LEIDS JAARBOEKJE 1948 Poto P. Illìngmrth HET RAPENBURG IN 1884 (Zie blz. 140 e.v.) JAARBOEKJE VOOR GESCHIEDENIS EN OUDHEIDKUNDE VAN LEIDEN EN OMSTREKEN 1948 VEERTIGSTE DEEL GEDRUKT VOOR DE VERENIGING ,,OUD-LEIDEN” DOOR A. W. SIJTHOFF’S UITG.MIJ N.V. TE LEIDEN EEN WOORD VOORAF Indien de omstandigheden het toelaten en dit Jaarboekje, gelijk ons voornemen is, nog in Februari 1948 verschijnt, dan zal dit de derde jaargang zijn, welke binnen een tijds- verloop van ruim een jaar in het bezit van de leden komt. Onze Voorzitter, Mr. J. SLAGTER, heeft zich tot ons leed- wezen met het verschijnen van de vorige jaargang terug- getrokken. Hier past een woord van oprechte dank voor zijn prettige en doeltreffende leiding. Thans berust het voor- zitterschap bij de heer E. PELINCK. Afhankelijk van het door onze medewerkers in te zenden materiaal, is het voor ons ieder jaar een zekere verrassing of het zal gelukken, naast een enkel minder gemakkelijk leesbaar, maar nochtans belangrijk artikel, de nodige af- wisseling - een elk wat wils - te bieden. Ten aanzien van het omvangrijkste artikel in dit boekje, dat velen een welkome samenvatting geeft van hetgeen bekend is omtrent het voor het oude Leiden zo typerende verschijnsel ,,het Hofje”, is hier een woord van bijzondere dank op zijn plaats voor de bejaarde schrijver, Ir. G. L. DRIESSEN, die, na het vele, dat hij reeds gedurende tal van jaren voor Oud-Leiden en het Leids Jaarboekje heeft ver- richt, hiermede opnieuw onze Redactie aan zich heeft willen verplichten. Wat dit jaar de lezers geboden wordt, is nog voor een belangrijk deel product van onderzoekingen uit de oorlogs- jaren. Wij spreken de hoop uit, dat niet alleen studiezin maar ook lust tot publiceren leden en andere lezers er toe zal brengen het resultaat van hun overpeinzingen voor de komende jaargang in te zenden. DE REDACTIE Leiden, Februari 1948. 5 VERENIGING ,,OUD-LEIDEN” OPGERICHT OP 5 NOVEMBER Igoz door PROF. DR. P. J. BLOK EN MR. DR. J. C. OVERVOORDE. BESTUUR : DR. T. P. SEVENSMA (194x), VoorzZtter. DR. W. C. BRAAT (xgp), Onder- Voorzitter. Mevrouw J. VAN LEUR-DE Loos (Ig46), Secretaresse. Plan- tage ga, tel. 23782. Mejuffrouw F. A. LE POOLE (Ig46), Penningmeesteres, Van Slingelandtlaan 5, giro 175228. DR. J. E. KROON (1933). A. BICKER CAARTEN (1936). IR. H. A. VAN OERLE (1938). N. J. SWIERSTRA (1943). JHR. MR. F. H. VAN KINSCHOT, aangewezen door het Ge- meentebestuur (1946). IR. D. BOOGERD (Igqz), Directeur der Gemeentewerken. A. H. KLOKKE, aangewezen door het L.S.C. (1945). Mejuffrouw M R. H. C. W. VAN WAGENINGEN, aangewezen door de V.V.S.L. (1945). Commissie voor de redactie van het Leids Jaarboekje. Ingesteld December 1902. E. PELINCK (Ig38), Voorzitter. MR. N. KOLFF (194x), Secretaris, Beestenmarkt 14. DR. J. E. KROON (1935). Mej. F. A. LE POOLE (19x7). ML. R. VAN ROIJEN (1938). 7 Commissie inzake het herstel van Gravensteen. Ingesteld op 23 December 1937. Ere-Voorzitter : M R. A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN. Werk-Commissie : IR. G. L. DRIESSEN, Voorzitter. IR. H. A. VAN OERLE, Secretaris. A. BICKER CAARTEN. IR. D. BOOGERD. MR. L. H. N. F. M. BOSCH RIDDER VAN ROSENTHAL. MR. DR. N. G. GEELKERKEN. Commissie ,,Het Leidsche Woonhuis”. (Beheerster van het gelijknamige Fonds, waarin opgenomen het legaat MR. E. RIJKE). Ingesteld op I Juni 1945. PROF. MR. A. N. M OLENAAR, Voorzitter. A. BICKER CAARTEN, Secretaris, Nieuwsteeg 13. NOTARIS J. C. VAN ECK, Penningmeester, Breestraat 56, giro 85873. G. VAN DER MARK. MR. J. SLAGTER. B&uurskamer : Regentenkamer van het Brouchovenhof, Papengracht 16. 