TRAINING

'Kennis wordt minder belangrijk, De rollen van de coach persoonlijkheid telt zwaarder'

John Volkers Volkers John DEEL 2

Tekst: zorgen voor teamcohesie en synergie, die een sportprestatie grotendeels zoeker is voor mij Maurits Hendriks Ooit was een coach een coach. Sommigen noemden hem ook wel trainer, maar die voor de samenstelling van het ideale toeschrijft aan de state-of-mind, en de marketeer, de man die de man - vrouwelijke coaches waren er toen nog niet veel - deed hetzelfde werk: een begeleidingsteam en een polyvalente heeft niet voor niets 'mentaal begelei- identiteit van zijn sport verkoopt en selectie, mensen met oog voor het der' het hoogst geplaatst. eigenlijk ook het gezicht is van die ploeg of een sporter voorbereiden op een prestatie en tijdens wedstrijd, loop of race eigen handelen en de eigen positie, 'Analyseert mentale processen, for- sport, dat is Bert Bouwer, de langs de lijn staan, voor een gerichte aanwijzing of een laatste aanmoediging. muleert doelen ten aanzien van men- handbalbondscoach.'  tale processen, verzorgt mentale begeleiding van sporters, houdt staf De trainers in ons land en spelers gemotiveerd,' zo luidt de ie tijd lijkt ver voorbij. Een van communicator met taal, met zijn favoriete stijl er één is van in- taakomschrijving van de mentaal be- coach kent vele rollen en woorden, maar ook door intonatie en structie en dat doe je vooral met zijn gericht op techniek, geleider. Een naam? Boris Orlov, de 'Foppe de Haan bezit heel veel die rollen worden, in de met lichaamstaal. Vooral de laatste woorden. Van instructie gaat een tactiek en fysieke conditie turncoach die in Nijmegen bij De eigenschappen die hem in zijn vak tot professionele staven van twee aspecten zijn van belang: het sterk controlerende functie uit. Hazenkamp een mentaal probleem- een allrounder maken. D Ik zie hem vooral als een ambachtsman. tegenwoordig, vaak door verschillen- non-verbale en je toonsoort zijn ne- Effectieve communicators bouwen geval als Renske Endel tot zilver op De vakman van: wij doen het zo en dit is onze visie. Hij is een behoorlijk de mensen ingevuld. Volgens master- gentig procent van je communicatie.' snel vertrouwen op en zijn zich be- het WK deed reiken. communicator, een coach-trainer en een coach Peter Murphy - opleider van Als we het Nederlandse peloton van wust van het feit dat de betekenis en zijn volgens Murphy basketbalcoach Na mentaal begeleider volgen de rol- planner, maar minder een innovator. Ik ken zijn typologie, uit het Action Type- sportkoepel NOC*NSF - kan het een- topcoaches langslopen dan blijkt het het effect van hun manier van com- Ton Boot en Davis-Cup captain Tjerk len van conditioneel begeleider, orga- model. Hij is loyaal, heel betrouwbaar en trouw. Hij heeft goede relaties met zijn voudige woord 'coach' tegenwoordig municeren (woorden, intonatie en Bogtstra. Schaatscoach Peter nisator, talentontwikkelaar, bestuur, met sponsors en media en kan in liefst vijf hoofdrollen en negen non-verbaal) de reactie vormen die Mueller wenst hij daarbij ook te zetten. beleidsontwikkelaar, kennismanager, daarom lang in dezelfde organisatie blijven werken. Hij is erg begaan met de bijrollen worden opgesplitst. zij van anderen terugkrijgen. adviseur, onderzoeker en marketeer. sociale context van zijn spelers. Hij helpt ze. Hij is dan een mentaal begeleider. Hij Je hebt in de visie van Murphy de 'Het non-verbale en je Nederland blijkt in de top van de Planners en innovators Murphy kan uit zijn stal van master- heeft een schouder voor anderen die het moeilijk hebben. coach, de trainer, de communicator, toonsoort zijn negentig coaching vooral veel trainers te bezit- Planners zijn coaches die internatio- coaches en aankomende topcoaches Hij kijkt verder dan de actie. Hij vindt de de innovator en de planner. 