T.C ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TEMEL İSLAM BİLİMLERİ ANABİLİM DALI SON DÖNEM SUFİLERİNDEN HACI AHMET KAYHAN’DA TASAVVUFİ KAVRAMLAR Yüksek Lisans Tezi NESLİHAN NUR KIZILTEPE ANKARA, 2020 T.C ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TEMEL İSLAM BİLİMLERİ ANABİLİM DALI SON DÖNEM SUFİLERİNDEN HACI AHMET KAYHAN’DA TASAVVUFİ KAVRAMLAR Yüksek Lisans Tezi NESLİHAN NUR KIZILTEPE Tez Danışmanı: Prof. Dr. VAHİT GÖKTAŞ ANKARA, 2020 T.C ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TEMEL İSLAM BİLİMLERİ ANABİLİM DALI SON DÖNEM SUFİLERİNDEN HACI AHMET KAYHAN’DA TASAVVUFİ KAVRAMLAR (Yüksek Lisans Tezi) NESLİHAN NUR KIZILTEPE Tez Danışmanı: Prof. Dr. VAHİT GÖKTAŞ Tez Jüri Üyeleri PROF. DR. VAHİT GÖKTAŞ PROF. DR. AHMET CAHİD HAKSEVER DR. ÖĞRETİM ÜYESİ ESMA ÖZTÜRK Tez Sınavı Tarihi: 24/06/2020 T. C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ’NE PROF. DR. VAHİT GÖKTAŞ danışmanlığında hazırladığım “SON DÖNEM SUFİLERİNDEN HACI AHMET KAYHAN’DA TASAVVUFİ KAVRAMLAR” (Ankara, 2020) adlı yüksek lisans tezimdeki bütün bilgilerin akademik kurallara ve etik davranış ilkelerine uygun olarak toplanıp sunulduğunu, başka kaynaklardan aldığım bilgileri metinde ve kaynakçada eksiksiz olarak gösterdiğimi, çalışma sürecinde bilimsel araştırma ve etik kurallarına uygun olarak davrandığımı ve aksinin ortaya çıkması durumunda her türlü yasal sonucu kabul edeceğimi beyan ederim. 24.06.2020 NESLİHAN NUR KIZILTEPE 4 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ ...................................................................................................................................... 1 KISALTMALAR ............................................................................................................................ 4 GİRİŞ ......................................................................................................................................... 5 1. ARAŞTIRMANIN KONUSU VE AMACI ................................................................................................... 5 2. KURAMSAL ÇERÇEVE ...................................................................................................................... 6 3. ARAŞTIRMANIN KAPSAMI VE YÖNTEMİ ............................................................................................... 7 4. HACI AHMET KAYHAN EFENDİ’NİN YAŞADIĞI DÖNEME GENEL BAKIŞ ....................................................... 8 BİRİNCİ BÖLÜM ....................................................................................................................... 18 HACI AHMET KAYHAN EFENDİ’NİN HAYATI VE ESERLERİ .......................................................... 18 1. HACI AHMET KAYHAN EFENDİ’NİN HAYATI .......................................................................... 18 1.1. SOYU VE AİLESİ ........................................................................................................................ 18 1.2. MESLEĞİ ................................................................................................................................. 19 1.3. TASAVVUFA İNTİSABI ................................................................................................................. 19 1.4. VEFATI .................................................................................................................................... 20 2. MANEVİ ŞAHSİYETİ .............................................................................................................. 20 3. SİLSİLESİ ............................................................................................................................... 26 3.1. SİLSİLEDEKİ YAKIN DÖNEM MÜRŞİTLER ......................................................................................... 29 3.1.1. Ali Septi Efendi (1785-1870) ......................................................................................... 29 3.1.2. Mahmut Samini Efendi (1813-1898) ............................................................................. 32 3.1.3. Osman Bedreddin Efendi (İmam Efendi) (1858-1924) .................................................. 34 3.1.4. Hoca Mustafa Naci Efendi (1843-1929) ........................................................................ 36 3.1.5. Hacı Ahmet Kaya Efendi (1881-1944) ........................................................................... 37 3.1.6. Musa Kazım Efendi (1896-1967) ................................................................................... 39 4. ESERLERİ .............................................................................................................................. 40 i 4.1 BASILMIŞ ESERLERİ ..................................................................................................................... 41 4.1.1. Âdem ve Âlem ............................................................................................................... 41 4.1.2. Ruh ve Beden ................................................................................................................ 42 4.1.3. Aradığımı Buldum ......................................................................................................... 43 4.1.4. İrfan Okulunda Oku ...................................................................................................... 44 4.1.5. Sohbetler ...................................................................................................................... 45 4.1.6. Kitapçıklar ..................................................................................................................... 46 4.1.6.1. Hermetizm - Zamanın Maddi ve Manevi Üniversitesi ........................................................... 47 4.1.6.2. Hadis-i Erbain ........................................................................................................................ 47 4.1.6.3. Man and Faith ....................................................................................................................... 48 4.1.6.4. Esmâ’ül-Hüsna ve Esmâ-i Şerif .............................................................................................. 48 4.1.6.5. İman ve İslâm-Allah’ın Sıfatları ve İsimleri ............................................................................ 49 4.1.6.6. Şeyh Abdulkadir Geylânî Hazretlerinin Virdine Ait Duadır .................................................... 49 4.1.6.7. Efendimiz’den Seçmeler ........................................................................................................ 49 4.1.6.8. Gafletten Uyanmak ............................................................................................................... 49 İKİNCİ BÖLÜM ......................................................................................................................... 51 HACI AHMET KAYHAN EFENDİ’NİN TASAVVUFÎ GÖRÜŞLERİNİN TEMELİNİ OLUŞTURAN KAVRAMLAR ........................................................................................................................... 51 1. TASAVVUF ........................................................................................................................... 51 2. İMAN ................................................................................................................................... 58 3. İBADET ................................................................................................................................ 63 3.1. NAMAZ ................................................................................................................................... 68 3.2. ORUÇ ..................................................................................................................................... 78 3.3. HAC ....................................................................................................................................... 83 3.4. ZEKÂT ..................................................................................................................................... 86 3.5. SADAKA .................................................................................................................................. 87 3.6. DUA ....................................................................................................................................... 89 3. SEYR Ü SÜLÛK ...................................................................................................................... 95 ii 3.1. MÜRŞİD VE MÜRİD ................................................................................................................... 98 3.2. NEFS VE MERTEBELERİ ............................................................................................................. 104 3.2.1. Nefs-i Emmare ............................................................................................................ 112 3.2.2 Nefs-i Levvame ............................................................................................................ 115 3.2.3. Nefs-i Mülhime ........................................................................................................... 116 3.2.4. Nefs-i Mutmainne ....................................................................................................... 117 3.2.5. Nefs-i Raziye ............................................................................................................... 118 3.2.6. Nefs-i Marziye ............................................................................................................. 118 3.2.7. Nefs-i Kâmile ..............................................................................................................