Powiat Poznański Program ochrony środowiska dla Powiatu Poznańskiego na lata 2021-2025 Poznań, 2020 Autorzy: mgr inż. Dominik Olejniczak mgr Anna Orczewska mgr inż. Małgorzata Gąsiorowska Starostwo Powiatowe w Poznaniu ul. Jackowskiego 18 60-509 Poznań Spis treści 1. Wstęp .................................................................................................................................. 5 1.1. Krótka charakterystyka Powiatu Poznańskiego ........................................................... 8 2. Streszczenie ....................................................................................................................... 16 3. Ocena stanu środowiska ................................................................................................... 18 3.1. Klimat i powietrze ...................................................................................................... 18 3.1.1. Adaptacja do zmian klimatu ............................................................................. 18 3.1.2. Ochrona powietrza ........................................................................................... 20 3.2. Stan akustyczny środowiska ....................................................................................... 31 3.3. Pola elektromagnetyczne ........................................................................................... 48 3.4. Gospodarowanie wodami .......................................................................................... 52 3.4.1. Stan wód powierzchniowych ............................................................................ 53 3.4.2. Stan wód podziemnych ..................................................................................... 57 3.5. Gospodarka wodno-ściekowa .................................................................................... 59 3.6. Zasoby geologiczne .................................................................................................... 69 3.7. Gleby .......................................................................................................................... 79 3.8. Gospodarka odpadami ............................................................................................... 82 3.9. Zasoby przyrodnicze ................................................................................................... 92 3.10. Zagrożenia poważnymi awariami ........................................................................ 105 3.11. Analiza SWOT ...................................................................................................... 107 4. Cele programu ochrony środowiska, zadania i ich finansowanie ................................... 114 4.1. Cele środowiskowe Powiatu Poznańskiego i ich zgodność z dokumentami strategicznymi oraz programowymi ................................................................................... 114 4.2. Cele, kierunki interwencji i zadania ......................................................................... 123 4.3. Harmonogram realizacji zadań wraz z ich finansowaniem ...................................... 133 5. System realizacji Programu ochrony środowiska dla Powiatu Poznańskiego na lata 2021- 2025 ........................................................................................................................................ 146 5.1. Uczestnicy tworzenia i wdrażania Programu oraz opracowanie jego treści ........... 146 5.2. Zarządzanie Programem .......................................................................................... 147 5.2.1. Instrumenty prawne ....................................................................................... 147 5.2.2. Instrumenty finansowe i karne ....................................................................... 148 5.2.3. Instrumenty społeczne ................................................................................... 153 5.2.4. Monitoring jakości środowiska ....................................................................... 154 5.2.5. Kontrole w zakresie ochrony środowiska ....................................................... 155 5.3. Monitorowanie, wskaźniki realizacji Programu, okresowa sprawozdawczość, ewaluacja i aktualizacja ...................................................................................................... 156 6. Wykaz skrótów ................................................................................................................ 160 7. Spis tabel ......................................................................................................................... 161 8. Spis rycin i wykresów ...................................................................................................... 