PROJEKT Załącznik do uchwały nr …... Rady Miejskiej w Pułtusku z dnia ……………….. STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH GMINY PUŁTUSK NA LATA 2021-2026 Strategia Rozwiązywania Problemów Społeczny Gminy Pułtusk na lata 2021-2026 1. Wprowadzenie ................................................................................................................ 4 2. UWARUNKOWANIA TWORZENIA STRATEGII ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH GMINY PUŁTUSK NA LATA 2021-2026 ...................................................... 7 2.1 Metodologia opracowania strategii ..................................................................................7 2.2. Uwarunkowania prawne i programowe ........................................................................10 2.3 Korelacja Strategii z innymi dokumentami strategicznymi ...........................................11 3. Diagnoza sytuacji społecznej ......................................................................................... 17 3.1 Przedmiot diagnozy ........................................................................................................17 3.1.1 Ogólna charakterystyka Gminy Pułtusk ......................................................... 17 3.1.2 Demografia ..................................................................................................... 20 3.1.3 Rynek pracy .................................................................................................... 25 3.1.4 Gospodarka mieszkaniowa ............................................................................. 27 3.1.5 Opieka zdrowotna ........................................................................................... 27 3.1.6 Edukacja i wychowanie .................................................................................. 29 3.1.7 Kultura i sport ................................................................................................. 33 3.1.8 Bezpieczeństwo publiczne .............................................................................. 36 3.1.9 Organizacje pozarządowe ............................................................................... 38 3.1.10 Pomoc społeczna .......................................................................................... 39 4. Katalog problemów społecznych występujących na terenie Gminy Pułtusk .................. 59 4.1 Zjawisko wykluczenia społecznego ...............................................................................60 4.2 Ubóstwo ........................................................................................................................62 4.3 Bezrobocie ......................................................................................................................66 4.4 Bezdomność ...................................................................................................................75 4.5 Niepełnosprawność i długotrwała lub ciężka choroba ...................................................78 4.6 Seniorzy ........................................................................................................................85 4.7 Zagrożenia współczesnej rodziny ..................................................................................92 4.8 Uzależnienia (od alkoholu i substancji psychoaktywnych) i przemoc w rodzinie ......100 5. Diagnoza głównych Problemów Gminy Pułtusk w ujęciu ankietowym ........................ 116 6. ANALIZA SWOT – w zakresie polityki społecznej ......................................................... 145 7. PLANOWANIE DZIAŁAŃ ............................................................................................... 149 7.1 Wizja i misja rozwoju społecznego ..............................................................................149 7.2 Prognoza w zakresie zmian objętych Strategią Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Pułtusk na lata 2021-2026 .........................................................151 7.3 Cel główny, cele strategiczne, szczegółowe i kierunki działań Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Pułtusk na lata 2021-2026 ...........155 2 Strategia Rozwiązywania Problemów Społeczny Gminy Pułtusk na lata 2021-2026 8. Programy i Projekty .................................................................................................... 173 9. Ramy finansowe oraz źródła finansowania strategii .................................................... 174 10. Monitoring i ewaluacja strategii .................................................................................. 175 11. ZAKOŃCZENIE ............................................................................................................. 176 12. Załącznik ..................................................................................................................... 