STRATEGIA REGIONALNYCH INWESTYCJI TERYTORIALNYCH SUBREGIONU ZACHODNIEGO WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO Rybnik, 30 października 2015 r. 1 Wykaz skrótów i pojęć: Aglomeracja Rybnicka w rozumieniu Strategii „Śląskie 2020+” centralny ośrodek zachodniego obszaru funkcjonalnego, który obejmuje: miasta Rybnik, Jastrzębie-Zdrój, Żory, Rydułtowy, Radlin, Wodzisław Śląski Bezpośrednie otoczenie w rozumieniu Strategii „Śląskie 2020+”, obszar obejmujący gminy Subregionu Zachodniego funkcjonalne aglomeracji tj. Mszana, Godów, Marklowice, Świerklany, Jejkowice, Gaszowice i Czerwionka – Leszczyny oraz Subregionu Centralnego tj. Pawłowice i Suszec C.o. centralne ogrzewanie C.w.u. ciepła woda użytkowa EFRR Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego EFS Europejski Fundusz Społeczny Grupa robocza ds. RPO WSL grupa robocza powołana na podstawie Uchwały nr 6/2012 Zarządu Związku z dnia 2014 – 2020 31 sierpnia 2012 r. IZ RPO WSL 2014 – 2020 Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego – Wydział Rozwoju Regionalnego IP RIT Subregionu Zachodniego Instytucja Pośrednicząca dla Regionalnych Inwestycji Terytorialnych Subregionu Zachodniego tj. Związek Gmin i Powiatów Subregionu Zachodniego Województwa Śląskiego z siedzibą w Rybniku KSRR 2010 – 2020 Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010 – 2020 Lokalny Ośrodek Rozwoju w rozumieniu Strategii „Śląskie 2020+” w Subregionie Zachodnim jest nim Miasto Racibórz MIR lub Ministerstwo Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju MŚP mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa Obszary wiejskie w rozumieniu Strategii „Śląskie 2020+” są to: obszar wiejski gminy Kuźnia Raciborska, obszar wiejski gminy Krzanowice, obszar wiejski gminy Czerwionka – Leszczyny, Gmina Pietrowice Wielkie, Gmina Rudnik, Gmina Nędza, Gmina Lyski, Gmina Kornowac, Gmina Lubomia, Gmina Krzyżanowice, Gmina Gaszowice, Gmina Jejkowice, Gmina Gorzyce, Gmina Godów, Gmina Mszana, Gmina Marklowice, Gmina Świerklany PRS Program Rozwoju Subregionów, realizowany w ramach RPO WSL 2007 – 2013 RPO WSL 2014 – 2020 Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2014 – 2020 Rozporządzenie ogólne Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) NR 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 Strategia „Śląskie 2020+” Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego „Śląskie 2020+” Strategia rozwoju Strategia Rozwoju Subregionu Zachodniego na lata 2014-2020, opracowana pod kierunkiem dra Krzysztofa Wrany, przy udziale Grupy roboczej ds. RPO WSL 2014 – 2020 oraz członków Związku Ustawa wdrożeniowa Ustawa z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-2020, Dz. U. z 29 sierpnia 2014 r., poz. 1146 Uszczegółowienie Szczegółowy opis osi priorytetowych RPO WSL 2014 – 2020 Zarząd, Zarząd Związku lub Zarząd Związku Gmin i Powiatów Subregionu Zachodniego Województwa Śląskiego Zarząd Związku RIT z siedzibą w Rybniku 2 SPIS TREŚCI: I. Podstawa prawna Strategii Regionalnych Inwestycji Terytorialnych Subregionu Zachodniego……………..... 5 II. Obszar wsparcia Strategii RIT ………………………………………….…………………………..……......... 7 III. Diagnoza obszaru wsparcia………………………………………………………………….………........……. 11 III.1. Diagnoza wyzwań, potrzeb i potencjałów obszaru objętego Strategią RIT………………………….…… 11 III.1.1. Przedsiębiorczość, warunki inwestycyjne, edukacyjne i społeczne………………………………… 11 III.1.1. a Diagnoza poziomu przedsiębiorczości i bezrobocia………………………………………....... 11 III.1.1. b Diagnoza możliwości inwestycyjnych………………………………………………………... 19 III.1.1. c Diagnoza edukacji zawodowej w Subregionie Zachodnim……………………………………. 24 III.1.1. d Diagnoza edukacji przedszkolnej oraz usług opiekuńczych………………………………….. 27 III.1.1. e Społeczeństwo w Subregionie Zachodnim……………………………………………………. 31 III.1.1.f Podsumowanie…………………………………………………………………………………... 43 III.1.2. Energia, gospodarka niskoemisyjna………………………………………………………………… 45 III.1.2.a Diagnoza stanu powietrza……………………………………………………………………… 45 III.1.2.b Odnawialne źródła energii…………………………………………………………………….. 53 III.1.2.c Mobilność w Subregionie i niskoemisyjny transport miejski………………………………….. 56 III.1.2.d Podsumowanie………………………………………………………………………………… 73 III.1.3. Ochrona środowiska…………………………………………………………………………..……... 73 III.1.3.a Podsumowanie………………………………………………………………………….……… 75 III.2. Kluczowe ustalenia z analizy SWOT Subregionu Zachodniego……………………………………….….. 76 IV. Wymiar terytorialny wsparcia wraz z analizą problemową………………………………………………..……. 79 V. Cele Strategii RIT…………………………………………………………………………………………..……. 