Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata 2016–2023 Załącznik 1 Luty 2016 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata 2016–2023 Spis treści Wstęp ................................................................................................................................................... 3 1. Uwarunkowania przestrzenne ....................................................................................................... 4 2. Uwarunkowania społeczno-gospodarcze ...................................................................................... 7 3. Uwarunkowania naturalne, kulturowe i turystyczne .................................................................. 36 Klimat, gleby, zasoby naturalne ................................................................................................. 36 Zasoby przyrodnicze ................................................................................................................... 37 Walory turystyczne ..................................................................................................................... 40 Zasoby kulturowe ....................................................................................................................... 40 4. Porównanie Gminy Kamienica do Polski, województwa małopolskiego i innych jednostek samorządu terytorialnego z powiatu limanowskiego.................................................................. 43 5. Wnioski z analizy danych Gminy Kamienica ............................................................................ 53 2 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata 2016–2023 Wstęp Dążenie do rozwoju oraz do zaspokajania indywidualnych i zbiorowych potrzeb społeczności lokalnej, a także zapewnienie najwyższego standardu życia powinno być podstawowym celem działania władz samorządowych. Spełnienie tego celu wymaga od władz realizacji nie tylko ustawowych zadań własnych, ale przede wszystkim dążenia do ciągłego rozwoju gminy. Tworzenie dokumentów strategicznych jednostek samorządu terytorialnego wynika z licznych przesłanek formalno-prawnych. Szybko zmieniające się warunki wewnętrzne i zewnętrzne gminy sprawiają, że władze Gminy Kamienica są zobowiązane do działań odnoszących się do dłuższej perspektywy czasu. Stabilny i usystematyzowany rozwój gminy możliwy będzie wówczas, gdy opierać się będzie na wieloletnim programie rozwoju społeczno- -gospodarczego. W związku z tym opracowanie Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata 2016–2023 jest odpowiedzią na dynamikę zmian społecznych i gospodarczych. W Strategii wskazane zostaną kierunki rozwoju gminy, priorytety i zadania do realizacji, uwzględniające perspektywę finansową Unii Europejskiej na lata 2014–2020. Opracowanie Strategii ma na celu przede wszystkim wskazanie kierunków rozwoju gminy Kamienica, dających największe szanse na podniesienie jakości życia mieszkańców oraz stworzenie zachęt dla potencjalnych inwestorów oraz dla osób chcących się osiedlać na obszarze gminy. Diagnoza społeczno-gospodarcza Gminy Kamienica stanowi podstawę do opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata 2016–2023. Jest ona syntetycznym ujęciem sytuacji przestrzennej i społeczno-gospodarczej Gminy Kamienica na tle powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski wraz ze wskazaniem trendów, które miały miejsce na przestrzeni ostatnich lat (2009–2014). Dane wykorzystane w Diagnozie w głównej mierze służą wyznaczeniu mocnych i słabych stron gminy, a także jej potencjałów i problemów. To z kolei jest podstawą do sformułowania celów i wyznaczenia najważniejszych kierunków rozwoju. 3 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata 2016–2023 1. Uwarunkowania przestrzenne Gmina Kamienica położona jest w południowej części województwa małopolskiego, usytuowana na pograniczu dwóch malowniczych jednostek fizyczno-geograficznych – między pasmem Gorców a Beskidu Wyspowego. Położona jest w dolinie rzeki Kamienicy, która być może swoją nazwę wzięła od potężnych głazów wypełniających jej dno oraz brzegi. Gmina rozciąga się na przestrzeni 24 km w dolinie rzeki. Pod względem administracyjnym gmina leży w powiecie limanowskim. W jej skład, oprócz Kamienicy (podzielonej na dwa sołectwa: Kamienica Górna i Kamienica Dolna) która jest siedzibą władz administracyjnych, wchodzą cztery okoliczne sołectwa: Zbludza, Szczawa, Zasadne i Zalesie. Sąsiednimi gminami są: Dobra, Łukowica, Mszana Dolna, Niedźwiedź i Słopnice z powiatu limanowskiego, Nowy Targ i Ochotnica Dolna z powiatu nowotarskiego oraz Łącko z powiatu nowosądeckiego,1. Gmina Kamienica zajmuje łącznie 95 km2 co stanowi 0,63% powierzchni województwa małopolskiego oraz 9,99% powierzchni powiatu limanowskiego. Liczba ludności według stanu na koniec 2014 roku w Gminie Kamienica wynosiła 7776 osób, w tym 3913 mężczyzn oraz 3863 kobiety. Gęstość zaludnienia wyniosła 82 osoby/km2, co było wartością niższą niż średnia powiatu limanowskiego (136 osób/km2), województwa małopolskiego (222 osoby/km2) oraz Polski (123 osoby/km2)2. Rysunek 1 przedstawia położenie gminy na tle województwa małopolskiego oraz powiatu limanowskiego. 