B en W Adviesnota

Onderwerp Intentieverklaring Energielandgoed Wellsmeer

Zaaknummer Teammanager Margon van den Hoek B & W datum 10 mei 2021 Afdeling/Team RO Naam steller Arjen van Wijngaarden Portefeuillehouder Cor Vervoort

Besproken met Ja, met Cor Vervoort op 3 mei 2021 portefeuillehouder

Openbaarheid Deze adviesnota is openbaar Na informeren betrokkenen. Openbaar op 13 mei 2021

Bevoegd orgaan B & W

ADVIES

Voor het college: 1. Instemmen met het aangaan van een intentieverklaring voor deelname aan het Energielandgoed Wellsmeer, waarmee een bijdrage wordt geleverd aan de doelstelling in duurzame opwek voor . 2. In te stemmen met de inhoud van bijgevoegde Raadsinformatiebrief. 3. In te stemmen met het versturen van bijgevoegde Raadsinformatiebrief aan de Gemeenteraad.

Voor de burgemeester: wethouder Cor Vervoort machtigen om de intentieverklaring te ondertekenen.

1 B en W Adviesnota

Samenvatting De gemeente Venray staat voor de grote opgave om haar energieverbruik te verduurzamen. In de energiestrategie 2030 “Energie voor groene groei” is beschreven hoe dit gerealiseerd kan worden. Uit de kosten-batenanalyse bleek dat CO2 neutraliteit (ofwel ‘Energieneutraal met compensatiemaatregelen’) het meest realistische scenario was en is door de gemeenteraad besloten dit scenario te volgen. In dit scenario wordt in de compensatiemaatregelen specifiek duurzame energieproductie buiten de gemeentegrens benoemd. Deze mogelijkheid dient zich nu aan omdat de gemeente Venray is uitgenodigd door de gemeente Bergen om mede eigenaar te worden in het grootschalig initiatief voor duurzame opwek in het naburige project Energielandgoed Wells Meer.

De gemeente Bergen is al enige jaren bezig met het ontwikkelen van dit grootschalig Energielandgoed. Bergen wil in 2030 energie onafhankelijk zijn. Met het landgoed kan men ca 50% van deze ambitie realiseren. De gemeente Bergen wil andere gemeenten in Noord en Midden ook de mogelijkheid bieden deel te nemen. Hiertoe zijn in eerste instantie de 3 omliggende gemeenten benaderd (Venray, en ). Mook en Middelaar en Gennep hebben reeds beslist hiervoor een intentieverklaring te gaan ondertekenen. Omdat Venray de grootste aansluitcapaciteit op het elektriciteitsnet van de regio op haar grondgebied heeft (hoogspanningsstation Keizersveld) zijn er al vroegtijdig contacten gelegd. Mede vanuit het oogpunt om ervaring op te doen met dergelijke trajecten voor toepassing in Venray is er van aanvang af een positieve houding ten aanzien van dit project geweest.

Op 27 november 2020 is er een presentatie geweest in de gemeente Bergen van het Energielandgoed aan het college. Tijdens deze presentatie is aangekondigd dat Venray een uitnodiging tot deelname zou ontvangen in de vorm van een intentieverklaring hiertoe. Deze intentieverklaring bevatte elementen die een bindend karakter hadden. Omdat er nog veel onzekerheden zijn met betrekking tot de businesscase (subsidie, moment van aansluiten en stand van techniek/kosten op dat moment) en er daarom geen oordeel geveld kan worden over wat er precies wordt aangeboden en in hoeverre dit aantrekkelijk is voor Venray is er voor gekozen om een eigen intentieverklaring op te stellen. Met het tekenen van de intentieverklaring spreekt het college alleen een interesse uit om te zijner tijd mede eigenaar te worden.

De gemeenteraad heeft een raadsavond bijgewoond op 10 september 2020 over de rol van de gemeente in de energietransitie waarbij Wells Meer als casus is opgevoerd en besproken. Doel van deze bijeenkomst was de mogelijke rollen als gemeente in de energietransitie toe te lichten aan de gemeenteraad, onder andere in het licht van de ontwikkelingen bij Energielandgoed Wells Meer

Met de bijgevoegde raadsinformatiebrief informeren we de gemeenteraad over het ondertekenen van de intentieverklaring. Het definitieve voorstel met de condities en de meerwaarde voor Venray om mede eigenaar te worden zal te zijner tijd aan de raad worden voorgelegd.

Beoogd resultaat 1. Met het ondertekenen van de intentieverklaring heeft de gemeente Venray straks de mogelijkheid mede eigenaar te worden van Energielandgoed Wells Meer. 2. Het Energielandgoed kan substantieel bijdragen aan de duurzame opwekdoelstellingen van Venray. 3. Met de raadsinformatiebrief informeren we de gemeenteraad over het voorstel van de gemeente Bergen om te zijner tijd deel te nemen het energielandgoed Wells Meer, aangezien zij te zijner tijd de keuze krijgen voorgelegd om daadwerkelijk deel te nemen.

Argumenten 1.1. De intentieverklaring betekent niet dat Venray mede eigenaar wordt, maar legt het proces tot mogelijke toetreding vast. De gemeente Venray spreekt een interesse uit om mede eigenaar te worden in het Energielandgoed Wells Meer. De intentieverklaring is door een interne jurist opgesteld en extern getoetst. Pas indien door de gemeente Bergen duidelijkheid verschaft kan worden over de

2 B en W Adviesnota

meerwaarde voor Venray in haar eigen duurzame doelstellingen kan er een besluit worden genomen over feitelijke deelname.

