“MEMOIRS & MEMORIES” EEN COMPARATIEVE STUDIE TUSSEN DE HERINNERINGEN OVER HET EUROPESE EN PACIFISCHE OORLOGSTHEATER BIJ AMERIKAANSE WOII-VETERANEN Aantal woorden: 43714 Astrid Limpens Studentennummer: 01408534 Promotor: Prof. dr. Berber Bevernage Masterproef voorgelegd voor het behalen van de graad Master in de richting Geschiedenis Academiejaar: 2018 – 2019 1 2 “False is the vaunt of the victor, Empty our living pride. For those who fell there is no hell – Not for the brave who died.” - The Battle of the Tenaru, August 21, 1942, gedicht van Robert Leckie 3 4 Verklaring i.v.m. de consulteerbaarheid De auteur en de promotor geven de toelating deze studie als geheel voor consultatie beschikbaar te stellen voor persoonlijk gebruik. Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht, in het bijzonder met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van gegevens uit deze studie. Het auteursrecht betreffende de gegevens vermeld in deze studie berust bij de promotor. Het auteursrecht beperkt zich tot de wijze waarop de auteur de problematiek van het onderwerp heeft benaderd en neergeschreven. De auteur respecteert daarbij het oorspronkelijke auteursrecht van de individueel geciteerde studies en eventueel bijhorende documentatie, zoals tabellen en figuren. De auteur en de promotor zijn niet verantwoordelijk voor de behandeling en eventuele doseringen die in deze studie geciteerd en beschreven zijn. 5 6 Dankwoord vooraf Voor velen is schrijven het moeilijkste of zwaarste aspect van het productieproces van een thesis. In mijn geval was dit de zoektocht naar een passende promotor die mij kon bijstaan, dit reeds bij de start van het onderzoeksproces tot het uiteindelijke neerpennen van deze thesis. Daarom een speciale dank aan mijn promotor Berber Bevernage om mijn onderwerp niet alleen aan te nemen, maar mij ook de ruimte en vrijheid aan te bieden om mijn eigen weg uit te stippelen volgens mijn persoonlijke visies en ideeën. Daardoor heb ik het gevoel dat dit een creatie is waar ik voor de volle 100% kan achterstaan. Daarnaast dank aan mijn ouders om deze thesis na te lezen, zelfs op de meest onmogelijke momenten. Eveneens om mij telkens aan te moedigen geloof te blijven hebben in mijn kunnen en kwaliteiten. Ook dank aan mijn allerbeste grote zus, die mij geholpen heeft met de grafieken en bijhorende kwantitatieve analyse. Zonder haar grafische kennis en bijhorende input had ik dit nooit gekund. Een laatste en speciale dank aan mijn dichte vrienden. Eerst en vooral aan Jorien Geeroms, die een speciale rol heeft gespeeld in dit onderzoek. Haar bijdrage in mijn niet aflatende zoektocht naar memoires bleek een aanzienlijke hulp te zijn tijdens het onderzoeksproces. Dank ook aan Axel De Kock om te helpen de laatste loodjes te dragen. Tevens hun steun en luisterend oor in stresserende tijden hebben mij door een intense periode van hard werk gesleept. 7 8 Inhoudsopgave Verklaring i.v.m. de consulteerbaarheid ..............................................................................................5 Dankwoord vooraf ..................................................................................................................................7 Inhoudstafel ............................................................................................................................................9 Overzichtstabel van de grafieken ........................................................................................................13 Overzichtstabel van de tabellen ..........................................................................................................13 Overzichtstabel van de bijlagen ..........................................................................................................13 Inleiding .................................................................................................................................................15 A. Laten we herinneren ..................................................................................................................15 B. Laten we vergeten ......................................................................................................................17 C. Een vergeten oorlogstheater ......................................................................................................18 D. Multidirectioneel geheugen .......................................................................................................22 E. Methodologie ..............................................................................................................................24 F. Structureel overzicht .................................................................................................................26 Hoofdstuk 1: Herinnering en het collectief geheugen .......................................................................28 A. Het Collectief geheugen .............................................................................................................28 i. Theorie .............................................................................................................................29 ii. Halbwachs en de twintigste eeuw ...................................................................................32 B. Kritieken .....................................................................................................................................36 i. Het individueel geheugen ................................................................................................36 ii. De publieke herinnering .................................................................................................40 Hoofdstuk 2: Amerikaanse herinneringscultuur ...............................................................................42 Hoofdstuk 3: Egodocumenten en memoires .......................................................................................45 A. Egodocumenten ..........................................................................................................................45 B. Een gevaarlijke bron ..................................................................................................................48 C. (Oorlogs)memoires .....................................................................................................................52 i. ‘Bearing witness’ .............................................................................................................54 ii. Trauma .............................................................................................................................55 9 Hoofdstuk 4: Kwantitatieve analyse ...................................................................................................57 A. Methodologie en bronnenzoektocht .........................................................................................57 B. Grafische contextualisering bronnenmateriaal .......................................................................63 i. Kwantitatieve overeenkomsten ......................................................................................64 ii. Kwantitatieve verschillen ...............................................................................................70 C. Bronnencorpus ...........................................................................................................................77 i. Bronnenmateriaal Europees strijdtoneel ......................................................................78 ii. Bronnenmateriaal Pacifische strijdtoneel .....................................................................81 Hoofdstuk 5: Kwalitatieve analyse - Europa .....................................................................................83 A. Kernidentiteiten memoires ........................................................................................................83 i. Allereerste herinneringen ...............................................................................................84 1. Memoire Murphy: To Hell and Back ......................................................................86 2. Memoire MacDonald: Company Commander ........................................................89 ii. Latere herinneringen ......................................................................................................91 1. Memoire Wilson: If you survive ...............................................................................91 2. Memoire Webster: Parachute infantry ....................................................................92 B. Het vijandsbeeld .........................................................................................................................94 i. Benamingen .....................................................................................................................95 ii. De witte vlag .....................................................................................................................96 Hoofdstuk 6: Kwalitatieve analyse – De Pacific ................................................................................99 A. Kernidentiteiten memoires ......................................................................................................100 i. De allereerste herinnering ............................................................................................100 1. Memoire Hunt: Coral Comes High ........................................................................100 ii. De tripartite