Dolnośląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych we Wrocławiu

Powodzie 2010r. - przyczyny szkód powodziowych oraz wnioski po powodziach

Wrocław, listopad 2010 r. DZMiUW to wojewódzka samorządowa jednostka organizacyjna podległa Zarządowi Województwa Dolnośląskiego, wykonująca zadania Marszałka w zakresie praw i obowiązków określonych przepisami ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. – Prawo Wodne (tekst jednolity Dz. U. z 2005r. Nr 239 poz. 1229 – z późniejszymi zmianami). Obszar działania obejmuje województwo dolnośląskie (19 947 km²) Wody i urządzenia administrowane przez DZMiUW we Wrocławiu

ƒ cieki naturalne: rzeki i potoki 5 887 km ƒ kanały sztuczne 291 km ƒ wały przeciwpowodziowe (chroniące obszar 155 005 ha) 1 333 km

ƒ 33 stacje pomp odwadniających obszar 17 958 ha ƒ 13 zbiorników wodnych o łącznej pojemności 6,2 mln m3 ƒ pozostałe wody - nieistotne dla rolnictwa 215 km ƒ budowle hydrotechniczne 2709 szt. Obszar województwa dolnośląskiego położony jest w dorzeczu środkowej Odry.

Główne dopływy Odry w granicach województwa to:

- Nysa Kłodzka - Oława - Ślęza - Bystrzyca - Widawa - Kaczawa - Barycz - Bóbr - Nysa Łużycka Województwo Dolnośląskie charakteryzuje się szczególną specyfiką hydrologiczną i hydrograficzną, a zatem i złożoną problematyką ochrony przeciwpowodziowej. Na jego terenie uchodzą do Odry większe rzeki takie jak: Oława, Ślęza, Bystrzyca, Widawa, Kaczawa tworząc określoną sytuację w dolinie, a szczególnie w aglomeracji wrocławskiej Występują również regiony ze zlewniami o charakterystyce górskiej i podgórskiej , np. Nysa Kłodzka, Bóbr, Kwisa czy Nysa Łużycka. Wezbrania powodziowe w zlewni górnej i środkowej Odry występują prawie corocznie. Z częstości występowania maksymalnych opadów dobowych wynika, że miesiącami o dużym zagrożeniu powodziowym jest lipiec i sierpień. w latach 988 – 1774 kroniki zanotowały 36 wielkich powodzi w dorzeczu Odry, w XIX w. katastrofalne powodzie wystąpiły w latach : 1813, 1854, 1855, 1888, w XX w. wystąpiło szereg groźnych wezbrań m.in. w latach: 1903, 1915, 1924, 1938, 1940, 1947, 1958, 1960, 1963, 1964, 1965, 1970, 1972, 1977, 1980, 1985, 1997, 1988, 2001, 2002, 2006, 2009, 2010.

Największa powódź o niespotykanych dotychczas rozmiarach i najbardziej katastrofalna w skutkach wystąpiła w lipcu 1997r.

wał p.powodziowy rz. Odra, gm. Oława Miedzianka, gm. Bogatynia Przyczyny powstania szkód w ciekach i urządzeniach wodnych administrowanych przez DZMiUW we Wrocławiu

¾ długo utrzymujące się wysokie stany wód,

¾ duże prędkości i gwałtowność wezbrania wody (m.in. nadmierne spływy wód nie mieszczące się w korytach cieków powstałe w wyniku nawalnych opadów deszczu),

¾ zły stan koryt cieków i urządzeń wodnych oraz długotrwały okres eksploatacji (wieloletnie niedofinansowanie potrzeb w zakresie utrzymania wód i urządzeń wodnych, kradzieże, dewastacje, szkodliwa działalność zwierząt - lisy, bobry, dziki itp.),

¾ działania związane z prowadzeniem akcji przeciwpowodziowej tj. uszkodzenia spowodowane przez ciężki sprzęt wykorzystywany podczas prac zabezpieczających m.in. do transportu materiałów.

wał p.powodziowy rz. Barycz, gm. Żmigród Szkody w ciekach i urządzeniach administrowanych przez DZMiUW we Wrocławiu, powstałe wskutek wezbrań w 2010r.

