“Indar Metaketatik Harago, Politika Egiteko Bide Berria Urratzen Ari Gara”

UXUE BARKOS

“INDAR METAKETATIK HARAGO, POLITIKA EGITEKO BIDE BERRIA URRATZEN ARI GARA”

TEXTUAK: PILAR KALTZADA ARGAZKIAK: TXETXU BERRUEZO

42 5~13. UXUE BARKOS 5~13. UXUE BARKOS 43 ... politika egiteko eta politika ulertzeko dute, eta garrantzitsua da horiek ezagutzea eta Madrilgo Kongresuan nengoen, baina ETBrentzat Iruñean otsailak gogorra izaten badaki, oso modu desberdinak dira, gainera... aintzat hartzea, baina kasu zehatzak ikusten ditu- kazetari-lana egiten. Nirekin lan egiten zuen kame- baina ezusteko goxotasunez hartu gaitu, Jakina, baina erabat osagarriak dira. Gure zunean beste era batera jabetzen zara arazoez. rariak teletipo bat hartu zuen eta esan zidan: “Be- elurra eta gero zer datorren iragarriz artean ez da oso normala beharbada, baina Euro- Izen-deiturak dituzte txostenek islatzen dituzten gira Uxue, zuk hainbestetan esan izan duzun hori bezala. Itxaroten dudan bitartean, pako toki askotan aurkitzen dituzu beren herriko al- egoera horiek, ez dira analisi hipotetikoak, egiazko egiten ari dira”. Hainbeste nafarrek hainbestetan esan izan duguna, besterik gabe: gurean tresna Gaztelu Plazako Cafe Iruña ospetsuaren kate, alkatesa edo zinegotzi direnak eta aldi berean, dramak baizik. Udaletxera etortzen zaizu jendea nagusi bat falta izan da eta hura elkarlana zen. ordezkaritza orokorragoko zereginetan diharduten eta azaltzen dizu etxea galdu duela, eta ondorioz barratik eskuorri bat hartu dut. Bertan Nafarroa Bai sortzea erabaki zuten alderdiek, EAk, politikariak. Nire kasuan behinik behin, politika uler- ez duela erroldarik, eta horrek seme-alabak ezin diote 1888an ireki zituela ateak eta eskolaratzea dakarrela. Hau ez da arazo tekniko Aralarrek eta EAJ-k abiarazi zuten gure lurraldean hura izan zela Nafarroako hiriburuan tzeko dudan modua oso ongi islatzen du bikoizta- egoera politikoa goitik behera aldatu duen proiek- sun honek. Parlamentu baten egiten dugun lanaren bat: urgentzia soziala da, eta drama pertsonal argindarra erabili zuen lehena. Ispiluek ikaragarria. Bada, udal politikagintzan jarduteak tua, gero Batzarre elkartu zen eta dudarik gabe, funtsa herritarron eguneroko bizitza hobetzea da, ekarpen funtsezkoa egin dio Euskal Herriko politi- biderkatu egiten dituzte lanpara handien ikuspegi aberatsagoa ematen. Jardun bakoitzak edo izan beharko luke, eta beraz herritarren kezke- kagintzari. Ibilian ikasi dugu. distirak. Nafarroako egoeraz argi egingo tatik zenbat eta hurbilago izan, orduan eta eraginko- bere alde gozo eta mikatzak ditu, eta oro har, udal didan solaskidearen zain nago, eta toki rragoak izango dira gure proposamenak eta jardun politikagintza askoz zailagoa dela esango nuke, egokia dirudi horretarako. Lekuari begira oro. Neurri baten behinik behin, gaur egun politikak baina aldi berean, aberatsagoa ere bada. Makina bat bihurgune izan duen bidea ari naiz, atentzio handiarekin antza, ez bizi duen krisia urruntze progresiboari ere zor zaio. izan da, bide batez esanda... bainaiz ohartu ere egin Uxue Barkos Politikan zer berritu franko dugu. Politikari gutxik esan dezakete proiektu Jakina da, bai. Azken urtekoa zehatz-mehatz hemen azaltzeak luze joko luke. Nolanahi ere, bizi sartu denean. Ispiluetako baten ikusi berrietan hasieratik beretik parte hartu dutela. Zuk, ordea, ernamuinetan zela inguratu zinen