8 CORRESPONDERENDE LEDEN IN RIJNLAND voor : Aarlanderveen: Mevr. F. TH. VAN DER WIND-PEEREBOOM VOLLER (1945). Alkemade: .G. M. ZOETEMELK (1946). Alfihen aan den Rijn : E. VAN ELK (1945). Haxerswode-Dorp3 : B. OFFRINGA (1936). Hazerswoude-R+dijk : J. D. DE KORT (1943). Hoogmade : MR. A. J. SORMANI (1941). Katwijk: Mevr. M. L. H. EERDBEEK-CLAASEN (1936). Koudekerk aan den Rijn : J. W. VAN OMMERING (1938). Leiderdo@ : G. SCHEEPSTRA (1943). Noordwijk: PROF. L. OSWALD WENCKEBACH (194x). Noordwijkerhout: J. A. M. PIJNENBURG (1937). Oegstgeest: W. J. VAN VARIK (1941). Rijnsburg: S. C. H. LEENHEER (1945). Voorhout: MR. G. F. W. VAN BERCKEL (1942). Voorschoteti : D. J. BRINKS (1940). Warmond: P. H. ROMIJN (1936). Wassenaar :DR. H. J. HONDERS (1942). Zoetemode: A. H. J. PAARDEKOOPER (1944). Vertegenwoordiger van ,,Oud-Leiden” in de Monumenten- commissie der Gemeente Voorhout : E. PELINCK (1942). Idem in die der Gemeente Rijnsburg : IR. H. A. VAN OERLE (1944). MUSEA, MONUMENTEN ENZ. TE LEIDEN Stedelijk Museum De Lakenhal Oude Singel 32 Geopend : van I Nov.-31 Jan. 10-15, van I Febr.- 31 Mei en van I Oct.-1 Nov. 10-16, van I Juni-30 Sept. 10-17 ; Zon- en Feestdagen, opening : 13 uur. Entree : f 0.10. Maandag : f 0.25. Zon- en Feestdagen : gratis. Gemeente-archief Boi;otkade za Geopend op werkdagen 9-12 en 14-17 uur. Zaterdags 9-12 uur. Academiegebouw Rapen burg 73 Bezichtiging vooraf aan te vragen ; in de vacanties van 9-12 en van 14-17. Academisch Historisch Musezlm in Academiegebo~w Te bezichtigen Dinsdags en Vrijdags van 14-17 ; in de vacanties na aanvrage. Hortus Botanicus bij Academiegebouw Geopend : Alleen werkdagen van I Oct. tot I Apr. 9-12 en 13.30-16 ; van I Apr. tot I Oct. 9-12 en van 13.30-17, Zondags 10-16. Entree : gratis. Prentenkabinet Kloksteeg 25 Studiezaal en tentoonstellingen, buiten de universitaire zomervacantie, geopend 14-17. Rijksmuseum van Oudheden Rapenburg 28 Geopend : van I Nov.-16 Febr. 10-16, van 16 Febr.- I Nov. 10-17 ; Zon- en Feestdagen, opening : 13 uur ; I Jan. en 3 Oct. gesloten. Entree : f 0.10, Maandag : f 0.25. 10 Rijksmuseum VOOY Volkenkunde Steenstraat IA Geopend : van I Apr.-1 Oct. 10-16, van I Apr.-1 Oct. 10-17. Zon- en Feestdagen, opening : 13 uur; I Jan. en 3 Oct. gesloten. Entree : f 0.10, Maandag f 0.25. Rijksmuseum van Natuur& jke Historie Raamsteeg 2A Geopend : Werkdagen 9-12 en 13.30-17 (behalve Zater- dagmiddag). Entree : gratis. Rijksmuseum van Geologie ert Mineralogie Garenmarkt IB Geopend : Werkdagen 9-12 en 13.30-16. Entree : gratis. Rz’jksmusezcm voor de Geschiedenis der Nabuurwetenschappen (voormalig Nederlandsch Historisch Natzlzlrwetenschappe- lijk Museum) Steenstraat IA Geopend : Op werkdagen, behalve Maandag, 10-16 ; Zondag : 13-16. Gesloten 31 Augustus en 3 October. Nederlandsch Legermuseum Generaal Hoefer, v.m. Pesthuis Pesthuislaan 7 Bezichtiging in groepen van 10-15 personen vooraf aan te vragen. Pz’eterskerk Ter bezichtiging geopend op werkdagen van 9-12 en 14-17. (Woensdags doorgaans dienst). Entree : f 0.25. Hooglandse Kerk Ter bezichtiging geopend op werkdagen van 9-17. (Woens- dag doorgaans dienst). Entree : f 0.25, bij groepen f 0.10. 