Opština Plav IZVJEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU PROSTORNO-URBANISTIČKOG PLANA OPŠTINE PLAV Mart, 2021. godine Montenegroprojekt d.o.o. Podgorica 1 PREDMET: IZVЈEŠTAJ O STRATEŠKOJ PROCJENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU PROSTORNO-URBANISTIČKOG PLANA OPŠTINE PLAV NARUČILAC IZRADE: Ministarstvo ekologije, prostornog planiranja i urbanizma, Podgorica NOSILAC IZRADE: Montenegroprojekt d.o.o. Podgorica UČESNICI U IZRADI: Jadranka Prgomet Popović dipl.ing.arh.urb. Jasminka Gardašević dipl.biolog - član tima Zorana Zejak spec.sci.arh. Ana Nenezić spec.sci.arh. Izvršni direktor Jadranka Prgomet Popović Podgorica, mart, 2021. godine Montenegroprojekt d.o.o. Podgorica 2 S A D R Ž A J UVOD ..................................................................................................................................................................... 4 1. KRATAK PREGLED SADRŽAJA I GLAVNIH CILJEVA PLANA I ODNOS PREMA DRUGIM PLANOVIMA I PROGRAMIMA........................................................................................................................... 6 2. OPIS POSTOJEĆEG STANJA PRIRODNE I ŽIVOTNE SREDINE I NJENOG MOGUĆEG RAZVOJA ... 63 3. IDENTIFIKACIJA PODRUČJA ZA KOJA POSTOJI MOGUĆNOST DA BUDU IZLOŽENA ZNAČAJNOM RIZIKU ...................................................................................................................................... 128 4. POSTOJEĆI PROBLEMI U POGLEDU ŽIVOTNE SREDINE U VEZI SA PLANOM .............................. 131 5. OPŠTI I POSEBNI CILJEVI STRATEŠKE PROCJENE UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU ................. 133 6. PROCJENA MOGUĆIH UTICAJA PLANSKIH REŠENJA NA ŽIVOTNU SREDINU ............................. 136 7. MJERE ZAŠTITE PREDVIĐENE U CILJU SPREČAVANJA, SMANJENJA I OTKLANJANJA NEGATIVNOG UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU ...................................................................................... 145 8. PREGLED RAZLOGA KOJI SU POSLUŽILI KAO OSNOVA ZA IZBOR VARIJANTNIH REŠENJA KOJI SU UZETI U OBZIR ................................................................................................................................. 148 9. PRIKAZ MOGUĆIH ZNAČAJNIH PREKOGRANIČNIH UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU I PROBLEMI U IZRADI SPU .............................................................................................................................. 149 10. PROGRAM PRAĆENJA STANJA (MONITORING) ŽIVOTNE SREDINE U TOKU SPROVOĐENJA PLANA ................................................................................................................................................................ 149 11. ZAKLJUČCI STRATEŠKE PROCJENE UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU ........................................ 152 12. REZIME ........................................................................................................................................................ 154 I ZAKONSKI PROPISI .................................................................................................................................... 158 II LITERATURA .............................................................................................................................................. 159 Montenegroprojekt d.o.o. Podgorica 3 UVOD Strateška procjena uticaja na životnu sredinu (u daljem tekstu: SPU) jeste vrednovanje potencijalno značajnih uticaja planova i programa na životnu sredinu i određivanje mjera prevencije, minimizacije, ublažavanja, remedijacije ili kompenzacije štetnih uticaja na životnu sredinu i zdravlje ljudi. Primenom SPU u planiranju, otvara se prostor za sagledavanje nastalih promena u prostoru i uvažavanje potreba predmetne sredine. U okviru nje se sve planom predviđene aktivnosti kritički razmatraju sa stanovišta uticaja na životnu sredinu i elemente održivog razvoja, nakon čega se donosi odluka da li će se pristupiti realizaciji plana i pod kojim uslovima, ili će se odustati od planiranih aktivnosti. Planiranje podrazumeva razvoj, a strategija održivog razvoja zahteva zaštitu životne sredine. U tom kontekstu, strateška procjena uticaja predstavlja nezaobilazan instrument koji je u funkciji realizacije ciljeva održivog razvoja. SPU integriše socijalno–ekonomske i bio–fizičke segmente životne sredine, povezuje, analizira i procjenjuje aktivnosti različitih interesnih sfera i usmerava politiku, plan ili program ka rešenjima koja su, pre svega, od interesa za životnu sredinu. To je instrument koji pomaže da se prilikom donošenja odluka u prostornom planiranju integrišu ciljevi i principi održivog razvoja, uvažavajući pri tome potrebu da se izbegnu ili ograniče negativni uticaji na životnu sredinu, na zdravlje stanovništva i društveno-ekonomski status stanovništva. Značaj SPU ogleda se u