'Die vijf ten en een redelijk aantal coaches. nale sportontwikkelingen en toppre- met gemak een bijbehorende naam persoon belangrijker. Zijn aanpak - procent van je waarom voert die speler die actie niet uit gebieden vormen de core-business.' Innovators en planners zijn met een staties analyseren, die doelen stellen, noemen. - is met een persoonlijke saus overgoten. Hij is een coach en een onderwijzer. Hij Daarnaast zijn coaches actief in de communicatie' lantaarntje te zoeken, net zoals de goed zijn in jaarplannen ('periodise- 'Henk Kraaijenhof, de atletiekcoach, is, zeker met zijn topsportvisie, een rol van mentaal begeleider, conditio- speurtocht naar communicators ren') en chaos in de organisatie kun- is dé man van de fysieke conditie in krachtige communicator. Als innovator vind ik hem minder. Hij neel begeleider, organisator, talent- - bezaten Rinus Michels en Johan nen ontwarren. Peter Murphy noemt Nederland. Een typische organisator verandert slechts als er een hele grote overtuiging achter zit. Hij is een harde ontwikkelaar, beleidsontwikkelaar, lastig zomaar een rijtje communica- Cruijff niet door hun naam de macht aanvankelijk Jacco Verhaeren, is de hippische coach Bert Romp, werker, verankerd in tradities, routine en kennismanager, adviseur, onderzoe- tors aan te wijzen. De definitie van van de grote communicator? - ook Neerlands topcoach in het zwemmen, maar ook Joop Alberda vroeger. arbeid. Planner is hij ook. Hij laat zijn organisatie ker en marketeer. een communicator is: 'Draagt snel stilvalt. van Philips, Van den Hoogenband en vooruitkijken. Assistent-trainer Verbeek wordt erop uitgestuurd om op eigen De twee belangrijkste rollen - die krachtig in woord en daad visie uit De Bruijn, maar hij is ook 'een echte benen te leren staan. De aanvulling van van coach en van trainer - zijn in de ten aanzien van sporttechnische in- trainer'. Jan Vlieg, de tafeltennis- het elftal vindt plaats via scouting. Dat Ambachtsmannen vereist planning. Als je je besten niet opvatting van Murphy duidelijk los- houd, management en leidinggeven, De trainers van dit land zijn am- coach met oog voor het metselen van kunt vasthouden, moet je voor die De rol van coach specifieke plaatsen alvast aanvulling getrokken. Het zijn onderscheiden communiceert met topsporters en bachtsmannen, doeners die gericht een topsportgebouw, is een tweede zoeken. en trainer is uit elkaar Hij heeft daarvoor een systeem. Hij laat uitvoeringen van het werk. 'Een kan op het veld gedragsmatig spelers zijn op techniek, tactiek en fysieke keus. niets op zijn beloop. Hij is ook een man coach zegt iets, geeft iets aan en dan inschatten en beïnvloeden, communi- conditie. Hij is de man die concepten Innovators zijn in Nederland wat ge- van het concept. Hij hangt de drie- getrokken eenheid aan. Concept-speelwijze- moet het direct werken. Terwijl, als je ceert met bestuurders van sportbon- vertaalt naar speelwijzen en oefen- makkelijker te vinden. Peter Murphy trainingshandeling. Er is een logische samenhang. De visie leidt tot een de rol van trainer hebt en je zegt iets den, met sponsors en met de media, stof. Murphy heeft een heel rijtje ech- was er, in zijn volleybaltijd, zelf één en speelwijze en die weer tot een handeling tegen je pupil, het nog een heel tijdje onderhoudt een netwerk, te trainers paraat: volleybaltrainer hij wijst collega Joop Alberda, tegen- op het veld die getraind wordt. De tweede bal diep was zo'n idee. fout