Üç Aylık, Yerel-Süreli Dergi Yıl 23, Sayı 89, Kış 2018 liberal düşünce, hakemli bir dergidir Yayın Kurulu Sahibi Yard. Doç. Dr. Adnan Küçük, Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale Liberte Yayıncılık A.Ş. adına, Prof. Dr. Ahmet Kemal Bayram, Marmara Üniversitesi, İstanbul Hatice Özlem Yılmaz Prof. Dr. Ahmet Nuri Yurdusev, Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Ankara Doç. Dr. Alim Yılmaz, Medipol Üniversitesi, İstanbul Editör Prof. Dr. Atilla Yayla, Medipol Üniversitesi, İstanbul Prof. Dr. Bahadır Akın, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya Bekir Berat Özipek Doç. Dr. Bahattin Karademir, Çukurova Üniversitesi, Adana Prof. Dr. Bekir Berat Özipek, Medipol Üniversitesi, İstanbul Yardımcı Editörler Prof. Dr. Cemal Fedayi, Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale Serdar Korucu, Buğra Kalkan, Doç. Dr. Cennet Uslu, Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale Salih Zeki Haklı Prof. Dr. Fuat Erdal, İbn Haldun Üniversitesi, İstanbul Prof. Dr. Fuat Oğuz, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Ankara Prof. Dr. Haluk Alkan, İstanbul Üniversitesi, İstanbul Yazı İşleri Müdürü Prof. Dr. Hamza Al, Sakarya Üniversitesi, Sakarya Ahmet B. Arpa Doç. Dr. Hasan Yücel Başdemir, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Ankara Prof. Dr. Kürşat Aydoğan, Bilkent Üniversitesi, Ankara ISSN 1300-8781 Yard. Doç. Dr. Levent Korkut, Medipol Üniversitesi, İstanbul Prof. Dr. Mehmet Turhan, Çankaya Üniversitesi, Ankara Basım Tarihi: Mart 2018 Dr. Murat Yılmaz, Ankara Prof. Dr. Ömer Çaha, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul İç Tasarım: Emre Turku Prof. Dr. Tanel Demirel, Çankaya Üniversitesi, Ankara Kapak: Mesut Koçak Özlem Çağlar Yılmaz, Liberal Düşünce Topluluğu, Ankara Yard. Doç. Dr. Yasemin Abayhan, Hacettepe Üniversitesi, Ankara Prof. Dr. Yavuz Atar, İbn Haldun Üniversitesi, İstanbul Uluslararası Danışma Kurulu Prof. Dr. Angelo Maria Petroni, Roma Sapienza Üniversitesi, İtalya Prof. Dr. Chandran Kukathas, Londra Ekonomi ve Siyaset Bilimi Okulu, İngiltere Prof. Dr. Hardy Bouillon, Trier Üniversitesi, Almanya Dr. Imad-Ad-Dean Ahmad, Hürriyet Minaresi Enstitüsü, ABD Prof. Dr. Metin Toprak, Uluslararası Saraybosna Üniversitesi, Saraybosna Prof. Dr. Pascal Salin, Fransa Prof. Dr. Richard Epstein, Chicago Üniversitesi, ABD Prof. Dr. Suri Ratnapala, Avustralya Prof. Dr. Victoria Curzon-Price, İsviçre Dr. Stephen Davies, Ekonomik İşler Enstitüsü, İngiltere Prof. Dr. Pierre Garello, Aix-Marsilya Üniversitesi, Fransa Prof. Dr. Deirdre McCloskey, Illinois Üniversitesi, ABD Prof. Dr. Jason Brennan, Georgetown Üniversitesi, ABD Yönetim Yeri Liberte Yayın Grubu® GMK Bulvarı No:108/16, Maltepe, Çankaya / Ankara Tel: (312) 230 87 03 Faks: (312) 230 80 03 İnternet Sitesi: www.liberaldusunce.com.tr | İrtibat: [email protected] | Yazı İşleri: [email protected] Abonelik www.liberte.com.tr/ld-abonelik Baskı Tarcan Matbaası İvedik Cad. Mercan 2 Plaza, No: 417, Yenimahalle / Ankara Üç Aylık, Yerel-Süreli Dergi Yıl 23, Sayı 89, Kış 2018 ISSN 1300-8781 İçindekiler Editörden ................................................................................................................................. 