1.2. Deelname aan het energielandgoed past binnen het gemeentelijk energiebeleid Energiestrategie 2030 Energie voor groene groei voor de gemeenten , en Venray, 2013:

We willen het gebruik van fossiele brandstoffen beperken en een duurzame energievoorziening

stimuleren. Hiermee wordt ook de uitstoot van CO2 verminderd. Doel is om in 2030 CO2 neutraal zijn. Dit willen we bereiken door 3 sporen: I. een besparing te realiseren op het totale energieverbruik van 37,5% ten opzichte van 2013, II. waarbij 45% van onze resterende energiebehoefte1 in onze gemeente geproduceerd wordt met schone technieken. Volgende stap is volledig energieneutraal in 2050. Dit doen we door in het landschap ruimte te maken voor grootschalige duurzame energieopwekking en afspraken te maken met regiogemeenten om de regionale opgave voor duurzame energieopwekking te realiseren. 2 III. “CO2-neutraal ’’ biedt (in tegenstelling tot energieneutraal) de mogelijkheid om, nadat fors is ingezet op energiebesparing, duurzame energie opwekking en efficiënt gebruik van fossiele brandstoffen, het resterende gebruik aan fossiele brandstoffen te compenseren. Compensatiemaatregelen kunnen zijn: duurzame energieproductie buiten de gemeentegrens, inkoop van groene stroom en/of groen gas, duurzaam beheer van bossen maar ook geld storten in een regionaal fonds waarmee lokale energieprojecten kunnen worden gefinancierd. Conclusie Participeren in duurzame energieopwekking in een andere gemeente past in de gekozen energiestrategie. De doelstelling van duurzame opwek van 45% van de (resterende) energiebehoefte in de eigen gemeente blijft dus staan. Het geeft aldus invulling aan de ambitie voor 2030. Daarna zouden we willen doorgroeien naar energieneutraal in 2050, dus alle benodigde energie zelf opwekken in de eigen gemeente.

1.3. Deelname aan het energielandgoed past binnen de rol van de gemeente in de energietransitie. De gemeente Venray heeft bureau Rebel opdracht gegeven een rapportage op te stellen over de rol van de gemeente in de energietransitie (Rebel Group, 2019). Hierin kwam naar voren: De gemeente kan faciliteren, stimuleren, samenwerken of in eigen eigendom energie opwekken. Daar zitten verschillende consequenties en risico’s aan. Redenen om zelf te investeren of in eigendom energie op te wekken is als de initiatieven uit de markt achterblijven en daardoor de doelstelling van de gemeente niet wordt gehaald. Dit geldt zeker voor minder rendabele projecten. Daarnaast kan deelname door de gemeente in zekere zin worden gezien als participatie door de inwoners van Venray.

Conclusie Het realiseren van duurzame energie opwek in Venray zelf maakt maar langzaam vordering. Er zijn genoeg initiatieven maar het draagvlak / acceptatie bij de inwoners is laag. Er vindt nu vanuit de gemeente een verkenning plaats naar een windpark. Beoogd wordt dit samen met de inwoners te ontwikkelen en het park vervolgens in eigendom te laten zijn van de inwoners. Daarnaast is er een zonnepark tender uitgezet, waarbij draagvlak/acceptatie een van de pijlers is waarop de initiatieven worden beoordeeld (conform KODE). Meedoen aan een energielandschap in een andere gemeente kan waarschijnlijk op meer draagvlak rekenen.

1 Dit is gelijk aan 30% van de totale energiebehoefte in 2013. 2 Hier blijft nog 32,5% van de totale energiebehoefte in 2013 voor nodig.

3 B en W Adviesnota

1.4. Ontwikkelingen in de markt zorgen voor veel druk op realisatie van duurzame energieprojecten en daarmee het behalen van de energiedoelstellingen. Het grootste instrument om de duurzame transitie aan te jagen, de SDE+, is gewijzigd. De nieuwe SDE (Stimulering Duurzame Energie en Klimaattransitie, SDE++), wordt bepaald door de

subsidiebehoefte per ton CO2. Hierdoor ontstaat er veel concurrentie met technieken die CO2 afvangen en is er minder budget voor handen voor zon en wind projecten. Ook dalen de subsidie bedragen jaarlijks. Dit zou de energietransitie via wind en zonprojecten kunnen vertragen in de komende jaren. Ook de aangekondigde fase 2 transport schaarste door de netbeheerder betekent dat aansluiten van projecten in Venray op het distributienet moeizaam gaat verlopen tot er investeringen zijn gedaan.

Conclusie Deelname verzekert Venray van betrokkenheid bij een project met een grote mate van waarschijnlijkheid dat het doorgaat. Bergen heeft vanaf het begin van het project de netbeheerders (Enexis en TenneT) en RVO (SDE++ subsidie) betrokken bij het project.

2.1. Deelname aan Energielandgoed Wellsmeer kan een substantiële bijdrage leveren aan de duurzame doelstellingen van Venray. Naast de eigen opwek van duurzame energie in Venray kan deelname zorgen voor een substantiële compensatie van uitstoot door fossiele brandstoffen in Venray die resteert in 2030. In overleg met de overige eigenaren (Bergen, Mook en Middelaar, Gennep) zal bepaald moeten worden hoeveel dit zal worden. Vooralsnog gaan we uit van een ondergrens van 100 TJ uitlopend tot mogelijkerwijs 200 TJ. Ter vergelijk; 100 TJ staat gelijk aan de jaarproductie van ca 4 windmolens van 3,5 MW ofwel 30 ha aan zonneparken.

Risico’s Het niet ondertekenen van de intentieverklaring zal ertoe leiden dat Bergen andere gemeenten in RES verband zal vragen deel te nemen. De bijdrage aan onze doelstelling zal dan niet door dit project plaatsvinden.

Kanttekeningen 1.1 Er is nog niet bekend wat het project precies gaat bijdragen aan de doelstelling van de gemeente Venray Het aanbod van Bergen zal moeten bijdragen aan de doelstelling van de gemeente én wat moeten opleveren voor de inwoners van Venray. Dit zal met het duidelijk worden van de businesscase nader onderzocht én met Bergen en de overige eigenaren, besproken dienen te worden. Dit is ook verwoord in de intentieverklaring.

1.2 Het project is nog niet definitief De onzekerheden die er nu nog zijn hebben betrekking op de subsidie die nog aangevraagd moet worden, de daadwerkelijke aansluiting op het station Keizersveld, de definitieve investering die gemoeid is met het project en de opbrengsten financieel en in duurzame opwek bij het operationeel worden van het project. Dit alles betekent dat het nog ca 2 jaar zal duren voor er een definitieve businesscase is waar Venray een oordeel over kan vellen.