izan ditugun gora-behera horiek maiz ezkutatzen dut, barra beraren bestaldean, bera ere Gerta baitaiteke erraz-erraz politika pro- Nafarroa Bai bihurtuko zen proposamen ho- dute nire iritziz erabat azpimarragarria den zerbait: zain dagoela. fesionalak eliteak sortzea, herritarrengandik, rretara. Urte batzuk geroago, beste hasiera bide horrek emaitzak eman ditu, eta garrantzi- boto-emaileengandik urruti kokatzen dena. bat egokitu zaizu, oraingoan, Geroa Bai ize- tsuagoa dena, atzerabiderik ez duen politika-aroa Bere arazoetatik bai, behinik behin. Oso nekoa. ireki zuen Nafarroan, lubakien garaia gainditu egin duena. Nafarroako abertzaleak nor gara jadanik erraza da akats horretan erortzea eta udal politika Baina guztiz desberdinak dira bi hasiera ho- hemengo politikan, zatiketaren bidetik agortuta Bi lantokiren artean zabiltza etengabe. errealitatearekin lotzen zaituen zilbor-hestea dela riek. Geroa Bai, izan ere, aurreko proiektua gara- Horietako batera oinez zoaz, eta bestera berriz zegoen hazkundea ahalbidetu du, eragin mobiliza- iruditzen zait. Egunotan gertatu zaigun adibide tzerik ez zegoela ikusita zabaldu genuen bidea da, tzaile eta eratzaile handia izan duelako. hegazkinez... batekin argi eta garbi ikusten da. Madrilgo Kon- eta aurrez landutakoaren jarraipena da. Nafarroa Bai, hala da, eta ez pentsa erraza denik gresuan aurkezteko asmoz, hipoteka ordaintzerik Bai erabat berria zen, azal eta mami, aukera berri Prozesu honek izan dituen argiak eta itzalak antolatzea. Iruñeko Udaletxearen eta Madrilgo ez duten herritarrak babesteko proposamenak bat eratu genuen eta Nafarroako abertzale orok ongi analizatu behar dira, behar diren ondorioak Kongresuaren artean joaten zaizkit asteak, eta ba- aztertzen ari gara, ordainean ematea bezalakoak. argi ulertu zuten hura aurrez ez zegoen espazio ateratzeko, baina atzera begiratzen dudanean batzuetan ez dut jakiten non utzi dudan zer. Txosten teknikoek arazoaren alde bat ematen bat betetzera zetorrela, aparteko indarrez, gainera. dakizu zer ikusten dudan? Bat: nafar abertzalerik

44 5~13. UXUE BARKOS 5~13. UXUE BARKOS 45 ez dela izan Madrilgo Kongresuan urtetan, eta Arrisku handia onartu genuen bere momen- emaitzetara hurbil gaitezkeela. Deabruaren pare orain bi eserleku ditugula. Eta bi: aktibatu dugun tuan, alderdi sortzaileek beste bide bat hartzea era- jarri den “transbertsalitate” kontzeptuak gurean jende andanaren artean, abertzale ez diren asko baki zutenean. Bistakoa denez, ez zait damutzen, bide luzea du egiteke, eta besteak beste, proiektu eta asko daudela, ezkerreko proiektu progresista baina oso prozesu zaila eta batzuetan mingarria sozial berria eraikitzeko balio duela erakutsi dugu. baten ordezkatuta eta eroso sentitzen direnak. ere izan da. Irailaren 20an izenik eta logotiporik ga- Hau erabat berria da Nafarroan. Orain arte gure be geunden, eta bi hilabete geroago, Madrilgo Kon- Nora begiratzen du GB-k elkarlanaren sa- mapa politikoan harresi handiak zeuden, iragane- gresurako aulki bat eman ziguten boto-emaileek. rea garatzen jarraitzeko? zinak ziruditen bi munduak bereizten zituztenak eta urteetan halako etsipen modukoa eragin zue- Geure proiektuaren funtsa onartuz, bidea Nora doa Nafarroa? na gure artean. Bada NB-k hasitako prozesuari edo bidearen zati bat gurekin batera egin nahi du- esker, apurtu egin zen egoera hori, eta behin Bere bila ari da, denok