METROLOGIA I PROBIERNICTWO ISSN 2300-8806 Biuletyn Głównego Urzędu Miar nr 1 (22)/2019 Dokładnie 100 lat Analiza strategiczna polskiego projektu wagi Kibble’a Bezpieczeństwo cyfrowe a rzetelność pomiaru Projekty strategiczne Laboratorium Długości Weryfikacja wpływu wyników porównań 175-lecie OUP w Krakowie System Zarządzania Jakością Działalność KZM ds. regulacji rynku Od metra dawnego do współczesnego Przyszłość w metrologii kwantowej Randka z metrolożką gum.gov.pl W numerze: In this issue: WYDARZENIA 8-14 EVENTS 8-14 ◆ Wystąpienie Macieja Dobieszewskiego, p.o. Prezesa GUM, ◆ Speech by Maciej Dobieszewski, acting President of GUM, otwierające uroczystość 100-lecia GUM w Sali Pod Kopułą opening the ceremony of the 100th anniversary of GUM in the Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii Ministry of Entrepreneurship and Technology ◆ Dokładnie 100 lat – jubileusz Głównego Urzędu Miar ◆ Exactly 100 years – the Jubilee of the Central Office of Measures TECHNIKA I POMIARY 15-56 TECHNIQUE AND MEASUREMENTS 15-56 ◆ Analiza strategiczna polskiego projektu wagi Kibble’a ◆ Strategic analysis of the Polish project of Kibble balance ◆ Bezpieczeństwo cyfrowe a rzetelność pomiaru ◆ Digital security and measurement reliability ◆ Projekty strategiczne Samodzielnego Laboratorium Długości ◆ Strategic projects of the Length Laboratory of the Central Office Głównego Urzędu Miar of Measures ◆ Weryfikacja wpływu wyników porównań prowadzonych ◆ Verification of the results of comparisons carried out in the w warunkach zrównoważonego eksperymentu conditions of balanced within laboratory experiment impact on wewnątrzlaboratoryjnego na CMC laboratorium wzorcującego CMC of calibration laboratory WSPÓŁPRACA 57-61 COOPERATION 57-61 ◆ Konsultacyjny Zespół Metrologiczny ds. regulacji rynku ◆ The Consultative Metrology Team of Market Regulations ◆ Konsultacyjne Zespoły Metrologiczne – krótkie podsumowanie ◆ Consultative Metrology Teams – a short summary of the activity działalności PROBIERNICTWO 62-70 HALLMARKING 62-70 ◆ 175-lecie powstania Urzędu Probierczego w Krakowie ◆ 175 anniversary of the founding of the Assay Office in Cracow ◆ System Zarządzania Jakością w OUP w Warszawie ◆ The Quality Management System in Regional Assay Office in Warsaw METROLOGIA WCZORAJ I DZIŚ 71-77 METROLOGY IN THE PAST AND NOWADAYS 71-77 ◆ Od metra dawnego do współczesnego ◆ From the old to the modern meter ◆ Przyszłość w metrologii kwantowej ◆ The future in quantum metrology Wydawca: Główny Urząd Miar ul. Elektoralna 2, 00-139 Warszawa, tel.: 22 581 95 18, 581 95 31, fax: 22 581 90 91. Redakcja: dr Paweł Fotowicz (red. naczelny), Adam Żeberkiewicz (sekretarz red.). Zdjęcia: Maciej Koszarny, Adam Żeberkiewicz. Druk: ArtDruk Zakład Poligraficzny Andrzej Łuniewski, ul. Napoleona 2, 05-230 Kobyłka, www.artdruk.com Wszystkie prawa zastrzeżone. Redakcja nie zwraca materiałów nie zamówionych oraz zastrzega sobie prawo do skrótów i zmian tytułów. Pytania i uwagi do redakcji: [email protected] Wydarzenia 2018 7–12.10 POSIEDZENIE Międzynarodowego KOMITETU Metrologii Prawnej Z udziałem przedstawicieli gum W Hamburgu, z udziałem delegacji Polski, odbyło się 53. posiedzenie CIML (Międzynarodowego Komitetu Metro- logii Prawnej). W spotkaniu wzięło udział ponad 180 uczestników, w tym ok. 50 przedstawicieli państw członkow- skich. 