ARCHIWA I SPOŁECZEŃSTWO ARCHIWA I SPOŁECZEŃSTWO Pół wieku działalności aRcHiwuM PaŃSTwoweGo w KOSzalinie (1953) 1961 – 2011 materiały pod redakcją Joanny Chojeckiej Koszalin – Pruszcz Gdański 2011 Recenzenci prof. Andrzej Groth, Akademia Pomorska w Słupsku prof. Włodzimierz Stępiński, Uniwersytet Szczeciński Współpraca redakcyjna Małgorzata Kołowska Korekta tekstów polskich Andrzej Chludziński, Marta Ossowska Tłumaczenia i korekta tekstów niemieckich Monika Dąbrowska-Piesik, Oliwia Tomaszkiewicz Opracowanie graficzne Dorota Okroj Na okładce grafika Siegfrieda Barza, przedstawiająca budowle z Koszalina: przód – od lewej: Archiwum Państwowe, dawny kościół zamkowy, Brama Wysoka (nieistniejąca), w tle jezioro Jamno; tył – od lewej: wieża widokowa na Górze Chełmskiej, fragment zabudowań Straży Granicznej, kaplica św. Gertrudy, katedra pw. Niepokalanego Poczęcia NMP, Muzeum Skład, przygotowanie publikacji do druku Wydawnictwo JASNE ul. Jacka Soplicy 10/14, 83-000 Pruszcz Gdański tel. 58 301 72 57 e-mail: [email protected]; www.wydawnictwo-jasne.pl Wydawca Archiwum Państwowe w Koszalinie ul. Marii Skłodowskiej-Curie 2, 75-950 Koszalin tel. 94 317 03 60 e-mail: [email protected]; www.koszalin.ap.gov.pl Publikacja przygotowana we współpracy z Naczelną Dyrekcją Archiwów Państwowych oraz Urzędem Miasta w Koszalinie ISBN 978-83-61066-01-9 978-83-61508-29-8 978-83-62421-42-8 Spis treści andRzej BieRnaT Słowo wstępne / Geleitwort ...................................................................................................... 7 PioTR jedliŃSki wprowadzenie / einleitung ...................................................................................................... 11 joanna cHojecka Przedmowa / Vorwort ............................................................................................................ 15 MiRoSław MikieTyŃSki udział samorządu lokalnego w kształtowaniu wizerunku koszalina jako miasta z historycznymi tradycjami pomorskimi / Teilnahme der lokalen Selbstverwaltung an der Gestaltung vom koszalins Bild als Stadt mit historischen Pommerntraditionen ................................. 33 i. HiSToRia ...................................................................................................................... 39 kaziMieRz kozłowSki Próba oceny źródeł i zarys dziejów Pomorza zachodniego w latach 1945–2005 / Versuch der Quellenbewertung zur Geschichte des Hinterpommerns in den jahren 1945–2005 ............... 41 kyRa T. inacHin Vorpommern als Teil der ddR und des vereinigten deutschlands / Pomorze Przednie jako część nRd i zjednoczonych niemiec ............................................................. 49 aneTa Melonek ludność żydowska w prowincji pomorskiej, ze szczególnym uwzględnieniem koszalina w latach 1812–1850 / jüdische Bevölkerung in der pommerschen Provinz, mit besonderer Berücksichtigung köslins in den jahren 1812–1850 ................................................... 59 kacPeR PencaRSki Problemy ludności koszalina na tle bazy finansowej miasta i publiczno-prywatnych instytucji obrotu finansowego w latach 1918–1939 / Probleme der kösliner Bevölkerung mit Hintergrund von der Finanzbasis der Stadt und von öffentlich-privaten Finanzumsatzinstitutionen in den jahren 1918–1939 ..................................................................... 91 RoBeRT BoRucki Plany lokalizacji elektrowni jądrowej „koszalin” w województwie koszalińskim w latach 80. XX wieku / Pläne der lokalisierung vom kernkraftwerk „koszalin” in der koszaliner wojewodschaft in den 80er jahren des 20. jahrhunderts......................................... 143 ii. aRcHIWA i icH zaSoBy ........................................................................................... 155 Heiko waRTenBeRG archivführer zur Geschichte Pommerns bis 1945 / Przewodnik po archiwach przechowujących źródła do historii Pomorza do 1945 roku ........................................... 157 Paweł GuT Źródła do dziejów koszalina i ziemi koszalińskiej w zasobie archiwum Państwowego w Szczecinie / Quellen zur Geschichte von koszalin und koszaliner land im Bestand des Staatsarchivs in Szczecin (Stettin) ............................................... 167 5 MaRTin ScHoeBel ausgewählte urkunden zur mittelalterlichen Geschichte der Stadt köslin / wybrane dokumenty do średniowiecznej historii koszalina ............................................................... 175 Paweł kuBiak Przyczynek do historii prasy drukowanej i wydawanej w latach 1825–1933 w koszalinie / ansatz zur Geschichte der in den jahren 1825–1933 in köslin gedruckten und herausgegebenen Presse ............. 201 anna zBRoSzczyk akta Sądu obwodowego w kołobrzegu z lat 1879–1945 na tle struktury aktotwórcy / akten des amtsgerichtes in kolberg aus den jahren 1879–1945 aufgrund der Struktur des Registraturbildners ........ 