ari gara nahi dugun ten indar progresisten aldera. Ezker abertzale ofi- betirako, gainera. GB orduko txinpartaren haus- Nafarroaren bila. Guk geure proiektuarekin eran- zialarekin posible da elkarlana? Dudarik gabe, eta poa izateko helburuarekin sortu zen, eta emaitzak tzun-molde zehatz bat aurkeztu dugu, baina oro seguru nago horretarako momentuak iritsiko direla, har aztertuta, gaur egun erakundeetan dauden ikusita, horretan jarduteko bide aski zabala dago zeregin handia dugulako elkarren eskutik. Baina agintari politikoak anbiziorik gabe ari direla ematen oraindik. horretarako malgutasuna behar da, eta behar ba- du. Amore emanda bezala, esango nuke. da, horixe falta izan da orain arte. Geure gizartea- Azken urte hauetan aurrerapauso sendoak ren araberako mapa politikoa ez da sinplea, oso konplexua baizik, eta horretan jarduteko elkarlana- Harresiak kanoikada bota daitezke, baina eman ditugu orain arte bizi izan dugun salbuespen-egoera gainditzeko, baina oraindik defizit poli- ren gaitasuna garatu behar dugu. baita zimenduak apurka-apurka higatuta ere. tiko sakona dugu zuzentzeke. Eta gure iritziz, bigarren bidetik jo behar du Nafarroako abertzaletasunak. 30 urtetik gora eman ditugu kanoiak erabiliz elkarren kontra eta Zertan da defizit hori? horrela ez da aurrerapauso esanguratsurik lortu, Demokraziatik oso gutxi duten azpi-jokoen eta are gehigo, arlo askotan atzerago kokatu gaitu bitartez eraiki du Nafarroan bere nagusitasuna “Erreferentziarik gabe ari estrategia horrek, besteak beste UPNren politika muturreko eskuinak: gizartearen zati garrantzitsu gara. Konfiantzarik eza indartu egin duelako. NB-rekin hasieran eta GB-re- bat utzi du bazterrean politikoki, beste biderik ez kin orain, beste bideak emaitza argiak eman ditue- zuelako boterean iraunarazteko. UPN-k oso trebe nagusitu da gure artean” la erakutsi dugu eta beraz hasitakoari jarraipena jokatu du ehunekoak maneiatzen: indar abertza- eman behar zaiola uste dut. leak baztertu egin ditu (eta abertzaleok bazterretik baino ez diogu erantzun) eta horri esker %30ren Aldi baterako krisia zelakoan, atertu zain ordezkari izanik %51eko nagusitasunarekin ezarri egon gara denbora-tarte batez, baina orain iku- Prozesuan, baina, bidaideak galdu egin du bere eredua. NB erantzun estrategikoa izan zen salbuespen-egoera hau iraularazteko, eta GB ho- si dugu bizi dugun krisi egoerak luze joko due- dituzue. Koalizioa eratzea erabaki zuten lau al- rren oinordekoa da. la. Politika ez den beste bideren batetik joko du derdietatik bakarrak eutsi dio apustuari. Zeuri gizarteak erantzun eske? iritziz, GB aukeratu duten boto-emaileek zeren Ez dut uste. Askotan entzuten dut jendea aldeko bozka agertu nahi izan dute? “Zatiketatik zatiketara, erabateko batasu- politikatik aldendu egin dela, baina nire iritziz, alde- Osagaien gainetik dagoen proiektuari, hots, na lortu arte”, pentsa lezake norbaitek... rantziz gertatu da: politikaren garrantziaz ohartu da siglak baino askoz garrantzitsuagoa den zerbaiti: Erantzukizun handia dugu horretan, eta ezin jendea, eta gertatzen ari denari erantzun politiko egoera politikoa ulertzeko, zuzentzeko eta alda- dugu handik oin-puntatan pasa: 2007. urtean Na- sendoekin erantzun behar diogulako. Politika eta tzeko proposamen desberdin bati. Gure hasierako farroako bigarren indarra izan ginen, eta handik alderdi politikoak ez dira gauza bera, eta