164 9. Dane źródłowe ................................................................................................................ 165 10. Najważniejsze akty prawne ...................................................................................... 170 Program ochrony środowiska dla Powiatu Poznańskiego na lata 2021-2025 1. Wstęp Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2020 r. poz. 1219 ze zm.) nakłada na organy wykonawcze województwa, powiatu i gminy obowiązek sporządzania programów ochrony środowiska. Programy ochrony środowiska tworzy się w celu realizacji polityki ochrony środowiska i są one instrumentem mającym na celu zwiększenie efektywności jej wdrażania. Obecnie obowiązujące przepisy określają politykę ochrony środowiska jako zespół działań mających na celu stworzenie warunków niezbędnych do realizacji ochrony środowiska, zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. Zgodnie z art. 17 ustawy Prawo ochrony środowiska, opracowując programy uwzględnia się cele zawarte w strategiach, programach i dokumentach programowych, o których mowa w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2019 r. poz. 1295). Opracowany Program ochrony środowiska dla Powiatu Poznańskiego na lata 2021-2025 stanowi kontynuację Programu ochrony środowiska na lata 2016-2020 w zakresie kierunków interwencji i celów środowiskowych, wyznaczonych w tych samych obszarach środowiska. Poprzedni program sporządzony został na lata 2016-2020 i uchwalony uchwałą Rady Powiatu w Poznaniu XIX/243/V/2016 z dnia 29 czerwca 2016 r. Organ wykonawczy powiatu jest także zobowiązany do sporządzania co dwa lata raportów z wykonania programów. Ostatni Raport sporządzony został w 2020 r. i obejmował lata 2018-2019. Wynika z niego, że Powiat Poznański zrealizował szereg zaplanowanych zadań oraz dodatkowo inne zadania, które nie były objęte przedmiotowym programem. W Raporcie dokonano analizy zrealizowanych działań służących realizacji celów wyznaczonych w Programie ochrony środowiska na lata 2016-2020 tj.: - ochrona jakości powietrza, - ochrona wód i ziemi, - prawidłowa gospodarka odpadami, - ograniczenie akustycznych zagrożeń środowiska, - zapobieganie ponadnormatywnej emisji pól elektromagnetycznych, - monitoring podmiotów korzystających ze środowiska, - ochrona przyrody, - edukacja ekologiczna, - promocja walorów przyrodniczych i turystycznych powiatu. Dane zawarte w Raporcie uzyskano od pracowników Starostwa Powiatowego, jednostek organizacyjnych Powiatu, gmin powiatu poznańskiego, spółek wodnych, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego, Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie w Poznaniu. Część danych pozyskano z informacji dostępnych na stronach internetowych Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska czy Stowarzyszenia Metropolia Poznań. W podsumowaniu Raportu stwierdzono, że w okresie sprawozdawczym Powiat Poznański podejmował wiele działań, m.in. w szczególności związanych 5 Program ochrony środowiska dla Powiatu Poznańskiego na lata 2021-2025 z przeciwdziałaniem zanieczyszczeniom powietrza. Zwrócono także uwagę, że zadania wynikające z posiadanych kompetencji Starosty, czyli m. in. wydawanie różnego rodzaju decyzji oraz przeprowadzanie kontroli realizowane były w sposób ciągły i zgodny z planem. Sporządzając Program ochrony środowiska na lata 2021-2025 oparto się na aktualnym stanie środowiska i szczegółowo opisano jego diagnozę. Przygotowując tę część programu wykorzystano dane pochodzące z opracowań m.in. Głównego Urzędu Statystycznego, Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska, Państwowego Instytutu Geologicznego. W dokumencie zidentyfikowano istotne zagrożenia środowiska powiatu poznańskiego i wyznaczono obszary interwencji. Cele, kierunki interwencji i zadania określono na podstawie analizy aktualnej sytuacji i oczekiwanych zmian w ochronie środowiska. W Programie odniesiono się do celów środowiskowych określonych w najważniejszych strategiach i zapewniono spójność Programu ochrony środowiska na lata 2021-2025 z nadrzędnymi dokumentami strategicznymi, dokumentami sektorowymi i dokumentami o charakterze programowo-wdrożeniowym. Program ochrony środowiska dla Powiatu Poznańskiego obejmuje następujące obszary, w których prowadzone będą działania: klimat i powietrze, stan akustyczny środowiska, pola elektromagnetyczne, gospodarowanie wodami, gospodarka wodno-ściekowa, zasoby geologiczne, gleby, gospodarka odpadami, zasoby przyrodnicze. Sporządzając Program ochrony środowiska na lata 2021-2025 uwzględniono „Wytyczne do opracowania wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska”, przygotowane przez Ministerstwo Środowiska wraz z zaktualizowanymi w styczniu 2020 r. załącznikami do wytycznych. Wskazują one na elementy, które powinny zostać