INFORMATOR TURYSTYCZNY WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO 1 Wydawca: Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego al. IX Wieków Kielc 3, 25-516 Kielce ŚWIĘTOKRZYSKIE CZARUJE! Realizacja: Appen - Multimedialna Agencja Wydawnicza Zapraszamy do magicznego i pełnego energii Regionu Świę- ul. Długa 4, 05-806 Komorów tokrzyskiego. Zapraszamy do Miejsc Mocy – miejsc, z których tel./fax 22 758- 08-12 email: [email protected] można czerpać garściami moc duchową, fizyczną i intelektualną, miejsc będących ogniskami atrakcji, które dają siłę odwiedzają- Tekst i korekta: Sylwia Skuta, Małgorzata Władyszewska cym. W poszukiwaniu sił duchowych płynących z religii i miejsc Zdjęcia na okładkach: przód — Solec Zdrój, Sanatorium Malinowy Zdrój SPA (ar- chiwum Urzędu Marszałkowskiego Województwa Świętokrzyskiego), Koprzyw- kultu mogą Państwo odbyć wędrówkę na Święty Krzyż, do nica, pocysterski kościół pw. NMP i św. Floriana (A. Benicewicz-Miazga i A Góra), Kałkowa-Godowa, szlakiem Cystersów i sanktuariów. Można Kielce, Mistrzostwa Polski MTB (archiwum ROT Województwa Świętokrzyskiego) zajrzeć do ustronnych enklaw ciszy i spokoju w Pustelni Złotego tył — Sandomierz, zamek królewski (archiuwm ROT Województwa Świętokrzy- Lasu w Rytwianach, przystanąć obok przydrożnych kapliczek skiego), Turystyka Konna (Krzysztof Pęczalski), Tokarnia, Zabytkowy Wiatrak (Syl- wia Skuta), Święty Krzyż, dawny klasztor benedyktynów (Sławomir Kubisa) na Ponidziu oraz zajrzeć do licznych mniejszych i większych świątyń i kościołów. Zdjęcia w tekście: Adam Grzegorzewski, Andrzej Staśkowiak, Krzysztof Pęczal- Mocą intelektualną napełnią Państwa podróże do histo- ski, A. Góra, A. Benicewicz-Miazga, Jacek Rzodeczko, A Łukasik, Sylwia Skuta, I. rycznych miejsc Ziemi Świętokrzyskiej, obcowanie ze śladami Kapusta, P. Pierściński, Andrzej Łada, T. Kurczyna, Grzegorz Pabian, P. Kaleta, Pa- weł Cieśla, Sławomir Kubisa, Szymon Kubisa, archiwum Targi Kielce, archiwum przeszłości, ze skarbami, jakie pozostawili mieszkańcy tej ziemi. ABM (A. Benicewicz-Miazga i A Góra), archiwum Urzędu Marszałkowskiego Wo- Cenne zabytki architektury gromadzą w swych granicach m.in. jewództwa Świętokrzyskiego, MWK, archiwum ROT, archiwum Stowarzyszenia miasta Sandomierz, Kielce, Pińczów czy też Szydłów. Teren całe- Bałtowa, archiwum Hotelu 365, UGiM Chęciny, UG Masłów, Fabryka Porcelany AS go Regionu pokrywają liczne zamki, pałace i dwory (Ujazd, Ku- Ćmielów rozwęki, Sobków, Chęciny), a bogatą kulturę i historię prezen- Opracowanie graficzne i skład:Szymon Kubisa tują interesujące muzea, izby pamięci oraz wystawy. W swoistą podróż w czasy Staropolskiego Okręgu Przemysłowego prze- Druk: Alterna, zakład Fundacji Źródła Życia niosą Państwa doskonale zachowane zabytki techniki, a kontakt Budy Zasłona, ul. Źródlana 1, 96-320 Mszczonów z tradycjami i obrzędami ludowymi zapewni Park Etnograficzny Październik 2011 w Tokarni. Dzięki bogatej ofercie turystyki aktywnej i uzdrowiskowej znajdą tu również Państwo niewyczerpalne źródło mocy fi- zycznej. Nadszarpnięte siły doskonale zregenerują nowoczesne uzdrowiska w Busku i Solcu-Zdroju. Mocnych wrażeń dostarczą natomiast lotniska sportowe w Masłowie i Pińczowie, ośrodki jazdy konnej, spływy kajakowe, wyciągi narciarskie oraz ciekawe imprezy plenerowe. Kontakt z piękną i nieskażoną przyrodą za- pewnią setki kilometrów szlaków turystycznych pieszych i rowe- rowych oraz atrakcyjne zbiorniki wodne. A to jest tylko część atrakcji, które mogą Państwo spotkać od- wiedzając Region Świętokrzyski. Zapraszamy! 