ISSN: 2538-4384; Geographical Researches. 2020;35(3):205-213. DOI: 10.29252/geores.35.3.205

Carrying Capacity of Nature-Tourism in Ashooradeh Island in Miankaleh Biosphere Reserve,

A R T I C L E I N F O A B S T R A C T Aims & Backgrounds Considering ecological sensitivity of Biosphere Reserves (BR) and their Article Type educational and aesthetic values and popularity for nature-tourism, the assessment of carrying capacity Original Research present study was to assess the CC of nature-tourism in Ashooradeh Island (east of Miankeleh BR) in the (CC) is important issue in tourism management and control of visitors flow in such areas. The aim of the Authors north of Iran. Behzadnia M.1 MSc, Methodology Dorbeiki M.*2 PhD 456 ha of the total tourism zones in Ashooradeh as useful and usable areas for visitors. IUCN formulas Using official maps of the region and extensive field surveys, 346 ha were selected out of were used to calculate Physical (PCC), Real (RCC), and Effective (ECC) carrying capacity which determined by ecological, social and managerial characteristics of the region. In addition, 12 limiting factors were applied for better and effective calculations (including climate conditions, tourism infrastructure, ecological characteristics, and social issues). Findings For 346 ha of extensive and intensive tourism zones of Ashooradeh, the PCC, RCC, and ECC were 536000, 42529, and 6778 visitors per day, respectively. It is obvious that ECC was less than the How to cite this article others (about 16% of RCC) and presents the real number of visitors. Behzadnia M, Dorbeiki M. Carrying Conclusion Ashooradeh Island has suitable potential for nature-tourism, but considering its current Capacity of Nature-Tourism in Asho- management conditions, it is suggested that less nature tourists visit the region. oradeh Island in Miankaleh Biosph- ere Reserve, Iran. Geographical Re- Keywords Carrying Capacity; Nature-Tourism; Ahooradeh Island; Biosphere Reserve; Miankaleh searches. 2020;35(3):205-213.

C I T A T I O N L I N K S

[Behzadnia M, et al; 2016] Nature tourism in biosphere reserves ...; [Brown K, et al; 1997] Environmental carrying capacity and ...; [Bruner AG, et al; 2001] Effectiveness of parks in protecting ...; [Ceballos- Lascurian H; 1996] Tourism, ecotourism and protected ...; [Chenciner R, Magomedkhanov M; 1992] Persian exports to Russia from ...; [Dorbeiki M, et al; 2013] Nature tourism management ...; [Duarte P, et al; 2003] Mathematical modeling to assess the carrying ...; [Elahi Choren MA, et al; 2019] Estimation of 1 Department of Environment, Ba- physical, real and ...; [Farhoodi R, Shoorcheh M; 2004] Calculating tourism carrying capacity ...; [Heydari haran Higher Education Institute, T, et al; 2013] Quantitative estimation of tourism carrying ...; [Hoseinzadeh SR, Erfanian A; 2015] , Iran 2Department of Environmental Determining the carrying capacity ...; [Jafari HR, et al; 2007] Locating buffer zone by analyzing ...; [Jahani Science and Engineering, Qaem- A, et al; 2018] The estimated carrying capacity of tourism in ...; [Jomepour M, Namayandeh A; 2012] shahr Branch, Islamic Azad Uni- Assessing ecotourism potential and ...; [Leung YF, et al; 2018] Tourism and visitor management ...; [Lobo versity, Qaemshahr, Iran HAS, et al; 2013] Projection of tourism scenarios ...; [Mahdi A, et al; 2020] Presentation of a model of site ...; [Martire S, et al; 2015] Carrying capacity assessment of ...; [Masoodi M, et al; 2001] Application of multi-criteria evaluation ...; [Moharamnejad N, Dorbeiki M; 2007] Ecotourism Management in Jahannama ...; [Moharramnejad N, et al; 2017] Application of A’WOT method in strategic ...; [Moradi A, *Correspondence et al; 2019] Determine the carrying capacity of ...; [Movahedi S, et al; 2013] Address: Qaemshahr Branch of Is- of ...; [Nahrli D, Rezaei S; 2002] Assessment and introduction of ...; [Newsome D, et al; 2012] The nature Identification and calculation lamic Azad University, Kilometer 7 and management of ...; [Ohadi S, Dorbeiki M; 2011] Environmental impacts of tourism ...; [Parvaresh H, of Nezami Road, Qaemshahr, Iran. et al; 2013] Estimating the physical, real and permissible ...; [Rezaei P, Ghahramani N; 2015] Evaluating Postal Code: 4765161964. Phone: +98 (17) 32323897 carrying capacity in ...; [Sadeghi Chahardeh S, et al; 2015] Estimation of nature tourism carrying ...; Fax: - [Saveriades A; 2000] Establishing the social tourism carrying ...; [Sayan MS, Atik M; 2011] Recreation [email protected] Carrying Capacity Estimates ...; [Shayesteh K, et al; 2011] Recreational optimized management ...; [Sheikh A, et al; 2014] Estimating recreational carrying ...; [Spenceley A, Snyman S; 2017] Protected Article History area tourism: progress, innovation ...; [The Ramsar Convention on Wetlands; 2020] The list of wetlands Received: June 21, 2020 of international ...; [ M, et al; 2013] Tourism carrying capacity assessment ...; [UNESCO; 2020] Accepted: July 24, 2020 Biosphere reserves ...; [Watson JEM, et al; 2014] The performance and potential of ... ePublished:October 01, 2020 Tirafkan

