PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/119693 Please be advised that this information was generated on 2021-10-01 and may be subject to change. ‘ISSUES THAT MATTER’ Mensenrechten, minderheden en migranten ‘Issues that Matter’ Mensenrechten, minderheden en migranten Liber Amicorum prof. mr. R. Fernhout Redactie: Kees Groenendijk Elspeth Guild Sandra Mantu Paul Minderhoud Ashley Terlouw Karin Zwaan ‘Issues that matter’ Mensenrechten, minderheden en migranten Kees Groenendijk, Elspeth Guild, Sandra Mantu, Paul Minderhoud, Ashley Terlouw, Karin Zwaan (red.) ISBN: 978-94-6240-051-1 Vormgeving: Hannie van de Put Omslagbeeld: Sjaak van der Vooren Dit boek is een uitgave van: Wolf Legal Publishers (WLP) Postbus 313 5060 AH Oisterwijk [email protected] www.wolfpublishers.com Alle rechten voorbehouden. Behoudens de door de Auteurswet 1912 gestelde uitzonderingen, mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd (waaronder begrepen het opslaan in een geautomati- seerd gegevensbestand) of openbaar gemaakt, op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schrif- telijke toestemming van de uitgever. De bij toepassing van artikel 16B en 17 Auteurswet 1912 wet- telijk verschuldigde vergoedingen wegens fotokopiëren, dienen te worden voldaan aan de Stichting Reprorecht. Voor het overnemen van een gedeelte van deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken op grond van artikel 16 Auteurswet 1912 dient men zich tevoren tot de uitgever te wenden. Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de uiterste zorg is besteed, aanvaarden de auteur(s), redacteur(en) en uitgever geen aansprakelijkheid voor eventuele fouten of onvolkomenheden. © Centrum voor Migratierecht, Radboud Universiteit Nijmegen 2013 Het auteursrecht van de afzonderlijke bijdragen berust bij de auteur(s). Inhoudsopgave Kees Groenendijk en Ashley Terlouw Inleiding 3 I. Asiel- en vluchtelingenrecht Betty de Hart en Karin Zwaan Gemengde relaties, vluchtelingschap en afgeleid vluchtelingschap 9 Thomas Spijkerboer Van inhoud naar vorm. Formalisering in het Nederlandse vluchtelingenrecht sinds Fernhout (1990) 23 Ben Vermeulen en Aleidus Woltjer Wie en wat te geloven? Over discretie, zelf-interpretatie en vervolging wegens godsdienst en seksuele gerichtheid 31 II. Europees migratierecht Pieter Boeles De Terugkeerrichtlijn: grondslag voor regularisatie? 47 Sandra Mantu Retaining EU worker status – judicial approaches 57 Paul Minderhoud Decision 3/80 of the EEC-Turkey Association Council: Relevance and De- velopments 65 Helen Oosterom-Staples The Genuine Enjoyment-test and the Right to Move and Reside: High Hopes, Limited Impact 75 Peter Rodrigues Vrij verkeer van Roma in Frankrijk 87 Tineke Strik Het vrije verkeer van derdelanders: van ideaal naar bittere noodzaak 99 v Inhoudsopgave III. Het recht op onderwijs Miek Laemers Illegale jongeren legaal op stage 115 Anne Looijestijn-Clearie Student-mobility and the Netherlands: who pays the piper? 125 Arno Overmars Kwaliteitszorg voor internationale studenten via gedragscodes: een Europese vergelijking 139 Ashley Terlouw De weg naar (het recht op) school voor Romakinderen 151 IV. Mensenrechten in het algemeen Reyer Baas ‘Responsible independence’. Over onafhankelijkheid van de Caribische delen van het Koninkrijk 169 Willem van Genugten Universaliteit en universalisering van de rechten van de mens: van enkel- spoor naar dubbelspoor 181 Elspeth Guild Does European Human Rights Law Capture War on Terror Activity? On whose evidence? 189 Tetty Havinga en Jos Hoevenaars Het Hof van Justitie van de Europese Unie en de rechtsbescherming van burgers. Over actieve, afwachtende en afwezige particuliere procespartijen 201 Ruud Lubbers De strijd gaat voort! 211 Martha Meijer Structure, Process and Outcome: Three Angles for Measuring Human Rights Work 215 Han Somsen De Wedergeboorte van het EU Milieurecht. Een radicaal antropocentrische benadering van Artikel 191(1) VWEU 225 vi Inhoudsopgave Nena Trifunovska Cyber Operations and the Applicability of International Law in a Nutshell 235 V. De burger tegenover de staat Anita Böcker en Alex Jettinghoff Meester in eigen huis. Over rivaliteit in de trias 247 Alex Brenninkmeijer Grote en kleine zaken bij de Nationale ombudsman 257 Kees Groenendijk De Nationale ombudsman in vreemdelingenzaken: onderzoek al dan niet uit eigen beweging naar de uitvoering van de Vreemdelingenwet 273 Leny de Groot-van Leeuwen Klachtloos klagen 287 Marcia Rooker International Mediation in National Conflicts; the Example of Madagascar 293 Raymond Schlössels De harde kern van behoorlijkheid. Over rechtmatigheid, behoorlijkheid en de Nationale ombudsman 303 VI. De rechtspositie van vreemdelingen Thijs Drupsteen