1.3 Het aan te leggen kabeltracé levert beperkingen op voor verkabeling Indirect zeg het college met de ondertekening van de intentieverklaring toe dat je instemt met deze ontwikkeling en dus met de aanleg van een ondergronds kabeltracé van Wells Meer naar de Keizersveld. Dit maakt dat de gemeente Venray dit jaar moet besluiten of zij opdracht wil geven voor verkabeling van een stuk bovengrondse hoogspanningsleiding tussen de A73 en Keizersveld/Landweert, gezien de

4 B en W Adviesnota

beperkte fysieke ruimte in de bodem. De kosten voor de gemeente daarvoor worden door Tennet geraamd op ca. 1 mln.3

1.4 Het kabeltracé loopt voor een groot deel over Venrays grondgebied en dit geeft bij de aanleg overlast en het gebruik nadien beperkingen voor de betreffende grondeigenaren De kabelstrook betreft een breedte van ca 12,5 meter en de kabel komt op 1,80 meter diepte bij agrarische gronden. Grondeigenaren ontvangen een eenmalige vergoeding en kunnen schade melden. Bij de onderhandelingen met de grondeigenaren zou het meerwaarde hebben als hen kan worden aangeboden dat zij ook financieel kunnen participeren in het Energielandgoed. Gemeente Bergen wil dit wel mogelijk maken voor haar eigen inwoners, maar heeft geen plannen om dit ook aan anderen aan te bieden. Aangezien de grondeigenaren in Venray geconfronteerd worden met de kabel zou het interessant zijn als dit aanbod ook aan hen wordt gedaan. De wethouder neemt dit mee in de stuurgroep Wells Meer.

Op basis van onzekerheden (zoals in 1.3 en 1.4) die we nog kunnen tegenkomen in het traject is Venray voornemens de volgende zin nog toe te voegen aan de intentieverklaring: “In het traject naar de realisatie van het kabeltracé kunnen er zich nu nog onbekende onzekerheden voordoen die voor Venray dermate van belang zijn, dat gemeente Venray en de gemeente Bergen daarvoor in gezamenlijkheid naar een oplossing zullen zoeken”.

Communicatie De ondertekening van de intentieverklaring zal in gezamenlijkheid met de overige deelnemende gemeenten plaatsvinden. Dit moment zal ook gebruikt worden voor een persbericht en overige communicatie. De gemeenteraad zal in een presentatie op 1 juni tijdens het sprekersplein nader worden geïnformeerd over het project Energielandgoed Wells Meer.

Financiële gevolgen Het tekenen van de intentieverklaring heeft geen financiële gevolgen. Hierna volgt op termijn het definitieve aanbod dat aan de gemeenteraad voorgelegd zal worden. Op dit moment ziet de investering er als volgt uit: De totale investeringssom is op dit moment naar verwachting 170 mln EUR. 80-85 % van de investering zal door financiers worden ingebracht. Het restant van de investering wil de gemeente Bergen voor 50% door de inwoners van Bergen laten inbrengen. De overige 50% wil zij zelf samen met de 3 overige gemeenten inbrengen. Het verzoek van Bergen aan gemeente Venray behelst 3 – 4 miljoen EUR inleg, de hoogte is nog nader af te spreken.

Personele/organisatorische gevolgen N.v.t.

Juridische gevolgen Op dit moment zijn er geen juridische risico’s. Gemeente Venray heeft een eigen intentieverklaring opgesteld die juridisch getoetst is. De intentieverklaring zal pas tot vervolgstappen leiden als er een definitieve businesscase beschikbaar komt (verwachting: ca 2 jaar).

Rechtmatigheid De mogelijke deelname past binnen eigen beleid van Venray en is door bureau Rebel uitgebreid getoetst op wet- en regelgeving. Er zijn op dit moment geen redenen om deze intentieverklaring niet te tekenen. Zie ook bijlage 3. Wettelijk kader rapport van Rebel

3 Komt voort uit wetgeving over Verkabeling. Overigens worden de kosten voor de kabel tussen Keizersveld en het station op Wells Meer bekostigd door Enexis, daar hoeft Wells Meer dus niet aan bij te dragen. Conform Elektriciteitswet wordt dit vertaald naar maatschappelijke kosten.

5 B en W Adviesnota

Fatale termijnen Gemeente Bergen streeft ernaar de intentieverklaring vóór juli 2021 gezamenlijk met de 3 deelnemende gemeenten te ondertekenen. Dit is evenwel geen fatale termijn.

Vervolgtraject besluitvorming Naar verwachting volgt over ca 2 jaar een definitieve businesscase ter beoordeling. Dit heeft te maken met de aanleg van het kabeltracé en de SDE++ aanvraag die in najaar 2022 pas kan gebeuren. Het voorstel voor definitieve deelname zal te zijner tijd aan de raad worden voorgelegd.

Evaluatie N.v.t.

Bijlagen 1. Concept Intentieverklaring Venray 2. Raadsinformatiebrief 3. 210331 Rebel wettelijk kader rapport

Naslagwerk Website van het energie landgoed; https://www.energielandgoedwellsmeer.nl/

6

Intentieverklaring Bijdrage Energielandgoed Wells Meer

XX april 2021

Investeer mee in het Energielandgoed Wells Meer

Gemeente Bergen is op zoek naar regiogemeenten die mee willen investeren in Energielandgoed Wells Meer. Wij maken graag van onze ambitie een gezamenlijke ambitie. Door samen te werken aan de ontwikkeling van Energielandgoed Wells Meer zorgen we voor een sterke Noord- en Midden-Limburgse Energietransitie. Samen werken aan een duurzame regio!

Energielandgoed Wells Meer is een grootschalig en robuust gebied van ongeveer 400 hectare waar op grote schaal duurzame energie opgewekt gaat worden. De verwachting is dat het Energielandgoed 251.000 MWh/jaar opwekt met zonne-panelen en 41.000 MWh/jaar met vier windturbines. Hiermee kunnen bijna 98.500 huishouden voorzien worden van elektriciteit. De realisatie van het Energielandgoed Wells Meer speelt een belangrijke rol in het behalen van de doel-stelling: gemeente Bergen in 2030 energieonafhankelijk. Het Energielandgoed is een plek waar participatie, innovatie, educatie en recreatie samen komen. Door de grootschalige opwekking op één locatie te concentreren, blijven waardevolle en kwetsbare gebieden zoals Nationaal Park De Maasduinen gespaard en geven we een enorme kwaliteitsimpuls aan het gebied Wells Meer.