13.10 Podpisanie umowy konsorcjum na budowę Kampusu laboratoryjnego gum w Kielcach W obecności Premiera RP – Mateusza Morawieckiego, Minister Przedsiębiorczości i Technologii – Jadwigi Emile- wicz oraz przedstawicieli GUM i Politechniki Świętokrzyskiej podpisana została umowa konsorcjalna, której celem jest szczegółowe opracowanie oraz realizacja projektu „Świętokrzyski Kampus Laboratoryjny GUM”. Nowoczesne laboratorium badawcze ma stać się centrum polskiej metrologii i pracować m.in. na rzecz podniesienia konkurencyj- ności polskich firm na rynku europejskim i światowym. Powołanie Konsorcjum z udziałem Głównego Urzędu Miar i Politechniki Świętokrzyskiej umożliwi efektywną współpracę naukowo-badawczą, prowadzenie wspólnych projektów, zwiększy potencjał wysoko kwalifikowanej kadry, umożliwi realizację zadań w zakresie działalności gospodarczej, tj. usług badawczych, badań na zlecenie, prac rozwojowych dla sektora przedsiębiorstw. Wartość projektu to ok. 160 mln zł. Będzie on realizowany w latach 2019–2023 w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego. 16.10 Spotkanie Klubu Pollab Ponad 60 uczestników, przedstawicieli polskich laboratoriów wzorcujących, zgromadziło spotkanie Sekcji Labora- toriów Wzorcujących Klubu POLLAB, które odbyło się w Głównym Urzędzie Miar. Głównymi tematami spotkania były: doskonalenie systemu zarządzania w laboratoriach wzorcujących, porównania międzylaboratoryjne oraz plano- wana redefinicja jednostek miar. 19.10 czwarte POSIEDZENIE rady Metrologii W siedzibie Głównego Urzędu Miar odbyło się 4. posiedzenie Rady Metrologii, działającej przy Prezesie GUM. W trakcie posiedzenia pracownicy Głównego Urzędu Miar zaprezentowali kilka istotnych projektów strategicznych, realizowanych w 2018 r. zarówno w GUM, jak i w administracji terenowej. Projekty te dotyczyły działań ujętych w „Czteroletnim strategicznym planie działania GUM 2018–2021”. Ponadto omówiono działalność Komitetów Tech- nicznych, opiniujących działalność laboratoriów GUM. Przedstawiono również listę tematów prac dyplomowych, stanowiących potencjalną ofertę dla instytucji naukowych. Omówiono także wydawnictwa GUM, opublikowane w 2018 r. i plany wydawnicze na rok 2019. 20.10 Noc laboratoriów we wrocławiu Okręgowy Urząd Miar we Wrocławiu po raz pierwszy uczestniczył w Nocy Laboratoriów, organizowanej w tym mieście przez firmę Nokia. Była to czwarta edycja tej szczególnej w skali kraju imprezy, podczas której wrocławskie firmy i organizacje zapraszają wszystkich chętnych do zwiedzania przestrzeni, w których na co dzień trwają prace ba- dawcze w obszarach technologii, chemii, biologii i innych obszarów nauki. Wśród 17 partnerów – uczestników tego wydarzenia był po raz pierwszy Okręgowy Urząd Miar we Wrocławiu, który w swojej siedzibie przy ul. Młodych Techników 61-63 zaprezentował stanowiska pomiarowe związane z legalizacją i wzorcowaniem przyrządów pomia- rowych w dziedzinie długości, kąta, masy i siły. Można było zobaczyć m.in., jak sprawdza się taksometry, a także, jak kontroluje się płytki wzorcowe na komparatorze dwuczujnikowym. 