2 3 SPIS TREŚCI ŚWIĘTOKRZYSKIE CZARUJE KIELCE – MIASTO PIĘCIU REZERWATÓW KIELCE – MIASTO 5 REZERWATÓW: GEORAJ – REZERWATY GEOLOGICZNE 5 Kielce to administracyjna, gospodarcza, kulturalna i turystyczna stolica województwa ULICA SIENKIEWICZA 6 świętokrzyskiego, którą zamieszkuje około 200 tys. mieszkańców. Dokładna data powsta- WARTO ZWIEDZIĆ 6 MUZEA 7 nia jest trudna do określenia. Prawdopodobne jest, iż już w wieku XI wzniesiony tu został TEATRY 9 kościół pw. św. Wojciecha. Pierwszą znaną datą z historii Kielc jest rok 1171, wg historyka FILHARMONIA 9 KINA 10 Jana Długosza, rok ukończenia kolegiaty pw. NMP (dzisiej- GALERIE 10 szej katedry). Po raz pierwszy mianem civitas (miasto) Kiel- POZOSTAŁE INSTYTUCJE KULTURY 11 WYCIĄGI NARCIARSKIE 11 ce zostały określone w 1359 r. POZOSTAŁE ATRAKCJE 12 Obecny herb miasta przedstawia złotą koronę (symbol TARGI KIELCE 12 władzy) i litery CK (Civitas Kielcensis – mieszkańcy, oby- ATRAKCJE TURYSTYCZNE: PERŁY ZIEMI ŚWIĘTOKRZYSKIEJ 13 watele Kielc) na czerwonym tle. Herb ustanowiony został SANKTUARIA I MIEJSCA PIELGRZYMKOWE 24 w oku 1496 przez kardynała Fryderyka Jagiellończyka. PODZIEMNE TRASY TURYSTYCZNE 25 KOLEJKI WĄSKOTOROWE 26 ZABYTKI KULTURY ŻYDOWSKIEJ 26 POZOSTAŁE ATRAKCJE 27 PLACÓWKI KULTURY: MUZEA, SKANSENY, IZBY 29 Georaj – rezerwaty geologiczne KINA 36 GALERIE, WYSTAWY 37 DOMY, CENTRA i OŚRODKI KULTURY 39 Kadzielnia – rezerwat utworzony w miejscu daw- PRZYRODA WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO: nego kamieniołomu, w którym znajduje się malow- ŚWIĘTOKRZYSKI PARK NARODOWY 43 niczo położony wśród skał amfiteatr posiadający ŚWIĘTOKRZYSKIE i NADNIDZIAŃSKIE PARKI KRAJOBRAZOWE 44 największą scenę w Polsce oraz zadaszone trybuny REZERWATY PRZYRODY 45 na 5500 miejsc. W rezerwacie ochronie podlegają ŚCIEŻKI DYDAKTYCZNE 50 liczne skamieniałości korali, głowonogów, ryb pan- TURYSTYKA AKTYWNA: TURYSTYKA PIESZA 51 cernych oraz ramienionogów. Ponadto zobaczyć tu TURYSTYKA ROWEROWA 54 można ciekawe przykłady różnorodnych zjawisk TRASY SAMOCHODOWE 60 tektonicznych, mineralizacyjnych i krasowych a TURYSTYKA NARCIARSKA 63 wśród nich 26 jaskiń (obecnie trwają prace zmie- TURYSTYKA WODNA 65 TURYSTYKA KONNA 73 rzające do otworzenia trasy podziemnej). Ślichowice – rezerwat utworzony w celu zacho- REKREACJA: KORTY TENISOWE 77 wania odkrywki skalnej przedstawiającej fragment KRĘGIELNIE 80 tektoniki hercyńskiej. Zobaczyć tu można ciekawy SPORTY LOTNICZE 81 profil geologiczny z obalonym fałdem skalnym. ŚCIANKI WSPINACZKOWE 81 Wietrznia – rezerwat leżący na wschodnim krańcu MOCNE WRAŻENIA 82 Pasma Kadzielniańskiego gdzie w górnodewoń- BAZA NOCLEGOWA 85 skich wapieniach występują liczne szczątki ramienionogów, koralowców, ślimaków, małży, BAZA UZDROWISKOWA 139 trylobitów, liliowców i ryb pancernych. Budowane tu Centrum Geoedukacji będzie jednym INFORMACJA AGROTURYSTYCZNA 143 z najważniejszych