Nad Radomką, Iłżanką I Zwolenką

Nad Radomką, Iłżanką I Zwolenką

ISBN 978-83-63315-20-7 LGD „Dziedzictwo i Rozwój” LGD „Razem dla Radomki” NNADAD RRADOMKĄ,ADOMKĄ, IIŁŻANKĄŁŻANKĄ I ZZWOLENKĄWOLENKĄ PPRZEWODNIKRZEWODNIK LGD „Razem dla Radomki” LGD „Dziedzictwo i Rozwój” Europejski Fundusz rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich www.razemdlaradomki.pl www.dir.zwolen.com Europa inwestująca w obszary wiejskie. www.wdolinieradomki.pl Projekt „Południowe Mazowsze-Marką Turystyczną” współfi nansowany ze środków www.paprykaprzytycka.eu Unii Europejskiej w ramach działania 421 Wdrażanie projektów współpracy Osi IV Leader Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013 Mapa 11. Trasy nordic walking NWP Jedlińsk trasa zielona – 4,7 km trasa czerwona – 10,8 km trasa czarna – 15 km NWP Przysucha trasa zielona – 6 km trasa czerwona – 10,8 km trasa czarna – 14,7 km NWP Przytyk trasa zielona – 6,9 km trasa czerwona – 8,5 km trasa czarna – 16,4 km NWP Wieniawa trasa zielona – 2,4 km trasa czerwona – 8,5 km trasa czarna – 17 km Wydawca:Wd LokalnaLkl GGrupa DiDziałaniaiDidi „Dziedzictwo i iRój” Rozwój” Lokalna Grupa Działania „Razem dla Radomki” NWP Wolanów Wydawnictwo Inserat trasa zielona – 4,2 km www.wydawnictwoinserat.pl trasa czerwona – 8,7 km ISBN 978-83-63315-20-7 trasa czarna – 15,3 km Copyright 2014 by LGD Dziedzictwo i Rozwój LGD Razem dla Radomki NWP Zakrzew Tekst i opracowanie: Małgorzata Zając trasa zielona – 6,0 km Zdjęcia: archiwum LGD Dziedzictwo i Rozwój trasa czerwona – 11,5 km archiwum LGD Razem dla Radomki trasa czarna – 14,3 km Druk: www.druknaczas.pl Między Radomką, Iłżanką i Wisłą, w najbardziej na połu- dnie wysuniętej części województwa mazowieckiego, leży kil- kanaście gmin, których walory przyrodnicze, z pochodzącymi sprzed wieków lasami, polodowcowymi wzgórzami, czystymi, przyjaznymi rzekami wraz zabytkami będącymi świadectwem wielowiekowej tradycji sięgającej rycerskiej potęgi, szlacheckiej wolności i walk niepodległościowych, tworzą idealne miejsce do uprawiania aktywnej turystyki i rekreacji. Krajobraz został ukształtowany przez lądolód, który wśród równin pozostawił piaszczyste pagórki, gliniaste wały moreno- we i szerokie doliny rzeczne. W najbardziej na południe wysu- niętych miejscach pojawiają się wyższe wzniesienia związane z wypiętrzonymi 420 mln lat temu Górami Świętokrzyskimi i ich wapiennym, mezozoicznym obrzeżeniem. Pierwsze miejsca pobytu człowieka, a także późniejszego osadnictwa związane są z tutejszymi rzekami. To w ich dolinach odkryto najstarsze ślady pobytu człowieka w tym regionie: miej- sca polowań neandertalczyków sprzed 80 tys. lat, cmentarzysko z V w. p.n.e., grodziska po osadach z czasów państwa Polan. Były źródłem wody pitnej, a ich rozlewiska zabezpieczały przed ata- kami wrogów. Zasilały stawy hodowlane i pola uprawne, umoż- liwiały spławianie drewna, a te największe transport tratwami i statkami wszelkich towarów. Wraz z rozwojem techniki, rzeki stały się głównym źródłem energii. Poruszały młyny, folusze, fryszerki. Najważniejszymi rzekami regionu są Radomka z Mleczną, Zagożdżonka z kanałem Gniewoszowsko-Kozienickim, Klikawa, Plewka, Zwolenka i Iłżanka. Wszystkie wpadają bezpośrednio do Wisły, a nad ich brzegami zlokalizowane są największe miejsco- wości. W XX w. przestały być wykorzystane w celach gospodar- czych, już tylko nieliczne (w większości nieczynne) młyny i sta- wy rybne przypominają o roli jaką spełniały te niewielkie cieki. W 2. poł. XX w. w dużej mierze uległy