INFORMATOR TURYSTYCZNY PERŁY NASZYJNIKA PERŁY NASZYJNIKA PÓŁNOCY - PÓŁNOCY ISBN 978-83-61591-24-5 INFORMATOR TURYSTYCZNY PERŁY NASZYJNIKA PÓŁNOCY INFORMATOR TURYSTYCZNY PB 1 Publikacja wydana w ramach zadania publicznego ‚ „Promocja i wspieranie lokalnego rozwoju gmin: Debrzno, Czarne, Człuchów, Jastrowie, Kamień Krajeński, Koczała, Szanowni Panstwo Lipka, Okonek, Przechlewo, Rzeczenica, Zakrzewo” Fundacja Lokalna Grupa Działania – Na- go celem jest promocja naszego regionu. Pierw- FUNADCJA LOKALNA szyjnik Północy powstała w 2006 roku w wyni- sze wydanie powstało w 2007 roku jako jedno GRUPA DZIAŁANIA - NASZYJNIK PÓŁNOCY ku realizacji Schematu I Pilotażowego Progra- z zadań realizowanego przez Fundację projektu ul. Ogrodowa 26 mu Leader+. W swych aktywnych działaniach pt. „Bogactwem Naszyjnika koralik do koralika... 77-310 Debrzno łączymy podmioty gospodarcze, organizacje – wdrażanie ZSROW z wykorzystanie potencja- tel. 59 83 35 930, fax 59 83 35 931 pozarządowe, samorządy i instytucje, które za- łu lokalnego regionu”. Publikacja zawiera infor- skype: lgd-naszyjnikpolnocy [email protected] deklarowały wolę działania na rzecz rozwoju macje dotyczące atrakcji przyrodniczych i kul- www.lgd.naszyjnikpolnocy.pl obszaru jedenastu gmin z trzech województw: turowych, możliwości aktywnego wypoczynku www.lgd.zas.pl pomorskiego – Czarne, Człuchów, Debrzno, Ko- oraz uprawiania turystyki. Wzbogaca ją katalog czała, Przechlewo, Rzeczenica, wielkopolskiego danych teleadresowych dotyczących m.in. bazy ZDJĘCIA: – Jastrowie, Lipka, Okonek, Zakrzewo i kujaw- noclegowej i gastronomicznej. Liczymy, że infor- Krzysztof Bielecki, Krzysztof Dymek, Katarzyna Jankowska, Łukasz Jurkowlaniec, Krzysztof Kobak, Małgorzata Margaś, Dorota Murach, Joanna Myszka, Danuta Nowak, sko-pomorskiego – Kamień Krajeński. mator będzie przydatny nie tylko odwiedzającym Magdalena Paciorek, Jerzy Podlewski, Tadeusz Przybył, Wiesław Puzio, Anna Roman- Wszystkie nasze przedsięwzięcia prowadzić nasz teren turystom, ale także mieszkańcom, do- Piotrowska, Bartosz Sadowski, Tomasz Stanke, Jan Stasiukiewicz, Ryszard Stępniewicz, Katarzyna Żygadło, prywatne archiwa Marii Demko, Adeli Gładysz, Katarzyny i Dariusza mają do urzeczywistnienia wypracowanej wspól- starczając informacji o „perełkach” dziedzictwa Łęgowskich, Małgorzaty i Andrzeja Stoltmann, archiwa Urzędu Gminy Koczała, Urzędu nie długofalowej wizji regionu, która brzmi: kulturowo-przyrodniczego regionu i cennych Gminy Przechlewo, Urzędu Gminy Rzeczenica, Urzędu Miasta i Gminy Czarne, Urzędu „Atrakcyjny turystycznie obszar o czystym śro- społecznie inicjatywach. Miasta i Gminy Kamień Krajeński, Urzędu Miejskiego w Człuchowie, „Odejewski-Odan” Sp. z o.o., Wypożyczalni kajaków „Mała Przystań” oraz zbiory własne Fundacji „Naszyjnik dowisku i znacznie wyższej od dzisiejszej jakości Informator turystyczny „Perły Naszyjnika Północy”. życia mieszkańców, dzięki wspólnym działaniom Północy” jest efektem pracy przedstawicieli wyżej Zdjęcia przedstawiające dawne Debrzno pochodzą z książki „Debrzno w starej fotografii”. Zdjęcia przedstawiające dawną Lipkę i okolice pochodzą z książki „DAS FLATOWERLAND” aktywnych społecznie i zawodowo