elementów powstającego w regionie Świętokrzyskiego Szlaku Archeo- BIURA PODRÓŻY 145 Geologicznego. INFORMACJA TURYSTYCZNA i USŁUGI PRZEWODNICKIE 151 Biesak-Białogon – rezerwat otoczony lasem, w którym ochronie podlegają wychodnie skał or- INSTYTUCJE ZWIĄZANE Z TURYSTYKĄ 157 dowickich i kambryjskich wykazujące wiele ciekawych zjawisk tektonicznych. KOMUNIKACJA 160 BEZPIECZEŃSTWO TURYSTÓW 162 GeoPark Kielce ul. Strycharska 6, 25-659 Kielce tel. 41 367 66 54, fax 41 367 65 83 www.geopark-kielce.pl 4 5 Ulica Sienkiewicza Kościół św. Wojciecha Początki ul. Sienkiewicza sięgają końca XVII w. a jej obecna nazwa funkcjonuje od 1919 r. Najstarszy kościół w Kielcach. Pierwsza drewniana świątynia ufundowana została w końcu XI W ostatnich latach, mierząca dokładnie 1270 m ulica, zyskała zupełnie nowe oblicze. Wyre- lub w początkach XII w. Obecny kościół wzniesiono w 1763 r. Zlokalizowany przy Pl. Święte- montowano całą długość deptaku i oświetlono go stylowymi lampami. Modernizacji i remon- go Wojciecha. tów doczekał się również szereg zabytkowych domów i kamienic pochodzących głównie z XIX i początków XX wieku. W roku 2010, na początku Sienkiewicza od strony Kieleckiego Cen- Kościół garnizonowy – dawna cerkiew trum Kultury, odsłonięty został pomnik imiennika ulicy. Dzięki tym wszystkim działaniom, tętniąca życiem o każdej porze dnia i roku, ul. Sienkiewicza stanowi centrum handlowo-kul- Cerkiew wzniesiona w 1904 r. na potrzeby szóstego puł- turalno-rozrywkowe Kielc. Wzdłuż niej zlokalizowane zostały liczne sklepy, banki, restauracje, ku strzelców na wzór Isakijewskiego Soboru w Petersbur- kawiarnie, cukiernie, puby a także galerie, teatr im. Stefana Żeromskiego oraz hotele. Ulica gu. Obecnie znajduje się tu garnizonowy kościół rzym- Sienkiewicza a zwłaszcza Plac Artystów to również miejsce, w którym co roku odbywa się sze- skokatolicki pw. NPM Królowej Polski. Kościół znajduje reg imprez kulturalnych jak np.: Święto Kielc, imprezy towarzyszące Harcerskiemu Festiwalo- się u zbiegu ulic Chęcińskiej i Karczówkowskiej. wi Kultury Młodzieży Szkolnej, konkurs mody Off Fashion i wiele innych. www.sienkiewicza.pl Pałacyk Tomasza Zielińskiego Wydzierżawioną Tomaszowi Zielińskiemu w 1847 r. WARTO ZWIEDZIĆ szkołę końską tzw. „rajtszulę” przekształcono w rezydencję mieszkalną mecenasa sztuk pięk- nych i miłośnika starożytności. Powstał romantyczny zespół pałacowo-ogrodowy ogrodzony Karta muzealna murem z ciekawą basztą tzw. „Plotkarką”. Obecnie mieści się tu Dom Środowisk Twórczych oraz kawiarnia. W Kielcach specjalnie dla turystów dostępna jest Karta Muzealna. Dzięki niej możemy odwie- Dom Środowisk Twórczych dzić wszystkie kieleckie muzea płacąc tylko raz za bilet. Koszt takiego biletu jest kilkakrotnie ul. Zamkowa 5, 25-009 Kielce niższy niż gdybyśmy chcieli kupować bilety w każdym z muzeów osobno. tel. 41 368 20 54, tel./fax 41 368 20 53 Więcej informacji: www.palacykzielinskiego.pl www.rot.swietokrzyskie.travel Dworek Laszczyków Katedra Obecnie jedyny drewniany (modrzewiowy) dwór w Kielcach z XVIII w. mieszczący wystawy Wzniesiona na Wzgórzu Zamkowym kolegiata pw. czasowe. Obok siedziba dyrekcji Muzeum Wsi Kieleckiej. NMP ufundowana została przez Gedeona w 1171 r. Muzeum Wsi Kieleckiej