Copyright© 2020, the Authors | Publishing Rights, ASPI. This open-access article is published under the terms of the Creative Commons Attri- bution-NonCommercial 4.0 International License which permits Share (copy and redistribute the material in any medium or format) and Adapt (remix, transform, and build upon the material) under the Attribution-NonCommercial terms. 206 مهرناز بهزادنیا و مزدک دربیکی ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ظرفیت برد طبیعتگردی جزیره آشوراده در در همه انواع مناطق حفاظتشده دنیا، بهویژه طبقهبندی اتحادیه جهانی حفاظت، موضوعی رایج و جزو جداییناپذیر مدیریت آنها به ذخیرهگاه زیستکره میانکاله شمار میرود، از این رو فعالیتهای مشخصی از گردشگری در ای ن گونه مناطق پذیرفته شده است [Dorbeiki et al., 2013]. مهرناز بهزادنیا MSc دستههای گوناگون مناطق حفاظتشده بهدلیل ویژگیهای یگانه گروه محیط زیست، موسسه آموزش عالی غیرانتفاعی-غیردولتی بهاران، گرگان، خود مانند دستنخوردگی، دیدن حیات وحش، چشماندازهای زیبا و ایران * دهها عامل دیگر، از پسندیدگی ویژهای در میان گردشگران برخوردارند مزدک دربیکی PhD [Moharamnejad & Dorbeiki, 2007] گروه علوم و مهندسی محیط زیست، واحد قائمشهر، دانشگاه آزاد اسالمی، ، بهطوریکه تقاضای قائمشهر، ایران گردشگری آنها پس از جنگ جهانی دوم به شکلی قابل توجه فزونی یافت که بهدلیل افزایش رفاه و آسانی بازدیدها و نیز کاهش هزینه چکیده رفت و آمد به این مناطق بود [Spenceley & Snyman, 2017]. اهداف و زمينهها: با توجه به حساسیت بومشناختی ذخیرهگاههای زیستکره که از دیدگاه تاریخی، همکاری جهانی در مناطق حفاظتشده مانند با داشتن ارزشهای زیباشناختی و آموزشی از تقاضای فراوان گردشگری برخوردار هستند، برآورد ظرفیت ب رد تفرجگاهی اهمیت دارد. هدف این پژوهش، برآورد کنوانسیونهای میراث جهانی، رامسر ، حفاظت از تنوع زیستی، شبکه ظرفیت برد طبیعتگردی در جزیره مهم آشوراده در شرقیترین نقطه ذخیرهگاه بینالمللی ذخیرهگاههای زیستکره و مناطق کلیدی تنوع زیستی از زیستکره میانکاله بود. دهه 1970 میالدی شکل گرفت. همه این مناطق، جدا از روششناسی: با بازدیدهای میدانی گسترده و بررسی نقشههای منطقه، از 456 استانداردهای حفاظتی، با گردشگری نیز در پیوند هستند Leung] هکتار از کل پهنه گردشگری مصوب آشوراده در طرح جامع مدیریت منطقه، et al., 2018] 346 که از این میان، ذخیرهگاههای زیستکره از ارزش هکتار بهعنوان پهنه قابل استفاده برای بازدیدکنندگان گزینش شد. در گام بعد و با بهکارگیری فرمولهای معتبر اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت، سه گونه چشمگیری برخوردارند. ظرفیت برد فیزیکی، واقعی و موثر برآورد شد. این ظرفیت با توجه به ویژگیهای ذخیرهگاههای زیستکره بهعنوان گونهای از مناطق حفاظتشده، حساس بومشناختی، اجتماعی و مدیریتی منطقه و نیز درنظر گرفتن 12 عامل اکوسیستمهای خشکی، دریایی و ساحلی را در بر دارند. هر محدودکننده )شامل شرایط اقلیمی، زیرساختهای گردشگری، ویژگیهای ذخیرهگاه، راه حلهای سازگار با حفاظت از تنوع زیستی همراه با بومشناختی و مسایل اجتماعی ( تعیین شد. بهرهبرداری پایدار از آن را ترویج میکند و "مکانهای پشتیبان علم یافتهها: رویهمرفته و بهشکل روزانه، ظرفیت برد فیزیکی، واقعی و موثر در همه 346 هکتار پهنه مفید گردشگری متمرکز و گسترده جزیره آشوراده، به ترتیب برای پایداری" هستند؛ یعنی مکانهایی ویژه برای آزمودن 536000، 42529 و 6778 نفر بود. به شکل مشخص، ظرفیت برد موثر از دیگر رویکردهای بینرشتهای در شناخت و مدیریت تغییرات و کنش و عددها کمتر )نزدیک به 16% برد واقعی( و قابل استناد و اجرا بود. واکنش بین سامانههای بومشناختی و اجتماعی، مانند پیشگیری نتیجهگیری: جزیره آشوراده توان مناسبی برای پذیرش طبیعتگردان دارد، ولی با از تعارض و مدیریت تنوع زیستی. معرفی ذخیرهگاههای زیستکره توجه به ویژگیهای مدیریت کنونی، پیشنهاد میشود شمار بسیار کمتری از با دولتهاست و بهعنوان یک سایت جهانی شناخته میشوند، ولی طبیعتگردان در سرزمین باشند. کلید واژ ه ها: ظرفیت ب رد، طبیعتگردی، آشوراده، ذخیرهگاه زیستکره، میانکاله همچنان زیر نظر حاکمیت همان دولت میمانند. هماکنون 701 ذخیرهگاه زیستکره در 124 کشور جهان )از جمله 21 سایت فرامرزی( تاريخ دريافت: 01/04/1399 وجود دارد [UNESCO, 2020] که بخشی از شبکه جهانی به شمار تاريخ پذيرش: 1399/05/02 میروند و مانند میراثهای جهانی، یونسکو بر آنها نظارت دارد. *نويسنده مسئول: [email protected] گردشگر ی پایدار نقش باارزشی در برآوردن کارکردهای ذخیرهگاه بازی میکند و در چند گونه از این سایتها، رویکردهای آزمایششده مقدمه توسعه گردشگری، بخشی از توجه و تمرکز مدیریتی است Leung] بنابر تعریف اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN)، منطقه [et al., 2018. آشکار است که با توجه به بودن گردشگران در این حفاظتشده یک فضای جغرافیایی بهوضوح تعریفشده، به رسمیت مناطق، بازدیدشان میتواند پیامدهای منفی داشته باشد و در واقع شناختهشده، اختصاصی و مدیریتشده از راه قانونی یا دیگر ابزارهای نیز دارد ، ولی بسیاری از آنها را میتوان بهشکل مناسب، مدیریت كرد کارآمد برای دستیابی به حفاظت بلندمدت از طبیعت همراه با و كاهش داد [Moharamnejad et al., 2017]. نیاز مدیریت خدمات زیستبومی و ارزشهای فرهنگی همراه با آن است گردشگری در هر منطقه حفاظتشده، تدوین برنامه مدیریتی درخور [Leung et al., 2018]. بهطور کلی، این گونه مناطق، سازوکار ویژگیهای محیطزیستی، اقتصادی و اجتماعی آن است که کمک کلیدی برای حفاظت از تنوع زیستی به شمار میروند و از سوی میکند پیامدهای مثبت گردشگری، افزایش و منفیها کاهش یابد. دیگر، فرصتهای بسیاری برای بر همکنش انسان و محیطزیست از از این رو، مدیران مقصدهای گردشگری بهویژه مناطق حفاظتشده راه تفرج و گردشگری فراهم میکنند ;Newsome et al., 2012] با درپیشگرفتن محدودیت برای شمار گردشگران کوشش میکنند [Watson et al., 2014. از آنجا که گردشگری و مفاهیم پایداری تا راه حل مناسب برای توسعه پایدار گردشگری فراهم آورند . اگرچه