1,6 mln zł 15,2 mln zł

46,9 mln zł

marzec 2010r. Łączna szacunkowa wartość szkód powstałych maj- czerwiec 2010r. w 2010r. wynosi ok. 63,7mln zł sierpień –wrzesień 2010r. ( co stanowi równowartość ok. 16% administrowanego majątku). Skala szkód (w ciekach i urządzeniach administrowanych przez DZMiUW) na terenie woj. dolnośląskiego Powiaty 6 1 – m. Jelenia Góra 6 2 - m. Legnica 3 – m. Wrocław 4 – bolesławiecki 5 – dzierżoniowski 6 – głogowski 7 – górowski 8 – jaworski 9 – jeleniogórski 10 – kamiennogórski 11 – kłodzki 12 – legnicki 13 – lubański 14 – lubiński 15 – lwówecki 16 – milicki 17 – oleśnicki 18 – oławski 19 – polkowicki 20 – strzeliński 21 – średzki 22 – świdnicki 23 – trzebnicki 25,0 -500,0 tys. zł 24 – wałbrzyski 501,0 – 1 000,0 tys. zł 25 – wołowski 26 – wroc awski 1 001, 0 - 5 000 tys. zł ł 27 – ząbkowicki 5 001, 0 – 10 000,0 tys. zł 28 - zgorzelecki > 10 001,0 tys. zł Szkody w ciekach i urządzeniach administrowanych przez DZMiUW we Wrocławiu, powstałe wskutek wezbrań w 2010r.

” ie e n ł ta w s ow e o o p l p z . o p w i ły o om p k a y d p „ ł u e y ie n a b z c a w r d k p o w 100% 100% 100% 100% 100% 100%

5,1%

cieki administrowane przez DZMiUW 5 887 km / uszkodzone w czasie powodzi 299 km kanały administrowane przez DZMiUW 291 km / uszkodzone w czasie powodzi 4 km wały p.powodziowe administrowane przez DZMiUW 1 333,3 km / uszkodzone w czasie powodzi 108 km budowle hydrotechniczne administrowane przez DZMiUW szt / uszkodzone w czasie powodzi 155 szt. przepompownie administrowane przez DZMiUW 33 szt / uszkodzone w czasie powodzi 1 szt. wody „pozostałe” administrowane przez DZMiUW 215 km / uszkodzone w czasie powodzi 36 km Szkody w ciekach i urządzeniach administrowanych przez DZMiUW we Wrocławiu, powstałe wskutek wezbrań powodziowych w 2010r. - zlewnie

OGÓŁEM 2010r.

Szkody o najwyższej wartości:

¾ marzec 2010r. – zlewnia Baryczy ¾ maj-czerwiec 2010r. – zlewnia Odry ¾ sierpień i wrzesień 2010r. – zlewnia Bobru za. ę l

ł owe 4szt. Ś dzeniach wodnych dzeniach ą

ł awiu oszacowano na zenia w zabudowie brzegowej w zabudowie brzegowej zenia ł awa oraz (przerwy, wyrwy) i budowli / budowle wa

ń

ł owa 0,3 km 0,3 : 3 szt. dzeniach administrowanych przez DZMiUW dzeniach administrowanych o marzec 2010r. ł ą

ź m.in zamulenie koryt cieków naniesionym

ą . powód ł / budowle / budowle . awiu - em gruntowym, zatory, zniszc ł ł w wodach i urz powodziowych szkód 20,2 km 1,6 mln z ść

ł y przeciwpowodziowe ł owych itp wa cieki cznie uszkodzeniu uleg materia wa koryt, uszkodzenia obwa Szkody obejmuj Warto administrowanych przez DZMIUW we Wroc ponad we Wroc w zlewniach rzek: Barycz, Kaczawa, O Szkody w ciekach i urz Szkody w ciekach ¾ Łą ¾ Szkody w ciekach i urządzeniach administrowanych przez DZMiUW we Wrocławiu –powódź maj-czerwiec 2010r.