22.10 Pierwsze spotkanie KOMITETU Technicznego opiniującego działalność laboratorium Masy W Głównym Urzędzie Miar odbyło się pierwsze spotkanie Komitetu Technicznego, opiniującego działalność Sa- modzielnego Laboratorium Masy. W spotkaniu udział wzięli członkowie Komitetu: Andy Knott z National Physical Laboratory (NPL – Wielka Brytania), inż. Dušcan Trochta z SMU (Słowacki Instytut Metrologiczny), dr hab. Daniel Lisak z UMK w Toruniu. Podczas spotkania omówiono bieżącą działalność Laboratorium, a jego pracownicy zapre- zentowali przedstawicielom Komitetu stanowiska pomiarowe w poszczególnych pracowniach. Duże zainteresowanie wzbudził pierwszy zbudowany w Polsce komparator masy, znajdujący się w Pracowni Wag i Wzorców Masy. 3 Metrologia i Probiernictwo – Biuletyn Głównego Urzędu Miar ♦ 1(22)/2019 gum.gov.pl Wydarzenia 24.10 Inauguracyjne spotkanie KOMITETU Technicznego opiniującego działalność laboratorium Elektryczności I Magnetyzmu W Głównym Urzędzie Miar odbyło się pierwsze spotkanie Komitetu Technicznego, opiniującego działalność Samo- dzielnego Laboratorium Elektryczności i Magnetyzmu, powołanego Decyzją nr 23 Prezesa GUM z dn. 9 maja 2018 r. Komitet Techniczny ma za zadanie dokonać oceny Laboratorium, obejmującej m.in. działalność w kontekście: Czte- roletniego strategicznego planu działania GUM na lata 2018–2021, a także w aspektach związanych z: zasobami ludzkimi, organizacją pracy oraz jego infrastrukturą techniczną, czy udziałem Laboratorium w prowadzonych pra- cach badawczo-rozwojowych w dziedzinie metrologii. Kolejnym krokiem będzie rekomendowanie Prezesowi GUM propozycji działań, służących rozwojowi i efektywności laboratorium. 25.10 Księga znaku gum wyróżniona przez jury programu Dobry wzór 2018 Podczas gali finałowej system identyfikacji wizualnej Głównego Urzędu Miar otrzymał wyróżnienie – status produk- tu rekomendowanego przez jury konkursu i zaprezentowany został podczas wystawy, towarzyszącej gali. Produkty rekomendowane do konkursu Dobry Wzór 2018 – to takie, które zostały uznane za wyróżniające się przez ekspertów Instytutu Wzornictwa Przemysłowego podczas monitoringu rynku i następnie zgłoszone do konkursu przez produ- centów czy dystrybutorów. Do dwudziestej piątej, finałowej edycji zgłoszono do konkursu aż 193 produkty i usługi. 30.10 Podpisanie wniosku aplikacyjnego na dokumentację projektową Kampusu w Kielcach W obecności Prorektor ds. Ogólnych, dr hab. inż. Barbary Goszczyńskiej, prof. Politechniki Świętokrzyskiej, Dyrek- tora Okręgowego Urzędu Miar w Łodzi Pawła Sarka oraz Anny Śmiłowskiej z Działu Projektów Infrastrukturalnych Politechniki Świętokrzyskiej, swoje podpisy pod wnioskiem aplikacyjnym złożyli w imieniu Lidera Konsorcjum – Dyrektor Generalny Głównego Urzędu Miar w Warszawie Andrzej Hantz oraz Partner Konsorcjum Rektor Politech- niki Świętokrzyskiej, prof. dr hab. inż. Wiesław Trąmpczyński. To kolejny ważny krok w kierunku realizacji projektu budowy nowoczesnego Świętokrzyskiego Kampusu Laboratoryjnego Głównego Urzędu Miar. 13–16.11 Przyjęcie rezolucji O zmianie definicji podstawowych jednostek miar Międzynarodowego Układu jEDNOSTEK Miar (SI) Podczas 26. Generalnej Konferencji Miar