فصلنامه تحقیقات جغرافیایی دوره 35، شماره 3، تابستان 1399 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ظرفیت ُبرد طبیع تگردی جزیره آشوراده در ذخیرهگاه زیستکره میانکاله 207 درباره عنوان پیشنهادی برای گونهای از این محدودیت یعنی "ظرفیت در بررسی ظرفیت برد گردشگری و توان نسبی آن & Nahrli] برد"، تفاوت دیدگاهی نیست ولی درباره تعریف، شیوه برآورد و [Rezaei, 2002 آشکار شد برآورد ظرفیت برای همه منابع کاربردیسازی آن، دیدگاههای ناهمگونی وجود دارد و از ای ن رو، تفرجگاهی ارزش آنها را نگاه میدارد و عامل کارآمدی در ارایه تجربه روشهای گوناگونی در این زمینه ارایه شده ,Sayan & Atik] تفرجی پذیرفتنی برای بازدیدکنندگان است. در برآورد ظرفیت برد [2011 که یکی از کاربر دیترینشان، فرمولهای اتحادیه جهانی گردشگری معبد آناهیتا [Farhoodi & Shourcheh, 2004]، حفاظت از طبیعت است [Ceballos-Lascurian, 1996] . یافتهها نشان داد که بازدیدها پایینتر از ظرفیت برد بوده و کاستی "ظرفیت برد" یا "تحمل"، پیشینهای بهنسبت دیرپا در مدیریت منابع در استانداردهای پایداری میتواند به ناپایداری بیشتر بیانجامد. طبیعی دارد و تعریفهای گوناگونی از آن وجود دارد، اما همه آنها برنامه مدیریت بهینه گردشگری بهعنوان ابزاری برای کاربرد مفهوم یک نقطه همسو به نام "تغییر در نشانه اثر" دارند. آنچه در این برآورد ظرفیت برد در مدیریت پایدار مناطق گردشگری Shayesteh et] اهمیت بیشتری دارد، سازگاری بین بیشینهسازی و بهینهسازی برای [al., 2011 ، طرح سهردهای را برای دستیابی به مدیریت پایدار رسیدن به حد قابل پذیرش در آستانه و شاخص اثر است Martire] پهنههای تفرجی پیشنهاد کرد. در ارزیابی ظرفیت برد گردشگری کویر [et al., 2015. در زمینه کلی، ظرفیت برد اکوسیستم بهعنوان سطح مرنجاب [Jomepour & Namayandeh, 2012]، آشکار شد یا حدی تعریف میشود که یک فرآیند یا متغیر محیطی در توان پذیرش گردشگر بیشتر از بازدیدها بود. برآورد ظرفیت برد کاربری اکوسیستم مشخص میتواند تغییر یابد بدون آن که ساختار و اردوزنی در پناهگاه حیات وحش میانکاله ,.Tirafkan et al] کارکرد اکوسیستم از مرز معینی فراتر رود [Duarte et al., 2003]. [2013 مشخص کرد که این اندازه، روزانه 8 نفر بود. در برآورد اما در گردشگری، این موضوع به بودن افراد برمیگردد. بنابر تعریف ظرفیت برد روزانه فیزیکی، واقعی و مجاز قایقرانی در تاالب سازمان جهانی گردشگری، ظرفیت برد شامل بیشترین شمار کسانی بینالمللی حرا [Parvaresh et al., 2013] آشکار شد که این است که میتوانند از یک مقصد گردشگری بازدید کنند بدون این که شمار به ترتیب 380، 166، و 41 قایق بود. ارزیابی ظرفیت برد مایه تخریب محیط فیزیکی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و نیز گردشگری یک منطقه حفاظتشده در چهارمحال و بختیاری کاهش غیرقابل برگشت کیفیت رضایت بازدیدکنندگان شوند [Sheikh et al., 2014] نشان داد که با توجه به توان مدیریت و [Saveriades, 2000]. ظرفیت برد برای همه محیطهای طبیعی زیرساخت، ساالنه تنها میتوان 10% ظرفیت برد واقعی )یعنی 1968 و غیرطبیعی، به حد مشخصی از بارگذاری یا سطح استفاده، ارزش نفر( را در پهنههای گردشگری اجرایی کرد. ارزیابی ظرفیت برد منطقه میدهد و گذر از این آستانه، تخریب و آسیبهایی در مقیاس گردشگری زنجانرود [Heydari et al., 2013] آشکار کرد هر گوناگون یا کاهش سطح رضایت کاربران را به دنبال دارد Brown] منطقه با توجه به اولویت گردشگری ویژه دارای ظرفیت گوناگونی [et al., 1997. در دهه 1970 میالدی، ظرفیت برد بهعنوان یك روش بود. یافتههای ارزیابی ظرفیت برد سبالن بر پایه توان نسبی برای مدیریت گردشگری در محیطهای حساس مطرح شد و دستآویز شناسایی پهنههای تفرجگاهی و اولویتهای توسعه گردشگری تشویق مدیران به کوشش برای حل مشكالت برآمده از استفادههای [Movahedi et al., 2013]، گویای آن بود که بیتوجهی به گردشگری بهوسیله اجرای محدودیت برای افراد و بر پایه سطح از آستانه تحمل محیطزیستی این منابع، پایداریشان را در کوتاهمدت پیشتعیینشده قرار گرفت كه از تحلیل بومشناختی، اجتماعی و با خطر جدی روبهرو میکند. در ارزیابی ظرفیت برد در شناسایی دیگر موارد به دست میآمد [Spenceley & Snyman, 2017]. کاربریهای مجموعههای گردشگری ,Rezaei & Ghahremani] این مفهوم به یکی از زمینههای ارزشمند در برنامهریزی فضایی [2015، ظرفیت برد موثر با توجه به سرانه استاندارد کاربری های تبدیل شده و بهعنوان ابزار برنامهریزی مناطق گردشگری، روشی گردشگر ی، 850 نفر برآورد شد. در تعیین ظرفیت برد گردشگری درکشدنی و پویاست که ممکن است نتیجه آن، دگرگون شود طبیعت در کوهستانهای گیالن ,.Sadeghi Chahardeh et al] [Lobo et al., 2013]. از این رو برآورد و ارزیابی ظرفیت برد در [2015، شمار فیزیکی، واقعی و موثر به ترتیب روزانه 40515، مناطقی همچون ذخیرهگاه زیستکره که برهمکنش بین انسان و 24286 و 1215 نفر برآورد شد. یافتههای تعیین ظرفیت برد محیطزیست هست، ارزش دوچندان مییابد. با این که ایران از گردشگری ساحلی جزیره کیش ,Hoseinzadeh & Erfanian] پیشگامان شکلگیری نخستین گروه از ذخیرهگاههای زیستکره [2015 ، نشان داد با درنظرگرفتن عوامل محدودکننده طبیعی ، جهان بود و مناطق ش سرشار از توان مناسب برای فعالیتهای انسانی و خطمشیهای قانونی، فشار و تراکم بسیاری در بخشهایی طبیعتگردی هستند، اما پژوهشهای اندکی در این باره به شکل از کرانه جزیره و بیش از ظرفیت تحمل محیط و گردشگران بوده ویژه انجام شده است [Behzadnia et al., 2016]. از سوی دیگر، است. در برآورد ظرفیت برد گردشگری پارک ملی و پناهگاه حیات این بحث و کاربرد آن در برنامهریزی تفرجی در ایران پیشینهای کمتر وحش قمیشلو [Jahani et al., 2018]، آشکار شد که ظرفیت از دو دهه دارد و بیشتر پژوهشگران درباره ظرفیت برد گردشگری به خدماتی منطقه بیش از ظرفیت برد مدیریت آن بود. در برآورد شکل عمومی در مناطق گوناگون پژوهش کردهاند که ارزشمندترین ظرفیت برد فیزیکی، واقعی و موثر گردشگری پارکهای نوشهر آنها به شکل زیر هستند: [Elahi Choren et al., 2019] روشن شد با توجه به اوج

