Tyd as struktuurelement in speur- en misdaadfiksie met spesifieke verwysing na drie tekste deur Deon Meyer Pepler Head HDXPEP001 A dissertation submitted in fulfillment of the requirements for the award of the degree of Master of Arts in Afrikaans and Netherlandic Studies Faculty of the Humanities University of Cape Town 2013 Supervisor: Prof. Etienne van Heerden COMPULSORY DECLARATIONUniversity of Cape Town This work has not been previously submitted in whole, or in part, for the award of any degree. It is my own work. Each significant contribution to, and quotation in, this dissertation from the work, or works, of other people has been attributed, and has been cited and referenced. Signature: Date: The copyright of this thesis vests in the author. No quotation from it or information derived from it is to be published without full acknowledgement of the source. The thesis is to be used for private study or non- commercial research purposes only. Published by the University of Cape Town (UCT) in terms of the non-exclusive license granted to UCT by the author. University of Cape Town University of Cape Town Met hartlike dank aan die Universiteit van Kaapstad en die Harry Crossley-fonds vir finansiële bystand. University of Cape Town i BEDANKINGS For God makes everything beautiful in its time. He has set eternity in the human heart, but even so, people cannot see the whole scope of God’s work from beginning to end. Ecclesiastes 3:11 . Prof. Van Heerden. Baie dankie vir al Prof. se tyd, geduld en kosbare insette. Ek weet dit was die meeste van die tyd moeilik, maar tog die moeite werd. My ouers, Maam, Paap, dankie vir julle aanhoudende ondersteuning, gebed en geloof in my. Dankie vir al die opofferinge wat julle vir my gemaak het en al die geleenthede wat julle vir my gegee het. Die wete dat julle altyd agter my staan is vir my ’n riem onder die hart. Ek hoop julle weet hoe kosbaar julle vir my is. Al die woorde in hierdie studie begin nie eers om te sê hoe oneindig lief ek vir julle is nie. My kollegas, Celeste, Ian, Joel, Marieke en Minnie (in alfabetiese volgorde want ek weet nie hoe anders om julle te lys sonder om iemand uit te lig of af te skeep nie). Dankie vir julle gewilligheid om altyd ’n oor te verleen en bemoedigende raad te gee. Om die laaste drie jaar saam met ’n span soos julle te werk was vir my ’n besonderse voorreg. Julle is werklik ’n inspirasie vir my en dit sal maar moeilik wees om weer so span te kry om mee saam te werk! . My broer en vriende. Jammer dat julle altyd na my geteem moes luister. Die studie het baie van my tyd opgeneem, dankie dat julle tot die bitter einde bly staan het. Marsha, my ou klasmaat. Dit was ’n lang pad, maar hier is ons albei nou. Wanneer ek moeg was vir die projek, het jy my aangespoor om aan te hou skryf. Dankie dat jy saam met myUniversity jou meestersgraad aangepak of Cape het. Town . My base in die biblioteek, Amina en Nuroo. Dankie dat julle my ingeneem het en my deel van die biblioteek-familie gemaak het. Dianne, dat jou deur altyd oop gestaan het om met verwysings te help. God, U het werklik in U tyd my leë woorde geneem en iets pragtig daaruit geskep. Mag hierdie studie en alles wat ek in die toekoms aanpak U naam eer bring. ii OPSOMMING Hierdie studie ondersoek die struktuur van speur- en misdaadfiksie en neem die standpunt in dat sekere tekste dikwels nie eenvoudig die een of die ander struktuur aanneem nie, maar ’n soort kombinasie van die twee vorme is. Daar word spesifiek ondersoek ingestel na die rol van tyd in die struktuur van hierdie vorme deur te kyk na tydstrategieë wat daarin voorkom. Aandag word geskenk aan die kriteria wat die twee vorme van mekaar onderskei en hoedat tydshantering verskil. Deon Meyer se romans 13 Uur, Infanta en Orion word as voorbeeldtekste ontleed om te bepaal of die tydsgebruik binne hierdie tekste gesofistikeerd genoeg is om van speurfiksie, misdaadfiksie en die kombinasieteks ’n waardige studieveld te maak. Die ontleding fokus op 13 Uur as speurverhaal, Infanta as misdaadverhaal en Orion as saamgestelde teks ten einde die integrale rol wat tyd in speur- en misdaadfiksie vertolk, te illustreer. Wat die studie dus voorhou, is dat die kode van tyd diep gewortel is in die raaisel wat in speur- en midaadtekste te vinde is. Die komplekse tydsgebruik waarmee Meyer te werk gaan, bevestig keer op keer dat die proses van hierdie raaisel uitvertel hoegenaamd nie eenvoudig is nie en daarom waardig is om akademies nagevors te word. ABSTRACT This study explores the structure of crime and detective fiction. It takes the view that certain texts do not adopt either form specifically, but often adopts a combination thereof. It looks at the role which time plays in the structure of these forms by examining the time strategies that are present