STRATEGIA ROZWOJU GMINY SIERADZ DO 2020 R. ZAŁĄCZNIK NR 1 – DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO CHARAKTERYSTYKA I DIAGNOZA STANU ROZWOJU GMINY SIERADZ Sieradz 2013 1 SPIS TREŚCI 1. STREFA PRZESTRZENNA – ANALIZA I DIAGNOZA................................................................. 2 1.1. Położenie i dostępność komunikacyjna ...................................................................................... 2 1.2. Układ funkcjonalno - przestrzenny ............................................................................................... 4 1.3. Struktura własności gruntów i budynków ................................................................................. 7 1.4. Komunikacja i infrastruktura techniczna ................................................................................... 9 1.5. Polityka przestrzenna ...................................................................................................................... 11 1.6. Walory przyrodnicze i krajobrazowe ........................................................................................ 13 1.7. Walory kulturowe ............................................................................................................................. 13 2. SFERA EKOLOGICZNA – ANALIZA I DIAGNOZA .................................................................... 16 2.1. Identyfikacja obszarów chronionych ........................................................................................ 16 2.2. Zagrożenia i degradacja środowiska ......................................................................................... 18 2.3. Powiązania ekologiczne .................................................................................................................. 20 3. SFERA SPOŁECZNA – analiza i diagnoza .................................................................................. 22 3.1. Potencjał demograficzny ................................................................................................................ 22 3.2. Grupy ryzyka społecznego ............................................................................................................. 27 3.3. Ochrona zdrowia ............................................................................................................................... 30 3.4. Oświata i wychowanie ..................................................................................................................... 30 3.5. Kultura ................................................................................................................................................... 31 3.6. Formy zorganizowania społeczeństwa .................................................................................... 32 4. SFERA GOSPODARCZA – analiza i diagnoza ........................................................................... 33 4.1. Rolnictwo.............................................................................................................................................. 33 4.2. Leśnictwo ............................................................................................................................................. 36 4.3. Działalność gospodarcza ................................................................................................................ 37 4.4. Turystyka i rekreacja ....................................................................................................................... 41 4.5. Infrastruktura rozwoju gospodarczego .................................................................................... 43 5. ZARZĄDZANIE – analiza i diagnoza ........................................................................................... 44 5.1. Polityka finansowa ........................................................................................................................... 44 5.2. Struktura dochodów i wydatków ............................................................................................... 45 P R O J E K T STRATEGIA ROZWOJU GMINY SIERADZ DO 2020 2 1. STREFA PRZESTRZENNA – ANALIZA I DIAGNOZA 1.1. Położenie i dostępność komunikacyjna Gmina otacza swoim terytorium stolicę regionu – miasto Sieradz. Ze względu na położenie gmina pozostaje pod wpływami terenów sąsiedniego powiatu zduńskowolskiego. Decydujące znaczenie w powiązaniach funkcjonalnych pełnią powiązania transportowe, zapewniające sprawny dostęp do rynków pracy, dóbr i usług. Położenie geograficzne Gmina Sieradz stanowi jednostkę samorządu terytorialnego o statusie gminy wiejskiej. Położona jest w zachodniej części województwa łódzkiego, w powiecie sieradzkim. Wschodnia granica gminy stanowi granicę powiatu sieradzkiego z powiatem zduńskowolskim. Rys. Położenie