In december 2019 heeft de gemeenteraad van Gemeente Bergen het masterplan en de business case voor Energielandgoed Wells Meer vastgesteld. Begin 2020 zijn we gestart met fase 3, de planfase, waarin het doorontwikkelen en sterker maken van dit dossier tot aan realisatie centraal staat. In deze fase staan onder andere het vaststellen van het bestemmingsplan, het verlenen van de omgevingsvergunningen en het uitwerken van het inrichtingsplan voor het Energielandgoed op de planning. Dinsdag 9 februari jl. stelde de raad van Gemeente Bergen het bestemmingsplan voor het Energielandgoed, inclusief de voorgestelde wijzigingen, vast. 23 februari jl. werden de watervergunning de en omgevingsvergunningen verleend. Eind maart worden beide stukken, door de toepassing van de coördinatieregeling, tegelijkertijd gepubliceerd.

Ondergetekenden:

Gemeente XX, wettelijk vertegenwoordigd door XX hierna te noemen: “Gemeente A”

De publiekrechtelijke rechtspersoon de GEMEENTE BERGEN, zetelende te Bergen (L), aan de Raadhuisstraat 2 (5854 AX), hierbij rechtsgeldig vertegenwoordigd door wethouder de heer A. (Antoon) Splinter hierna te noemen: “Gemeente Bergen”.

Hierna gezamenlijk te noemen ‘Partijen’

2

Overwegende dat:

 Gemeente Bergen al een aantal jaar werkt aan de realisatie van “Energielandgoed Wells Meer”, een groot Energielandgoed met zonnepanelen en windturbines.  Het Energielandgoed van regionaal belang is voor het realiseren van de duurzaamheidsambities in Noord- en Midden Limburg.  De Gemeente Bergen tot op heden de ontwikkeling zelf gedragen heeft, zonder uit het oog te verliezen dat partners toe zouden kunnen treden in het Energielandgoed.  Met het steeds concreter worden van de realisatie van het project, het moment om het project met partners verder uit te bouwen daar is.  Dat Gemeente A gevraagd is om een eventuele interesse in deelname in het Energielandgoed kenbaar te maken, waarna de interesse door gemeente A is aangegeven  Gemeente A en Gemeente Bergen gezamenlijk de intentie vast willen leggen om een partnerschap verder uit te willen werken

Spreken de ondertekende partijen de volgende intenties uit:

1. Intentie/doel van de intentieverklaring. Partijen hebben de intentie om nadere uitwerking te geven aan deelname van gemeente A in het Energielandgoed. Partijen zijn zich ervan bewust dat het project nog niet volledig uitontwikkeld is en zullen onderzoeken op welke wijze Gemeente A kan toetreden in het Energielandgoed op uitnodiging van de in dan werking gestelde ‘project bv’.

2. Uitgangspunten, rechten en verplichtingen 2.a. Gemeente A heeft aangegeven open te staan voor een partnerschap wanneer dit een bijdrage levert aan haar doelstelling op het gebied van duurzame energie, waarbij een onderdeel van die doelstellingen betekent dat een deel van de energieopbrengsten van het project wordt toegekend aan Gemeente A.

2.b. Partijen spannen zich in elkaar over en weer zo snel mogelijk te informeren over zaken waarvan zij weten of redelijkerwijs hadden kunnen weten dat deze van belang zijn voor de wederpartij. Partijen worden via deelname in de stuurgroep over de voortgang van het project en de timing van de eventuele toetreding op de hoogte gehouden.

2.c. Gemeente A spreekt haar positieve intentie uit onder voorbehoud van een daadwerkelijke beoordeling van het project.

3

2.d. Gemeente A houdt alle rechten om in alternatieve projecten te investeren. Indien dit in de intentiefase leidt tot het feit dat een rol in het project niet meer mogelijk is, stelt de terugtrekkende partij de wederpartij hiervan zo snel mogelijk schriftelijk op de hoogte.

2.e. Op het moment dat alle ontwikkelrisico’s uit het project zijn gehaald, zal de ‘project bv’ het aanbod voor deelname concretiseren en voorleggen.

2.f. We werken op basis van het concrete aanbod toe naar een toetredingsovereenkomst. Dit zal het beslismoment voor gemeente A zijn om officieel te participeren in het Energielandgoed Wells Meer. Het voorgenomen participatiebesluit zal voor goedkeuring aan het college en de raad worden voorgelegd.

3. Tijdspad De planning van de ontwikkeling van het Energielandgoed is geënt op drie cruciale mijlpalen: de realisatie van de aansluiting op het hoogspanningsnetwerk door de netbeheerders, het verwerven van de gronden van de provincie en het verkrijgen van SDE++-subsidie voor de energieprojecten door het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK).

De planning voor fase 3 richt zich op het aanvragen van SDE++-subsidie in 2021. Op 21 april 2020 heeft Minister Wiebes van EZK in een Kamerbrief aangegeven voor SDE++-subsidie in 2021 uit te gaan van één openstellingsronde, die plaatsvindt kort na de zomer. Inmiddels is bekend dat SDE++-subsidie 2021 open is vanaf 21 september tot en met 14 oktober. Dit betekent dat we in Q4 2021 over de subsidie beschikken, de vergunningen er liggen en het bestemmingsplan is vastgesteld. Zodat het effectueren van een eventueel toetreden medio 2022 plaats zou kunnen vinden.

4. Geheimhouding 4.a. Voor vertrouwelijke informatie die wordt uitgewisseld ten behoeve van het project of enigerlei andere vertrouwelijke informatie waar partijen mee in aanraking komen in relatie tot deze intentieverklaring geldt voor beide partijen een strikte geheimhouding.

4.b. Onder vertrouwelijke informatie wordt in ieder geval verstaan materialen, ideeën, documenten, gegevens of andere informatie die (1) in relatie staan tot ontwikkeling en onderzoek, bedrijfsinformatie of –geheimen, financiële gegevens en (2) is aangemerkt als vertrouwelijk.

4

4.c. Onder vertrouwelijke informatie wordt in ieder geval niet verstaan: (1) Informatie die bij de andere partij al bekend was voor het sluiten van deze intentieverklaring; (2) Informatie van algemene bekendheid, of informatie die dit wordt zonder toedoen van de andere partij; (3) Rechtmatig verkregen informatie van een derde, die daarmee geen geheimhoudingsplicht heeft geschonden; (4) Informatie die door de andere partij onafhankelijk is ontwikkeld.