therein. Attention is given to the criteria used to distinguish the two forms from each other as wellUniversity as how time manipulation of Cape differs between Town the forms. Deon Meyer’s novels 13 Uur, Infanta and Orion are analysed as example texts to establish whether the use of time is sophisticated enough to merit crime fiction, detective fiction and the combination text as a worthy field of study. The analysis looks at 13 Uur as detective fiction, Infanta as crime fiction and Orion as a combined text to show the integral part that time plays in crime and detective fiction. What this study demonstrates is that the thread of time is deeply rooted in the puzzle that is present in crime and detective fiction. The complex time strategies that Meyer makes use of, demonstrates that the proses of constructing and telling this puzzle is not a simple one, and is therefore worthy of being researched. iii INHOUDSOPGAWE BEDANKINGS .................................................................................................................... II OPSOMMING .................................................................................................................. III ABSTRACT ....................................................................................................................... III HOOFSTUK EEN: INLEIDING ............................................................................................... 1 1.1 DIE TYDSOBSESSIE .................................................................................................................. 2 1.2 TYD IN LITERATUUR ................................................................................................................ 4 1.3 SPEUR- EN MISDAADFIKSIE ...................................................................................................... 5 1.4 DEON MEYER ....................................................................................................................... 7 HOOFSTUK TWEE: DIE SPEUR- EN MISDAADVORME ........................................................ 11 2.1 ONTWIKKELING VAN SPEURFIKSIE ............................................................................................ 12 2.2 ONTWIKKELING VAN MISDAADFIKSIE ........................................................................................ 14 2.3 DIE AARD VAN DIE ONDERSKEID TUSSEN SPEUR- EN MISDAADFIKSIE ................................................ 16 2.3.1 Symons se onderskeid ............................................................................................. 17 2.3.1.1 Intrige ............................................................................................................... 17 2.3.1.2 Die aard van die speurder ................................................................................ 17 2.3.1.3 Metode............................................................................................................. 18 2.3.1.4 Leidrade ........................................................................................................... 18 2.3.1.5 Die aard van karakters ..................................................................................... 18 2.3.1.6 RuimteUniversity .............................................................................................................. of Cape Town 18 2.3.1.7 Raaiselwaarde .................................................................................................. 19 2.3.2 Hilfer se onderskeid ................................................................................................. 19 2.3.2.1 Die raaisel ......................................................................................................... 19 2.3.2.2 Die speurder ..................................................................................................... 21 2.3.2.3 Die rol van die leser ......................................................................................... 22 2.4 DIE DUBBELNATUUR VAN SPEURFIKSIE...................................................................................... 24 2.5 STRUKTUUR VAN MISDAADFIKSIE ............................................................................................ 27 2.6 TYD IN SPEUR- EN MISDAADFIKSIE ........................................................................................... 28 iv 2.6.1 Fragmentasie .......................................................................................................... 29 2.6.2 Afleiding .................................................................................................................. 30 2.6.3 Dubbelsinnigheid ..................................................................................................... 30 2.6.4 Horlosietyd en verhalende