Łącznie uszkodzeniu uległo:

¾ cieki 210,7km/ budowle 5 szt. ¾ kanały 4,2 km ¾ wały przeciwpowodziowe 105,7 km / budowle wałowe 140 szt. ¾ wody pozostałe (nieistotne dla rolnictwa) 7,3 km / budowle 4szt. ¾ przepompownia 1 szt. w zlewniach rzek: Barycz, Bóbr, Bystrzyca, Kaczawa, Odra, Ślęza oraz Widawa.

Szkody obejmują m.in zamulenie koryt cieków naniesionym materiałem gruntowym, uszkodzenia budowli, zatory, zniszczenia w zabudowie brzegowej koryt, uszkodzenia obwałowań i budowli wałowych itp.

Wartość szkód powodziowych w wodach i urządzeniach wodnych administrowanych przez DZMIUW we Wrocławiu oszacowano na ponad 46,9 mln zł ( w tym pogłębieniu uległy uszkodzenia powstałe podczas wezbrania w marcu 2010r.) Szkody w ciekach i urządzeniach administrowanych przez DZMiUW we Wrocławiu - wezbranie sierpień i wrzesień 2010r.

Łącznie uszkodzeniu uległo:

¾ cieki 67,4 km ¾ wały przeciwpowodziowe 1,9 km ¾ wody pozostałe (nieistotne dla rolnictwa) 28,9 km w zlewniach rz. Bóbr, Bystrzyca, Kaczawa, Nysa Łużycka, Nysa Kłodzka, Odra oraz Ślęza.

Szkody obejmują m.in. wypłycenia koryt cieków naniesionym rumoszem, wyrwy brzegowe i korytowe, uszkodzenia ubezpieczeń brzegowych i korytowych, uszkodzenia murów oporowych, budowli regulacyjnych i komunikacyjnych, zatory, uszkodzenia obwałowań itp.

Wartość szkód powodziowych w wodach i urządzeniach wodnych administrowanych przez DZMIUW we Wrocławiu oszacowano na ok. 15,2 mln zł.

Najpoważniejsze szkody wystąpiły na cieku Miedzianka, gm. Bogatynia . rodki szkód ś ł na usuwanie na usuwanie 63,7 mln63,7 z ych w 2010r ł ł owych ywio ż sk ę wodnych

ł ń dze ą 12,5 mln12,5 z stwa na usuwanie skutków kl ń etu pa ż ł stwa na utrzymanie wód i urz i wód utrzymanie na stwa ń 1,7 mln1,7 z iGW etu pa Ś ż rodki na usuwanie szkód powodziowych powsta szkód powodziowych rodki na usuwanie

Ś rodki rezerwybud celowej rodki bud rodki NFO rodki UG ś ś ś ś Usuwanie szkód powodziowych

W 2010r. realizowano najpilniejsze zadania z zakresu usuwania szkód powodziowych w celu poprawy bezpieczeństwa na administrowanym terenie . Uszkodzenia o mniejszym stopniu pilności oraz wymagające znacznych nakładów finansowych oraz opracowań dotyczących uwarunkowańśrodowiskowych i ich realizacji planowane są do wykonania w latach następnych. Do usunięcia pozostają również szkody powstałe przed 2010r. o szacunkowej wartości 13,2 mln zł.