5. Kosten Gemeente Bergen stelt Gemeente A in de gelegenheid om een Due Diligence onderzoek te verrichten op de projectdocumentatie. Partijen zijn verantwoordelijk voor de eigen kosten.

6. Duur van de intentieverklaring 6.a. Deze intentieverklaring is aangegaan voor een duur van maximaal 2.5 jaar. De intentieverklaring is aangevangen op [datum tekening] en zal derhalve eindigen op [einddatum].

6.b. Verlenging van deze intentieverklaring is mogelijk indien beide partijen dat wensen. Hiertoe stellen zij een schriftelijke verlenging op voor een nader te bepalen periode.

7. Mogelijke investering Indicatief houdt de Gemeente A rekening met een investering van 3-4 mio EURO. In een later stadium wordt de hoogte van de investering en de allocatie van de bandbreedte van de energieopbrengsten nader overeengekomen.

8. Kabeltracé Vanuit de positieve grondhouding wordt in coördinatie met gemeente Bergen de benodigde procedures voor het kabeltracé met de gemeente Venray doorlopen.

9. Forum en Rechtskeuze Eventuele geschillen voortvloeiende uit deze intentieverklaring en daaraan gerelateerde overeenkomsten zullen bij uitsluiting worden voorgelegd aan de bevoegde Nederlandse rechter en zijn onderworpen aan het Nederlands recht.

5

Aldus akkoord bevonden en in tweevoud ondertekend,

Namens de Gemeente xx

Wethouder xx

Plaats:

Datum:

Handtekening:

Logo gemeente xx

Namens de Gemeente Bergen (L)

Wethouder A. (Antoon) Splinter

Plaats:

Datum:

Handtekening:

6

7

Ruimtelijke ontwikkeling Raadhuisstraat 1 Postbus 500, 5800 AM Venray Telefoon (0478) 52 33 33

Telefax (0478) 52 32 22 Aan de leden van de Gemeenteraad E-mail [email protected] Internet www.venray.nl KvK-nummer 14132389

IBAN NL20 BNGH 028 5028 383 (belastingen) IBAN NL11 BNGH 028 5008 757 (algemeen) BIC BNGHNL2G

Datum 10 mei 2021 Behandeld door Arjen van Wijngaarden Ons kenmerk Datum uw brief Pagina 1 van 3 Uw kenmerk

Onderwerp ondertekening intentieverklaring Energielandgoed Wells Meer

Geachte raadsleden,

Graag willen wij u informeren over het voornemen van het college om in juni 2021 een intentieverklaring te ondertekenen met de gemeente Bergen over deelname in Energielandgoed Wells Meer. Deelname aan het Energielandgoed kan bijdragen aan de duurzame doelstellingen van de gemeente Venray.

Op 27 november 2020 is op uitnodiging van de gemeente Bergen een presentatie gegeven aan het college over het Energielandgoed Wells Meer. Bij deze presentatie is aangekondigd dat de gemeente Venray een uitnodiging tot deelname in het eigen vermogen zou ontvangen in de vorm van een intentieverklaring.

In voorbereiding op dit verzoek heeft u een raadsavond bijgewoond op 10 september 2020 over de rol van de gemeente in de energietransitie waarbij Wells Meer als casus is opgevoerd en besproken. Doel van deze bijeenkomst was de mogelijke rollen als gemeente in de energietransitie toe te lichten aan de gemeenteraad, onder andere in het licht van de ontwikkelingen bij Energielandgoed Wells Meer in Bergen waar Venray vroegtijdig bij is betrokken. In eerste instantie vanwege de noodzakelijke aansluiting op het onderstation Keizersveld in Venray voor het transport van de opgewekte energie naar de hoger gelegen netten én later met het aanbod om mede eigenaar te worden.

Inmiddels heeft de gemeente Bergen het verzoek gedaan om een intentieverklaring te tekenen voor deelname aan het Energielandgoed. Omdat er nog onzekerheden zijn in de businesscase is er een intentieverklaring door de gemeente Venray opgesteld. De intentieverklaring betekent niet dat Venray mede eigenaar wordt, maar legt het proces tot mogelijke toetreding vast. Hiermee wordt uitgesproken dat de gemeente welwillend is in de plannen maar pas een definitief oordeel kan vormen als er een concreet voorstel is waar de gemeenteraad een besluit over kan nemen.

Datum 10 mei 2021 Ons kenmerk Pagina 2 van 3

De onzekerheden die er nu nog zijn hebben betrekking op de subsidie die nog aangevraagd moet worden, de daadwerkelijke aansluiting op het station Keizersveld, de definitieve investering die gemoeid is met het project en de opbrengsten financieel en in duurzame opwek bij het operationeel worden van het project. Dit alles betekent dat het nog ca 2 jaar zal duren voor er een definitieve businesscase is en duidelijk is wat het Energielandgoed kan bijdragen aan de duurzame doelstellingen, waar de gemeenteraad een oordeel over kan vellen.

Beoordeling verzoek In eerste instantie is uitgezocht of deelname past in het door Venray opgestelde beleid met betrekking tot de energietransitie. In de Energiestrategie 2030 ‘Energie voor Groene Groei’ is specifiek benoemd dat naast energiebesparing, duurzame energie opwekking en efficiënt gebruik van fossiele brandstoffen op het eigen grondgebied, het mogelijk is het resterende gebruik aan fossiele brandstoffen te compenseren. Een mogelijke compensatiemaatregel is duurzame energieproductie buiten de gemeentegrenzen zoals het voorstel voor deelname behelst.

Daarnaast is onderzocht of er op dit moment beletsels zijn in wet- en regelgeving op dit gebied om de verklaring nu niet te tekenen. Een extern advies door bureau Rebel toont aan dat deze er nu niet zijn.

Ten slotte blijkt uit het rapport van Rebel Group ‘de rol van de gemeente in de energietransitie’ (2019) dat deelname aan een duurzaam energieproject past binnen de mogelijke rollen die een gemeente kan hebben in de energietransitie. Of het interessant is voor Venray en haar inwoners zullen we pas kunnen beoordelen op basis van het definitieve aanbod.