82 V.1. Cele strategiczne, priorytety, działania oraz cele szczegółowe………………………………………….…. 82 V.2. Kluczowe informacje dotyczące wiązek…………………………………………………………………..... 90 V.2.1. Wiązka „Tereny inwestycyjne”……………………………………………………………….............. 90 V.2.2. Wiązka „Szkolnictwo zawodowe”……………………………………………………………...…….. 91 V.2.3. Wiązka „Zwiększenie zatrudnienia”………………………………………………………………...... 94 V.2.4. Wiązka „Rozwój przedsiębiorczości”……………………………………………………………...…. 97 V.2.5. Wiązka „Usługi opiekuńcze nad dziećmi do lat 3 oraz edukacja przedszkolna”………………………. 99 V.2.6. Wiązka „Rewitalizacja i rozwój usług społecznych”…………………………………………...……... 103 V.2.7. Wiązka „Poprawa stanu powietrza w Subregionie Zachodnim”……………………………...……….. 108 V.2.8. Wiązka „Poprawa stanu środowiska i warunków życia w Subregionie Zachodnim”………………….. 112 VI. Zasady i tryb wyboru projektów………………………………………………………………………….……... 121 VII. Raport z przygotowania Strategii RIT…………………………………………………………………….…….. 127 VIII. Odniesienie do instrumentów finansowych………………………………………………………………..……. 128 IX. Strategiczna Ocena Oddziaływania na Środowisko…………………………………………………………..…. 129 X. Zgodność Strategii RIT z krajowymi i unijnymi dokumentami strategicznymi oraz planistycznymi………….. 130 X.1. Zgodność dokumentacyjna………………………………………………………………………………... 130 3 X.2. Strategia RIT a Strategie niskoemisyjne…………………………………………………………………... 133 XI. Plan finansowy…………………………………………………………………………………………………. 137 XII. Opis systemu zarządzania i wdrażania Strategii RIT z uwzględnieniem włączenia społeczności lokalnych w realizację strategii……………………………………………………………………………………………. 141 XII.1 Postanowienia ogólne……………………………………………………………………………………. 141 XII.2 Włączenie społeczności lokalnych w realizację strategii………………………………………………… 144 XII.3 Monitoring i ewaluacja strategii………………………………………………………………………….. 147 Wykaz tabel…………………………………………………………………………………………...……….. 149 Wykaz rysunków………………………………………………………………………………………………. 151 Załącznik nr 1. Analiza zawodów nadwyżkowych i deficytowych w Subregionie Zachodnim. Załącznik nr 2. Diagnoza lokalnych programów rewitalizacji na obszarze JST Subregionu Zachodniego. Załącznik nr 3. Działania związane z efektywnością energetyczną zrealizowane w gminach Subregionu Zachodniego. Załącznik nr 4. Diagnoza planów gospodarki niskoemisyjnej na obszarze JST Subregionu Zachodniego. Załącznik nr 5. Raport z konsultacji projektu Strategii RIT Subregionu Zachodniego. 4 I. Podstawa prawna Strategii Regionalnych Inwestycji Terytorialnych Subregionu Zachodniego. Związek Gmin i Powiatów Subregionu Zachodniego Województwa Śląskiego z siedzibą w Rybniku przystąpił do opracowywania Strategii na podstawie Uchwały nr 8/2013, podjętej przez Zarząd Stowarzyszenia, dnia 9 września 2013 r. W związku z dynamicznym przebiegiem procesu programowania, publikacją kolejnych dokumentów o znaczeniu fundamentalnym dla wdrażania instrumentów zintegrowanego podejścia terytorialnego oraz procesem negocjacyjnym, zmianie ulegało nazewnictwo wg, którego określano instrument wdrażany na terenie Subregionu Zachodniego. Bez względu na stosowane określenia, przywołana wyżej uchwała, każdorazowo odnosiła się i stanowiła podstawę do opracowania dokumentu, który umożliwi wdrażanie podejścia terytorialnego w Subregionie Zachodnim. Strategia Regionalnych Inwestycji Terytorialnych Subregionu Zachodniego Województwa Śląskiego została przyjęta na podstawie Uchwały nr 15/2015 Zgromadzenia Ogólnego Związku Gmin i Powiatów Subregionu Zachodniego Województwa Śląskiego z siedzibą w Rybniku, z dnia 30 marca 2015 r. z późniejszymi zmianami. Tym samym dokument został aprobowany przez dwadzieścia osiem samorządów wchodzących w skład jednego z obszarów polityki rozwoju regionu, wskazanych w Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego „Śląskie 2020+”. Nadmienić należy, że obszary te wyznaczono w 2000 r. ze względu na potrzebę organizacji procesów rozwojowych w oparciu o istniejące powiązania funkcjonalne gospodarcze i społeczno-historyczne, funkcjonujące w województwie śląskim. Dodatkowo już w 2002 r. powołane zostało do życia stowarzyszenie jednostek samorządu terytorialnego wchodzących w skład zachodniego obszaru funkcjonalnego. Zrzesza ono obecnie wszystkie podmioty samorządowe (gminy i powiaty) tworzące tenże obszar. Tym samym zachowana jest pełna reprezentatywność JST w Związku Gmin i Powiatów Subregionu Zachodniego Województwa Śląskiego z siedzibą w Rybniku, który pełni funkcję Związku RIT. Unikalne w skali kraju doświadczenia uzyskane przy wdrażaniu Programów Rozwoju Subregionów (PRS) w ramach RPO WSL 2007-2013, w tym dobre praktyki oraz potencjał