Najpilniejsze z tych zadań to:

¾ zabezpieczenie przed powodzią Jelcza-Laskowic (dokumentacja w trakcie opracowania) i modernizacja i odbudowa wału polderu Lipki- Oława (dokumentacja opracowana), gm. Oława i Jelcz- Laskowice, ¾ popowodziowa odbudowa cieku Miedzianka, gm. Bogatynia (wymaga opracowania dokumentacji, realizacja przedsięwzięcia uzależnione od przyznania środków finansowych na ten cel – planowany termin realizacji 2012-2014), ¾ modernizacja Wrocławskiego Węzła Wodnego (projekt finansowany przez Bank Światowy). Szkody w ciekach i urządzeniach administrowanych przez DZMiUW we Wrocławiu, powstałe wskutek wezbrań powodziowych przed 2010r. - zlewnie (stan na 31.12.2009r.)

Łączna szacunkowa wartość szkód pozostałych do realizacji po 2009r. wynosi ok. 13,2 mln zł Usuwanie szkód powodziowych w 2010r.

Szkody ogółem 63,7 mln zł

2010

63,7 mln zł

14,6 mln zł

wartość powstałych szkód środki na usuwanie szkód

Łączna wartość szkód powodziowych w majątku administrowanym przez DZMiUW we Wrocławiu 76,9 mln zł. Do usunięcia pozostają szkody o szacunkowej wartości 57,2 mln zł (w tym zadania rozpoczęte w roku br. z terminem zakończenia w 2011r. oraz zadania zaplanowane do wykonania w 2010r. dla których trwają procedury przetargowe). Potrzeby z zakresu utrzymania wód i urządzeń wodnych w latach 2008 – 2010

74,4 mln zł

potrzeby 63,9 mln zł pozyskane środki

23,2 % 21,8%

2008r. 2009r. 2010r.

* w tym ujęto: środki budżetu państwa, funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej, urzędów gmin oraz wartość prac zrealizowanych w ramach programu „Bezrobotni dla gospodarki wodnej i ochrony p.powodziowej” jednostki straży pożarnej w gotowości, akcja w Jelczu-Laskowicach Siedlce, pow. oławski

uszczelnianie wału p.powodziowego rz. Odry, m. Wrocław wał p.powodziowy rz. Odra, m. Wrocław

wał p.powodziowy rz. Orla, gm. Żmigród wał p.powodziowy rz. Odra, gm. Oława wał p.powodziowy rz. Orla, gm. Żmigród

wał p.powodziowy rz. Olszówka, gm. Olszyna Miedzianka, gm. Bogatynia Ośna, gm. Wleń

Miedzianka, gm. Bogatynia wał p.powodziowy rz. Orla, gm. Wąsosz

wał p.powodziowy rz. Orla, gm. Żmigród wał p.powodziowy rz. Odra (polder Lipki-Oława), gm. Oława wał p.powodziowy rz. Barycz, gm. Żmigród

Sobótka, gm. Lwówek Śl. wał p.powodziowy rz. Nysa Łużycka gm. Zgorzelec PODSUMOWANIE

1. Łączna szacunkowa wartość szkód w ciekach i urządzeniach wodnych administrowanych przez DZMiUW we Wrocławiu powstałych w wyniku wezbrań powodziowych w 2010r. wynosi ok. 63,7mln zł.

2. Konieczne jest jak najszybsze usunięcie szkód powstałych w ciekach i urządzeniach wodnych administrowanych przez DZMIUW we Wrocławiu (w tym również z lat poprzednich, których wartość wg stanu na 31.12.2009r oszacowano na ponad 13,2 mln zł). Do usunięcia pozostają szkody o wartości 57,2 mln zł.

3. Główną przyczyną powstania szkód oraz lokalnych podtopień były nadmierne, nie mieszczące się w korytach cieków spływywód powstałe w wyniku niezwykle intensywnych opadów deszczu (w przypadku wystąpienia zjawisk o takiej jak w sierpniu br. intensywności nie ma możliwości uniknięcia szkód, wszelkie działania doraźne mogą jedynie w niewielkim stopniu złagodzić skutki powodzi) oraz zły stan techniczny cieków i urządzeń wodnych (będący m.in. wynikiem wieloletniegoniedofinansowania potrzeb w zakresie utrzymania wód i urządzeń wodnych), PODSUMOWANIE

