ZESZYTY GDYŃSKIE NR 13 Tożsamość kulturowo-cywilizacyjna Gdyni Wyższa Szkoła Komunikacji Społecznej w Gdyni ZESZYTY GDYŃSKIE NR 13 Tożsamość kulturowo-cywilizacyjna Gdyni pod redakcją Mirosława Gawrona i Heleny Głogowskiej Gdynia 2018 Rada programowa: Ks. prof. zw. dr hab. Wojciech Cichosz Prof. zw. dr hab. Tadeusz Stegner Spis treści Prof. zw. dr hab. Andrzej Romanow Ks. prof. dr hab. Janusz Szulist Helena Głogowska Recenzenci: prof. dr hab. Jacek Knopek Słowo wstępne..........................................................................................................................................7 Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu prof. dr hab. Janusz Mieczkowski Grzegorz Piwnicki Uniwersytet Szczeciński w Szczecinie prof. dr hab. Jan Waskan Morze a polskie powstania narodowe w XIX wieku............................................................................17 Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy Helena Głogowska Redakcja techniczna i skład: Mirosław Gawron Gdynia jako symbol niepodległości Polski ........................................................................................27 Kazimierz Iwaszko Mirosław Gawron Korekta w języku angielskim: Kościół rzymskokatolicki w Gdyni. Przeszłość i teraźniejszość......................................................51 Michał Tuszyński Wojciech Konkol Projekt okładki: Konrad Niżnik Kościół NMP Królowej Polski jako centrum życia religijno-społecznego Gdyni ................................75 Zdjęcie na okładce: Michał Graban Fot. Przemysław Kozłowski, www.modernizmgdyni.pl Idea morska w koncepcjach odzyskiwania niepodległości i odrodzonej II Rzeczypospolitej......................91 Kazimierz Iwaszko Sponsorem Zeszytu jest: Mit pasażerskiej żeglugi morskiej w świetle 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości.....107 Hanna Sommer, Hubert Sommer, Grzegorz Zakrzewski Gdynia jako kierunek migracji w opinii młodych mieszkańców Podkarpacia.............................125 Małgorzata Grabowska-Popow, Przemysław Dorszewski Organizacja morskich badań rybackich i oceanograficznych w II Rzeczypospolitej – w stulecie odzyskania niepodległości..................................................................................................143 Mariusz Kardas Wydawca: Wyższa Szkoła Komunikacji Społecznej w Gdyni Marynarka Wojenna w polskiej przestrzeni historycznej w stulecie jej utworzenia.....................155 ul. Armii Krajowej 46 81-365 Gdynia Monika Chojnacka tel./faks +48 58 661 89 55 e-mail: [email protected] Chwarzno i jego właściciele - stan badań..........................................................................................171 ISSN 1896-3463 Marian Tadeusz Mencel „Zeszyty Gdyńskie” nr 13, 2018 „Chopol” – stracone narzędzie polityki Rzeczypospolitej Polskiej wobec Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej....................................................................................................................179 Maciej Szczurowski Słowo wstępne Centro-peryferyjność Gdyni. Determinanty polityczne, społeczne i gospodarcze....................193 Michał Tuszyński 12 lutego 2018 r. w Wyższej Szkole Komunikacji Społecznej w Gdyni odbyła się XIII konferencja poświęcona tożsamości kulturowo-cywilizacyjnej miasta, w tym roku Źródła dobra i zła w świetle protestów społecznych z grudnia 1970 r. Refleksje w 100. rocznicę zorganizowana z okazji 92. rocznicy nadania Gdyni praw miejskich. Konferencja ma odzyskania niepodległości...................................................................................................................203 stały patronat Prezydenta Miasta Gdyni dr. Wojciecha Szczurka. Była ona jedną z wielu propozycji wśród imprez „urodzinowych” Gdyni. Stela Marszałkowska, Kazimierz Iwaszko Świętowanie rozpoczęło się 3 lutego koncertem Marcina Wyrostka w Gdyni Arenie, prezentacją książek: „Fotografie z tłem” Olgi Dębickiej w Muzeum Emigracji oraz Wychowanie patriotyczne - odrębność czy przynależność Kaszub do Polski...........................213 „Księżyc z Peweksu” i „O luksusie w PRL” Aleksandry Boćkowskiej w Muzeum Miasta Rafał Połeć Gdyni1. 4 lutego z okazji „urodzin” miasta w kościele pw. NMP Królowej Polski odbyła się Msza święta. Eucharystii przewodniczył abp Sławoj Leszek Głódź, metropolita Fikcyjne kradzieże samochodów w Gdyni jako przejaw przestępczości ubezpieczeniowej.....229 gdański2. 