Kabeltracé Omdat Venray nauw betrokken is bij het proces van de fysieke aansluiting van het energie landgoed op station Keizersveld blijven wij in de tussentijd geïnformeerd over het verloop. Zo zal er voor het ondergrondse tracé over Venrays grondgebied een bestemmingsplan procedure gevolgd worden. Hierin zal de raad ook gekend worden. Daarnaast neemt wethouder Vervoort deel aan de stuurgroep Wells Meer en wordt via deze weg op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen.

Toelichting en vervolg Tijdens het sprekersplein op 1 juni zal een presentatie over het project Energielandgoed Wells Meer worden gegeven. Vervolgens zal de gemeenteraad op de hoogte worden gehouden over de ontwikkelingen en als de businesscase en duurzaam aanbod meer vorm begint te krijgen. Het voorstel om feitelijk deel te nemen aan het Energielandgoed wordt te zijner tijd voorgelegd aan de gemeenteraad.

Datum 10 mei 2021 Ons kenmerk Pagina 3 van 3

Hopende u hiermee voldoende geïnformeerd te hebben.

Hoogachtend,

Het college van burgemeester en wethouders,

, burgemeester , secretaris

Bijlage: Concept Intentieverklaring Venray-Bergen

Meer informatie over het Energielandgoed is te vinden op: https://www.energielandgoedwellsmeer.nl/

Ondernemen in duurzaamheid

Wettelijk kader vanuit gemeentelijk perspectief

Ondernemen in duurzaamheid

Wettelijk kader vanuit gemeentelijk perspectief

Auteur(s): Jan-Coen van Elburg

In opdracht van: Gemeente Venray

Plaats, datum: Rotterdam, 31 maart 2021

Status: Definitief

Rebel Energy, Water & Climate Wijnhaven 23 3011 WH Rotterdam Nederland +31 10 275 59 95

[email protected] www.rebelgroup.com

Ondernemen in duurzaamheid | Status: Definitief 3/10

Inhoudsopgave

1. Energietransitie gemeentelijk perspectief 4 1.1 Context 4 1.2 Deze rapportage 4 2. Belangrijke wettelijke kaders 4 2.1 Publiekrechtelijke kaders 4 2.2 Staatssteun en mededinging 6 2.3 Financiele regelgeving en privaatrechtelijke kaders 7 3. Handelingsperspectief en juridische randvoorwaarden 8

Ondernemen in duurzaamheid | Status: Definitief 4/10

1. Energietransitie vanuit gemeentelijk perspectief

1.1 Context De tijd dat de energievoorziening bestaat uit grootschalige centraal georkestreerde voorzieningen ligt ver achter ons. Energievoorziening is het afgelopen jaar kleinschaliger en decentraler geworden. De uitdaging van verduurzaming wordt niet in de laatste plaats neergelegd bij de gemeente: neem bijvoorbeeld energiebesparing bij gebouwen, lokale duurzame opwek, aardgasvrije wijken. De gemeente is de spil waar veel om draait.

1.2 Deze rapportage Deze korte rapportage biedt een overzicht van de juridische kaders waarmee gemeenten, in het spoor van de energietransitie, steeds meer geconfronteerd worden. Dat zijn bestaande algemene regels die met de kennis van nu belangrijke informatie omvatten voor de aanvliegroute van de energietransitie. Dat zijn regels speciaal gemaakt voor de energiemarkt, die nu ook relevant zijn geworden voor gemeenten . Dat zijn ten slotte ook regels in wording, want met de energietransitie wordt veelvuldig gesleuteld aan de wet- en regelgeving in dit domein.

De mate waarin een gemeente daadwerkelijk te maken heeft met de betreffende regels heeft vooral te maken met de eigen kenmerken (landelijk, grote stad, wel/geen industrie, wel/geen warmtenet) en de wijze waarop het zelf invulling wenst te geven aan duurzame doelstellingen (zeer actief tot afwachtend/aan de markt laten).

Dit korte rapport pretendeert niet volledig te zijn. Slechts de aspecten die veelvuldig relevant zijn in relatie tot de energietransitie worden uit het wettelijk kader gelicht. Het rapport moet in dat verband worden gezien als een checklist van zaken. Projectafhankelijk is verdieping nodig.

2. Belangrijke wettelijke kaders

2.1 Publiekrechtelijke kaders

Gemeentewet (Gw)

In het kader van de ambitie om de energietransitie te versnellen komt het nog wel eens voor dat een gemeente wil overgaan tot oprichting van of deelname in een privaatrechtelijk rechtspersoon. Bijvoorbeeld een fonds om de energietransitie te versnellen of een warmtebedrijf of een ontwikkelbedrijf voor duurzame proposities.. In dit verband is artikel 160 lid 2 GW van belang wat stelt dat er een openbaar belang aan de orde moet zijn en de gemeenteraad in de gelegenheid moet worden gesteld om wensen en bedenkingen te uiten.

Algemene wet bestuursrecht (Awb) De Algemene wet bestuursrecht is onder meer van belang als grondslag voor subsidieverstrekking. Specifiek in relatie tot de energietransitie wordt in lokaal en regionaal verband ook nog wel eens

Ondernemen in duurzaamheid | Status: Definitief 5/10

gekozen voor (revolverende) fondsen om deze aan te wakkeren/te versnellen. In dat kader is de Awb een punt van aandacht omdat geborgd moet worden dat de verstrekte fondsen (onder meer) voldoende specifiek zijn zodat zij niet worden beschouwd als subsidies in de zin van de Awb (waardoor ook andere bedrijven en instellingen hierop een beroep zouden kunnen doen). Hier wordt door verschillende lagere overheden overigens verschillend mee om gegaan.

Wet openbaarheid van bestuur (Wob)

Specifiek als het gaat om investeringen en het delen van bedrijfsinformatie geldt voor de gemeente ten alle tijden dat zij moet verifiëren of zij de vertrouwelijkheid kan borgen. In het geval van een Wob- verzoek kan (bedrijfs)gevoelige informatie worden gelakt uit de betreffende documenten. Om echter de werklast van een Wob-verzoek te verminderen dient potentieel interessante informatie goed te worden gearchiveerd door medewerkers. Ook is het belangrijk om persoonlijke meningen duidelijk als zodanig te benoemen.