Geographical Researches Volume 35, Issue 3, Summer 2020 208 مهرناز بهزادنیا و مزدک دربیکی ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ بازدیدها، ظرفیت مجتمعها و پارکها باید این ظرفیت را تحمل کند در گام پایانی، با بهکارگیری فرمولهای معتبر اتحادیه جهانی تا از افزایش فشار بر منابع و زیرساختها پیشگیری شود. در تعیین حفاظت از طبیعت که به شکل گسترده در راهنماهای عملیاتی ارایه ظرفیت برد گردشگری و تفرجی پهنههای طبیعی مشهد در راستای شده [Ceballos-Lascurian,1996]، سه گونه ظرفیت برد برنامهریزی شهری و پیراشهری پایدار [Moradi et al., 2019]، فیزیکی، واقعی و موثر برای هر کدام از پهنههای تفرج گسترده و یافتهها نشان میدهد منطقه توان شمار کاربران بسیاری برای تفرج متمرکز برآورد شد که بنیان این پژوهش را شکل داد . در دنباله، و ورزش دارد، اما باید اولویتهای محیطزیستی و ایمنی لحاظ روش برآورد هر یک از این ظرفیتها توضیح داده شده است : شوند. یافتههای مدل ارزیابی سایت و برنامهریزی اکوتوریسم در ظرفیت برد فیزیکی (PCC) : بیشترین شمار بازدیدکنندگان که در مناطق حفاظتشده شاهرود با رویکرد ظرفیت برد بومشناختی یک مکان و زمان معین میتوانند حضور فیزیکی داشته باشند [Mahdi et al., 2020] نشان داد در این مناطق ، ظرفیت برد محیطزیستی رعایت نشده و بیشتر از مرز تحمل آستانه بوده است. )فرمول 1( : در دو مورد طرحهای مطالعاتی مشاورهای در میانکاله و آشوراده نیز PCC= A×V/a×Rf

به شکل غیرمستقیم درباره ظرفیت برد برآوردهایی بود که جلوتر به اندازه A برابر است با گستره پهنه مناسب کاربری گردشگری و V/a آن پرداخته میشود [Masoodi et al., 2016]. یعنی فضای الزم برای هر بازدیدکننده تا بهآسانی جابهجا شود و با هدف این پژوهش، برآورد فنی و دقیق ظرفیت برد طبیعتگردی دیگر پدیدههای فیزیکی یا افراد تداخل نداشته باشد. این اندازه به جزیره آشوراده )بهعنوان بخشی از یک ذخیرهگاه زیستکره جهانی( شکل عادی و برای یک فرد معمولی، یک متر مربع است که در با روشهای پذیرفتهشده و استاندارد جهانی بود . فعالیتهای تفرجی گروهی و با توجه به موانع طبیعی، حساسیت منطقه یا نکات ایمنی، تغییرپذیر است. عامل Rf شمار بازدید روزانه روش شناسی از یک مکان است که با فرمول 2 برآورد میشود: این پژوهش توصیفی از نوع کاربردی با روش کتابخانهای و میدانی انجام شد. نخست، نقشههای طرح جامع مدیریت پناهگاه حیات )فرمول 2 ( 푆 مدتزمان قابل استفادهبودن محل وحش میانکاله )مصوب سازمان حفاظت محیطزیست( که در آن = Rf = T پهنههای گردشگری گسترده و متمرکز همه منطقه )از جمله جزیره میانگین طول زمان یک بازدید

آشوراده( مشخص شده، بررسی شد. بر این پایه، از نزدیک به 630 ظرفیت برد واقعی (RCC) : بیشترین شمار مجاز بازدیدکنندگان هکتار از کل مساحت آشوراده، 456 هکتار برای کاربری گردشگری تفرجگاه که با توجه به عوامل محدودکننده ویژه آن مکان و تاثیرشان در نظر گرفته شده است )به ترتیب 48 و 408 هکتار برای تفرج بر ظرفیت برد فیزیکی برآورد میشود. این عوامل با توجه به متمرکز و گسترده(. در گام بعد، با بازدیدهای میدانی گسترده و ویژگیهای بیوفیزیکی، بومشناختی، اجتماعی و مدیریتی بهدست رایزنی با کارشناسان آگاه، محیطبانان و مردم بومی و نیز لحاظ میآید )فرمول 3(: محدودیت جغرافیایی، مالکیت و اداری، گستره پهنه کاربری بازدیدکنندگان، گزینش و شناسایی شد. از 48 هکتار پهنه متمرکز، )فرمول 3 (

نزدیک به 10 هکتار به دیگر کاربریها اختصاص داشت )مانند RCC= PCC- cf1- cf2- ....cfx زیرساخت شیالتی، اردوگاه آموزش و پرورش، زمینهای بنیاد مسکن و اماکن تاریخی(. در نتیجه، مساحت نهایی پهنه متمرکز، 38 هکتار در اینجا عامل محدودکننده، Cf است که به درصد بیان میشود و بود. از 408 هکتار پهنه گسترده نیز 100 هکتار نیزار در شمال جزیره میتوان آن را به شکل زیر نیز نوشت: بود که از آن ، کم و عدد پایانی ، 308 هکتار برآورد شد . بدین ترتیب )فرمول 4 ( و رویهمرفته، پهنه کاربری گردشگری دردسترس جزیره 346 هکتار 100−cf1 100−cf2 100−cfx RCC= PCC× × × بود. در گام سوم، ویژگیهای حساس بومشناختی، اجتماعی و 100 100 100

مدیریتی منطقه و 12 عامل محدودکننده به شکل گروههای اقلیمی، عوامل محدودکننده هر منطقه میتواند به ویژگیهای آن بستگی زیرساخت گردشگری، بومشناختی و اجتماعی پیشنهاد شد. در این داشته باشد. برای نمونه، سیل در جایی میتواند عامل محدودکننده گام، تعداد و اندازه زیرساخت تفرجی مناطق، برپایه برآوردهای باشد در حالی که در جای دیگر ، تهدید نباشد. این عوامل به درصد همانند آن در نظر گرفته و لحاظ شد [Shayesteh et al., 2011]. بیان میشوند و بر پایه فرمول زیر بهدست میآیند )m اندازه برای نمونه، پژوهشها درباره کارآ یی نیروی حفاظتی در مناطق محدودکننده یک متغیر و M اندازه کل یک متغیر است(: حفاظتشده نشان میدهد کارآمدترین حفاظت و مدیریت هنگامی

رخ میدهد که شمار محیطبانان، 3 نفر در 100 کیلومتر باشد ، یعنی )فرمول 5 ( [Bruner et al., 2001] نزدیک به 4000 هکتار برای هر محیطبان . CF=m/M×100 فصلنامه تحقیقات جغرافیایی دوره 35، شماره 3، تابستان 1399 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ظرفیت ُبرد طبیع تگردی جزیره آشوراده در ذخیرهگاه زیستکره میانکاله 209 ظرفیت برد موثر (ECC): بیشترین شمار بازدیدکنندگان از یک مکان )فرمول 7( Imc−Amc FM= ×100 که مدیریت کنونی، توان اداره آن را به شکل پایدار دارد. توانمندی Imc مدیریتی دربردارنده شرایطی است که مدیریت منطقه برای رسیدن به اهداف و کارکردهای دلخواه خود نیاز دارد. در برآورد عددی این عامل IMC برابر است با شمار نیروی انسانی آرمانی )ایدهآل( برای توانمندی، متغیرهای فراوان مانند خطمشی و سیاستگزاری، مدیریت و AMC شمار نیروی انسانی کنونی است. قوانین و مقررات، زیرساختها و تجهیزات، نیروی انسانی و منابع منطقه مورد مطالعه مالی درگیرند. ظرفیت برد موثر هیچ گاه از ظرفیت برد واقعی فراتر خلیج گرگان و شبهجزیره میانکاله که جزیره آشوراده بخشی از آن به نمیرود و توانمندی مدیریتی میتواند مایه استفاده از یک پهنه تا شمار میرود، در مرزهای سیاسی استانهای مازندران و گلستان قرار حد ظرفیت برد واقعی و نه باالتر از آن شود. ظرفیت برد موثر و دارد که با داشتن به ترتیب 44/521 و 04/152 کیلومتر مربع منطقه ظرفیت تعدیل مدیریت (FM) به ترتیب از فرمولهای 6 و 7 برآورد تاالبی و خشکی، در نوع خود، منطقهای بینظیر است Jafari et] میشود: [al., 2007 و زیستگاه همیشگی و موسمی بسیاری از جانوران و گیاهان بهویژه گونههای پرندگان مهاجر و آبزیان ارزشمند به شمار )فرمول 6( میرود. از ای ن رو، برای حفاظت از این سرمایه باارزش، منطقه با 100−퐹푀 ECC= RCC× 100 عنوانهای ملی و جهانی مدیریت میشود )جدول 1(.

