Landschapsontwikkelingsplan Breukelen - Loenen Inventarisatie, analyse en visie definitief - september 2008 Colofon Opdrachtgever: Gemeente Breukelen Postbus 116 3620 AC Breukelen T 0346-260900 F 0346-261010 W www.breukelen.nl Gemeente Loenen Postbus 99 3632 ZS Loenen a/d Vecht T 0294-236262 F 0294-232236 W www.loenen.nl Opdrachtnemer: Brons + partners landschapsarchitecten bv Everwijnstraat 9 4101 CE Culemborg T 0345 534 765 F 0345 534 736 E [email protected] W www.bronsenpartners.nl Copyright: Brons + partners landschapsarchitecten bv Projectnr. b+p 680 Landschapsontwikkelingsplan Breukelen - Loenen Landschapsontwikkelingsplan Breukelen - Loenen Inventarisatie, analyse en visie definitief - september 2008 Brons + partners landschapsarchitecten bv Inhoudsopgave 1. Inleiding 7 5. Visie op thema’s 49 5.1 Doelstellingen 50 5.2 Samenhang tussen deelgebieden 51 2. Inventarisatie en analyse landschapskwaliteiten 9 5.3 Landschap en grondgebruik 51 5.4 Natuur en water 56 2.1 Ontstaansgeschiedenis 9 5.5 Cultuurhistorie en recreatie 60 2.2. Bodem- en watersysteem 13 5.6 Bebouwing en infrastructuur 61 2.3 Cultuurhistorische en archeologische waarden 15 5.7 Nieuwe landgoederen 63 2.4 Landschapswaarden en ruimtelijke samenhang 19 2.5 Ecologische waarden 23 2.6 Landbouw 29 6. Visie op deelgebieden 65 2.7 Recreatie 31 6.1 Veenweidelandschap-West 65 2.8 Stedelijk netwerk en infrastructuur 33 6.2 Weidelandschap-Oost 69 6.3 Stroomruggenlandschap Aa, Angstel en Slootdijk 73 3. Beleid en ontwikkelingen 37 6.4 Stroomruggenlandschap Vecht-Noord 76 3.1 Beleid bodem- en watersysteem 37 6.5 Stroomruggenlandschap Vecht-Zuid 79 3.2 Beleid cultuurhistorisch en archeologisch 6.6 Vechtplassenlandschap netwerk 37 - Scheendijk en Kievitsbuurt 82 3.3 Beleid waardevolle landschappen en structuren 38 3.4 Beleid ecologisch netwerk 39 3.5 Beleid agro-economisch netwerk 41 BIJLAGEN: 3.6 Beleid recreatienetwerk 41 A. Ontwikkelingsmodel 2 87 3.7 Beleid stedelijk netwerk en infrastructuur 41 B. Verklarende woordenlijst 91 C. Geraadpleegde bronnen 95 4. Conclusies analyse en wensen 43 4.1 Wensen klankbordgroep en bevolking 43 4.2 Indeling in deelgebieden 44 4.3 Problematiek plangebied 45 Landschapsontwikkelingsplan Breukelen - Loenen, definitief - september 2008 Brons + partners landschapsarchitecten bv 1. Inleiding Aanleiding Deze opgaven zijn vertaald in een visie, die in overleg met Zowel het gebruik als de beleving van de verschillende een klankbordgroep is opgesteld. Om de visie te realiseren landschappen loopt uiteen. Ieder landschap kent daarbij haar wordt deze uitgewerkt in een uitvoeringsprogramma. In het eigen waarden en knelpunten. De agrarische sector staat uitvoeringsprogramma worden projecten benoemd, waarlangs economisch gezien onder druk en vanuit diverse gebruiksfuncties de visie stap voor stap gerealiseerd kan worden. Dit zijn fysieke is er behoefte aan een meer integrale inrichting van het projecten, waarbij daadwerkelijk in het gebied gewerkt wordt en buitengebied. Door accuraat op deze veranderingen te reageren voorbereidende projecten, die inspelen op de beleidslijnen die en deze te (be)geleiden, kunnen bestaande waarden worden noodzakelijk zijn om tot realisatie te komen. behouden en nieuwe worden gevormd. In het proces van de totstandkoming van het landschaps- De beide gemeenten hebben circa 15 jaar geleden landschaps- ontwikkelingsplan is ruimte opgenomen voor de inbreng van onderhoudsplannen laten opstellen. Deze plannen hebben bewoners en gebruikers. Het is immers hun landschap. Al vroeg hun vruchten afgeworpen, maar inmiddels zijn er nieuwe in het proces is geïnventariseerd wat de wensen van deze groep ontwikkelingen gaande, zoals functieverandering van agrarische is, om dit ook mee te nemen in de visie. Het plan gaat uit van bedrijven, de behoefte aan recreatiemogelijkheden, provinciale kansen door samenwerking tussen overheid en particulieren, opgaven voor natuurontwikkeling, de wens voor landelijk wonen de initiatieven van ‘onderaf’. Een sterk draagvlak kan de in het buitengebied, etc. Ook is er nieuw beleid opgesteld, zoals daadwerkelijk uitvoering ondersteunen. Er wordt ingezet op het streekplan, natuurgebiedsplan, gemeentelijke structuurvisie, een duurzame en vruchtbare samenwerking tussen overheden, e.d. Een nieuwe landschapsvisie en een actief werkplan is dan belangenorganisaties en particulieren. ook gewenst. Relatie met bestemmingsplannen De gemeenten Breukelen en Loenen hebben daarom besloten Bestemmingsplannen zijn bindend voor de burger. Het LOP heeft om gezamenlijk een landschapsontwikkelingsplan (LOP) een stimulerend en adviserend karakter in bestaande situaties. op te laten stellen. Hiervoor hebben zij Brons + partners Zij stelt alleeen randvoorwaarden bij nieuwe ontwikkelingen. Ook landschapsarchitecten