PAŃSTWOWA INSPEKCJA SANITARNA LUBUSKI PAŃSTWOWY WOJEWÓDZKI INSPEKTOR SANITARNY W GORZOWIE WIELKOPOLSKIM OCENA ZAOPATRZENIA LUDNOŚCI WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO W WODĘ PRZEZNACZONĄ DO SPOŻYCIA PRZEZ LUDZI W 2017 ROKU I PROGNOZA SYTUACJI W TYM ZAKRESIE Gorzów Wielkopolski Marzec 2018 Spis treści Wstęp .......................................................................................................................................... 3 I. Producenci wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.................................................. 5 II. Liczba ludności zaopatrywanej w wodę przeznaczoną do spożycia .................................. 7 III. Ocena jakości wody do spożycia w 2017r. ........................................................................ 8 III.I. Decyzje stwierdzające brak przydatności wody do spożycia. ......................................... 10 III.II. Decyzje stwierdzające warunkową przydatność wody do spożycia............................... 14 III.III. Stan techniczny urządzeń wodociągowych. .................................................................. 16 IV. Ocena ryzyka zdrowotnego związanego ze stwierdzoną nieodpowiednią jakością wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. ................................................................................... 17 V. Prognoza sytuacji w zakresie zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia na terenie województwa lubuskiego. ....................................................................................... 19 VI. Podsumowanie: .................................................................................................................. 22 Załącznik nr 1. Wykaz wodociągów i producentów wody w województwie lubuskim w 2017r. .................................................................................................................................................. 24 2 | S t r o n a Wstęp Województwo lubuskie znajduje się w środkowozachodniej części Polski i obejmuje obszar 13 988 km2, co stanowi 4,8 % terytorium kraju. Województwo podzielone jest na 12 powiatów ziemskich: gorzowski, krośnieński, międzyrzecki, nowosolski, słubicki, strzelecko – drezdenecki, sulęciński, świebodziński, wschowski, zielonogórski, żagański i żarski oraz 2 powiaty grodzkie: Gorzów Wlkp. i Zielona Góra. W skład powiatów wchodzą 82 gminy, w tym: 9 miejskich, 33 miejsko – wiejskich i 40 wiejskich. Województwo zamieszkuje 1 017 376 osób, co stanowi 2,6% ludności kraju (stan na dzień 30 czerwca 2016r.). Podstawowym źródłem zaopatrzenia mieszkańców województwa w wodę przeznaczoną do spożycia są wody podziemne. Wielkość zasobów wód podziemnych na danym obszarze zależy od charakteru budowy geologicznej oraz rodzaju skał i osadów. Zasoby eksploatacyjne wód podziemnych w województwie lubuskim szacowane są na 828,7 hm3 (źródło: GUS). Stanowi to 4,63% ogółu zasobów wód podziemnych w Polsce. Stan ten pozwala określić, iż województwo lubuskie należy do średnio zasobnych w wody podziemne województw w kraju, przy czym część północna województwa jest bardziej zasobna od części południowej. Podobny stan utrzymuje się od wielu lat. Największą część zasobów stanowią wody wyodrębnione w czwartorzędowych strukturach wodonośnych (około 93%), pozostała część to wody z utworów trzeciorzędowych (7%). Wody zlokalizowane w utworach czwartorzędowych, zalegających na niedużych głębokościach, charakteryzują się słabą izolacją od powierzchni terenu. Są to zbiorniki o dobrym zasilaniu i szybkim przepływie, ale przez to wymagające szczególnej ochrony przed możliwościami zanieczyszczenia. Wody podziemne charakteryzują się stałym składem fizykochemicznym, który kształtują procesy hydrogeologiczne, fizyczne i biologiczne. W większości wymagają uzdatniania, z uwagi na przekroczenia norm dotyczących dopuszczalnych ilości żelaza i manganu. Na terenie województwa lubuskiego występuje 16 Głównych Zbiorników Wód Podziemnych, spośród których jedynie 3 znajdują się w całości na jego terenie, tj.: GZWP nr 148 „Sandr rzeki Pliszka”, GZWP nr 149 „Sandr Krosno – Gubin”, GZWP nr 301 „Pradolina Zasieki – Nowa Sól”. Na terenie województwa znajduje się tylko 1 ujęcie wody powierzchniowej, zlokalizowane na rzece Obrzycy w miejscowości Sadowa (gmina Trzebiechów – powiat zielonogórski). Ujęcie to stanowi jedno z zasadniczych źródeł wody „surowej”, ujmowanej 3 | S t r o n a dla potrzeb wodociągu publicznego w Zielonej Górze obok wód podziemnych pobieranych z ujęcia lewarowego w Janach. Nadzór nad jakością wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi sprawowany jest przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej na podstawie: - ustawy z dnia 14 marca 1985r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (tekst jedn. Dz. U. z 2017r. poz. 1261 