herrita- intuizioa berretsi egin da, uste baikenuen indarren lau urtera eredua zalantzan jarri eta jarraibiderik ez rren mesfidantza nagusiki egitura politikoetara zu- metaketak bolumena ez ezik, izate desberdindua ematea erabaki zuten alderdi batzuek. zendu dela esango nuke. Eta, bide batez, esanda, ere emango zigula, hau da, zerbait benetan berria Apustuak egin dira ondoren batasunaren ez nau harritzen batere. eratzeko aukera ematen zuela horrela lan egiteak. saskia beste zume batzuekin osatzeko, eta jakina Joan den urteko azaroko emaitzak ikustean, hura- denez, den-denak zilegi dira. Nolanahi ere, GB Politikak gizartearen beharrizanak estaltze- xe izan zen nire lehen pentsamendua. Proiektuek proiektuarekin aurrera egiteko arrazoi nagusia izan ko bidea izaten jarraitzen du, baina orain oso hegoak dauzkate, aldatu egiten dira, edo nahiago zen batasuna eta erabateko berdintasun uniforma- agerian geratu da erabateko transformazioa behar baduzu, sortu den egoera berrira egokitu egiten tzailea bi abiapuntu arras desberdinak direla defen- duela gure eredu honek, eta politika egiteko modua dira, baina oinarri-oinarrizko proposamenari, geu- ditzea. Gure iritziz, Nafarroako abertzaleok erakutsi eta tresnak ere barruan hartu behar dituela eralda- re balio erantsiari, uko egin gabe. dugu elkarlan-eredu propioak garatuta ezarritako keta horrek.

46 5~13. UXUE BARKOS. 6~13. UXUE BARKOS. 47 Lidergo politikorik gabe dihardugula en- egiten dugu. Hau da: ezin dugu daukaguna baino Behin eta berriro aipatzen ari zara bel- tzuten duzunean, zer iritzi duzu? gehiago gastatu (nahiz eta hori bera dudan jartze- durra. Zein funtzio betetzen du gaur egungo Neurri handi baten, ados nago. Gizartearen ko modukoa den, nire iritziz), baina “daukaguna” krisian? beharrizanetatik deskonektatu diren egitura poli- ez da kontzeptu mugiezina, ezta gutxiagorik ere, Beso bat mozten uzteko prest gaude, hori tikoak daude geure erakundeetan, eta ondorioz, eta unean uneko lehentasunen arabera ezarri egin egin ezean burua bera galtzeko arriskua dugula si- noraezean ari dira, Europatik datozen neurri erabat behar da. nestarazi digutelako. Beldurrak paralizatu egiten du, suntsitzaile eta harraparien aurrean men egitera Lidergo intelektual eta politikoaren gabeziak beldurrak atzera egitea derrigorrezkoa dela iradoki- mugatzen baita beren jarduna. Burua makurtuz eztabaida honen ahulezian islatzen dira. Erabakiak tzen du, beldurrak isildu egiten du eskubide sozialen erantzuten diogu ekaitzari. Eredua kolapsora iritsi hartu behar digu eta horretarako sakoneko errebi- aldarria, hemen eta mundu osoan. Beldurrarengatik RESPUESTAS FORMATO TWITTER denean, shock egoeran geratu gara, erreakzio- sioa egin behar dugu, lehentasun, aukera eta ba- baino ezin da esplikatu ongizatearen gizartearen natzeko gaitasunik gabe. Arazo berriei erantzun liabideak ezartzeko. kontrako etengabeko eraso hau. Urteetan lortutako Sobre la globalización y la visión local zahar eta agortuekin erantzuten ari gatzaizkie eta eskubide sozialengatik zigortu egiten gaituzte mer- del mundo #cuandosalgodenavarra: beldurrak anestesiatu duen gizartean erreakzio katuek, eta bide batez, mezu argia helarazten diete oso ahula ikusten ari gara. Zentzu horretan, bada, Arazo globalaren aurrean tokian tokiko besteak beste hazten ari diren herrialde emergen- Sigo aprendiendo para traer, y sigo lidergoan hutsune