mieszkańców, wymienionych gmin oraz reprezentanta miasta EIN BILDBAND UNSERER GRENZMÄRKISCHEN HEIMAT GIFMORN 1989. wykorzystującym walory kulturowo-przyrodni- Człuchów, które to znajduje się wewnątrz obsza- cze mikroregionu dla rozwoju, obok turystyki, ru Lokalnej Grupy Działania i jest z nią spójne, TEKST: drobnej wytwórczości i rzemiosła oraz rolnictwa jednak ze względów formalnych jest z niej wy- Angelika Dębska, Helena Fert, Aleksandra Gbur, Justyna Gołębiewska, Katarzyna ekologicznego”. łączone. Jankowska, Łukasz Jurkowlaniec, Waldemar Kędrak, Monika Kobak, Małgorzata Linek, Oddajemy w Państwa ręce drugie wydanie Życzymy przyjemnej lektury i serdecznie za- Dorota Murach, Joanna Myszka, Maciej Naus, Magdalena Paciorek, Wiesław Puzio, Mieczysław Rapta, Anna Roman-Piotrowska, Dariusz Szopiński, Marcin Szulc, Bogusław informatora „Perły Naszyjnika Północy”, które- praszamy na obszar Naszyjnika Północy. Szwochert, Magdalena Wojciechowska, Anna Wrzeszcz, Katarzyna Żygadło REDAKCJA: Justyna Gołębiewska, Joanna Myszka, Wiesław Puzio, Mieczysław Rapta W imieniu Fundacji Lokalna Grupa Działania KONSULTACJE: – Naszyjnik Północy Marek Romaniec Zdzislawa- Holubowska- WYDAWCA Prezes Zarządu MERITUM Bożena Zimmermann tel./fax 52 37 98 094 [email protected] ISBN 978-83-61591-24-5 2 3 gólna charakterystyka obszaruO LGD Naszyjnik Północy Obszar Lokalnej Grupy Działania Naszyjnik Półno- cy obejmuje powierzchnię 2740 km2 i zamieszkały jest przez 82 tysięczną społeczność, przy średnim zaludnie- niu 30 osób/km2. Jest zwartym kompleksem sąsiadują- cych ze sobą 11 gmin - 5 gmin miejsko-wiejskich: Czar- ne, Debrzno, Kamień Krajeński, Jastrowie, Okonek, oraz 6 gmin wiejskich: Człuchów, Koczała, Lipka, Prze- chlewo, Rzeczenica, Zakrzewo, znajdujących się w za- sięgu administracyjnym powiatów: człuchowskiego, złotowskiego, sępoleńskiego, położonych na pograni- czu województw: kujawsko-pomorskiego, pomorskiego i wielkopolskiego. Główne szlaki komunikacyjne przebiegające przez limat obszar partnerski to: drogi krajowe nr 11 Kołobrzeg KKlimat obszaru partnerskiego jest wynikiem ścierania – Bytom, nr 22 Kostrzyn – Kaliningrad, nr 25 Bobolice się mas powietrza chłodnego, wilgotnego klimatu atlan- – Oleśnica, drogi wojewódzkie: nr 188 Piła – Człuchów, tyckiego oraz ciepłego, suchego klimatu kontynentalnego nr 201 Czarne – Barkowo i nr 202 Rzeczenica – Czarne i kształtuje się w zależności od położenia wysokościo- oraz główna linia kolejowa Poznań – Kołobrzeg i lokalne wego. Łagodniejszy klimat występuje na wysoczyznach linie kolejowe: Piła – Chojnice, Chojnice - Szczecinek. i równinach, zaś znacznie bardziej surowy w dolinach Jest to obszar rolniczy, słabo uprzemysłowiony. Do- i rynnach. Długość okresu wegetacyjnego wynosi minuje tu drobna wytwórczość i przemysł przetwórczy. ok. 206 dni, średnia ilość opadów atmosferycznych W oparciu o liczne walory geograficzno-przyrodnicze 600 mm/m2, a względna wilgotność powietrza 80%. dynamicznie rozwija się turystyka i agroturystyka. Liczba dni pogodnych w roku 158, w tym dni ciepłych Uwzględniając podział fizyczno-geograficzny kraju, ob- i bardzo ciepłych 70, oraz rozłożenie większości opadów szar LGD Naszyjnik Północy położony jest na