جدول 1( شکلهای مدیریت محیطزیست منطقه خلیج گرگان و شبهجزیره میانکاله [The Ramsar Convention on Wetlands, 2020] نام طبقه بندی سطح نهاد مرجع سال ثبت مساحت )هکتار( شبهجزیره میانکاله، خلیج گرگان و آببندان لپو زاغمرز تاالب بینالمللی جهانی کنوانسیون رامسر 1975 میالدی 100000 میانکاله ذخیرهگاه زیستکره جهانی یونسکو 1976 میالدی 68000 پناهگاه حیات وحش * ملی سازمان حفاظت محیطزیست 1354 خورشیدی 66933 *برابر با طبقه 4 اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت

جزیره آشوراده )بهعنوان تنها جزیره ایرانی دریای خزر( در شرقیترین آبگیر و تاالب جنگلی با پوشش درختچهای گز، تمشک و سازیل نقطه شبهجزیره میانکاله و در طول جغرافیایی 54 درجه، 2 دقیقه و همراه با زمینهای پست و گود است که زیستگاه مناسب بسیاری 7 ثانیه و عرض جغرافیایی 36 درجه، 53 دقیقه و 38 ثانیه در از گونههای باارزش جانوری همچون دراج، قرقاول، ماهی سفید و گستره بخش مرکزی بندر ترکمن در استان گلستان قرار دارد )شکل ماهیان خاویاری به شمار میرود . از نگرش تاریخی، آشوراده ارزش 1( و با مساحتی نزدیک به 630 هکتار، پستترین نقطه آن از سطح فراوان اقتصادی و نظامی داشت و روسیه تزاری سالها از اینجا دریای آزاد، منفی 26 متر و میانگین بارندگی ساالنه 9/405 میلیمتر مناسبات بازرگانی و سیاسی خود را با ایران و آسیای میانه تنظیم برآورد شده است. آشوراده، ِگردایهای از شنزار ساحلی، زمین باتالقی، میکرد [Chenciner & Magomedkhanov, 1992].

شکل 1( نقشه جزيره آشوراده و پيرامون آن Geographical Researches Volume 35, Issue 3, Summer 2020 210 مهرناز بهزادنیا و مزدک دربیکی ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ تا دو دهه گذشته، روستایی به همین نام نیز در جزیره بود که بهدلیل یافته ها نوسان آب دریا خالی شد و اکنون جمعیت چندانی ندارد. جاذبههای با توجه به فرمولهای پیشین و عواملی همچون مساحت پهنه طبیعی مانند چشماندازهای آبی و خشکی، پرندگان مهاجر و دیگر مناسب گردشگری، فضای هر بازدیدکننده، میانگین زمان استفاده، گونههای حیات وحش؛ جذابیت فرهنگی و تاریخی مانند فرهنگ و میانگین زمان هر بازدید و شمار بازدید روزانه، ظرفیت برد فیزیکی آیین قوم ترکمن، قلعه تاریخی روس یه؛ دسترسی ساده به منطقه برای هر کدام از پهنهها برآورد شد )جدول 2(. شهری و نیز زیرساختهای گردشگری همچون بازارها از مواردی است که از دیرباز گردشگران را به آشوراده میکشاند. از این رو این جدول 2( برآورد ظرفیت برد فیزیکی جزیره آشوراده برای پهنههای متمرکز، گسترده جزیره همواره یکی از کانونهای گردشگری و طبیعتگردی منطقهای و کل پهنه پهنه متغیرها کل دو استان همسایه گلستان و مازندران به شمار میرود و در طرحهای متمرکز گسترده باالدستی توسعه گردشگری هر دو استان دیده شده است. همین مساحت )متر مربع( 380000 3080000 3460000 موضوع نزدیک به دو دهه است که دستآویز سرمایهگذاری بخش فضای هر بازدیدکننده )نفر بر متر مربع( 25 /0 05 /0 - خصوصی و دولتی در آشوراده شده که با فراز و نشیبهای بسیاری میانگین زمان استفاده )ساعت( 24 10 - همراه بوده است و همچنان نیز دنبال میشود ,.Masoodi et al] میانگین زمان هر بازدید )ساعت( 10 5 - شمار بازدید روزانه 4 /2 2 - [2016. بودن گردشگران در این منطقه پیامدهای محیطزیستی ظرفیت برد فیزیکی )نفر در روز( 228000 308000 536000 چشمگیری بر اکوسیستم دارد که دربردارنده آلودگیها، تخریب منابع، دگرگونی در كاربری زمین و آسیب به حیاتوحش است که برای برآورد ظرفیت برد واقعی با توجه به ویژگیهای بومشناختی، بهویژه در موسم گردشگری )نوروز و تابستان( بیشتر به چشم اجتماعی و مدیریتی منطقه، 12 عامل محدودکننده ، شناسایی و میخورد [Ohadi & Dorbeiki, 2011] . اندازه آن تعیین شد )جدول 3 ( .