aangetrokken. geeft het LOP een toekomstvisie en streefbeeld, waardoor ze meer ontwikkelingsgericht is. Doel Het landschapsontwikkelingsplan betreft het buitengebied van Status van het plan de gemeenten Loenen en Breukelen. Het heeft twee belangrijke Het LOP vormt een toetsingskader voor nieuwe ontwikkelingen doelen. Ten eerste wordt een visie opgesteld voor de komende in het buitengebied. Ze geeft vanuit landschappelijk oogpunt aan 10 tot 15 jaar. Belangrijk uitgangspunt is het behoud van het welke functies in de deelgebieden gewenst zijn. Voor nieuwe landelijk karakter van dit unieke landschap in het Groene ontwikkelingen en functieveranderingen geeft het LOP de Hart. Voor een vitaal landschap zijn echter wel ontwikkelingen landschappelijke randvoorwaarden aan. Het LOP, wordt inclusief nodig en wenselijk. De visie geeft inzicht in de ontwikkelings- het uitvoeringsplan en financieringsplan, vastgesteld door de mogelijkheden in het buitengebied en de te maken keuzes. afzonderlijke gemeenteraden. Daarna vormt het een beleidskader Daarnaast geeft de visie voor nieuwe ontwikkelingen om bestaande waarden te behouden en dient het plan als landschappelijke randvoorwaarden aan. Belangrijk doel van het toetsingskader voor ontwikkelingen in het landschap. landschapsontwikkelingsplan is het stimuleren van initiatieven voor landschaps- en natuurontwikkeling in het buitengebied door Tenslotte particulieren, instanties en de gemeenten zelf. Hierbij staat het Al met al wordt er gewerkt aan een actief landschapsbeleid, behouden, versterken en ontwikkelen van de landschappelijke dat een basis vormt voor de verdere dialoog in het gebied en identiteit van de verschillende deelgebieden voorop. het concreet behouden, versterken en ontwikkelen van het landschap. Hierdoor blijft het landschap van de beide gemeenten Het landschapsontwikkelingsplan is een integraal plan en besteed krachtig en vitaal. aandacht aan alle aspecten van het landschap, uiteenlopend van cultuurhistorie tot agrarisch en recreatief gebruik. In het plan Opbouw van het plan wordt het beleid van hogere en andere overheden op integrale Het landschapsontwikkelingsplan begint met een inventarisatie wijze doorvertaald naar het lokale niveau. en analyse van de gebiedskwaliteiten in hoofdstuk 2. Hierna volgt hoofdstuk 3 met een overzicht van het huidige beleid omtrent het Planproces buitengebied. In hoofdstuk 4 worden de opgaven geformuleerd. Het landschapsontwikkelingsplan geeft een beeld van de Deze komen zowel voort uit de conclusies van de analyse, als bestaande waarden en de ontwikkelingen die gaande zijn. uit de opmerkingen welke door leden van de klankbordgroep Daarnaast zet het landschapsontwikkeling het vigerende beleid en de bevolking gemaakt zijn. Op basis van de opgaven zijn uiteen, waardoor een compleet overzicht ontstaat van de verschillende ontwikkelingsrichtingen opgesteld. Hoofdstuk 5 gaat ontwikkelingen en opgaven die in het gebied liggen. vervolgens in op de doelstellingen van het LOP, de samenhang tussen de deelgebieden en de visie op de verschillende thema’s. In hoofdstuk 6 is de visie per deelgebied uitgewerkt. Landschapsontwikkelingsplan Breukelen - Loenen, definitief - september 2008 1 De oorsprong van het gebied is een veenmoeras met veenstromen, dat zich vanaf ca. 4000 voor Christus in de zoete binnenzeeen ontwikkelde. 2 De eerste mensen in het gebied vestigen zich op de stroomruggen van de veenstromen. Van daaruit wordt een begin gemaakt met het in cultuur brengen. 3 Vanaf de 10e eeuw wordt het gebied op grote schaal ontgonnen. Er ontstaan kenmerkende langgerekte ontginningslinten een een typische (cope)verkaveling. 8 Brons + partners landschapsarchitecten bv 2. Inventarisatie en analyse landschapskwaliteiten Het landschap van de gemeenten Breukelen en Loenen Veenstromen ontwikkelden zich tot rivieren, zoals de Vecht heeft een landelijk karakter en bestaat uit heel verschillende en de Aa. Door voedselrijk, slibhoudend overstromingswater landschappen. Ten westen van de A2 ligt een groot ontstonden rond de rivieren voedselrijke bosvenen en zoete veenweidegebied, als onderdeel van het Groene Hart. Aan rietvenen met veel houtresten, gemengd met klei. De rivieren de oostzijde slingert de Vecht met de aangrenzende buitens, zetten klei en zand af in haar stroomgebied en vormden landgoederen, historische kernen en forten. Nog verder naar daarmee het landschap. Dicht bij de rivier waren de afzettingen het oosten beginnen de plassen. Tussenin ligt een bundel van van aanzienlijke dikte en wierpen daarmee aan weerszijden infrastructuur van de Rijksweg A2, het spoor en het Amsterdam- kenmerkende stroomruggen op. Verder van de rivier af werd Rijnkanaal, met Breukelen als een centrale, stedelijke kern en de afzetting steeds minder dik en wigde uit over