z późn zm.), - ustawy z dnia 7 czerwca 2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (tekst jedn. Dz. U. z 2017r. poz. 328), - rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. poz. 2294). Zgodnie z ww. przepisami za jakość wyprodukowanej wody odpowiada jej producent, czyli przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne, lub podmiot spełniający taką rolę. Z kolei organ kontrolny, czyli Państwowa Inspekcja Sanitarna, sprawdza jakość wody w celu oceny jej zgodności z wymaganiami. Zatem rolą producenta jest przede wszystkim prowadzenie kontroli wewnętrznej jakości wody, ustalanie przyczyn w przypadku pogorszenie jej jakości oraz podejmowanie przedsięwzięć naprawczych. Rolą właściwego Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego jest natomiast analizowanie zagrożeń zdrowotnych wynikających z przekroczenia wartości wskaźników niezgodnych z wymaganiami i ocena prawidłowości zaproponowanych rozwiązań naprawczych. Przedsiębiorstwa wodociągowo – kanalizacyjne oraz inne podmioty zaopatrujące w wodę do spożycia wykonywały badania jakości wody w zakresie monitoringu kontrolnego, monitoringu przeglądowego oraz wstępnego monitoringu substancji promieniotwórczych na podstawie harmonogramów ustalonych i zatwierdzonych przez właściwych Państwowych Powiatowych Inspektorów Sanitarnych. Sprawozdania z badań były na bieżąco przekazywane – nie odnotowano większych nieprawidłowości w tym zakresie. Ocena jakości wody dokonywana jest przez właściwych Inspektorów Sanitarnych na podstawie sprawozdań z badań wykonywanych przez producentów wody w ramach kontroli wewnętrznej oraz przez organy Inspekcji Sanitarnej w ramach badań monitoringowych. W celu stwierdzenia, że woda jest bezpieczna dla zdrowia ludzkiego, badania wody prowadzone są metodami i w zakresie określonym w rozporządzeniu Ministra Zdrowia. Badania wykonywane są w laboratoriach posiadających udokumentowany system jakości 4 | S t r o n a i zatwierdzonych przez właściwego Inspektora Sanitarnego. W województwie lubuskim badania wykonywane są przez akredytowane laboratoria Państwowej Inspekcji Sanitarnej, funkcjonujące w WSSE w Gorzowie Wlkp. i w PSSE w Zielonej Górze, a także inne laboratoria zatwierdzone przez organy Inspekcji Sanitarnej. I. Producenci wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Woda do spożycia dostarczana jest mieszkańcom województwa lubuskiego przede wszystkim przez wodociągi publiczne, które zaopatrują około 96,0% ludności. Wodociągi te administrowane były w 2017 roku przez 82 przedsiębiorstwa wodociągowo – kanalizacyjne (Wyk. 1). Szczegółowy wykaz wodociągów i producentów wody oraz informacje o jakości produkowanej wody zawiera załącznik nr 1. Wykres 1. Liczba przedsiębiorstw wodociągowo – kanalizacyjnych, zaopatrujących ludność w wodę przeznaczoną do spożycia w poszczególnych powiatach województwa lubuskiego w 2017r. W 2017 roku w ewidencji organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa lubuskiego znajdowało się 547 urządzeń dostarczających wodę do spożycia, w tym 386 wodociągów zbiorowego zaopatrzenia w wodę i 161 innych podmiotów (Tab. 1). 5 | S t r o n a Tabela 1. Liczba urządzeń do zaopatrywania w wodę i ocena jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi na terenie województwa lubuskiego w 2017r. Liczba ludności Liczba urządzeń dostarczających wodę zaopatrywanej w wodę(w tys.) ch aniom ogółem wymaganiom wymaganiom wymaganiom wymaganiom wymaganiom dla substancji w danym roku odpowiadającą według ewidencji nieodpowiadającą nieodpowiadającą nieodpowiadającą nieodpowiadającą wymag wymaganiom fizykochemicznym mikrobiologicznym mikrobiologicznym odpowiadającą promieniotwórczych nieodpowiadającą w tym skontrolowany Wodociągi zbiorowego zaopatrzenia w wodę – ogółem 386 386 362 4 13 0 941,651 35,425 0,314 ≤100 228 228 215 4 9 0 91,352 4,028 0,314 101–1000 135 135 133 0 2 0 267,651 7,144 0,000 Wodociągi o 1001–10000 21 21 19 0 2 0 349,072 24,253 0,000 produkcji [m3/d] 10001–100000 2 2 2 0 0 0 233,576 0,000 0,000 >100001 0 0 0 0 0 0 0,000 0,000 0,000 Inne podmioty zaopatrujące w wodę 161 158 148 4 8 0 16,121 1,091 0,470 W województwie lubuskiem obserwuje się sukcesywne zmniejszanie liczby małych urządzeń wodociągowych znajdujących się w grupie o najmniejszej produkcji, tj. ≤ 100 m3/d. Powodem tego jest przede wszystkim podłączanie się ww. obiektów do większych wodociągów, a także przekwalifikowanie do innej grupy w związku ze zwiększeniem się produkcji wody urządzeń zaopatrujących w wodę. Włączanie małych wodociągów do większych jest zjawiskiem korzystnym, ponieważ skutkuje m.in. poprawą jakości wody dostarczanej konsumentom. Tabela 2. Liczba urządzeń do zaopatrywania w wodę w powiatach województwa lubuskiego w 2017r. inne wodociągi zbiorowego zaopatrzenia podmioty Lp. PSSE zaopatrujące ogółem ≤ 100 101 - 1000 1001 - 10000