5 MAKALELER 28 Şubat Sürecinde Liberal Düşünce Topluluğu Şeyma Akın ................................................................................................................................................................... 7 25. Yılında Liberal Düşünce Topluluğu: Eleştirel Bir Değerlendirme Tanel Demirel ........................................................................................................................................................... 25 Serbest Piyasa Ekonomisi Savunusu ve Liberte Yayınları: Başarılar ve Eksikler Buğra Kalkan ............................................................................................................................................................ 49 Adalet ve Sosyal Düzen Arayışında Özgürlük ve Eşitlik Çatışması Alim Yılmaz ................................................................................................................................................................ 65 İşletme Grupları ve Devlet: Eleştirel Bir Yazın İncelemesi Bahattin Karademir .............................................................................................................................................. 77 Anarko Kapitalizm Üzerine İkinci İnceleme: Piyasa Anarşizminde Güvenlik ve Hukuk Hizmetleri Belgin Büyükbuğa Tarhan .............................................................................................................................. 101 YORUM Liberal Düşünce Topluluğu: Çeyrek Asırlık Çınar Atilla Yayla ............................................................................................................................................................... 123 ÇEVİRİ Hayekyen Kendiliğinden Doğan Düzen ve Uluslararası Güç Dengesi Edwin van de Haar ............................................................................................................................................. 131 Dinî Özgürlük ve Ekonomik Refah: Geçmişten Alınacak Dört Ders Anthony Gill & John M. Owen IV ................................................................................................................ 153 Editörden Çeyrek asırlık bir yolculuk Türkiye tarihinde, fikirler üzerine kurulan, uzun süre faaliyet gösteren, bir gelenek veya ekol oluşturan entelektüel ilişkilere veya kuruluşlara rastlamak kolay değil. Kişisel ilişkileri veya inisiyatifleri aşan, fikirler ve ilkeler üzerine kurulu, uzun ömürlü yapılar az. Türkiye siyaset ve fikir hayatında Liberal Düşünce Topluluğu (LDT), işte bu az sayıdaki entelektüel oluşumdan biri. Kültürel iklimi ve fikrî atmosferi değiştirmek için kaygı duyan insanların bireysel çabalarını birleştirmelerinin hikâyesi o. Bunu ne ölçüde başardığı elbette tartışılır ama 1992’den itibaren ürettiği olağanüstü çeşitlilikteki liberal fikir ürünleri, dergiler, kitaplar, makaleler ve vücuda getirdiği başka entelektüel oluşumlar göz önüne alındığında, bu etki- nin hiçbir şekilde ihmal edilebilir olmadığı tespitini yapmak mümkün. Bu yönüyle o bir anda buharlaşsa bile, onun kendisine biçtiği misyon çer- çevesinde liberalizm adına oluşturduğu birikim ve bir okul olarak gelişimine katkıda bulunduğu liberal birey veya oluşumların meydana getirdiği entelek- tüel birikimin devam edeceğini görmek güç değil. LDT kurulduğunda Türkiye’de sağ ve sol kolektivist, otoriter