gaat. Pas na verloop van tijd signaleert problemen en bemiddelt in woordig de visionair van NOC*NSF, Managers als het ware. Foppe is sterk in het formeren van een team rondom het team, de cirkel, ten wordt de uitvoering door veel trainen conflicten.' aan. Verder noemt Murphy de voet- Talentontwikkeling in Nederland dienste van het team. Hij hecht aan beter.' balcollega's Rinus Michels, Louis van wordt gedaan door routiniers als externe raadgeving en heeft een zeer volwassen topsportorganisatie Communicators ' Gaal en . Uit het hockey Joop Brand, bij Vitesse, en door opgebouwd waarop menig nationaal team jaloers kan zijn. Evolutie De namen van twee mannen schieten communiceert juist niet; horen Marc Lammers en Maurits Henk van Hulst, tenniscoach in Het spreekt voor zich dat hij taakgericht Er is sprake van een duidelijke evolu- Murphy te binnen, als hij spreekt van Hendriks erbij. 'Het zijn allemaal intuï- Valkenswaard.' is. Dat is de voetballerij nu eenmaal. Maar de kunst is de balans te vinden met tie in die twee rollen. 'Eerst ben je, in zijn ogen echte communicators: die stoot af' tieve denkers die vrij kunnen associë- 'Een beleidsontwikkelaar pur sang mensgericht zijn. Vanuit de taakacceptatie komt de concentratie, de vaak met je achtergrond van oud- volleybalcoach Toon Gerbrands en ren en in hun gedachten de hele is in mijn ogen Sjors Röttger, de kalme vastberadenheid die je bij grote teams als Manchester United zo sterk speler, de trainer, maar langzaamaan hockeybondscoach Joost Bellaart. wereld kunnen overschieten. Zij zijn handbalcoach. Frank Louter, de aantreft. ga je je boodschap beter verpakken, Later vult hij dat nog aan met voet- Bert Goedkoop ('een hele goede trai- de vernieuwers. Bij niet-vernieuwen- bondscoach van de gymnastiekunie, Foppe is veel, maar vooral een genieter. Die kan goed voetballen, zegt-ie dan. Hij de belangrijkste kwaliteit van een be- balcoach Foppe de Haan - de loyalist ner'), dressuurtrainers Sjef Janssen de sporten betekent dat dat snel zie ik - behalve als een geweldige is niet de kille berekenaar, maar de geleider, en dan word je de coach. van SC . en Tineke Bartels ('altijd met dat wordt gezegd: die man is onzeker. Hij trainer - als een kennismanager. Hij genietende liefhebber.' Het is eerst: alles weten van techniek. Basketbalcoach Meindert van Veen paard bezig'), tennistrainer Michiel komt steeds weer met iets nieuws. zorgt voor kennisuitwisseling, voor En dan pas: dat goed kunnen verpak- zou er een kunnen zijn, maar hij tiert Schapers, schaatstrainer Gerard Wat hij nu heeft, is niet goed genoeg. contacten met voorgangers, hij leidt ken. Zodat je wordt verstaan. Het is nogal. Assistent-voetbalbondscoach Kemkers ('een onderwijzer en in- Lastig om je spoor te houden.' trainers op en boort kennis aan.' eerst veel kennis en weinig persoon- Willem van Hanegem voldoet aan een structeur, een echte trainer dus die 'Typische adviseurs vind ik Ben lijkheid. Later wordt kennis minder groot deel van de eisen voor de com- maatwerk levert'), roeitrainer Jan Bijrollen Crum, de korfbalman, en Henk belangrijk en telt de persoonlijkheid municator, 'maar Willem is dan vooral Klerks en voetbaltrainers als Onder de vijf hoofdvakken zitten de Gemser, de oud-schaatscoach. Zij zwaarder.' De rol van communicator non-verbaal'. Bij voetbalcoach Louis Advocaat, Gerets, Koeman en negen bijvakken, waarin coaches hebben de rijpheid om anderen onder is de moeilijkste. 'Je doet het werk van Gaal is goed waar te nemen dat Van Marwijk. Coaches, de 'leiders' die kunnen uitblinken. Murphy, de man hun hoede te nemen. De pure onder-

14 Nr. 02 Coachen Nr. 02 Coachen 15