁADNIE. INTERPRETACJE Konstantin Erusalimsky, Th e Notion of People in Medieval and Early-Modern Russia 9 Aleksander Małecki, Mity etnogenetyczne w samoświadomości historycznej na przykładzie historiografi i polsko-niemieckiego pogranicza w XVI w. 35 Daniel Ciunajcis, O krytycznym zadaniu historii pojęć 55 Maciej Sawicki, Tradycja i historia w myśleniu Emila Ciorana 79 DYSKUSJE I POLEMIKI Marcin Kula, Historia jest historią ludzi 107 Dominik Kubicki, European Idea of the University. To What Extent is It a Model for the Polish Higher Education Act of 2011? [Tran. by Zofi a Lebiecka] 121 SPRAWY WSCHODNIE Ivan Peshkov, From “Border Socialism” to “Border Capitalism”: Past Dependency in the Inner-Asia Border Triangle 139 Darima Boronoeva, Etniczna samoidentyfi kacja Buriatów w kontekście cywiliza- cyjnym [przeł. Zbigniew Szmit] 149 Zoja Anajban, Etnospołeczna sytuacja w regionach Południowej Syberii (Republika Ałtaju, Republika Tuwy, Republika Chakasji) [przeł. Zbigniew Szmit] 155 HISTORIA I SZTUKA Anna Kramm, Wiecznie w drodze. Dziennik namalowany 167 INTERDYSCYPLINARNE SEMINARIUM HISTORYCZNE PRZY PTPN Posiedzenie 3–5 listopada 2010 r. w Ciążeniu 183 RECENZJE, OMÓWIENIA Dwugłos o książce Grzegorza Markiewicza Między państwem obcym a ideą państwa własnego. Świadomość państwowa polskich elit intelektualnych w latach 1864–1914 (Łódź 2010, ss. 278) Wojciech Wendland — O „państwie” w ujęciu polskich elit, czyli metaforyzo- wanie świata według Grzegorza Markiewicza 189 Marzena Iwańska — Krytycznie o książce Grzegorza Markiewicza TABLE OF CONTENTS Vol. III (2011/2) Contributors 7 TREATISES. INTERPRETATIONS Konstantin Erusalimsky, Th e Notion of People in Medieval and Early-Modern Russia 9 Aleksander Małecki, Th e Myths of Ethnogenesis in the Historical Identity — a Study of Historiography of the Polish-German Borderland in 16th Century 35 Daniel Ciunajcis, About Critical Setting Conceptual History 55 Maciej Sawicki, Tradition and History in the Th inking of Emil Cioran 79 DISCUSSIONS. POLEMICS Marcin Kula, History is a History of People 107 Dominik Kubicki, European Idea of the University. To What Extent is it a Model for the Polish Higher Education Act of 2011? [Tran. by Zofi a Lebiecka] 121 EASTERN AFFAIRS Ivan Peshkov, From “Border Socialism” to “Border Capitalism”: Past Dependency in the Inner-Asia Border Triangle 139 Darima Boronoeva, Buryats’ Self-Identifi cation in the Civilizational Context 149 Zoia Anaiban, Ethnosocial Situation in the Regions of Southern Siberia (the Republics of Altai, Tuva, and Khakassiya) 155 HISTORY AND ART Anna Kramm, Eternally in the Way. Depicted diary 167 INTERDISCIPLINARY HISTORY SEMINAR AT THE POZNAŃ SOCIETY OF FRIENDS OF ART AND SCIENCES Report on the Meeting Taking Place from 3 to 5 November in Ciążeń 183 REVIEWS. REPORTS Dialogue about the book Grzegorz Markiewicz on the title: Między państwem obcym a ideą państwa własnego. Świadomość państwowa polskich elit intelektu- alnych w latach 1864–1914 [Between the Foreign State and the Idea of the Own State. National Awareness of Polish Intellectual Elites in 1864–1914 Years], Łódź 2010, ss. 278 — Wojciech Wendland and Marzena Iwańska 189 NOTY O AUTORACH Zoia Vasilevna Anaiban — PhD, Full Professor, Institute of Oriental Studies, Russian Academy of Sciences. She conducts research on ethnic processes in Siberia and the social transformation of the region. Author of several monographs including: Th e Republic of Tuva: from Romanticism to Realism: a Model of Ethnological Monitoring (1999, NY). D a r i m a T s y b i k o v n a B o r o n o e v a — PhD, Full Professor, Department of Cultural Studies, Buryat State University. Japanese National Museum of Ethnology (MINPAKU) scholarship holder. Her main fi elds of interest include: transition studies, transborder studies, Buryat migrant and Diaspora communities in Inner Mongolia. Author of the monograph entitled Buryats and the Mongolian World in the Context of Identity-Related Ethnonyme Functions (Буряты и монгольский мир в контексте идентификационной функции этнонима, 2007, Ulan-Ude), and numerous articles on Buryats in China and Mongolia. Daniel Ciunajcis — dr, autor pracy