9 lutego w Muzeum Marynarki Wojennej odbyło się spotkanie, poświęcone okrętowi wojennemu ORP „Orzeł”, połączone m. in. z pierwszą publiczną prezentacją unikatowych zabytków dotyczących okrętu. Tego dnia w Klubie Ucho odbył się też Z kroniki uczelni ..............................................................................................................................................241 koncert jubileuszowy zespołu „No Limits”. Uroczystości oficjalne rozpoczęły się 10 lutego złożeniem kwiatów pod płytą pomnika Marynarza Polskiego z udziałem władz miasta i przedstawicieli gdyńskich instytucji oraz firm przy asyście wojskowej. Noty o autorach .............................................................................................. ..... ...........................................245 Po południu, w Teatrze Miejskim, odbyła się uroczysta sesja Rady Miasta. Muzea gdyńskie przygotowały atrakcje w postaci gier muzealnych (Muzeum Miasta Gdyni - „Pocztówki z Gdyni”, Muzeum Emigracji - „M/S Batory” i „Misja Ściśle Fajna”). Na skwerze Żeromskiego Stowarzyszenie In Gremio, wraz z mieszkańcami, wzniosło toast za miasto gorącą czekoladą. W Gdyńskim Centrum Filmowym odbyła się premiera filmu dokumentalnego „Gdynia, moje miasto”3. Natomiast w dniach 17-18 lutego, w ramach Biegu Urodzinowego z PKO Bankiem Polskim, miały miejsce starty młodzieżowe, bieg malucha, marsze nordic walking oraz bieg główny na dystansie 10 km4. Na tegorocznej konferencji w WSKS wygłoszono 10 referatów, koncentrujących się na tematyce gdyńskiej w świetle 100 lat polskiej niepodległości. 1 92. Urodziny Gdyni, https://imprezy.trojmiasto.pl/92-Urodziny-Gdyni-imp453014.html, z dn. 20.09.2018 r. 2 92. rocznica przyznania praw miejskich Gdyni, https://gdansk.gosc.pl/gal/spis/4491032.92-rocznica- przyznania-praw-miejskich-Gdyni, z dn. 20.09.2018 r. 3 K. Szypelt, Trwa świętowanie 92. urodzin Gdyni, https://www.gdynia.pl/1309-1109-2018-02-09- 2018-02-15,7753/trwa-swietowanie-92-urodzin-gdyni,517116, z dn. 20.09.2018 r. 4 Tamże. 8 Helena Głogowska Słowo wstępne 9 Z perspektywy stulecia ciągle społeczności lokalne stoją przed nowymi cywilizacyjnych miasta z perspektywy stulecia odzyskania niepodległości przez Polskę, zagrożeniami kryzysem i wyzwaniami, będącymi obecnie wynikiem trendów a wśród nich: prof. Grzegorza Piwnickiego „Morze a polskie powstania narodowe”, ks. dr. globalnych, o czym mówił prof. Miron Kłusak. Mgr Wiktor Jesionek skoncentrował Mirosława Gawrona o Kościele rzymskoatolickim w Gdyni, dr. Michała Tuszyńskiego się na Gdyni, jako wiodącym ośrodku działalności podróżniczej i eksploracyjnej o źródłach dobra i zła w świetle protestów społecznych w grudniu 1970 r. i znaczenia Rzeczypospolitej Polskiej. Wskazał na różnorodne postrzeganie Gdyni w różnym tych wydarzeń w odzyskiwaniu wolności i niepodległości współczesnej Polski, dr Hanny czasie – w okresie międzywojennym jako „gniazda” potęgi morskiej, w czasach Sommer, dr. Huberta Sommera i dr. Grzegorza Zakrzewskiego, prezentujących Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej – jako „staolicy” morskiej Polski. Po przemianach wyniki badań własnych, dotyczących migracji do Gdyni młodych mieszkańców społeczno-politycznych na przełomie XX i XXI w. wzbogacono Gdynię o nowy Podkarpacia. element wizerunkowy, kreowany przez działalność podróżniczą i eksploratorską. Szczególna okazja, jaką w tym roku stworzyła 100. rocznica odzyskania przez Gdynia jest miejscem ogólnopolskich spotkań podróżników „Kolosy”. Medialna Polskę niepodległości, przyczyniła się do różnorodnych pomysłów jej uczczenia – od nośność tego festiwalu wiąże się z przyznawanymi przez prezydenta Gdyni dwiema naukowych konferencji w całym kraju, po wywieszanie flag państwowych 11 listopada i nagrodami – dla osób młodych i powyżej 65. roku życia. śpiewanie w tym dniu o godzinie 12.00, hymnu narodowego w każdym zakątku Polski. Dr Michał Graban przedstawił idee morskości w postulatach odzyskiwania Naukowa refleksja nad stuletnimi dokonaniami w Gdyni jest szczególna, gdyż niepodległości i odrodzonej II Rzeczypospolitej. Dr Marian Mencel scharakteryzował przez pryzmat tego miasta można oceniać nie tylko odradzanie się państwa polskiego działalność polsko-koreańskiej spółki transportowej „Chopol”, założonej przez rząd po I wojnie światowej, ale także realizację idei, wiążących niepodległość z dostępem jeszcze w czasach PRL i obecnie niewykorzystywanej w polityce zagranicznej Polski Polski do morza, uważanego za jeden z najważniejszych jej przymiotów. 2018 r. stał się wobec Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej, wskazując przy tym, że okazją do podsumowania stuletnich dokonań w wymiarze politycznym, społeczno- do takich celów spółka została powołana. Mało kto wie, że jej siedziba mieści się w ekonomicznym i urbanistycznym Gdyni. skromnym szeregowcu w Gdyni Dąbrowie. Rok ten w wymiarze nie tylko lokalnym, zdominowały obchody także stulecia Dr Mariusz Kardas nawiązał do 100. rocznicy powstania Marynarki Wojennej i Marynarki Wojennej, początkowo nazywanej Marynarką Polską oraz Ligi Morskiej jej miejsca w gdyńskiej przestrzeni historycznej. Przypomniał pogląd Jana Ignacego i Rzecznej. Przy okazji Święta Morza, nawiązującego od 2013 r. do tradycji Paderewskiego u schyłku