zanieczyszczeniu. Nie- przydatne dla przemysłu i rolnictwa, stanowiły zagrożenie dla zwierząt i ludzi. Dzięki stworzeniu nowoczesnych oczyszczalni, wprowadzeniu zmian w zasadach nawożenia roślin, rzeki odzy- skują czystość. Wracają do stanu, w którym stają się naturalną ostoją dla wielu gatunków roślin i zwierząt, a także – atrakcją turystyczną. Przewodnik, który przedstawiamy składa się z sześciu czę- ści. Każda z nich prezentuje dorzecze jednej rzeki. Zaczynamy od źródeł, dopływy, poznajemy położone nad brzegami miej- scowości, typy roślinności i sposób zagospodarowania brzegów. Podróżując z nurtem rzek, z ich perspektywy poznajemy okolicę. A każdy kto choć raz płynął kajakiem wie jak niepowta- rzalny to punkt widzenia. NAD RADOMKĄ NAD RADOMKĄ W centralnym punkcie Europy, między brzegami Wisły, Pilicy, wypływając z tego samego wododziału co Czarna, Drzewiczka i Kamienna, zaczyna swój bieg rzeka Radomka. Jej źródła znajdują się na południowy-zachód od Przysuchy, na zboczach Garbu Gielniowskiego. Nie łatwo je znaleźć, choć od drogi dzieli je jedynie 200 m. Ukryte są u stóp potężnych sosen, buków i dębów rozległych Lasów Przysusko-Szydłowieckich. Lasy Przysusko-Szydłowieckie, będące obszarem chronionego krajo- brazu, dzięki położeniu na pofałdowanym terenie, niekorzystnym dla rozwoju rolnictwa, w wielu miejscach zachowały naturalny charakter. Nie brak tu 140-letnich dębów, jodeł, cienistych buczyn pięknie wybar- wiających się jesienią. Znaleźć można bagniska, torfowiska, śródleśne łąki, głęboko wcięte wąwozy, olbrzymie mrowiska, ślady wędrówek sa- ren, dzików i innych tutejszych zwierząt. Wprawnym przyrodnikom uda się dostrzec latającego wysoko orła. Najcenniejsze pod względem przyrodniczym fragmenty lasów podle- gają ochronie jako rezerwaty przyrody. W rezerwacie „Ciechostowice” rosną lasy mieszane z jodłą i modrze- wiem, w rezerwatach „Cis A” i „B” znajdują się stanowiska cisa, w rezer- wacie „Gagaty Sołtykowskie” widoczne są wychodnie skał jurajskich ze śladami dinozaurów, w rezerwacie „Puszcza u źródeł Radomki” zacho- wały się w naturalnej formie fragmenty wielogatunkowego lasu z bu- kiem, dębem, jodłą i sosną oraz bagniskami z chronionymi gatunkami roślin np. rosiczką okrągłolistną, w rezerwacie „Podlesie” – lasy jodłowe oraz ślady wydobycia i przeróbki rud żelaza z XIX w., a w rezerwacie Skałki Piekło pod Niekłaniem - znajdziemy piaskowcowe formy skalne powstałe w wynik erozji eolicznej (wiatrowej) i rosnącą w szczelinach paproć – zanokcicę północą. Najlepszym sposobem odbycia pierwszych wycieczek po Lasach Przysusko-Szydłowieckich jest skorzystanie z wytyczo- nych szlaków. Szczególnie dobrze nadaje się do tego ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna „Rawicz”. Tworzy ona 7-kilome- trową pętlę biegnącą od parkingu leśnego koło Nadleśnictwa Przysucha (20°36’48.80’’E 51°20’58.41’’N). W pobliżu zaczyna- ją się również trzy trasy nordic walking. Ścieżka przyrodnicza prezentuje zagadnienia związane z gospodarką leśną, pracą leśniczych, bogactwem tutejszej przyrody, a także ze śladami działalności człowieka. Prowadzi m.in. na wzniesienie Grodzka 3 Dęblin Puławy Góra Kalwaria Góra Starachowice Kielce – skala 1:600000 skala – ą Mapa 1. Nad Radomk Opoczno NAD RADOMKĄ Góra, na którym w VII w n.e. istniało sanktuarium solarne. Po- zostałością po nim są widoczne na szczycie kamienno-ziemne wały, a także „idole” – czyli kamienie przypominające ludzką postać. Na najbardziej odległym przystanku ścieżki trafi amy na obszar, na którym w XVIII i XIX w. wydobywano rudy