Turystyka Tourism POŁOŻENIE OD WYDAWCY FROM THE EDITOR Gmina Dębica jest gminą o niezwykłych Szanowni Państwo, Ladies and Gentlemen, walorach krajobrazowych, potencjale in- z prawdziwą przyjemnością prezentuję Państwu Gminę Dębica- with great pleasure Iwould like to present you the Municipali- westycyjnym oraz turystycznym. Dzięki jej walory geograficzne, przyrodnicze oraz historyczne. Zdaje- ty of Dębica- its geographical, natural and historical values. We swojej atrakcyjnej lokalizacji i dostępie do my sobie sprawę, że z tak bogatego zasobu wiadomości, przeżyć realize that from such a rich resource of news, experiences and głównych szlaków tranzytowych, takich i wspomnień trudno jest wyłonić rzeczy najważniejsze, najbar- memories it is difficult to emerge the most important things. jak autostrada A4, droga krajowa Kra- dziej istotne. Dlatego lektura ta stanowi skrótowy opis Gminy Therefore, this publication is a brief description of the Debica ków-Rzeszów, droga wojewódzka Dę- Dębica, który ma zaciekawić i zachęcić czytelnika do dalszego Municipality, which has intrigue and entice the reader to fur- bica-Mielec, magistrala kolejowa Medy- zgłębiania wiedzy na tematy najbardziej dla niego interesujące ther exploration of knowledge on the subjects most interesting ka-Zgorzelec, czy bliskim usytuowaniem oraz do odwiedzenia Gminy Dębica, która ma sporo do zaofe- for him, and to visit the Municipality of Debica, which has a lot portów lotniczych: Rzeszow-Jasionka, rowania. Cenne zabytki, piękne krajobrazy, bogata fauna i flo- to offer. Valuable monuments, beautiful scenery, rich fauna and Kraków-Balice jest niezwykle dostępnym ra, dobrze rozwinięta baza turystyczna, noclegowa i gastrono- flora, well-developed tourist, accommodation and catering base, miejscem dla turystów oraz inwestorów miczna, miejsca dla amatorów sportów zimowych oraz letnich, room for lovers of winter and summer sports, as well as peace krajowych, jak i zagranicznych. a także cisza i spokój to wielkie atuty naszych okolic. Wszystkim and quiet are the great advantages of our region. We wish to all Ta największa pod względem mieszkań- Czytelnikom, którzy sięgną po niniejszą publikację, życzymy aby readers who reach for this publication, so that it was a source of ców Gmina w Województwie Podkarpac- stanowił on dla każdego z Was źródło ciekawych wiadomości interesting news and pleasant journey through the most beauti- kim liczy ponad 25 tys. osób, a 19 sołectw, oraz przyjemną podróż po najpiękniejszych zakątkach Gminy ful parts of the Debica Municipality. które wchodzą w jej skład, zajmują po- Dębica. wierzchnię 137,62 km². Wójt Gminy Dębica Mayor of Dębica Commune LOCATION Stanisław Rokosz Stanisław Rokosz Dębica Municipality has an unusual land- scape values, investment and touristic potential. Because of its attractive loca- tion and availability to the main transit routes such as A4 motorway, a national road Kraków-Rzeszów, Dębica-Mielec voivodeship road and Zgorzelec-Medy- ka railway main line and the closeness of international airports: Rzeszów-Jasionka, Kraków-Balice make it available place for tourists, foreign and country investors. The Dębica Municipality is the largest in terms of population municipality in Podkarpackie Voivodeship and its counts over 25 thousand inhabitants, and 19 vil- lages is situated on the area of 137,62 km². WARUNKI PRZYRODNICZE CLIMATE AND NATURE I KLIMATYCZNE CONDITIONS Atrakcyjność krajobrazowa, bogata historia, dbanie o kult tra- Landscape attractiveness, rich history, cherishing the cult of tra- dycji przy jednoczesnej innowacyjności i współczesności inwe- dition while innovation and modernity investment makes the stycji sprawiają, że stanowi ona niezwykle interesujące miejsce, Dębica Municipality an interesting place for everyone. w którym każdy znajdzie coś dla siebie. Varied landscape of Kotlina Sandomierska and Pogórze Strzy- Miłośników przyrody oraz czystego powietrza zainteresuje nie- żowskie which is characterised with interesting terrain andrich zwykle urozmaicony krajobraz Kotliny Sandomierskiej oraz nature life will attract all enthusiasts of clean air and nature lo- Pogórza Strzyżowskiego, który cechuje ciekawa rzeźba terenu vers. In the area of Dębica Municipality there is so-called an Un- oraz bogate życie przyrodnicze. Na obszarze Gminy usytuowa- der-Carpathian Gutter and Lower Wisłoka River Valley. In the na jest tzw. Rynna Podkarpacka oraz Dolina Dolnej Wisłoki. southern part of municipality there is a part of Dynowskie Fo- W południowej części Gminy znajduje się fragment Pogórza othill. It is the guarantee of the variety of geological structure and Dynowskiego. Gwarantuje to różnorodność budowy geologicz- lay of the land- from the flat, ravines cut hills at the lowland side, nej i ukształtowania