ve totaliter fikirler açısından zengin, özgürlükçü fikirler açısından fakir bir entelektü- el atmosfer vardı. Liberal düşünce geleneğine ilişkin pek çok temel metin çevrilmemişti ve onunla ilgili egemen söylem olumsuzdu. “Söylemin düze- ni”ne ve sonuçları bakımından resmî siyasî doğrulara ve devlet düzeyinde kutsanmış egemen fikirlere itiraz anlamına gelen bir entelektüel faaliyetin eski yerleşik düzen ve onun savunucuları tarafından geniş bir kabul görmesi beklenmemeliydi ve görmedi de. Ama özgürlüğe, adalete ve barışa ihtiyacı olan tarafından kabul gördü ve bugüne geldi. 5 Ama bu tespitleri yapmak, 25. yılı LDT’yi övmekle geçireceğimiz anla- mına gelmiyor elbette. Kurum ve çevre olarak onun Türkiye ve dünyadaki kültürel iklimi ve fikri atmosferi baştan beri ön plana çıkardığı üç değer olan özgürlük, adalet ve barış temelinde dönüştürme amacına katkı düzeyini, faa- liyetlerinin ve performansının yeterliliğini sorgulamak, bu zaman zarfındaki doğrularını ve yanlışlarını serinkanlılıkla mercek altına almak gerek. Elbette LDT’nin siyasî tutumlara ilişkin olarak “kurumsal görüşü” şek- linde deklare edilmiş, hakikat iddiasında olan ve üyelerini bağlayıcı resmî doğruları yok. Tek bir liberalizm anlayışı yok. Sadece bu sayıdaki iki maka- lede de somutlaştığı üzere, hem Hayek’in klasik liberalizmini hem liberter- yenizmi, hem de bunların dışındakileri paylaşanlar var; güncel siyasete iliş- kin farklı okuma biçimlerini ve dolayısıyla farklı pozisyonları paylaşanlar da. Ama onun çevresinde yer alan isimlerin kendi doğruları var. Özellikle içinden geçtiğimiz kritik dönemlerde onların yaptıkları ve yapmadıkları ile aldıkları tutumlara ilişkin genel yargılar, 25 yılında LDT’yi değerlendirmek için bir perspektif veriyor. Tanel Demirel ve Şeyma Akın’ın makaleleri ve Atilla Yay- la’nın yorum yazısı, bu bakımdan iyi bir başlangıcı ifade ediyor ve sonraki sayılarda da bu tartışmanın derinleşerek devam etmesi iyi olur. Yürürken konuşmayı, tartışmayı, öğrenmeyi ve öğretmeyi ifade eden bir tür peripatetik bu ve konuşarak yürüdüğünde zamanın nasıl geçtiğini kolay fark edemeyebiliyor insan. İşte bu yüzden, çeyrek asırlık yolculuğun arasında dönüp kendisine bakması gerek. Bekir Berat Özipek Editör 28 Şubat Sürecinde Liberal Düşünce Topluluğu Şeyma Akın Öğretim Görevlisi | Aksaray Üniversitesi, İİBF Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Liberal Düşünce Dergisi, Yıl: 23, Sayı: 89, Kış 2018, ss. 7-24. Öz Darbeler, her ülke için demokratik değerlerin rafa kaldırıldığı zor zamanlar anlamına gelmek- tedir. Yine de, dünya tarihi bize gösteriyor ki her seferinde darbeye karşı çıkanlar olduğu kadar onu destekleyen toplumsal gruplar da söz konusudur. Bunun aynısını 28 Şubat postmodern darbe sürecinde de görmekteyiz; siyasilerden akademisyenlere, medyadan sivil toplum kuru- luşlarına kadar geniş bir kitle bu süreci desteklemiş ve demokratik ve liberal değerlerden ‘laik- lik’ adına vazgeçilmesinde beis görmemişlerdir. Dolayısıyla, Liberal Düşünce Topluluğu gibi bir sivil toplum kuruluşunun bu süreçte ortaya çıkması ve buna karşı ciddi yazılar ve argümanlar ortaya koyması oldukça önemlidir. Bu bağlamda topluluk, Liberal Düşünce dergisiyle –ve el- bette çok sayıda başka faaliyetlerle- hem liberal demokrasinin ne anlama