178 13. Spis wykresów ............................................................................................................ 186 14. Spis tabel .................................................................................................................... 187 15. Spis rysunków ............................................................................................................. 188 16. WYKAZ SKRÓTÓW ....................................................................................................... 189 3 Strategia Rozwiązywania Problemów Społeczny Gminy Pułtusk na lata 2021-2026 1. WPROWADZENIE „Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Pułtusk1 na lata 2021-2026”, zwana dalej Strategią lub SRPS jest dokumentem programowym w obszarze polityki społecznej i na rzecz integracji, służy ukierunkowaniu działań Samorządu Gminy w dłuższej perspektywie czasowej w celu zapobiegania i przeciwdziałania negatywnym zjawiskom społecznym ze szczególnym uwzględnieniem grup i osób marginalizowanych, wykluczonych społecznie ze względu na bariery i trudności życiowe oraz ograniczone możliwości i utrudniony dostęp do usług społecznych. Strategia rozwiązywania problemów społecznych oznacza plan działania; odwołuje się do określonej sfery zadań publicznych, a mianowicie wyznacza główne kierunki polityki społecznej. Polityka społeczna jest realizowana poprzez politykę: emerytalno - rentową, pomocy społecznej, ochrony zdrowia, zatrudnienia, rodziny, mieszkaniową i socjalizacyjną. Najważniejsze cele polityki społecznej to: • bezpieczeństwo socjalne, które obejmuje zapewnienie dochodów i usług w sytuacji wystąpienia ryzyka socjalnego m.in.: choroba, inwalidztwo, starość, śmierć, bezrobocie, • inwestycje w człowieka – tworzenie równych szans rozwoju ludzi, kształcenie młodego pokolenia, promocja zatrudnienia ( czynnik rozwoju gospodarczego), • spokój społeczny – jako podstawa stabilizacji życiowej ludzi, współpracy w osiąganiu celów, tolerancji różnic między ludźmi, • życie rodzinne m.in.: wartość więzi rodzinnych, podstawa poczucia bezpieczeństwa. Skuteczna polityka społeczna powinna opierać się na rozpoznawaniu rzeczywistych zjawisk i problemów społecznych występujących w danej społeczności lokalnej oraz ocenie znaczenia i roli czynników warunkujących te zjawiska. Problemy społeczne takie jak: pogłębiające się zjawisko ubóstwa rodzin, związane z bezrobociem, niedostatek materialny rodzin niepełnych, wielodzietnych, problemy egzystencji osób samotnych, starszych i niepełnosprawnych, uzależnienia i przemoc w rodzinie są zatem zjawiskiem o dużym zasięgu, niekorzystnym dla społeczności, w której występują, odbieranym jako niebezpieczne, czy też zagrażające, które stoją do rozwiązania przed władzami samorządowymi oraz instytucjami pomocy społecznej na poziomie lokalnym. Niewątpliwie ważną rolą jest zatem podejmowanie działań w celu zminimalizowania rozmiarów i skutków wszelkich zjawisk społecznie negatywnych i przezwyciężania problemów społecznych występujących w Gminie Pułtusk oraz zaspokajania różnorodnych potrzeb i oczekiwań mieszkańców. Od skuteczności ich rozwiązywania zależy funkcjonowanie wspólnoty samorządowej, jaką stanowi gmina. Dokument określa wizję i misję oraz wyznacza cele strategiczne i działania, których wdrożenie powinno w znaczny sposób przyczynić się do rozwiązania wielu problemów społecznych i zminimalizować ich skutki. Działania kierowane głównie ku środowiskom, które pozostają na marginesie życia społecznego, wykluczonych społecznie lub zagrożonych tym zjawiskiem, podejmowane 1 Gmina Pułtusk posiada status gminy miejsko-wiejskiej. W treści niniejszego dokumentu będzie używane określenie Gmina Pułtusk, przez co należy rozumieć łącznie obszar miasta i tereny wiejskie. 4 Strategia Rozwiązywania Problemów Społeczny Gminy Pułtusk na lata 2021-2026 w odpowiedzi na faktyczne potrzeby i problemy mieszkańców, będą realizowane na trzech poziomach: • profilaktyki, czyli zapobieganie powstawaniu niekorzystnych zjawisk jako działania o charakterze priorytetowym, • pomocy doraźnej (ratownictwo), czyli świadczenie natychmiastowej pomocy w sytuacjach kryzysowych, • długofalowych programów naprawczych zmierzających do rozwiązania lub przynajmniej zminimalizowania problemów społecznych i lokalnych. Ważną sprawą w rozwiązywaniu problemów społecznych jest stworzenie możliwości współpracy pomiędzy różnymi instytucjami polityki społecznej, działającymi na rzecz danej zbiorowości: rządowymi, samorządowymi i pozarządowymi. W rzeczywistości jednak zintegrowanie działań napotyka wiele trudności i barier finansowych, administracyjnych i kompetencyjnych. W tej sytuacji największy ciężar związany z koniecznością organizowania i podejmowania działań nakierowanych na rozwiązywanie