Dzieje pojęć a krytyczna rola historiografi i, prowadzi zajęcia dydaktyczne z metodologii historii, historii historiografi i oraz logiki i retoryki na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza oraz w Wyższej Szkole Nauk Humanistycz- nych i Dziennikarstwa w Poznaniu. Zajmuje się również historią polskich pojęć społecz- no-politycznych oraz specyfi ką tzw. polskiej przestrzeni publicznej. Konstantin Jerusalimskij — doktor, starszy wykładowca, pracownik katedry Historii i Teorii Kultury Rosyjskiego Panstwowego Uniwersytetu Humanistycznego w Moskwie; zainteresowania naukowe: dzieje Europy Wschodniej w wiekach średnich i czasach nowożytnych, nauki pomocnicze historii, historia rękopiśmiennictwa i książki, autor pracy Th e Kurbsky Literary Collecion. A Study of Russian Book Culture (2009). Anna Maria Kramm — dr hab. Jest pracownikiem Akademii Sztuk Pięknych we Wro- cławiu, gdzie od 2007 r. prowadzi samodzielną pracownię rysunku. Koordynuje mię- dzynarodowe projekty artystyczne. Brała udział w warsztatach malarskich w Hiszpanii, Francji, Holandii, we Włoszech i Chorwacji. Liczne wystawy indywidualne i zbiorowe w Polsce i Europie. W 2004 r. otrzymała II nagrodę na Europejskim konkursie malar- skim „Abstracta” we Florencji. Dominik Kubicki — dr hab., profesor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza; kieruje Zakładem Kultury Nowożytnej w Instytucie Wschodnim UAM. Autor publikacji, m.in.: Poszukiwania projektu teologii katolickiej opartej na realizmie Słowa objawionego w dzie- jach, Poznań 2004. M a r c i n K u l a — prof. zw. dr hab., pracuje w Zakładzie Historii XX w. Uniwersytetu War- szawskiego, oraz w Zakładzie Historii Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie; w latach 1968–1990 pracował w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk; kierował badaniami w École des Hautes Études en Sciences Sociales w Paryżu, wykładał i prowa- dził badania historyczne we Francji, na Kubie, w Anglii, we Włoszech, w Stanach Zjed- noczonych, w Brazylii i w Izraelu. Wśród książek opublikował m.in.: Początki czarnego 7 Noty o autorach niewolnictwa w Brazylii (1970), Historia Brazylii (1987), Narodowe i Rewolucyjne (1991), Niespodziewani przyjaciele czyli rzecz o zwykłej, ludzkiej solidarności (1995), Anatomia Re- wolucji Narodowej. Boliwia w XX wieku (1999), Przeszłość: spadek nie do odrzucenia (2001); Zegarek historyka (2001); Nośniki pamięci historycznej (2002); Wybór tradycji (2003), Mię- dzy przeszłością a przyszłością (2004), Solidarność w ruchu 1980–1981 (2006), Autoportret rodziny X. Fragment żydowskiej Warszawy lat międzywojnia (2006), O co chodzi w historii (2008), Naród, historia i… dużo kłopotów (2011), Najpierw trzeba się urodzić (2011). A l e k s a n d e r M a ł e c k i — dr, adiunkt w Instytucie Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, zajmuje się historią historiografi i renesansowej (polskiej i hiszpańskiej), dziejami Ameryki Łacińskiej oraz problematyką świadomości historycz- nej na Ziemiach Zachodnich. Ivan Peshkov — PhD, is a Russian-Polish social anthropologist. He has been working as an assistant professor since 2004 (the Institute of Eastern Studies, Adam Mickiewicz University) and cooperated with the Chinese Economic Association (UK). Main fi elds of interest: transborder studies, the Chinese-Russian relations and quasi-indigenousness in Inner Asia. M a c i e j S a w i c k i — mgr, absolwent historii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu; zajmuje się problematyką historyczno-fi lozofi czną. 8 ROZPRAWY . WYKŁADNIE . INTERPRETACJE SENSUS HISTORIAE ISSN 2082–0860 Vol. III (2011/2) s. 9-34 Konstantin Erusalimsky Moscow Th e Notion of People in Medieval and Early-Modern Russia t is diffi cult to fi nd in Medieval Russia a social discourse as a set of énoncés Ion rules and principles of communal life and on their implementation. Historians of social thought negate capacity of Muscovites to produce social theory until the late XVII century. Shouldn’t we change our optics and look for it in other place? European authors of XVI and XVII centuries were pioneers in juridical study of societies, but their theories do not