Omgevingswet (OW) Zoals juristen werkzaam in het publieke domein bekend zal de Omgevingswet vanaf 1 januari 2022 het centrale instrument worden voor ruimtelijke ordening en gerelateerde vergunningverlening. Aangezien veel opwekprojecten impact hebben op ruimtegebruik en vaak vergunning(en) behoeven (zon weide, wind) dient deze wet volledigheidshalve in ieder geval te worden genoemd. Speciaal aandachtspunt is de ‘pettenproblematiek’ waarmee een gemeente te maken heeft indien zij mede initiatiefnemer is van een project, bijvoorbeeld zon PV of wind. Hoewel niet uniek (infrastructuur, utiliteit) dient een gemeente in gedachten te houden dat verschillende petten (ontwikkelaar, vergunningverlening) tot extra zorgvuldigheid dwingen.

Wet milieubeheer (Wmb)

Op basis van de Wmb worden milieuvergunningen toegekend aan ondernemingen/instellingen, waarin diverse milieugerelateerde thema’s worden geregeld per instelling. Voor specifiek de energietransitie zijn XX onderwerpen van de Wmb van belang voor gemeenten: 1) XX, 2) de energiebesparingsplicht en informatieplicht. De Energiebesparingsplicht verplicht instellingen (met gasverbruik >25000 m3 en/of elektriciteitsverbruik van >50.000 kWh) om investeringen in energiebesparing met een terugverdientijd van 5 jaar of minder te nemen. Deze maatregelen zijn sectoraal vastgesteld met behulp van Erkende Maatregellijsten (EML) en worden gehandhaafd door Omgevingsdiensten. Instellingen zijn volgens de Informatieplicht ook verplicht om hierover te rapporteren aan de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO).

In ontwikkeling Energiewet, warmtewet

In zijn brief van 14 december 2020 heeft Minister Wiebes de belangrijkste wijzigingen van het in te dienen wetsvoorstel Wet Collectieve warmtevoorziening (ook wel: de Warmtewet 2) gepresenteerd. Het wetsvoorstel Warmtewet 2, wanneer doorgevoerd, bepaalt de regels voor warmtebedrijven en is bijzonder relevant voor gemeenten waarin warmtenetten aanwezig zijn dan wel waar deze overwogen

Ondernemen in duurzaamheid | Status: Definitief 6/10

worden. De wijze waarop de gemeente haar rol kan en mag invullen is een prominent onderdeel van het wetsvoorstel. Het wetsvoorstel Energiewet beoogt de huidige Gaswet en Elektriciteitswet 1998 te vervangen en een modern en geactualiseerd ordeningskader te bieden dat (1) de energietransitie ondersteunt en stimuleert en tegelijkertijd (2) bijdraagt aan het doel van een schone energievoorziening die veilig, betrouwbaar, betaalbaar en ruimtelijk inpasbaar is. Het wetsvoorstel is met name van belang voor leveranciers. Dat wil zeggen dat de directe relevantie voor de gemeente beperkt is, tenzij ze zelf overgaat tot de oprichting van een gemeentelijk energiebedrijf.

2.2 Staatssteun en mededinging

Staatssteun, vrijstellingen, de-minimis, staatssteunmelding Om verstoring op de Europese markt te voorkomen heeft de Europese Commissie wettelijke kaders opgesteld omtrent staatssteun, waarmee overheden alert worden gehouden in hun (financiële) steun aan ondernemingen. Staatssteun vindt plaats als een overheid een onderneming (financieel) steunt, waardoor de onderneming voordeel ondervindt op de markt. Het is voor overheden daarom belangrijk om bij financiële steun aan ondernemingen een staatssteuntoets te doen. In de energietransitie is staatssteun namelijk nog vaak noodzakelijk om maatschappelijk wenselijke innovaties te versnellen, zodat zij uiteindelijk concurrerend kunnen worden op de markt. Als staatssteun aan de orde is bestaan er diverse middelen om dit toch mogelijk te maken: 1) Als de staatssteun minder dan €100.000 per onderneming betreft kan de de-minimisverordening worden gebruikt om dit juridisch te verantwoorden.

2) Er bestaan algemene vrijstellingsgronden, zoals herstel na een natuurramp of ontwikkeling van achtergestelde gebieden (de algemene groepsvrijstellingsverordening; AGVV). 3) Daarnaast heeft de Europese Commissie een staatssteunkader voor milieu- en energie (MESK) opgesteld; hiervan moet een korte melding worden gedaan in Europa. 4) Als 1-3 geen optie zijn zal de staatssteun met een apart aanmeldingstraject moeten worden geregeld in Europa. Dit betreft bijvoorbeeld grootschalige en innovatieve projecten die veel toetsing vragen, waardoor dit traject vaak lang duurt.

Wet Markt en Overheid

Overheden concurreren met bedrijfsmatige dienstverlening. De Wet Markt en Overheid bevat gedragsregels (doorberekening kosten, bevoordelingsverbod, gebruik data, functiescheiding publieke taken) voor gevallen waar dit aan de orde is. Indien marktpartijen in de energietransitie bijvoorbeeld menen dat de overheid diensten verleend die zij ook verleend (bijvoorbeeld zon PV projecten realiseren) dan kunnen zij met een beroep op deze regels in het geweer komen.

Aanbestedingswet

Ondernemen in duurzaamheid | Status: Definitief 7/10

De aanbestedingswet is voor de gemeente genoegzaam bekend. Specifiek voor de energietransitie geldt dat er aandachtspunten kunnen zijn wanneer bestaande partijen een positie hebben waardoor men projectmatig gehouden is met de betreffende partij tot afspraken te komen. Denk aan een bestaand warmtenet of partijen met grondposities voor zon en wind. In combinatie met publiek opdrachtgeverschap (bijvoorbeeld publieke investering in warmtenetwerk) is het lastig hier en level playing field te creëren.