pograniczu atmosferycznych na okres zimowy i jesienny stwarza do- Pojezierza Pomorskiego i Krajny, i usytuowany pomiędzy bre warunki do aktywnego wypoczynku. Najcieplejszym dolinami Gwdy i Brdy. Północną rubież stanowią gminy Czarne, Przechlewo i Rzeczenica położone na Równinie miesiącem jest lipiec, najchłodniejszym zaś styczeń. Bo- Charzykowskiej oraz położona na jej granicy i Pojezierza gactwo siedlisk roślinnych a zwłaszcza duża lesistość po- Bytowskiego gmina Koczała. Od wschodu gminy Kamień woduje, że klimat jest szczególnie korzystny przy lecze- Krajeński i Człuchów sięgają Borów Tucholskich i Poje- niu chorób i rehabilitacji układu oddechowego. zierza Krajeńskiego, na którym od południa leżą również , gminy Lipka i Zakrzewo. Gmina Jastrowie od zachodu obejmuje uroki Pojezierza Wałeckiego, zaś gmina Okonek wiat roślin i zwierząt Pojezierza Szczecineckiego, które jest częścią Pojezierza SUrozmaicona rzeźba terenu stwarza doskonałe wa- Drawskiego. Pod względem przyrodniczo – leśnym obszar runki do rozwoju licznych typów zespołów roślinnych należy do Krainy Wielkopolsko-Pomorskiej. i powoduje duże zróżnicowanie przyrodnicze terenu. W roślinności leśnej dominującym typem jest bór sosno- wy lity i mieszany występujący w wielkich kompleksach zeźba terenu na sandrach rzecznych. Typowym runem są w nim bar- RRzeźba terenu ukształtowana została podczas ostatniego dzo urodzajne pola borówkowe oraz występują licznie zlodowacenia bałtyckiego (około 10-12 tys. lat). Przeważają skupiska grzybów jadalnych. Napotkać tu można również tu trzy główne typy krajobrazu polodowcowego: wyniosłe prześwietlone polanki ziołoroślowe, skupiska z malinami pagórki moreny czołowej, równiny dennomorenowe z nie- i jeżynami, a przy drogach poziomki wysokim pagórkami o łagodnie nachylonych zboczach oraz Znacznie bogatszą florystycznie budowę lasu obser- utworzone z piasków i żwirów lekko faliste pola sandrowe. wujemy w pobliżu rzek, jezior i torfowisk. Spotkamy tam Uzupełniają je liczne doliny rzeczne, jeziora rynnowe i wyto- wielogatunkowe i wielopiętrowe drzewostany liściaste piskowe oraz torfowiska pojezierne. Obszar charakteryzuje i mieszane z bogatym runem. W wilgotniejszych zagłębie- duża różnica wysokości. Najwyżej położone punkty wystę- niach spotkać możemy reliktowe już dzisiaj bory bagienne pują na terenie gmin Rzeczenica (222,8 m n.p.m.) i Czarne i lasy wilgotne. Gatunki drzewiaste oprócz sosny i świerka (208 m n.p.m.). Najniżej położone jest jezioro Trzebieszki reprezentują: brzoza, buk, daglezja, dąb, grab, jawor, jesion, w gminie Jastrowie (83,2 m n.p.m.). klon, lipa, modrzew, olsza, topola, wiąz i wierzba. 4 5 6 7 Występujące nad brzegami rzek i w obniżeniach te- renu liczne łąki, torfowiska i bagna stanowią najlepiej zachowane pod względem naturalnym siedliska przy- rodnicze. Wiele z nich stawiane jest przez przyrodników w gronie najcenniejszych obszarów w skali ponadregio- nalnej, czego przykładem może być zgłoszona do Progra- mu NATURA 2000 dolina rzeki Debrzynki, dolina rzeki Brdy i jezioro Dymno. Nie mniejszą atrakcję przyrodni- czą stanowią doliny Brdy, Czarnej, Gwdy, Rurzycy i in- nych mniejszych cieków wodnych. Występowanie gatunków chronionych roślin