nabarmenak ditugu, baina politi- erantzunak emanez zer lortu dezakegu? teei: “eskubideen gizartea ez da bideragarria jadanik, empeñada en llevar para aportar. kan ez ezik, maila intelektualean ere erreferentziak Geure errealitatera egokitutako proiektu pro- begira zer gertatzen den herri garatuetan eskubide behar ditugu. Ez naiz inozoa: honek epe luzerako pioa eratzea. Helburu sozialik gabeko globaliza- unibertsalak babestu izanagatik”. Garapen-eredu lan bat jartzen digu eta gaur egungo arazoen au- zioak nora eraman gaituen ikusi eta gero, beste berri elbarria justifikatzen da beldurrari esker. Sobre cómo ves tu rrean erantzun bizkorrak eta eraginkorrak behar ereduren bat garatzeko aukera dugu orain, geu- futuro: #demayorvoyaser: ditugu. Hori horrela izanik ere, gogoeta egiteari re indarretan sakonduz eta zuzendu beharreko Formal, formal con las cosas serias, uko egiten badiogu, galduta gaude: erreferentzia akatsei helduz, baina beti ere geuk ezarritako como la salud. berriak eraiki behar ditugu. lehentasunetatik begiak kendu gabe. Bere ga- “ETAren amaierak ez du raian industriaren alde egindako apustuak emaitza ekarri askok uste zuten onak eman ditu, eta sektore produktiboek geure Sobre tus distracciones: Esatetik egitera pasaz gero, nondik heldu diztira” #megustaperdereltiempoen: matazari? Barne-Produktu Gordinean duten pisuari esker, egoera larria izanik ere, eusten ari gatzaizkio nola- Egiazko eztabaidatik, hau da, geure eredua- Cualquier cosa que me haga disfrutar baiteko babes sozialari. Eredu bakarreko Europako ren erdigunean kokatu behar ditugun koordena- simplemente viéndola pasar. aginduen aurrean, erantzun lokal positiboak ema- ETA-k armak uzteko erabakia iragarri bai- tuak finkatzetik. Zein dira egoera honetan babestu teko bidea dugu. no egun batzuk lehenago Donostian izan zinen, behar ditugun altxorrak? Erantzuna ez dago maila Sobre tusmotivaciones: politikoan soilik, eta gauza izan behar dugu gizar- Aieteko Bakearen Etxean. Nafarroak izan al du prozesu honetan zure iritziz behar zuen tokia? #cadadíameponelaspilas: tearen parte hartzea egituratzeko lehentasunak Nola orekatu daiteke jardun politikoaren Ez, inolaz ere ez. UPNri ez zaio komeni definitzeko, behetik gorako jarioa bermatzeko. irispidea, alde batetik eredu-aldaketaren auziari La mirada de mi hijo Xabier. eszenario berria, bere jardun politikoaren zutabe Ongizatearen gizartea kuestionatzen ari den garai helduz eta bestetik hartu behar diren urgen- nagusia ETAk emandako aitzakia merkea izan honetan, non jarri behar ditugu ahalegin eta balia- tziazko neurriak atzeratu gabe? bideak? Hezkuntza eta osasungintza unibertsala, baita. Hura gabe, birkokatu egin behar du bere Sobre tus referencias: publiko eta kalitatezkoa bermatzen, eta dependen- Ausardiaz jokatu behar dugu, auskarkerian proposamen sozial eta politikoa, eta hori ez zaio #elmejorconsejoquemehandado: tziaren beharrizanen estaldura egokian, nire iritziz. erori gabe. Erantzun behar dugu neurri zehatze- batere gustagarria gertatuko, nik uste. Orain ar- Serás lo que hagas. kin, baina galdera egokiak eginez norantz goa- teko itsukerian jarraitzeko aukerak agortzen ari zen definitzeko. Langabeziaren datuak ikusteak zaizko Nafarroako eskuinari. Madrilgo Kongre- Aipatu dituzun hiruak dira, hain justu ere, errealitatearen ispiluaren aurrean jartzen zaitu, suko gehiengoak otsaila bukaeran