227 iii. aRcHiwuM PaŃSTwowe w KOSzalinie – 50 LAT doświadczeŃ ........................ 255 joanna cHojecka działalność archiwum Państwowego w koszalinie w latach (1953) 1961–2011. Pół wieku w służbie społeczności lokalnej / die Tätigkeit des Staatsarchivs in koszalin in den jahren (1953) 1961–2011. ein halbes jahrhundert im dienst für die Gesellschaft ................... 257 kRzySzToF cHocHuł działalność słupskiej placówki archiwalnej w latach 1952–2010 / die Tätigkeit der archiveinrichtung in Słupsk in den jahren 1952–2010 .......................................... 297 SławoMiR MiaRa Powstanie i działalność archiwum Państwowego w koszalinie oddział w Szczecinku w latach 1952–2010 / entstehung und Tätigkeit der archiveinrichtung in Szczecinek in den jahren 1952–2010 ...................................................... 311 anna Bułka kadra archiwum Państwowego w koszalinie w latach 1961–2010 / das Personal vom Staatsarchiv in koszalin in den jahren 1961–2010 .............................................. 323 kaTaRzyna kRólczyk działalność przechowalnicza archiwum Państwowego w koszalinie i jej znaczenie społeczne / die aufbewahrungstätigkeit des Staatsarchiv in koszalin und ihre soziale Bedeutung ............................... 347 waldeMaR cHliSTowSki 50 lat doświadczeń archiwum Państwowego w koszalinie w dziedzinie popularyzacji jego działalności i zgromadzonego zasobu / 50 jahre erfahrungen des Staatsarchivs in koszalin im Bereich der Öffentlichkeitsarbeit ............................................................................ 361 RySzaRd MaRczyk Materiały archiwalne wytwarzane i gromadzone przez biura ochrony zabytków w latach 1950–1998 na przykładzie Państwowej Służby ochrony zabytków oddział wojewódzki w koszalinie / das vom denkmalschutzamt in den jahren 1950–1998 erstellten und gesammelten archivgut am Beispiel von staatlichen denkmalschutzdienst, wojewodschaftsfiliale in koszalin ................................ 397 kRzySzToF SkRzyPiec zasób niemieckojęzyczny w archiwum Państwowym w koszalinie a informacyjne potrzeby współczesnego użytkownika ze szczególnym uwzględnieniem trudności językowych i piśmiennictwa neogotyckiego / der deutschsprachige Bestand des Staatsarchivs in koszalin und die informationsinteresse des zeitgenössischen nutzers mit besonderer Berücksichtigung von sprachlichen Schwierigkeiten und der neogotischen Schreibweise .................................................. 423 6 ARCHIWA I SPOŁECZEŃSTWO Pół wieku działalności aRcHiwuM PaŃSTwoweGo w KOSzalinie andRzej BieRnaT p.o. naczelnego dyrektora archiwów Państwowych Słowo wstępne ytuł książki Archiwa i społeczeństwo w jak najlepszy sposób oddaje isto- T tę misji archiwum jako instytucji powołanej do zachowania pamięci spo- łecznej narastającej i zapisanej na przestrzeni stuleci w dokumentach i aktach czy też innych przekazach archiwalnych, które przez archiwistów nazywa- ne są fachowo materiałami archiwalnymi. Z jednej bowiem strony archiwum gromadzi i zachowuje pamięć o wielowiekowych działaniach zmieniającego się w czasie społeczeństwa, w różnych jego przejawach i różnorodnych formach organizacyjnych. Z drugiej zaś strony, stojąc na straży zgromadzonych źródeł historycznych, archiwum umożliwia i ułatwia kolejnym pokoleniom zapozna- wanie się z przeszłością w tych przekazach zapisaną, w wymiarze ogólnym i in- dywidualnym. Można zatem powiedzieć, że misją archiwum jest służba społeczeństwu: i temu minionemu, poprzez zachowywanie informacji o wartości historycznej, i temu współczesnemu, które poszukuje utrwalonej w materiałach archiwal- nych wiedzy o czasie minionym. Przygotowany przez Archiwum Państwowe w Koszalinie z okazji półwiecza istnienia placówki tom artykułów, których autorami są historycy i archiwiści, taką właśnie rolę służebną archiwum ukazuje. Rozpoczynając w 1961 roku swoją działalność, Archiwum Państwowe w Ko- szalinie było najmłodszą spośród założonych w ówczesnych miastach woje- wódzkich placówek w rozległej sieci archiwów państwowych. Trudne warunki, w jakich przyszło mu funkcjonować w pierwszych latach istnienia, nie prze- szkodziły jednak w stopniowym i konsekwentnym budowaniu pozycji w lokal- nej społeczności. To wytężona praca kolejnych dyrektorów Archiwum i zmie- niających się pokoleń archiwistów, polepszanie się warunków lokalowych, jak też rozwój samego miasta Koszalina, które w ostatnich latach stało się coraz bardziej widocznym ośrodkiem akademickim, sprzyjały umacnianiu znaczenia tej instytucji. 7 Andrzej BiernAt Ta wieloletnia działalność przyniosła szereg widocznych efektów. Obecnie Archiwum jest instytucją silnie zakorzenioną w miejscowym środowisku i sta- nowi naturalne zaplecze intelektualne oraz badawcze dla kadry wyższych uczel- ni i