4. Dla poprawy skuteczności ochrony p.powodziowej na obszarze administrowanym przez DZMiUW we Wrocławiu należy: a) systematycznie przeprowadzać konserwację cieków i urządzeń ochrony przeciwpowodziowej,

ƒ należy zapewnić drożność dolin rzecznych (umożliwienie swobodnego spływu wód, oczyszczenie przestrzeni międzywala), ƒ jak najszybciej należy podjąć działania w celu odtworzenia infrastruktury (obiektów) małej retencji, ƒ systematyczne wykonywanie prac konserwacyjnych pozwoli na zachowanie stanu środowiska, b) dokonać analizy potrzeb w zakresie przebudowy, naprawy jak również wykonania nowych urządzenia związanych z ochroną przeciwpowodziową z uwzględnieniem wpływu planowanych do realizacji robót na przyległy teren, liczby osób chronionych przed wylewami powodziowymi, aspektów ekologicznych, wniosków stron zainteresowanych realizacją przedsięwzięcia, powiązania z innymi projektami itp. PODSUMOWANIE

ƒ ocena wpływu obiektów hydrotechnicznych wybudowanych bądź zmodernizowanych w wyniku realizacji „Programu dla Odry ƒ – 2006 na ograniczenie skutków powodzi jaka wystąpiła w dorzeczu Odry w 2010r. wykazała iż wykonane prace zabezpieczyły przyległy teren przed wylewami powodziowymi

5. Konieczne jest sukcesywne zwiększanie środków przyznawanych na utrzymanie cieków i urządzeń wodnych oraz zadania inwestycyjne, ƒ środki finansowych przyznawanych z budżetu państwa pokrywają ok. 20 % potrzeb w zakresie utrzymania wód i urządzeń wodnych; sytuacji w tym zakresie nie poprawiają środki pozyskiwane m.in. z funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz budżetów gmin i powiatów),

6. Konieczne jest wdrożenie krótko- i długookresowego programu poprawy stanu technicznego wałów i urządzeń ochrony przed powodzią (szacuje się, że ok. 70 % wałów p.powodziowych w woj. dolnośląskim jest w złym stanie technicznym). PODSUMOWANIE 7. Uregulowania prawnego wymaga wskazanie podmiotów i instytucji zobowiązanych do uprzątnięcia z wałów zabezpieczeń układanych (m.in. worków) w czasie akcji p.powodziowej . Należy wskazać źródła , z jakich takie działania powinny być finansowane.

8. Założenie iż „praktyka ekologiczna” jest nadrzędna w procesach budowy i modernizacji infrastruktury hydrotechnicznej – w wielu przypadkach okazała się działaniem negatywnym zagrażającym bezpieczeństwu ludzi i mienia w miejscowościach i osiedlach położonych w dolinach rzek. Ochrona przed powodzią powinna stanowić priorytet.

9. Konieczne jest opracowanie strategicznych założeń działań związanych z ochrona przed powodzią w celu przystosowania się do zmian klimatycznych.

10. Należy wzmocnić nadzór nad procedurami planowania przestrzennego w zakresie wyznaczania i zagospodarowania obszarów zalewowych. Należy rozważy ściślejsze powiązania przepisów dot. Zagospodarowania przestrzennego z prawem wodnym i prawem budowlanym w powyższym zakresie. PODSUMOWANIE

11. Istotne jest uszczegółowienie i aktualizacja planów ochrony p.powodziowej / zarządzania kryzysowego (m.in. w zakresie miejsc szczególnie zagrożonych) wobec wielu zmian wynikających m.in. z prowadzenia inwestycji finansowanych przez Unię Europejską,

12. Istotne byłoby stworzenie wspólnej platformy umożliwiającej przetwarzanie danych i szybką wymianę informacji pomiędzy służbami biorącymi udział w akcji p.powodziowej - b. ważne w sytuacji kryzysu. Dziękuję za uwagę