جدول 3( عوامل محدودکننده در جزیره آشوراده و اندازه آن (Cf) در هر پهنه برای برآورد ظرفیت برد واقعی اندازه برای هر پهنه )درصد( عوامل محدودکننده توضیح متمرکز گسترده اقلیمی روز بارانی بر پایه آمار هواشناسی ایستگاه بندر ترکمن، ساالنه 76 روز بارانی است. 82 /20 82 /20 روز یخبندان بر پایه آمار باال، ساالنه 6 روز یخبندان است. 64 /1 64 /1 روز آفتابی داغ بر پایه آمار باال، ساالنه 107 روز آفتابی با دمای C°30 یا بیشتر است. 31 /29 31 /29 زیرساخت گردشگری سرویس بهداشتی برای هر پهنه باید 16 چشمه سرویس بهداشتی وجود داشته باشد. 5 /12 0 برای هر نفر در فعالیتهای عمومی گردشگری باید 10 تا 30 لیتر و برای اقامتگاه 145 تا 175 منابع آب شرب 87 /87 18 /18 لیتر آب باید دردسترس باشد. زبالهدان برای هر پهنه باید 52 زبالهدان وجود داشته باشد 0 0 بوم شناختی برای تامین امنیت زادآوری گونه بومی قرقاول در بهار، باید 4 هفته در 3 ماه نخست سال، زادآوری گونه قرقاول 33 /8 33 /8 محدودیت ورود گردشگر به منطقه در نظر گرفته شود. برای تامین امنیت زیستی پرندگان مهاجر در پاییز و زمستان، باید 2 ماه ممنوعیت ورود در شرایط زیستی پرندگان مهاجر 50 50 نظر گرفته شود، با این شرط که روزهای ممنوعیت در بازه 4ماهه پخش شود . برای کاهش فشار طبیعتگردی بر جمعیت حیات وحش باید یک ماه از سال ممنوعیت ورود شرایط زیستی حیات وحش 21 /8 21 /8 باشد، به شرطی که روزهای ممنوعیت در سال پراکنده شود . برای کاهش فشار انسانی و بازسازی طبیعت، باید 2 ماه از سال ممنوعیت ورود به منطقه بازسازی و احیای بومشناختی 43 /16 43 /16 باشد، به شرطی که روزهای ممنوعیت در سال پخش شود . اجتماعی برای کاهش فشار بر جامعه بومی و بهبود پذیرش اجتماعی طبیعتگردی، باید یک ماه از پذیرش اجتماعی 21 /8 21 /8 سال ممنوعیت ورود باشد، به شرطی که روزهای ممنوعیت در سال پخش شود . برای کاهش فشار بر شرایط زیرساختی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و امنیتی )پدافند امنیت و پدافند غیرعامل 21 /8 21 /8 غیرعامل(، باید یک ماه سال ورود ممنوع باشد، به شرط ی که روزهای آن در سال پخش شود.

با توجه به موارد پیشین، ظرفیت برد واقعی برای پهنه متمرکز 3723 42529 نفر در روز برآورد شد . نفر در روز، برای پهنه گسترده 38806 نفر در روز و بهصورت کلی در برآورد ظرفیت برد موثر، عامل نیروی انسانی حفاظتی و خدماتی

فصلنامه تحقیقات جغرافیایی دوره 35، شماره 3، تابستان 1399 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ظرفیت ُبرد طبیع تگردی جزیره آشوراده در ذخیرهگاه زیستکره میانکاله 211 در مدیریت منطقه بهعنوان ظرفیت تعدیل مدیریت در نظر گرفته زیرساختهای گردشگری، ویژگی بومشناختی و مسایل اجتماعی شد. بنابراین، برای پهنه تفرج گسترده و متمرکز هر کدام یک بودند که بهخوبی میتوانند شمار بیش از ظرفیت بازدیدکنندگان را محیطبان پیشنهاد شد. با توجه به طرح تفصیلی ذخیرهگاه زیستکره کنترل کنند. میانکاله، تعداد محیطبان آشوراده نیز یک نفر بود. نیروی انسانی در طرح تفصیلی مدیریت ذخیرهگاه زیستکره میانکاله که به سفارش آرمانی منطقه شامل محیطبان، نیروی خدمات، گشت و کمپ و سازمان حفاظت محیطزیست فراهم شد و همچنین گزارش ارزیابی همانند آن بود که در اینجا برای تفرج گسترده و متمرکز به ترتیب 6 اثرات محیطزیستی طرح گردشگری آشوراده ,.Masoodi et al] و 12 نفر پیشنهاد شد. بنابراین: [2016، روزانه 500 نفر برای تفرج گسترده و متمرکز در پهنههای گردشگری جزیره آشوراده پیشنهاد شده است. شمار ارایهشده در این 12−1 FMi= ×100=91.66 12 دو طرح بدون ارایه فرمولهای استاندارد ظرفیت برد فیزیکی، واقعی 6−1 FMe= ×100=83.33 6 و موثر است، از این رو روشن نیست مبنای عدد پیشنهادی چیست. افزون بر این که این عدد با شمار پیشنهادی در دیگر پهنههای در نتیجه، ظرفیت برد موثر به شکل زیر برآورد شد: حساس میانکاله ناسازگار است )تا بیش از 700 نفر نیز ارایه شده(،

91.66−100 مساحت دقیق پهنه مجاز نیز آشکار نیست و دو رقم ناهمگون 22 و ECCi= 3,723 × = 3,723 ×0.0834 =310 100 83.33−100 409 هکتار ارایه شده است. برآیند این که، عدد موثر بهدستآمده در ECCe= 38,806 × = 38,806 ×0.1667 = 6,468 100 پژوهش کنونی برای بخش متمرکز جزیره )310 نفر( موشکافانهتر از

برآورد پایانی انواع ظرفیت برد در منطقه در جدول 4 نشان داده شده عدد پیشنهادی گزارشهای یادشده است. اما درباره تفرج گسترده، است. عدد بهدستآمده این پژوهش بسیار بیشتر است و با فرمولهای استاندارد، برآورد شده و پهنه گسترده میتواند روزانه 6468 نفر را جدول 4( ظرفیت برد طبیعتگردی جزیره آشوراده برای پهنههای متمرکز، گسترده برای فعالیتهای سبک طبیعتگردی )بهجز شبمانی( در خود جای و کل دهد )یک نفر در هر 476 متر مربع(. این برآورد برای همه پهنه پهنه فعالیتهای طبیعتگردی انجام شده نه کارهای زیرمجموعه آن متغیرها کل متمرکز گسترده همانند پرندهنگری، زیرا در چارچوب پژوهش کنونی نبوده است و مساحت )متر مربع( 380000 3080000 3460000 چنین برآوردهایی باید به شکل پژوهشهای جداگانه دیده شود. برای ظرفیت برد فیزیکی )نفر در روز( 228000 308000 536000 ظرفیت برد واقعی )نفر در روز( 3723 38806 42529 نمونه، ظرفیت برد گردشگری برای کاربری اردوزنی در همه گستره ظرفیت برد موثر )نفر در روز( 310 6468 6778 پناهگاه حیات وحش میانکاله روزانه 8 نفر برآورد شده که میتواند تراکم اجرایی )نفر در هکتار( 8 21 - برای دیگر کاربریها شناسایی و برآورد شود ,.Tirafkan et al] . 2013] بحث یافتههای این پژوهش، پایه برنامهریزی فیزیکی و بومشناختی برای از دیرباز ، طبیعتگردی در جزیره آشوراده بهعنوان بخشی از ذخیرهگاه توسعه طبیعتگردی در جزیره آشوراده به شمار میرود. با توجه به زیستکره میانکاله جریان داشته، اما پژوهشهای اندکی درباره حساسیت باالی بومشناختی منطقه، بیتوجهی به برآورد ظرفیت برد برآورد ظرفیت برد آن انجام شده است. از این رو این پژوهش در تدوین برنامه توسعه هر گونه گردشگری میتواند آسیبهای میتواند کمک بزرگی به مدیریت بازدیدکنندگان و کاهش پیامدهای بسیاری را در بر داشته باشد. از سوی دیگر، باید حساسیتهای منفی محیطزیستی آنها باشد. پیشتر گفته شد که همیشه ظرفیت اجتماعی و فرهنگی نیز به شکل کارآمد لحاظ شود که در این برد موثر از فیزیکی و واقعی کمتر است )موثر>واقعی>فیزیکی( و پژوهش بهعنوان عوامل محدودکننده در نظر گرفته شدهاند. روشن عدد پایانی موثر است که نشان میدهد بیشینه بازدیدکنندگان در است که این ظرفیت برد، نشاندهنده بیشترین شمار بازدیدکنندگان منطقه چقدر باید باشد. یافتهها نشان میدهد که رویهمرفته 6778 از آشوراده است. هنگامی که پایش محیطزیستی گردشگری منطقه، نفر در روز یعنی نزدیک به 16% ظرفیت برد واقعی میتوانند از 346 آسیبهای احتمالی این شمار بازدیدکننده را نشان دهد باید آن را هکتار پهنه کل گردشگری گزینششده آشوراده بازدید داشته باشند . با شیوههای مدیریت بازدیدکنندگان مانند محدودیت زمانی و مکانی این عدد در دو پهنه تفرج متمرکز و گسترده متفاوت است ، بهطوری و همچنین نوع فعالیتهای طبیعتگردی کاهش داد. از سوی دیگر، که بیشترین شمار روزانه در پهنه متمرکز و گسترده، به ترتیب 8 و اگر پایش نشان دهد شرایط به گونهای است که میتوان شمار 21 نفر در هکتار، برآورد شده و با توجه به ویژگیهای حساس بازدیدکنندگان را افزایش داد، میتوان از راهکارهایی همچون کاهش بومشناختی، اجتماعی و مدیریتی منطقه و نیز درنظرگرفتن 12 عامل عوامل محدودکننده استفاده نمود تا ظرفیت برد بیشتر شود. محدودکننده تعیین شده است. از این میان، 3، 3، 3 و 2 عامل از روی همرفته باید گفت که با توجه به ویژگیهای کنونی منطقه مانند عوامل محدودکننده به ترتیب مربوط به شرایط اقلیمی، مدیریت نامناسب اداره کل حفاظت محیطزیست مازندران، دوگانگی