2.3 Financiële regelgeving en privaatrechtelijke kaders

Wet Financiering Decentrale Overheden (Wet FIDO)

De Wet FIDO kadert de financiële armslag van een gemeente in. Regels worden gesteld zowel aan de onderbouwing van uitgaven (uitoefening publieke taak, artikel 2) als de dekking (artikel 3, 4). In de praktijk komt regelmatig voor dat decentrale overheden moeten afwegen hoe om te gaan met een projectspecifieke garantie om een duurzaam project mogelijk te maken dan wel hoe om te gaan met de dekking van een duurzaamheidsfonds.

Wet Financieel Toezicht (WFT) De Wet op het financieel toezicht regelt het toezicht op financiële instellingen in Nederland. Normaal gesproken staat dit zeer omvangrijke pakket aan wet- en regelgeving veraf van de gemeente. Echter, indien de gemeente zich inlaat met bijvoorbeeld een eigenstandige rol voor crowdfunding van duurzame projecten dan kan ze daarmee in aanraking komen. Concreet kan een bepaalde activiteit vergunningplichtig zijn dan wel kan er een door AFM goedgekeurd prospectus nodig zijn. Denk hierbij bijvoorbeeld aan participatiemogelijkheden rondom windparken.

BW (Burgerlijk Wetboek)

Van belang indien een gemeente in het kader van haar ambities een privaatrechtelijk rechtspersoon opricht of hierin deelneemt. Denk bijvoorbeeld aan een warmtebedrijf waarvan een gemeente geheel of ten dele eigenaar is of een participatie in een netbeheerder. Grotere gemeenten hebben over het algemeen een deelnemingenbeleid waarin afwegingen ex ante worden uitgeschreven. Een bijzonder aandachtspunt betreft de personele invulling van de organen van de rechtspersoon (RvC, RvT). Hierin komt concreet tot uitdrukking welke afstand/nabijheid wordt gekozen ten opzichte van het bestuur. De concrete inrichting kan ook gevolgen hebben voor ‘het aanbestedingsdossier’ bij vraagstukken rond aanbesteding en inbesteding. Dat laatste is denkbaar bij privaatrechtelijke rechtspersonen als de invloed van de betreffende overheid (kort door de bocht) voldoende bepalend is

Ondernemen in duurzaamheid | Status: Definitief 8/10

3. Handelingsperspectief en juridische randvoorwaarden

Uiteraard is het juridisch kader pas relevant als er een concreet handelingsperspectief voor ligt. Alleen dan is het ook zinvol om te kijken welke randvoorwaarden in acht moeten worden genomen. Hoewel het juridisch kader niet onbelangrijk is, is het toch vooreerst zaak om vanuit het perspectief van de gemeente te preciseren wat men exact wil doen met welk doel. Een eerder adviestraject (de rol van de gemeente in de energietransitie, rebel, 2019) heeft de respectievelijke denkbare rollen van de gemeente uiteen gezet.

In een klassieke ‘faciliterende’ rol zal de gemeente niet snel tegen onverwachte juridische kaders aanlopen. Dat wil niet zeggen dat er geen wettelijke kaders (gemeentewet, AWB) zijn, maar dat deze niet wezenlijk anders zijn dan hetgeen de gemeente gewend is. Een uitzondering daarop is wel warmte omdat dit een sector is waar de gemeente, zeker in het licht van de nieuwe warmtewet, altijd een belangrijke rol zal spelen. Bij een stimulerende rol zijn met name de kaders voor staatssteun en mededinging van belang. Is er geen sprake van onrechtmatige steun of anderszins onterechte bevoordeling van een marktpartij (bijvoorbeeld bij aanbesteding)? Daarbij moet aangetekend worden dat er voor steun tot 15 miljoen euro vrijstellingen zijn voor het verlenen van steun aan bijvoorbeeld energietransitieprojecten. Echter dit moet wel geregeld worden (kennisgeving onder de AGVV). Voor een samenwerkende rol is het a priori lastig te duiden wat de relevante kaders omvatten. Dat hangt nogal af van de aard van de samenwerking. Te denken valt bijvoorbeeld aan een samenwerking met een woningcorporatie ten aanzien van verduurzaming van (huur-) woningen. Over het algemeen ligt een dergelijke samenwerking goed in het verlengde van de rol van de gemeente en zijn hier weinig obstakels voor. Een samenwerking met een private partij voor bijvoorbeeld een wind of zonontwikkeling zal typisch wel sneller tegen randvoorwaarden aanlopen o.b.v. aanbesteding, elektriciteitswet, staatssteun etc. Dat wil overigens zeker niet zeggen dat dit niet mogelijk is, er dient alleen meer rekening te worden gehouden met juridische kaders.

Een (mede-) eigenaarsrol tenslotte dient zeker rekening te houden met een aantal juridische kaders. Tenzij deze rol kan worden gekwalificeerd als ‘dienst van algemeen economische belang’ (zal over het algemeen niet het geval zijn) moet rekening worden gehouden met in het bijzonder de wet markt en overheid en kaders voor staatssteun (betreft het wel/geen marktconforme transactie?). Indien de deelneming wordt vorm gegeven via een rechtspersoon, dient de oprichting op basis van de gemeentewet te worden voorgelegd aan de gemeenteraad. De wet FIDO kan relevant zijn in verband met het risico wat wordt gelopen.

Of de eigenaarsrol binnen of buiten het grondgebied van de gemeente wordt opgezocht (project Wellsmeer) is niet relevant bezien vanuit de juridische kaders. Dit is een beleidsmatige afweging (hoe halen we onze doelstellingen)? Dat wil concreet zeggen dat er vanuit juridisch perspectief geen bezwaar is tussen het afwegen van deelname in projecten binnen of buiten de gemeentegrenzen. Wel zou een investering op grote (fysieke) afstand, een discussie kunnen oproepen of dit wel in het logische verlengde ligt van de rol van een gemeente (denk aan deelname aan windpark op zee). Voor Wellsmeer is dit niet aan de orde. Een project binnen de eigen gemeentegrenzen dan wel een gezamenlijk project (met andere gemeenten) net buiten de gemeentegrenzen is geen juridische afweging maar een afweging op basis van efficiency (beste investering) en effectiviteit (bijdrage doel 2030).

Ondernemen in duurzaamheid | Status: Definitief 9/10

Ondernemen in duurzaamheid | Status: Definitief 10/10

Wijnhaven 23 3011 WH Rotterdam Nederland +31 10 275 59 95 [email protected] www.rebelgroup.com