11 St. Anna Hofje Hooigracht g Kapel te bezichtigen op werkdagen van 10-18. Entree : f 0.25, bij groepen f 0.10. Hofje Meemnansbmg Oude Vest 159 Regentenkamer te bezichtigen op werkdagen van 9-16. Entree : f 0.25. 12 VERENIGING ,,OUD-LEIDEN” VERSLAG OVER HET JAAR 1917 Er zullen weinig jaren in het leven van ,,Oud-Leiden” zijn geweest, waarin zo weinig lezingen zijn gehouden en zoveel excursies. De enige lezing van dit jaar nl. was in Februari de voordracht van Mr. B. VAN ‘T HOF over de stedeatlassen van JACOB VAN DEVENTER en JOAN BLAEU. Daarna was het uit met den ernst en ging ,,Oud-Leiden” verder den boer op. Op de jaarvergadering op 28 Maart werden de gebruikelijke jaarverslagen van penningmeesteresse en secretaresse uitge- bracht en een kascommissie voor 1947 benoemd, bestaande uit de heren FILIPPO en VAN VARIK. Na een geanimeerde discussie werden enige wijzigingen in de statuten aange- nomen, die, wanneer ze de Koninklijke goedkeuring hebben ontvangen, in het Leidse jaarboekje zullen worden ge- publiceerd. Na het huishoudelijk gedeelte hield de heer SWIERSTRA een ,,praatje bij plaatjes”, d.w.z. vertoonde al pratende lantaarnplaatjes naar eigen foto’s. In April vond de eerste excursie van dit jaar plaats, naar Hofwijck, bij Voorburg, met + 45 leden ; 14 Juni volgde, op den enigen regendag van dezen tropischen zomer, een boottocht naar Woubrugge, Brasem en Kaag, terwijl de vereniging in September uitgenodigd werd door de Katwijkse Oudheidkamer tot een bezoek aan Katwijk. Men had zich in Katwijk uitgesloofd om de Leidenaars goed te ontvangen ; het stadhuis, waar de Katwijkers trots op zijn, liet men in details zien; er kwamen thee en cake en na afloop hiervan een bus om de gasten geriefelijk naar de twee kerken in de beide Katwijken en een zeer bezienswaardig redershuisje te brengen. In November en December dicht bij huis blijvende, zagen wij de laatste restauraties van de oude en steeds nieuwe Pieterskerk en het stadhuis. De 45ste verjaardag van ,,Oud-Leiden” werd op 5 November 13 in kleinen kring gevierd in een feestelijke vergadering van Bestuur, Commissie voor redactie van het Leidse Jaarboekje en Commissie ,,Het Leidsche Woonhuis”. Bij deze gelegenheid hield Mr. VAN ROIJEN een boeiende voordracht. Zoals het behoort op verjaardagen, werden geschenken aangeboden, o.a. door Mr. DE Loos het boekje van J. LE FRANCQ VAN BERCKHEY, Het Verheerlijkt Leyden, enz. (1774). Op instigatie van ,,Oud-Leiden” is in April een gevelsteen aangebracht in het huis Rapenburg 66, om het feit te memo- reren, dat hier JOHAN en JAN VAN MUSSCHENBROEK woonden en hun wetenschappelijke instrumenten vervaardigden, welke zij merkten met de Leidse sleutels en een Oosterse lamp. Helaas is de oude gevelsteen verloren gegaan, zodat een nieuwe gemaakt moest worden, die tijdens een korte samenkomst ten huize van Notaris HOLTKAMP onthuld werd. Een nieuw terrein van werkzaamheid heeft de Vereniging aangeboord door een opgraving te doen, welke verricht is door Dr. BRUNSTING. Hiervoor kende het Rijk ons een sub- sidie van f ~oo.- toe, terwijl in 1948 andermaal subsidie kan worden aangevraagd.