Geographical Researches Volume 35, Issue 3, Summer 2020 212 مهرناز بهزادنیا و مزدک دربیکی ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ و تعارض مدیریتی استانهای گلستان و مازندران، اجرانشدن طرح سهم نو ی سندگان: مهرناز بهزادن یا )نویسنده اول(، نگارنده جامع مدیریت منطقه، فشارهای فراوان بیرونی بهرهبرداران و دهها مقدمه/روششناس / پژوهشگر اصلی ) 60%(؛ مزدک دربیکی )نو ی سنده مورد همانند آن، نمیتوان این عدد را برای اجرا پیشنهاد کرد و بهتر دوم( ، پژوهشگر کمکی/تحلیلگر آماری/نگارنده بحث )%40 ( است شمار بسیار کمتری از طبیعتگردان در سرزمین باشند. این منابع مال ی : این مقاله برگرفته از پایاننامه کارشناس ی ارشد با عنوان کار نیاز به بررسی سیاستهای باالدستی مدیریت منطقه و نیز "ارزیابی ظرفیت برد طبیعتگردی جزیره آشوراده در ذخیرهگاه بازنگری دقیق در طرح جامع دارد که خود، جستار پژوهشی دیگری زیستکره میانکاله" در موسسه آموزش عالی غیرانتفاعی- غیردولتی است. به هر روی، آنچه مهم است حفاظت از ویژگیهای بومشناختی بهاران گرگان است که همه هزینهها از سوی دانشجو پرداخت شده و اجتماعی آشوراده در راستای توسعه پایدار است و نباید هیچ گاه است و هیچ نهادی بهعنوان حامی مالی مطرح نیست. این نکته را از یاد برد. از سوی دیگر، این پژوهش میتواند پایه مناسبی برای پژوهشهای آینده در زمینه برآورد ظرفیت برد با منابع روشهای بسیار پیچیده و بلندمدت مانند محدودیت تغییرات قابل Behzadnia M, Dorbeiki M, Maghsoudlo A, Hosseini M قبول، طیف فرصتهای تفرجی، تجربه بازدیدكنندگان و حفاظت از :Nature tourism in biosphere reserves (case study .(2016) Miankaleh biosphere reserve). In: Proceedings of منابع و دیگر روشهای کاربردی باشد که نیازمند زمان و هزینه International Conference on Sustainable Tourism بسیار بیشتری نسبت به این گونه برآوردهاست. به هر روی، ظرفیت ;Development based on Ethno-Cultural Approach; Feb 15 Gorgan, Iran. [Persian] برد با هر روشی که سنجش شود، هنگامی مفهوم پیدا میکند که .(Brown K, Turner RK, Hameed H, Bateman I (1997 در زمینه برنامهریزی و مدیریت کالن ذخیرهگاه زیستکره بهعنوان Environmental carrying capacity and tourism development in the Maldives and Nepal. Environmental گونهای از مناطق حفاظتشده دیده و ارزیابی شود. .Conservation. 24(4):316-325 Bruner AG, Gullison RE, Rice RE, Da Fonseca GAB (2001). این نکته را نیز باید یادآور شد که در چنین پژوهشهایی، تنگناهای .Effectiveness of parks in protecting tropical biodiversity همیشگی علمی وجود دارد که پژوهشگر را با دشواری روبهرو .Science. 291(5501):125-128 Ceballos-Lascurian H. (1996). Tourism, ecotourism and میکند. برای نمونه در این پژوهش میتوان به نبود بانک اطالعاتی protected areas: the state of nature-based tourism around کارآمد و روزآمد از منطقه بهویژه در دادههای طبیعتگردی اشاره ,the world and guidelines for its development. Gland Switzerland: IUCN. کرد. همچنین منابع علمی معتبر منتشرشده و دردسترس درباره Chenciner R, Magomedkhanov M (1992). Persian exports منطقه با کمبود چشمگیری روبهروست و بیشتر اطالعات در .to Russia from the sixteenth to the nineteenth century Iran. 30:123-130. پژوهشهای همانند با توجه به دادههای گزارشهای شرکتهای Dorbeiki M, Bahmanpour H, Mafi A (2013). Nature مهندسان مشاور فراهم یا استناد میشود که در اعتبارسنجی آنها، tourism management in Mountainous areas. Journal of Environmental Planning and Management. 2(4):55-68. نقد بسیار است. در پایان میتوان این موارد را برای توسعه پایدار [Persian] طبیعتگردی در آشوراده پیشنهاد کرد: 1( پیشگیری از توسعه هر Duarte P, Meneses R, Hawkins AJS, Zhu M, Fang J, Grant J (2003). Mathematical modeling to assess the carrying گونه گردشگری بدون برآورد ظرفیت برد؛ 2( تدوین و بهروزسازی .capacity for multi species culture within coastal waters برنامه جامع توسعه طبیعتگردی بر پایه ظرفیت برد و دیگر روشها؛ .Ecological Modeling. 168(1-2):109-143 Elahi Choren MA, Ramezanzadeh Lasbouei M, Einali J 3( افزایش و بهبود زیرساختهای طبیعتگردی؛ 4( افزایش کارکنان Estimation of physical, real and effective carrying .(2019) نظارتی مانند محیطبانان؛ 5( برآورد ظرفیت برد زیرمجموعههای capacity of tourism (the case of parks). New Perspectives in Human Geography. 11(4):582-599. طبیعتگردی همچون پرندهنگری و 6( انجام پژوهشهای همانند [Persian] در همه پهنههای گردشگری ذخیرهگاه زیستکره میانکاله با Farhoodi R, Shoorcheh M (2004). Calculating tourism carrying capacity of Anahita Temple in Kangavar. Tourism روشهای گوناگون و یکپارچهسازی آنها. [Management Studies. 2(7):19-43. [Persian Heydari T, Meshkini A, Nemati T (2013). Quantitative estimation of tourism carrying capacity of Zanjanroud نتیجه گیری .riverine. Geography and Environmental Planning جزیره آشوراده توان مناسبی برای پذیرش طبیعتگردان و انجام [Persian] .75-92:(3)24 Hoseinzadeh SR, Erfanian A (2015). Determining the فعالیتهای طبیعتگردی هماهنگ با محیطزیست منطقه دارد، carrying capacity of coastal tourism of Kish ولی با توجه به ویژگیهای مدیریت کنونی، پیشنهاد میشود شمار .Island. Geography and Territorial Spatial Arrangement 5(16):181-200. [Persian] بسیار کمتری طبیعتگرد در سرزمین باشند و بودن آنان باید همسو Jafari HR, Karimi S, Madah F (2007). Locating buffer zone با ظرفیت برد موثر منطقه باشد. by analyzing the pollution characteristics by GIS and RS in Miankaleh Wetland. Journal of Environmental Studies. تشکر و قدردان ی : موردی از سوی نو ی سندگان گزارش نشده است . [Persian] .55-64:(44)33 Jahani A, Shirani Sarmazeh N, Goshtasb Meygooni H, تا یی د یه اخالق ی : موردی از سوی نو یسندگان گزارش نشده است . Etemad V (2018). The estimated carrying capacity of تعارض منافع : موردی از سوی نو ی سندگان گزارش نشده است. tourism in protected areas (case study: Qhamishloo فصلنامه تحقیقات جغرافیایی دوره 35، شماره 3، تابستان 1399 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ظرفیت ُبرد طبیع تگردی جزیره آشوراده در ذخیرهگاه زیستکره میانکاله 213 Ohadi S, Dorbeiki M (2011). Environmental impacts of National Park and Wildlife Refuge). Environmental tourism activities on ecosystems and biodiversity of Researches. 