Załącznik do uchwały Nr XVI/87/16 Rady Miejskiej w Reczu z dnia 19 stycznia 2016 r. GMINA RECZ PROGRAM USUWANIA AZBESTU I WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST Z TERENU GMINY RECZ NA LATA 2015-2032 RECZ LIPIEC 2015 JAN KOMOROWSKI URBANIKA ul. Wykopy 11 e-mail [email protected] 60-001 Poznań tel. 508-230-160 DOKUMENT OPRACOWANO W RAMACH REALIZACJI ZADAŃ WYNIKAJĄCYCH Z „RZĄDOWEGO PROGRAMU OCZYSZCZANIA KRAJU Z AZBESTU NA LATA 2009-2032” PROGRAM USUWANIA AZBESTU I WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST Z TERENU GMINY RECZ NA LATA 2015-2032 Zespół autorski: mgr Jan Komorowski mgr Mateusz Wrześniewski SPIS TREŚCI 1. Wstęp 4 2. Podstawowe dane dotyczące obszaru gminy Recz 5 3. Cel i zadania Programu Usuwania Azbestu 9 4. Charakterystyka i zastosowanie azbestu w przemyśle i budownictwie 10 4.1 Azbest - podstawowe dane 10 4.2 Zastosowanie azbestu w przemyśle i budownictwie 11 4.3 Klasyfikacja wyrobów zawierających azbest 13 4.4 Korozja powierzchni płyt azbestowych i emisja włókien azbestu 14 5. Program Rządowy usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski – w aspekcie lokalnego programu 16 5.1 Wprowadzenie 16 5.2 Zawartość i dane z Programu 17 5.3 Cele Programu 19 5.4 Założenia Programu 19 5.5 Składowanie (utylizacja) odpadów azbestowych 20 6. Procedury bezpiecznego postępowania z wyrobami zawierającymi azbest 22 7. Wpływ azbestu na zdrowie 37 7.1. Charakterystyka oddziaływania azbestu na ludzki organizm 37 7.2. Zagrożenia płynące ze strony wyrobów azbestowych 37 7.3. Potencjalne objawy chorób wywołanych przez zatrucie azbestem 38 7.4. Najczęstsza lokalizacja wyrobów azbestowych 38 7.5. Rozpoznanie obecności azbestu 39 7.6. Usuwanie azbestu wspólnym obowiązkiem 39 7.7 Działania w przypadku stwierdzenia obecności azbestu na danej nieruchomości 40 8. Inwentaryzacja wyrobów zawierających azbest na terenie gminy Recz 40 9. Finansowe aspekty realizacji Programu 50 10. Wytyczne dotyczące przepisów BHP w zakresie bezpiecznego usuwania wyrobów azbestowych 63 11. Harmonogram rzeczowy realizacji Programu 69 12. Monitoring z realizacji Programu 71 13. Załączniki 72 PROGRAM USUWANIA AZBESTU I WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST DLA GMINY RECZ NA LATA 2015-2032 str. 3 1. WSTĘP „Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Recz” zwany dalej Programem, powstał na zamówienie władz gminy Recz. Wraz z przeprowadzoną w 2015 roku inwentaryzacją wyrobów azbestowych oraz ciągłą akcją informacyjną w postaci redystrybucji plakatów i ulotek uświadamiających o konieczności usuwania azbestu, ma na celu wyeliminowanie maksymalnie dużej ilości wyrobów zawierających azbest z terenu gminy. Powstanie Programu wypełnia obowiązek posiadania takiego dokumentu wynikający z zapisów ustawowych, otwiera drogę sięgnięcia po dofinansowanie do działań związanych z demontażem, transportem i składowaniem (utylizacją) wyrobów azbestowych. Ponadto jego realizacja wpłynie znacząco na polepszenie jakości powietrza, a tym samym zwiększy komfort życia w gminie, poprawiając stan środowiska naturalnego. Podstawą prawną stworzenia i realizacji Programu są: Rezolucja Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 19 czerwca 1997r. – w sprawie programu wycofania azbestu z gospodarki (M.P., Nr 38, poz. 