żelaza. Na powierzchni widoczne są do dziś niewielkie pagórki. To tzw. rudne doły ze śladami po otworach wejściowych do szybów górniczych. Wydobywane w nich rudy trafi ały do pobliskich za- kładów hutniczych – które zapoczątkowały rozwój tutejszego przemysłu, powstanie Staropolskiego Okręgu Przemysłowego, a wiele lat później (w okresie międzywojennym) do podjęcia de- cyzji o utworzeniu tu Central- nego Okręgu Przemysłowego. Już same nazwy okolicznych wsi mówią za siebie: Drutarnia, Gwarek, Kuźnica, Topornia. Zachowały się tu także zespół wielkiego pieca w Chlewi- skach i budynki odlewni żeliwa om ł z XIX w. w Rzucowie. W położonym wśród la- sów Zapniowie (dociera do niego czarna trasa nordic wal- king), w 2. poł. XX w. wydoby- wano wysokiej jakości glinkę ceramiczną wykorzystywaną do wyrobu ceramiki sanitar- Zapniów – zalany kamienio nej. W 2001 r. w odkrywkowej części kopalni odnaleziono od- ciśnięte w piaskowcach liczne ślady małych jurajskich dinozau- rów – scelidozaurów. W tutejszych lasach swoje źródła ma nie tylko rzeka Radom- ka, ale i Drzewiczka. Rzeka płynie przez Gielniów, skąd pocho- dził zakonnik Ładysław, który jako pierwszy pisał pieśni sakral- ne po polsku. Przy rynku stoi jego pomnik. W Drzewicy (ruiny XVI-wiecznego zamku), wykorzystując niemal górski charakter rzeki utworzono nowoczesny tor do uprawiania kajakarstwa górskiego, hydrospeedu i freestyle’u. Nad jednym z dopływów Drzewiczki znajduje się miejscowość gminna Rusinów, a w niej 5 NAD RADOMKĄ Mapa 2. Ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna „Rawicz” barokowo-klasycystyczny pałac z XVIII w. oraz drewniany ko- ściół z 1926 r. Płynąc dalej na północ rzeka dociera do Odrzy- wołu z neogotyckim kościołem. Tu wpada do niej lewobrzeżny dopływ spod Ossy. W Ossie zachowała się kaplica z XVIII w. oraz cmentarz powstańców styczniowych, a przy drodze krajowej nr 48 można obejrzeć wyjątkowy okaz sosny zwyczajnej. Za Od- rzywołem Drzewiczka przyjmuje prawobrzeżny dopływ spod Klwowa, gdzie rozpoczyna się teren „zagłębia paprykowego”. Przy remizie znajduje się pomnik poświęcony lotnikom, którzy zginęli w czasie II wojny światowej – to odmalowana na biało- -czerwono TS-11 Iskra. Na wschód od klwowskiego cmentarza zachowało się grodzisko z XIII w. Drzewiczka po przyjęciu dopływu z Klwowa płynie na pół- noc. W pobliżu wsi Brzeski w latach 80. XX w. odkryto śladu osady i cmentarzysko kultury przeworskiej z okresu wpływów rzymskich (III-IV w) oraz pozostałości osady z młodszej epoki kamienia. Drzewiczka pod Nowym Miastem wpada do Pilicy. 6 NAD RADOMKĄ Lasy Przysusko-Szydłowieckie (zwane dawniej Puszczą Roz- wadzką od nazwy wsi Rozwady k. Gielniowa) dzięki połączeniu z Puszczą Jodłową

View Full Text

Details

  • File Type
    pdf
  • Upload Time
    -
  • Content Languages
    English
  • Upload User
    Anonymous/Not logged-in
  • File Pages
    100 Page
  • File Size
    -

Download

Channel Download Status
Express Download Enable

Copyright

We respect the copyrights and intellectual property rights of all users. All uploaded documents are either original works of the uploader or authorized works of the rightful owners.

  • Not to be reproduced or distributed without explicit permission.
  • Not used for commercial purposes outside of approved use cases.
  • Not used to infringe on the rights of the original creators.
  • If you believe any content infringes your copyright, please contact us immediately.

Support

For help with questions, suggestions, or problems, please contact us