1 Strona internetowa Gminy Kamienica, kamienica.net.pl, inf. z 08.02.2016 r. 2 Portal informacyjny Głównego Urzędu Statystycznego, Bank Danych Lokalnych, stat.gov.pl. 4 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata 2016–2023 Rysunek 1 Położenie gminy na tle województwa małopolskiego oraz powiatu limanowskiego Źródło: Portal internetowy Interaktywna Mapa Polski, www.mapapolski.com.pl Na terenie gminy występują trzy rodzaje dróg: wojewódzkie, powiatowe oraz gminne. Do dróg ponadlokalnych zaliczane są drogi wojewódzkie oraz powiatowe, natomiast gminne mają znaczenie lokalne. Przez gminę przebiega droga wojewódzka 968 relacji Lubień – Mszana Dolna – Kamienica – Zabrzeż o łącznej długości 43,7 km – na terenie gminy przebiega przez miejscowości Szczawa i Kamienica. Przez gminę przechodzą również dwie drogi powiatowe: droga 1609 K Limanowa– Kamienica, która przebiega przez Kamienicą i Zbludzę na odcinku 8,66 km oraz droga 1613 K Zamieście–Słopnice–Zalesie, która przebiega przez Zalesie na odcinku 1,01 km. Uzupełnieniem podstawowego układu drogowego są drogi gminne, których stan techniczny w ostatnich latach zdecydowanie się poprawił. Na długości ponad 50 km wykonano nawierzchnię 5 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata 2016–2023 asfaltową, co stanowi ok. 60% potrzeb. Struktura wszystkich dróg publicznych została zaprezentowana w tabeli 1. Na terenie Gminy Kamienica nie występują natomiast połączenia kolejowe. Tabela 1 Struktura dróg publicznych w Gminie Kamienica Drogi Długość dróg na terenie gminy (km) Udział % poszczególnych dróg Wojewódzkie 16,42 5,97 Powiatowe 9,67 3,52 Gminne 249 90,51 Razem 275,09 100,0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Zarządu Dróg Wojewódzkich w Krakowie, zdw.krakow.pl oraz danych Powiatowego Zarządu Dróg w Limanowej, pzd.limanowa.pl Najwięcej procent powierzchni gminy zajmują grunty leśne – 64,48% powierzchni obszaru, drugie miejsce zajmują grunty orne – 16,64%, zaś najmniejszą powierzchnię zajmują pozostałe użytki rolne (grunty rolne zabudowane) – 1,26%. Szczegółowy podział struktury użytkowania gruntów w Gminie Kamienica w 2014 roku przedstawia tabela 2. Tabela 2 Struktura użytkowania gruntów w Gminie Kamienica w 2014 roku Gmina Grunty Sady Łąki Pastwiska Pozostałe Grunty Pozostałe Ogółem Kamienica orne trwałe trwałe użytki leśne grunty rolne [ha] 1 584 159 510 743 120 6 137 265 9 518 [%] 16,64 1,67 5,36 7,81 1,26 64,48 2,78 100 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS 6 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata 2016–2023 2. Uwarunkowania społeczno-gospodarcze Z danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) wynika, iż liczba osób zamieszkujących Gminę Kamienica zwiększyła się na przestrzeni lat 2009–2014. W 2009 roku liczba mieszkańców wynosiła 7 496, natomiast w 2014 roku 7 776 – odnotowano wzrost liczby ludności o 280 osób od 2009 roku (wykres 1). Wykres 1 Liczba ludności w Gminie Kamienica w latach 2009–2014 8 000 7 776 7 713 7 750 7 800 7 632 7 666 7 600 7 496 7 400 7 200 7 000 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Prognoza ludności dla województwa małopolskiego (wykres 2) oraz prognoza ludności dla powiatu limanowskiego (wykres 3) wskazują również na korzystne trendy demograficzne. Przewiduje się, że w kolejnych latach będzie następował wzrost liczby ludności. Do 2025 roku szacuje się wzrost liczby ludności o prawie 40 tys. w stosunku do 2014 roku, jednak w 2030 roku prognozowany jest spadek liczby osób zamieszkujących województwo o ponad 4 tys. w stosunku do roku 2025. Natomiast w powiecie limanowskim szacuje się systematyczny wzrost liczby ludności aż do roku 2030 – przewidywany wzrost wynosi ponad 7 tys. osób w stosunku do roku 2014. Wykres 2 Prognoza ludności w województwie małopolskim na lata 2020, 2025, 2030 (wg danych na 2014 rok) 3 420 000 3 407 437 3 403 103 3 395 990 3 400 000 3 380 000 3 368 336 3 360 000 3 340 000 2014 2020 2025 2030 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS 7 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata 2016–2023 Wykres 3 Prognoza ludności dla powiatu limanowskiego na lata 2020, 2025, 2030 (wg danych na 2014 rok) 140 000 136 452 135 000