Vreemdelingen en Nederlanders in de Nederlandse grondwetten 315 Carolus Grütters Abracadabra − over vreemdelingenrechtelijke stamppotteksten en andere ongerechtigheden 325 Hub. Hennekens De Wet arbeid vreemdelingen en het recht op arbeid 353 Heinrich Winter en Louis de Jager De komst van hervestigde vluchtelingen naar Nederlandse gemeenten 363 Publicaties van Roel Fernhout 1978-1013 377 vii Inleiding Kees Groenendijk en Ashley Terlouw Roel Fernhout heeft zich altijd beziggehouden met ‘Issues that Matter’.1 Hij is een zachtaardig mens maar maakt zich hard voor mensenrechten, minderheden en mi- granten, hun rechten en hun toegang tot het recht. Dit liber amicorum is geschreven door zijn vrienden, collega’s, voormalig colle- ga’s, medebestuursleden en vroegere medebestuursleden. Ongetwijfeld is de redactie vergeten mensen uit te nodigen om een bijdrage te leveren, want de kring van Roels wetenschappelijke vrienden is groot en divers. In dat geval is dat alleen de redactie te verwijten. Het is ondenkbaar dat zij Roel Fernhout zijn vergeten, want hij maakt op iedereen een onvergetelijke indruk. Roel Fernhout werd op 8 augustus 1947 in Zwolle geboren. Hij werd, zoals Willem van Genugten zo treffend schrijft in zijn bijdrage aan deze bundel, geconcipieerd in dezelfde tijd als de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Hij studeerde Nederlands recht aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en promoveerde in 1990 aan de Universiteit van Amsterdam bij Herman Meijers en Kees Groenendijk op de dissertatie Erkenning en toelating als vluchteling in Nederland. Hij had als een van de weini- gen de moed om de strenge leermeester Herman Meijers als promotor te vragen. Voor in zijn proefschrift citeert hij de Refugee Blues van W.H. Auden (London 1940), die begint met de woorden: Say this city has ten million souls, Some are living in mansions, some are in holes: Yet there’s no place for us, my dear, yet there’s no place for us. Auden verwoordde de ondenkbare waarheid dat er mensen zijn voor wie er geen plaats is. Vanaf het begin van zijn carrière heeft Roel Fernhout zich voor dergelijke mensen ingezet in zijn werk en als vrijwilliger in allerlei besturen, zonder twijfels het onrecht aan de kaak stellend. Daarnaast is hij de secure en voorzichtige wetenschap- per, de rechtsgeleerde voor wie twijfel interessanter is dan zekerheid. En naast deze uitzonderlijke combinatie is hij ook nog de verstandige, pragmatische bestuurder, die meer houdt van het wijze dan van het luide woord. Van 1977 tot 1985 was Roel Fernhout eerst wetenschappelijk medewerker en la- ter universitair docent staats- en bestuursrecht aan de Vrije Universiteit te Amster- dam. Daar werd de basis gelegd voor zijn grote bijdrage aan het handboek Bestuurs- 1 De titel van deze bundel is gebaseerd op de naam van het festival Movies that Matter, dat Amnesty International organiseert en de vertoning van mensenrechtenfilms stimuleert. Roel Fernhout is voorzitter van de stichting die voor de organisatie van dat festival verantwoordelijk is. 1 Kees Groenendijk en Ashley Terlouw recht in de sociale rechtsstaat. Vanaf de derde editie uit 1986 tot eind jaren negentig was Roel Fernhout samen met Pieter de Haan en Thijs Drupsteen hoofdauteur van dit standaardwerk. In 1985 kwam hij naar Nijmegen als universitair hoofddocent staats- en bestuursrecht aan de Katholieke Universiteit Nijmegen. In 1991 werd Roel Fern- hout daar benoemd op een Jean Monnet-leerstoel als hoogleraar Europees recht, in het bijzonder Europees migratierecht. Dat hoogleraarschap vervulde hij tot aan zijn benoeming tot Nationale ombudsman. Na de vervulling van dat ambt keerde hij terug als hoogleraar migratierecht en rechtsbescherming bij het Centrum voor Migra- tierecht van wat intussen de Radboud Universiteit Nijmegen was gaan heten. De bijdragen in deze bundel zijn gegroepeerd rond de zes verschillende thema’s waarmee Roel Fernhout zich in het bijzonder heeft beziggehouden en die nog steeds zijn belangstelling hebben. Dat is in de eerste plaats het asiel- en vluchtelingenrecht. Op dat rechtsgebied lag zijn eerste betaalde baan als coördinator van de Nederlandse Stichting voor Vluchtelin- genwerk en als consulent Samenwerkingscommissie voor Vluchtelingenwerk in de jaren 1973-1977. In die praktijk werd hem het grote belang van de procedurele rechtsbescherming van asielzoekers duidelijk. Over het asiel- en vluchtelingenrecht schreef hij niet alleen zijn dissertatie maar ook vele andere publicaties. Hij verrichtte er ook heel praktisch werk, onder meer als voorzitter van de Stichting Rechtsbijstand Asiel Noordoost Nederland. Nog altijd is hij actief in dit veld als voorzitter van de subcommissie asiel van de Permanente Commissie