373) „Rządowy Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032” Ustawa z dnia 19 czerwca 1997r o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (tekst jednolity Dz. U. z 2004 roku, Nr 3, poz. 20 z późn. zm.) wraz z właściwymi przepisami wykonawczymi. Krajowy Plan Gospodarki Odpadami Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami PROGRAM USUWANIA AZBESTU I WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST DLA GMINY RECZ NA LATA 2015-2032 str. 4 2. PODSTAWOWE DANE DOTYCZĄCE OBSZARU GMINY RECZ Gmina Recz położona jest na Pojezierzu Ińskim, w południowej części województwa zachodniopomorskiego, w powiecie Choszczeńskim. Leży wśród wzgórz nad rzeką Iną i Reczanką, na skrzyżowaniu ważnych szlaków komunikacyjnych: drogi krajowej nr 10 (Szczecin – Bydgoszcz) oraz drogi wojewódzkiej nr 151 (Gorzów Wlkp.– Świdwin). Przez gminę przebiega linia kolejowa Stargard Szczeciński – Piła. Od północy graniczy z gminą Dobrzany (powiat Stargardzki) oraz gminą Kalisz Pomorski (powiat Drawski), na wschodzie z gminą Drawno, na południu z gminą Choszczno, a na zachodzie z gminą Suchań (powiat Stargardzki). Miasto Recz jest siedzibą władz samorządowych. Gmina usytuowana jest na historycznym pograniczu Pomorza i Wielkopolski. W latach 1975-1999 roku gmina przynależała do województwa gorzowskiego. Okolice Recza cechują się dużymi deniwelacjami terenu. Miasto leży na wysokości 50 m n.p.m.; natomiast wzgórza nad miastem wznoszą się ponad 100 m n.p.m. Gmina Recz zajmuje powierzchnię 180,35 km2, z czego powierzchnia miasta Recz to ok. 12 km2. Zamieszkuje ją 5 644 osoby (stan na dzień 31.12.2015 r.), co daje średnią gęstość zaludnienia 31,5 osoby/km2. Gmina podzielona jest administracyjnie na 15 sołectw, w których znajdują się 23 miejscowości. Sieć hydrograficzną wód powierzchniowych tworzą dopływy Drawy, rzeka Ina, Stobnica (na granicy gminy z gminą Choszczno) oraz niewielkie jeziora, cieki podstawowe i rowy. Podstawowym ciekiem na terenie gminy jest rzeka Ina stanowiąca największy dopływ rzeki Odry w granicach województwa zachodniopomorskiego. Jej źródła znajdują się na Pojezierzu Ińskim w rejonie miejscowości Ciemnik. Odcinek o długości 18 km znajduje się w obrębie Gminy Recz, co stanowi 14% całkowitej długości tej rzeki. PROGRAM USUWANIA AZBESTU I WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST DLA GMINY RECZ NA LATA 2015-2032 str. 5 Rys. 1 Mapa gminy Recz Dobre warunki klimatyczne i glebowe sprawiły, iż przeważający obszar gminy ma charakter rolniczy – z przewagą gruntów ornych i dominującymi glebami znajdującymi się w IV i V klasie bonitacyjnej gleb. Na terenie gminy występują średnio ciężkie gleby wytworzone z piasków luźnych, słabo gliniastych i gliniastych oraz z glin zwałowych i mursze powstałe z torfów. Najlepsze gleby występujące w gminie to głównie gleby brunatne pszenno- żytnie i pszenne dobre, w klasach IIIA i IIIB, wytworzone najczęściej z glin lekkich, rzadziej średnich, często nieco spłaszczonych od powierzchni. Jednak największy procent gleb na terenie gminy stanowią gleby zbożowo-pastewne mocne (klasa IVA i IVB). PROGRAM USUWANIA AZBESTU I WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST DLA GMINY RECZ NA LATA 2015-2032 str. 6 Rys. 2 Położenie gminy na tle powiatu choszczeńskiego Krajobraz Gminy Recz jest zróżnicowany. Teren gminy poprzecinany jest licznymi