Operat zagospodarowania turystycznego DDiiaaggnnoozzaa ssttaannuu Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska 2 Operat zagospodarowania turystycznego 1 UWARUNKOWANIA ROZWOJU TURYSTYKI NA TLE REGIONU Na uwarunkowania rozwoju turystyki w Bolimowskim Parku Krajobrazowym ma wpływ jego poło żenie w zachodniej cz ęś ci Mazowsza. Park graniczy z dwoma miastami średniej wielko ści – Skierniewicami i Żyrardowem, a w odległo ści 10 km znajduje si ę jeszcze trzecie – Łowicz. Komunikacja tych miast z Parkiem jest znakomita. Dojecha ć mo żna zarówno samochodem, drog ą krajow ą nr 70 i drogami wojewódzkimi nr 705 i 719, jak te ż poci ągiem. Równie ż z bardziej oddalonymi, ale jednocze śnie znacznie wi ększymi aglomeracjami: Warszaw ą i Łodzi ą, komunikacja samochodowa i kolejowa jest bardzo dobra. Z obydwu miast czas dojazdu nie przekracza 1,5 godziny. Tak łatwa dost ępno ść podnosi atrakcyjno ść Parku jako miejsca wypoczynku jednodniowego, b ądź weekendowego. W odległo ści 30 km od Bolimowskiego Parku Krajobrazowego znajduj ą si ę trzy cenne przyrodniczo obszary chronione o znacznym potencjale turystycznym – na północnym- wschodzie Kampinoski Park Narodowy, a na południowym-zachodzie Park Krajobrazowy Wzniesie ń Łódzkich. Trzeci, Chojnowski Park Krajobrazowy znajduje si ę 40 km na wschód. Z wymienionych obszarów Kampinoski PN jest najwi ększy i poło żony najbli żej Warszawy, co sprawia, że jest obszarem bardzo atrakcyjnym turystycznie dla jej mieszka ńców. Jednak jest to park narodowy, dlatego nie wszystkie formy sp ędzania wolnego czasu s ą w nim dozwolone. Tury ści, którzy s ą zainteresowani chodzeniem poza szlakiem, zbieraniem grzybów (i innych płodów runa le śnego) lub łowieniem ryb musz ą szuka ć miejsca rekreacji gdzie indziej. Natomiast Park Krajobrazowy Wzniesień Łódzkich jest znacznie mniejszy i mniej zalesiony ni ż Bolimowski. Bolimowski Park Krajobrazowy posiada dogodne warunki do uprawiania turystyki kwalifikowanej, co znacz ąco podnosi jego atrakcyjno ść na tle regionu. Na rzece Rawce mo żna organizowa ć spływy kajakowe. Trasa ta nie jest łatwa, znajduj ą si ę na niej liczne, zwalone drzewa, rzek ę charakteryzuje niemal naturalny bieg (silnie meandruje) i obj ęta jest ochron ą rezerwatow ą. Jednak spływy z licznymi utrudnieniami maj ą obecnie wielu zwolenników. Dobre warunki s ą równie ż do uprawiania turystyki konnej. Na terenie Parku znajduj ą si ę o środki je ździeckie, których oferta przygotowana jest zarówno dla osób, które przyje żdżaj ą z własnym koniem, jak i dla tych, którzy go nie maj ą. Do ść dobre warunki s ą tak że dla turystyki rowerowej – wyznaczone s ą dwa szlaki rowerowe, a mo żna w tym celu wykorzystywa ć tak że drogi publiczne o małym nat ęż eniu ruchu. Dodatkowym aspektem zwi ększaj ącym atrakcyjno ść Parku jako miejsca turystyki rowerowej jest dogodny dla osób z rowerami dojazd poci ągiem osobowym od strony Warszawy i Łodzi. Obszar Parku jest atrakcyjnym miejscem do uprawiania turystyki pieszej, jednak mimo istnienia formalnie oznakowanych szlaków turystycznych, brakuje nadal szlaków dobrze oznaczonych. Kolejn ą przyczyn ą, dla której tury ści odwiedzaj ą okolice Bolimowskiego Parku Krajobrazowego s ą uwarunkowania kulturowe, tzn. poło żone w s ąsiedztwie obiekty zabytkowe rangi mi ędzynarodowej, jak park romantyczny w Arkadii oraz pałac i park Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska 3 Operat zagospodarowania turystycznego w Nieborowie. Do tych obiektów wiedzie szlak rowerowy ( żółty) wraz z cz ęś ciowo nakładaj ącą si ę ście żką dydaktyczn ą (Arkadia – Siwica – Nieborów) oraz szlak pieszy ( żółty) wiod ący Traktem Budnickim. 