geograficzne gminy Sieradz na terenie powiatu sieradzkiego i gmin ościennych. Źródło: Opracowanie własne na bazie OpenStretMap (BingMaps). Gmina Sieradz graniczy z 6 gminami: od północy z gminą miejsko-wiejską Warta (powiat sieradzki); od południa z gminą wiejską Burzenin (powiat sieradzki); od wschodu z gminą miejską Zduńska Wola i gminą wiejską Zapolice (powiat zduńskowolski); od zachodu z gminami wiejskimi Wróblew i Brzeźnio (powiat sieradzki). P R O J E K T STRATEGIA ROZWOJU GMINY SIERADZ DO 2020 3 Gmina wiejska Sieradz otacza swoim terenem stolicę regionu - prawie pięćdziesięciu tysięczne miasto Sieradz (gmina miejska). Pod względem fizycznogeograficznym (wg. J. Kondrackiego) teren gminy położony jest w makroregionie Niziny Południowowielkopolskiej oraz w obrębie trzech mezoregionów: zachodnia część gminy w mezoregionie Wysoczyzny Złoczewskiej, środkowa Kotliny Sieradzkiej zaś wschodnia w obrębie Wysoczyzny Łaskiej. Dostępność komunikacyjna Miarą spójności terytorialnej jest między innymi dostępność czasowa obszaru gminy. Gmina posiada połączenia komunikacyjne: drogowe oraz kolejowe o znaczeniu krajowym i regionalnym. Gmina położona jest wokół miasta Sieradz, jednego z ważniejszych węzłów komunikacyjnych regionu łódzkiego, w tym szczególnie węzła drogowego. Gminę przecinają łączące się w mieście Sieradz drogi krajowe i wojewódzkie, zapewniające połączenia drogowe z największymi miastami w Polsce. Rys. Położenie w ponadlokalnym systemie drogowym. Źródło: Opracowanie własne na bazie World Street Map (BingMaps). Przez obszar gminy przebiega ponadto linia kolejowa znaczenia krajowego relacji: Łódź (Warszawa) – Sieradz – Kalisz – Ostrów Wielkopolski (Wrocław, Poznań). Zapewnia ona powiązania zewnętrzne w skali regionalnej i krajowej poprzez dworzec w Sieradzu oraz obsługę ruchu lokalnego poprzez stacje Sieradz-Męka i Męcka Wola. P R O J E K T STRATEGIA ROZWOJU GMINY SIERADZ DO 2020 4 1.2. Układ funkcjonalno - przestrzenny Gmina charakteryzuje się wykształconą siecią osadniczą. Miasto Sieradz pełni funkcję jednostki stołecznej gminy. Tereny miejskie i rzeka Warta dzieli obszar gminy na trzy części. Przeważającą część terenu gminy zajmują tereny wykorzystywane rolniczo. Sieć osadnicza i struktura przestrzenna Gmina Sieradz powstała 1 stycznia 1973r. z połączenia czterech Gromadzkich Rad Narodowych: Charłupia Mała, Monice, Woźniki i Dąbrowa Wielka. W 1975r. była największą gminą w byłym województwie sieradzkim. W 1979r. w wyniku zmiany granic administracyjnych miasta Sieradza gmina została zmniejszona o 8 miejscowości. Od 1 stycznia 1999r. należy do powiatu sieradzkiego i województwa łódzkiego. Gmina Sieradz zajmuje powierzchnię 182 km2 i składa się z 32 sołectw, skupiających 46 wsi. Sołectwa gminy to: 1. Biskupice, 2. Bobrowniki, 3. Bogumiłów, 4. Chałupki, 5. Charłupia Mała, 6. Chojne, 7. Czartki, 8. Dąbrowa Wielka, 9. Dąbrówka, 10. Dębina, 11. Dzierlin, 12. Dzigorzew, 13. Grabowiec, 14. Grądy, 15. Jeziory, 16. Kamionaczyk, 17. Kłocko, 18. Kolonia Okręglica, 19.Kowale, 20. Kuśnie, 21. Łosieniec, 22. Męcka Wola, 23. Mnichów, 24. Okręglica, 25. Podłężyce, 26. Ruda, 27. Rzechta, 28. Sokołów, 29. Stoczki, 30. Sucha, 31. Wiechucice. Obszarowo gmina nie jest zwartym terenem, lecz stanowi otulinę miasta Sieradza. Tereny miejskie wraz z terenami kolei rozdzielają gminę równoleżnikowo na część północną i południową. Rozległą dolina rzeki Warty przecina gminę z kierunku N-W na S-E dodatkowo dzieli ją na trzy części, co stanowi barierę rozwojową. Gmina dodatkowo podzielona jest drogami krajowymi i wojewódzkimi, zbiegającymi się w mieście Sieradzu. P R O J E K T STRATEGIA ROZWOJU GMINY SIERADZ DO 2020 5 Rys. Sieć osadnicza. Źródło: Opracowanie własne. Struktura użytkowania gruntów Przeważającą część tereny gminy Sieradz zajmują grunty użytkowane rolniczo i leśne, zajmując 94,12% jej powierzchni podczas gdy grunty zabudowane i zurbanizowane jedynie 3,01%. Wyraźnie dominujący odsetek powierzchni użytków rolnych i lasów w całkowitej powierzchni gminy świadczy o znaczącej roli rolnictwa i leśnictwa na jej terenie. P R O J E K T STRATEGIA ROZWOJU GMINY SIERADZ DO 2020 6 Według danych ewidencyjnych powierzchnia gminy wynosi 18 143 ha. Struktura użytkowania gruntów według stanu na dzień 01.05.2013r. przedstawia się następująco: Tab. Struktura użytkowania gruntów. Rodzaj gruntów Powierzchnia (ha) Udział % Użytki rolne grunty orne 9520 sady 153 łąki trwałe 1975 pastwiska trwałe 1091 13254,00 73,05 grunty rolne zabudowane 387 grunty pod stawami 27 rowy 101 Grunty leśne zadrzewione i zakrzewione lasy 3607 3822 21,07 grunty zadrzewione i zakrzewione 215 Grunty zabudowane i zurbanizowane tereny mieszkaniowe 46 tereny przemysłowe - inne tereny zabudowane 12 zurbanizowane tereny niezabudowane 47 546 3,01 tereny rekreacji i wypoczynku - drogi 432