9(17):55-66. [Persian] coastal areas: A case study of the coasts. In: Jomepour M, Namayandeh A (2012). Assessing Proceeding of National Conference on Biodiversity ecotourism potential and capacity of desert district of Conservation and Indigenous Knowledge; Mar 01; Maranjab, Kashan. Journal of Research and Rural International Center for Advanced Science and Planning. 1(1):45-71. [Persian] Technology and Environmental Sciences, Kerman, Iran. Leung YF, Spenceley A, Hvenegaard G, Buckley R, Groves [Persian] C (2018). Tourism and visitor management in protected Parvaresh H, Parvaresh E, Parvaresh Z (2013). Estimating areas: guidelines for sustainability. Gland, Switzerland: the physical, real and permissible carrying capacity of IUCN. recreational boating for Mangrove Forests of Hara-e Rode Lobo HAS, Trajano E, Marinho MDA, Bichuette Gaz International Wetland. Journal of Oceanography. ME, Scaleante JAB, Scaleante OAF, et al. (2013). Projection 4(13):85-92. [Persian] of tourism scenarios onto fragility maps: Framework for Rezaei P, Ghahramani N (2015). Evaluating carrying determination of provisional tourist carrying capacity in capacity in land-use planning of tourism a Brazilian show cave. Tourism Management. 35:234-243. complexes. Tourism Management Studies. 10(31):85- Mahdi A, Karimi D, Farshchi P, Panahi M (2020). 102. [Persian] Presentation of a model of site assessment and Sadeghi Chahardeh S, Eskandarinezhad I, Dehdar Dargahi ecotourism planning in protected areas with an ecological M (2015). Estimation of nature tourism carrying capacity carrying capacity approach. Geographical Researches. in mountains of Iran; the case of Sibchal, Khas Khani and 35(1):43-54. [Persian] Aghoozi. Geographical Journal of Tourism Space. Martire S, Castellani V, Sala S (2015). Carrying capacity 4(14):83-96. [Persian] assessment of forest resources: Enhancing environmental Saveriades A (2000). Establishing the social tourism Sustainability in energy production at local scale. carrying capacity for the tourist resorts of the east coast Resources, Conservation and Recycling. 94:11-20. of the Republic of Cyprus. Tourism Management. Masoodi M, Salman Mahini A, Mohammadzadeh M, 21(2):147-156. Mirkarimi, SM (2016). Application of multi-criteria Sayan MS, Atik M (2011). Recreation Carrying Capacity evaluation and GIS to ecotourism planning in protected Estimates for Protected Areas: A Study of Termessos areas (Case study: MianKaleh wildlife refuge). Journal of National Park. Ekoloji. 20(78):66-74. Natural Environment. 69(1):211-229. [Persian] Shayesteh K, Makhdom M, Yavari AR, Sharifi M, Jafari HR Moharamnejad N, Dorbeiki M (2007). Ecotourism (2011). Recreational optimized management plan, a tool Management in Jahannama Protected Area. Journal of to apply carrying capacity concept in sustainable Environmental Science and Technology. 9(3):71-82. management of recreational areas. Environmental [Persian] Researches. 2(3):65-76. [Persian] Moharramnejad N, Rahnamai M, Dorbeiki M (2017). Sheikh A, Jafari A, Yarali N, Sotoodeh A (2014). Estimating Application of A'WOT method in strategic management of recreational carrying capacity of gheisary protected area sustainable tourism in a national park. Environmental in Chaharmahal & Bakhtiari Province. Iranian Journal of Engineering and Management Journal. 16(2):471-480. Applied Ecology. 2(5):51-64. [Persian] Moradi A, Daneshpour A, Daneshvar M, Bahmanpour H Spenceley A, Snyman S (2017). Protected area tourism: (2019). Determine the carrying capacity of the tourism progress, innovation and sustainability. Tourism and and recreational range of natural areas of Mashhad Hospitality Research. 17(1):3-7. metropolis along the urban and sustainable urban The Ramsar Convention on Wetlands (2020). The list of planning. Geographical Researches. 34(3):445-454. wetlands of international importance. RCW. [Persian] Tirafkan M, Mirkarimi SH, Aghili SM (2013). Tourism Movahedi S, Amani H, Banikamali S (2013). Identification carrying capacity assessment of camping in Miankaleh and calculation of tolerance capacity areas prone to wildlife refuge. In; Proceeding of the First Conference of ecotourism development in zone. Geography and Environmental Planning and Conservation; Feb 21 Environmental Planning. 24(1):141-154. [Persian] Islamic Azad University of Hamadan Branch, Hamadan, Nahrli D, Rezaei S (2002). Assessment and introduction of Iran. [Persian] recreational carrying capacity. Journal of Environmental UNESCO (2020). Biosphere reserves [Internet]. Paris: Studies. 28(29):101-112. [Persian] UNESCO [cited 2020 June 10]. Newsome D, Dowling R, Leung YF (2012). The nature and Watson JEM, Dudley N, Segan DB, Hockings M (2014). The management of geotourism: A case study of two performance and potential of protected areas. Nature. established iconic geotourism destinations. Tourism 515:67-73. Management Perspectives. 2-3:19-27.

Geographical Researches Volume 35, Issue 3, Summer 2020