tome što: uključuje aspekt održivog razvoja baveći se uzrocima ekoloških problema na njihovom izvoru, obrađuje pitanja i uticaje šireg značaja, koji se ne mogu podjeliti na projekte, na primer - kumulativni i socijalni efekti, pomaže da se provjeri povoljnost različitih varijanti razvojnih koncepata, izbegava ograničenja koja se pojavljuju kada se vrši procjena uticaja na životnu sredinu već definisanog projekta. obezbećuje lokacionu kompatibilnost planiranih rešenja sa aspekta životne sredine, utvrđuje odgovarajući kontekst za analizu uticaja konkretnih projekata, uključujući i prethodnu identifikaciju problema i uticaja koji zaslužuju detaljnije istraživanje, itd. Zakonom o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu ("Službeni list RCG", broj 80/05 i "Službeni list CG", br. 59/11 i 52/16), definisana je obaveza sprovođenja postupka strateške procjene uticaja na životnu sredinu za planove i programe iz oblasti urbanističkog ili prostornog planiranja. Strateška procjena uticaja na životnu sredinu je instrument kojim se opisuju, vrednuju i procjenjuju mogući značajni uticaji planskih rješenja na životnu sredinu do kojih može doći implementacijom plana, u ovom slučaju Prostorno-urbanističkog plana opštine Plav, i određuju mere za smanjenje negativnih uticaja na životnu sredinu i zdravlje ljudi. Montenegroprojekt d.o.o. Podgorica 4 U savremenom planiranju prostora, uvođenjem Izveštaja o strateškoj procjeni uticaja, ekološka dimenzija prožima čitav proces izrade planskih dokumenata i integrisana je u planska rešenja, čime se planovi stavljaju u funkciju realizacije ciljeva održivog razvoja. Međutim, ekološka dimenzija predstavlja važan, ali ne i jedini aspekt koji sagledava ovaj instrument. Naime, poseban doprinos strateške procjene uticaja je doprinos realizaciji ciljeva održivog razvoja. To podrazumeva da se, poreg sagledavanja ekološke dimenzije, posebna pažnja posvećuje i analizi uticaja planskih rešenja na socijalnu i ekomonsku komponentu razvoja. Jedna od prednosti izrade ovog Izveštaja je u tome što je njegova izrada tekla paralelno sa izradom Plana, stvarajući na taj način mogućnosti za valorizaciju i evaluaciju različitih varijantnih rešenja, što je pružilo mogućnost za izbor najpovoljnijeg varijantnog rešenja, što kroz sam planski proces, što kroz saradnju sa nadležnim institucijama i zainteresovanim organima i organizacijama. Drugi doprinos ovakvog pristupa omogućio je usmeravanje planskih rešenja u pravcu ostvarivanja postavljenih ciljeva u samom procesu planiranja. Na taj način preventivno se deluje u cilju izbegavanja potencijalnih konflikata u prostoru koliko god je to moguće. Montenegroprojekt d.o.o. Podgorica 5 1. KRATAK PREGLED SADRŽAJA I GLAVNIH CILJEVA PLANA I ODNOS PREMA DRUGIM PLANOVIMA I PROGRAMIMA 1.1. Pravni i planski osnov Na osnovu člana 218 Zakona o planiranju prostora i izgradnji objekata ("Službeni list CG", br. 64/17, 44/18, 63/18, 11/19), Vlada Crne Gore, na sjednici od 23. maja 2019. godine, donijela je Odluku o izradi Prostorno - urbanističkog plana Opštine Plav ("Službeni list Crne Gore", br. 33/19). Sastavni dio ove odluke predstavlja Programski zadatak za izradu Prostorno-urbanističkog plana Opštine Plav. Članom 3 Odluke propisano je da za PUP Plav radiće se Strateška procjena uticaja na životnu sredinu u skladu sa Zakonom o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu ("Službeni list RCG", broj 80/05 i "Službeni list CG", br. 59/11 i 52/16). U skladu sa tim zakonskim određenjem, Ministarstvo održivog razvoja i turizma donijelo je Odluku o izradi Strateške procjene uticaja na životnu sredinu za prostor Prostorno - urbanističkog Plana Opštine Plav ("Službeni list CG", br. 53/19). Takođe, Programskim zadatkom, predviđeno je da se paralelno sa izradom PUP-a izradi i Strateška procjena uticaja plana na životnu sredinu u skladu sa Zakonom o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu, čije elemente treba ugraditi u Plan. Programskim zadatkom za izradu Prostorno – urbanističkog plana opštine Plav sa Strateškom procjenom uticaja na životnu sredinu definisan je zahvat i površina zahvata Plana (cca 326 km2), kao i opšti i posebni ciljevi njegove izrade. Zaključak iznesen u Programskom zadatku je da “sadašnje stanje prostora Opštine, koje je odraz ranijeg koncepta planiranja i uređenja prostora zahtijeva iznalaženje realnih rješenja u prostoru za nove razvojne programe i potrebe lokalne zajednice.“ Osnovu izvještaja o SPU čini plan ili program kojim se utvrđuje okvir za razvoj određenog sektora, odnosno njegove karakteristike, ciljevi i prostorni obuhvat. Izvještaj o SPU sadrži podatke kojima se opisuju i procjenjuju mogući značajni uticaji na životnu sredinu do kojih može doći realizacijom plana ili programa, kao i razmatranih varijantnih rješenja, uz vođenje računa o ciljevima te obuhvatu plana ili programa. Pored ovih podataka, izvještaj