2 UWARUNKOWANIA ROZWOJU I FUNKCJONOWANIA TURYSTYKI WYNIKAJ ĄCE Z DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH I UWARUNKOWANIA SPOŁECZNO – GOSPODARCZE TURYSTYKI Wi ększo ść gmin znajduj ących si ę na terenie Bolimowskiego Parku Krajobrazowego upatruje mo żliwo ść rozwoju turystyki głównie w agroturystyce. Rolnicy, którzy decyduj ą si ę otworzy ć takie gospodarstwo coraz cz ęś ciej mog ą liczy ć na pomoc gmin (promocja o środków agroturystycznych na terenie gminy, edukacja rolników), a tak że fundusze unijne. Dla poszczególnych gmin kierunki rozwoju turystyki nawi ązuj ą do nast ępuj ących działa ń1: Gmina Nieborów - promowanie terenów w otoczeniu zbiorników wodnych oraz na obrze żu otuliny Bolimowskiego Parku Krajobrazowego pod rozwój funkcji obsługi turystycznej i rekreacyjnej, w tym agroturystyki (Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Nieborów). Gmina Bolimów - rozwój funkcji rekreacyjnej b ędzie realizowany mi ędzy innymi przez: budow ę zbiornika retencyjno-rekreacyjnego w północnej cz ęś ci BPK (Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bolimów). Gmina Puszcza Maria ńska - wspieranie rozwoju rekreacji i turystyki poprzez stworzenie strategii rozwoju turystyki we współpracy z s ąsiednimi gminami i Dyrekcj ą BPK, kreowanie „przejrzystego wizerunku turystycznego” oraz odbudow ę i zagospodarowanie zbiorników małej retencji, a tak że rozwój infrastruktury turystyczno- rekreacyjnej (Strategia rozwoju gminy Puszcza Maria ńska). Gmina Skierniewice - jako jeden z celów strategicznych uznała popraw ę jako ści środowiska naturalnego celem polepszenia konkurencyjno ści gospodarstw rolnych i agroturystyki na rynku. Gmina planuje zrealizowa ć ten postulat poprzez: zwi ększenie szans na rozwój funkcji turystycznej gminy, rozbudow ę infrastruktury turystyczno-rekreacyjnej, „podniesienie wiedzy rolników”, jako potencjalnych gestorów bazy agroturystycznej (Plan rozwoju lokalnego gminy Skierniewice). Podobne stanowisko przedstawiono w Programie ochrony środowiska dla gminy Skierniewice, gdzie jako jeden z kierunków działa ń w celu prowadzenia polityki proekologicznej na terenie gminy wymieniono rozwój funkcji rekreacyjno-turystycznych. Rozwój regionu turystycznego, jakim w najbli ższym czasie mo że sta ć si ę gmina, według Planu rozwoju lokalnego powinien by ć nastawiony na świadczenie usług agroturystycznych poł ączonych z aktywnym wypoczynkiem. W tym celu gmina winna podejmowa ć działania Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska 4 Operat zagospodarowania turystycznego promocyjne ze skutecznym marketingiem maj ące na celu wykreowanie wizerunku gminy, jako miejsca atrakcyjnego, „ekologicznego” wypoczynku, takie jak: opracowanie i wydanie przewodnika po gminie Skierniewice, przygotowanie oferty turystycznej