terenu - od płaskich pagórków od strony reaching about 250 m. above sea level to high elevations called nizin sięgających wysokością ok. 250 m n.p.m., poprzecinanych Zaporoże such as Bratnia Góra in Stasiówka, whose altitude is licznymi parowami i wąwozami, po wysokie wzniesienia zwane 407 m. above sea level and Głobikowa hilltops reach about 451 Zaporożem, takimi jak np. Bratnia Góra w Stasiówce, której wy- m. above sea level. sokość wynosi 407 m n.p.m. oraz szczyty Głobikowej sięgające ok. 451 m n.p.m. The area of about 40 km² in The Debica Municipality is occupied by the forests which are the remaining of the primeval Sando- Lasy w Gminie Dębica zajmują obszar ok. 40 km² i w większo- mierska Wilderness located on the majority of Małopolska land ści są pozostałościami pradawnej Puszczy Sandomierskiej, która in the past. Oaks, beeches, fir-trees and pines are prevailing in zajmowała kiedyś ogromne tereny Małopolski. Dominującym w southern part of the area. The structure of forest stands is sha- południowej części regionu wśród drzewostanu udziałem wy- ping differently nearby rivers and streams where dominant role różniają się dęby, buki, jodły i sosny. Odmiennie kształtuje się plays grey alder-tree, willow and poplar. Filing of the multiple natomiast struktura drzewostanu w okolicach rzek i potoków, kinds of the forests compose rich undergrowth in which may gdzie dominującą rolę odgrywają olcha szara, wierzba i topo- find raspberries, blackberries, bilberry and many kinds of ferns. la. Uzupełnienie wielogatunkowych lasów stanowi bogate runo South-eastern part of the municipality covers an oak forest with leśne, w którym spotkać można malinę leśną, jeżynę, borówkę an addition of fir tree, maple tree and sycamore. In the forests of czarną oraz różne odmiany paproci. Południowo wschodnią Dębica Municipality we may find the moors which are very rare część gminy pokrywa las bukowy z domieszką jodły, klonu i ja- in Poland. woru. W lasach Gminy Dębica napotkać można wrzosowiska, które w Polsce stanowią rzadkość. In the Dębica Municipality, merely on the area of 137,62 km² we may find the variety of flora, fauna, animals life and lay of the To w Gminie Dębica, zaledwie na 137,62 km² można znaleźć land. taką różnorodność ukształtowania terenu, flory i fauny oraz ży- cia zwierzęcego. 4 5 HISTORIA HISTORY BRACIEJOWA BRACIEJOWA Początki pobytu człowieka w okolicach Dębicy datowane są na The beginnings of human residence nearby Dębica are dated on Na wzgórzu „Okop” znajdował się tu niegdyś potężny gród, On the „Okop” hill was a fortified town, about which J.Dłu- schyłek paleolitu, starszej epoki kamienia, ok. 8200 lat p.n.e. the decline of Palaeolithic period, Old Stone Age, about 8200 o którym J.Długosz w swej „Liber beneficiorum” pisze: Glodo- goszwas writing in his „Liber beneficiorum”: Glodomank, a city Z tego okresu zachowały się nieliczne kamienne narzędzia i ele- years before Christ. A few stony tools and elements of weapon mank, miasto ongiś sławne, dziś wioska nieznana”. Po zniszcze- once famous, now the village unknown„. menty broni. Sporo świadectw ludzkiej działalności na naszym have preserved from this period. A lot of evidences of human niu grodu pozostali bracia „JOWA”, co dało nazwę Braciejowa. trenie pochodzi z młodszej epoki kamienia (neolitu) przypada- work come from the Neolithic period about 5000 – 1800 years After the destruction of the castle, the “JOWA” brothers stayed, jącej ok. 5000 - 1800 lat p.n.e. Wśród nich znajdują się kamienne, before Christ, among them stony smoothed hatchets found in W lasach braciejowskich znajdują się pozostałości średniowiecz- after whom the name Braciejowa was given. In Braciejowa fo- gładzone toporki znalezione w Dębicy, Borowej, Pilźnie, a także Dębica, Borowa, Pilzno and also on the area of Dębica Muni- nego grodziska - strażnicy grodowej z okresu XI-XIII w. Do dziś rests are residues of the medieval fortified town watchtower of na obszarze Gminy Dębica w Kędzierzu, Podgrodziu i Pustko- cipality in Kędzierz, Podgrodzie, Pustkow. In VIII- X century wydobywane są tu pozostałości naczyń glinianych i resztki for- XI-XIII. Residues of clay pottery and remains of fortifications wie. W VIII - X wieku ziemie naszego regionu znalazły się w za- lands of our region were under the influence of Slavic Vistu- tyfikacji. are excavated until now. sięgu oddziaływania słowiańskiego plemienia Wiślan. Tereny te la tribe. Apart from other Poland territories this regions were Forests of Braciejowa remember not only the ancient past but wcześniej niż pozostałe regiony Polski zostały schrystianizowa- earlier Christianized. Echoes of the fights of pagans ceremonies Lasy braciejowskie obok przeszłości pradawnej pamiętają trud- also difficult years of occupation. ne. Echa walk z pogańskimi