wzniesieniami i pagórkami, co znacznie urozmaica krajobraz. Sieć rzeczna jest słabo rozbudowana, jednak występują na terenie gminy drobne cieki wodne i źródełka, które urozmaicają ekosystemy leśne. Gmina ma charakter rolniczy, jednak ponad 30% powierzchni gminy ma charakter leśny, co znacznie zwiększa jej atrakcyjność pod względem ekologicznym i turystycznym. Na terenie gminy Recz znajdują się cztery przestrzenne i dziewięć punktowych obiektów prawnie chronionych, którymi zgodnie z ustawą o ochronie przyrody są: obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty przyrody, użytki ekologiczny i pomniki przyrody. Obszary chronionego krajobrazu obejmują ponad 65 % powierzchni gminy, ale w projektach założono wyłączenia z obszarów chronionego krajobrazu fragmentów terenów PROGRAM USUWANIA AZBESTU I WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST DLA GMINY RECZ NA LATA 2015-2032 str. 7 zabudowanych i przewidzianych do przekształcenia w rejonie Recza oraz drogi krajowej nr 10 oraz powiększenia na fragmentach ciągów korytarzy ekologicznych. Do granic administracyjnych miasta przylega ustanowiony w 1996 rezerwat „Grądowe Zbocze” o powierzchni 33,28 ha. Rodzaj rezerwatu przyrody - leśny z zakresem ochrony obejmującym runo wraz z podrostem, podszytem i drzewostanem głównie dębowo-grabowym. Na terenie Gminy Recz znajdują się następujące obszary NATURA 2000: 1. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011r., r. został ustanowiony obszar specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 o kodzie PLB 320008 - Ostoja Ińska (Dz. U. z 2011 nr 25, poz. 133) na terenie Gminy Recz w jej północnej części obejmuje teren o powierzchni 2.252,1 ha. 2. Obszar Natura 2000 PLH 320004 Dolina Iny koło Recza został zatwierdzony decyzją Komisji Europejskiej 2011/64/EU jako obszar mający znaczenie dla Wspólnoty ( decyzja Komisji Europejskiej z dnia 13 listopada 2007r., przyjmująca na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG pierwszy zaktualizowany wykaz terenów mających znaczenie dla Wspólnoty składający się na kontynentalny region biogeograficzny – Dz.UL. 12 z 15.1.2008) 3. Obszar specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 PLB 320016 „Lasy Puszczy Nad Drawą” wyznaczone Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 5 września 2007 zmieniające rozporządzenie w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków natura 2000 (Dz. U. z dnia 28 września 2007r., Nr 179, poz. 1275) 4. Obszar Natura 2000 „ Uroczyska Puszczy Drawskiej” (PLH 320046) na terenie Gminy Recz zajmuje 36o ha Obecnie obowiązującym aktem prawnym dotyczącym obszaru jest Decyzja Komisji Europejskiej z dnia 10 stycznia 2011 r. przyjmującą na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG czwarty zaktualizowany wykaz terenów mających znaczenie dla Wspólnoty składających się na kontynentalny region biogeograficzny (dokument nr C(2010) 9669) (Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej Nr L 33 z dnia 8 lutego 2011 r.) 5. Obszar Natura 2000 „Pojezierze Ińskie” (PLH 320051) zajmuje obszar 800 ha w północnej części Gminy Recz. PROGRAM USUWANIA AZBESTU I WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST DLA GMINY RECZ NA LATA 2015-2032 str. 8 Tabela 1 Porównanie gminy z gminami sąsiednimi Gęstość Powierzchnia Liczba Lp. Gmina zaludnienia