gminy, wspomaganie działa ń rolników oraz WODR w zakresie podnoszenia poziomu wiedzy rolników dotycz ącej zasad prowadzenia działalno ści agroturystycznej oraz promocj ę kwater agroturystycznych. Gmina Kowiesy wytyczenie obszarów z mo żliwo ści ą zabudowy rekreacyjno-letniskowej we wsiach: Paplin, Ulaski, Jeruzal, Chełmce, Lisna, Budy Chojnackie, W ędrogów, Wymysłów (Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Kowiesy), natomiast nie okre śliła innych działa ń strategicznych zwi ązanych z rozwojem turystyki. Podobnie dokumenty strategiczne sporz ądzane dla powiatów podnosz ą znaczenie BPK w zwi ększeniu atrakcyjno ści turystycznej regionu. W Strategii dla powiatu łowickiego do głównych szans rozwoju turystyki zaliczono planowane działania w kierunku budowy ście żek rowerowych, podejmowane przez wybrane gminy Ziemi Łowickiej oraz zaktywizowanie tzw. obszarów turystycznych, a tak że budow ę zbiorników wykorzystywanych do celów rekreacyjnych. W Planie Rozwoju Lokalnego powiatu żyrardowskiego przewiduje si ę tworzenie warunków dla rozwoju kultury, sportu i turystyki poprzez realizacj ę dwóch zada ń: współudział w organizowaniu imprez kulturalnych, turystycznych i sportowych oraz opracowanie programu rozwoju turystyki na terenie powiatu żyrardowskiego. Obok podmiotów administracji lokalnej równie ż nadle śnictwa widz ą mo żliwo ść rozwoju turystyki jako szans ę rozwoju, tu jednak zwracana jest szczególna uwaga na sposób ograniczenia negatywnego wpływu wypoczywaj ących na środowisko. Działania podejmowane przez nadle śnictwa, takie jak: projektowanie nowych ście żek dydaktycznych, czy miejsc wypoczynku, maj ą na celu raczej ochron ę lasu, a nie zapewnienie komfortu wypoczywaj ących oraz stworzenie dogodnych warunków dla rozwoju turystyki. Istotny jest fakt przywi ązania przez nadle śnictwa du żego znaczenia do edukacji ekologicznej. Nadle śnictwo Radziwiłłów – w Programie ochrony przyrody podj ęty został problem negatywnego wpływu rozwoju turystyki na środowisko. Do głównych zagro żeń nale żą : • zmniejszanie si ę terenów le śnych na skutek wprowadzania zabudowy i urz ądze ń wypoczynkowych, • oddziaływanie infrastruktury turystycznej na stan lasów poprzez zmian ę stosunków wodnych, mikroklimatu, produkcj ę odpadów itp., • wzmo żony poziom zanieczyszcze ń i hałasu pochodz ących z transportu samochodowego, • nadmierna penetracja terenów le śnych, powoduj ąca wzrost zagro żenia po żarowego. 1 Uwzgl ędniono tylko te z dost ępnych dokumentów, które bezpo średnio odnosiły si ę do turystyki. Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska 5 Operat zagospodarowania turystycznego Popraw ę sytuacji Nadle śnictwo upatruje w podnoszeniu świadomo ści ekologicznej, ale tak że poprzez działania zmierzaj ące do ukierunkowania i zorganizowania turystyki i rekreacji, takie jak: • wyposa żenie lasu w zorganizowane miejsca postojowe, • urz ądzanie ście żek dydaktycznych, • oznakowanie obszarów le śnych tablicami informacyjnymi i ostrzegawczymi, • egzekwowanie nakazów i zakazów obowi ązuj ących na terenach le śnych. W tym samym dokumencie postuluje si ę równie ż podj ęcie efektywnych działa ń maj ących na celu stworzenie relacji turystyka-ochrona przyrody na zasadzie wzajemnych