onartutako Sobre tus maestros en política: defizitaren jo-puntuan jarri diren lehen espa- batzuek iragarri zuten ekaitza perfektuaren au- mozioan gauzak aldatzen ari direla nabarmen #cuandodudomeacuerdode: rruak. Nora garamatzate murrizketek? rrean, eta gure erantzukizuna onartu egin behar geratu da eta UPN-k ulertu egin behar du mezu Uffff Gezur handi bat iraunaraztera konponbi- dugu. Horrek ez du esan nahi edozein neurri ba- hori, mugitzen hastekoa. Orain arteko jarrera alderik jartzen ez badiogu. Sinistu dugu, beldurrak lekoa denik, edozein azpijoko onartu behar dugu- datzeko argi eta garbi esan dute Espainiako indar eraginda, beste biderik ez dagoela eta ezinbestean nik Defizitaren Aldarean gurtzeko. Honaino ekarri politikoek eurek ere, eta hori mezu garbia da EAE- Sobre lo que te queda por hacer: eten egin behar dela urte askotan eta jende asko- gaituen ereduak eztanda egin du, eta ordezko ko eta Nafarroako gobernuentzat. Amaiur legez #demañananopasa: ren lanari esker lortu dugun ongizatearen estatua- eredurik gabe harrapatu gaitu. Horrek, baina, ez kanpo uzteko UpyD-k egindako proposamenari ren katea. Bistan denez, oso zorrotzak izan behar du esan nahi irtenbiderik ez dagoenik, baina fede muturrekoa emanez, besteak beste, hemendik Me quedan cosas como para dugu guztiok gastuaren kontrolean, baina oreka al- gutxi zor diot nik beldurrean oinarritzen den baliz- aurrerakoa kudeatzeko orain arteko jokabideak ez mañana, pasado, al otro… darrikatzen denean, bi alderen artekoa dela ahaztu ko irtenbideari. direla onargarriak erakutsi da.

48 7~13. UXUE BARKOS. 8~13. UXUE BARKOS. 49 Zer datorkigu hurrengo bihurgunean? Batzuek egintzat eman nahi izateagatik, dotzea nahi badugu, demokratikoki zuzena izan Ilusioa bai, nik uste. Behar bada falta izan Ez dakit esaten, gertakari zehatzak aurre- beste batzuek deus ere ez dela aldatu aldarri- dadin. Prozesuak gardena eta irekia izan behar du. zaiguna beste egoera batzuetan sumatu genuen satea ez baita nire gustuko lana. Gure aurrean katzegatik, baliteke funtsean bai, bizkorregi ibili Horrexegatik iruditen zait, hain zuzen ere, ezinbes- grina hura izan da. Nik gogoratzen ditut beste duguna lan handia eta garrantzitsua da: Bakea nahi izatea eta hori, nire ustez, ez da komeniga- tekoa dela erritmoak onartzea, alde bateko nahiz une batzuk, lehenago bizi izandakoak, bakea rria. Herri honek bizi izan duen dramak zauriak eraiki behar dugu, edo nahiago bada, bakegintzan bestekoen urgentziek bide laburrago baino ahula- ukitu edo egiten ari ginela sentiarazi gintuztenak. utzi ditu guztiongan eta lan sakon eta funtsezkoa Oraingoan, ordea, nekea nabaritzen dugu, kapitu- jarraitu behar dugu, zabaldu den aukera berriari goak ekar ditzaketelako. egitea dagokigu orain, eraiki behar dugun dena lu lazgarri hau behin betiko gainditu beharra du- txinpartak ateraz. Une erabakigarria da hau, luzaz delakoa egiazkoa izango bada. Prozesu honek dan jartzen ez duena, baina lehentasunen mailan itxaron eta amets egin dugu egoera berriarekin, bere erritmoak behar ditu, eta horiek behartu Zer dagokigu herritarroi prozesu honetan? bere tokia nabarmen aldatu da. Hau ere kontuan eta orain ahalegin handia egin behar dugu guztiok nahi izateak ez garamatza inora, ez bada frus- Euskal gizarteak urtetan egindako lana- hartzeko irakasbidea da, nire ustez: amaiera ez sortu den aukeraren mailan egoteko. Zer datorren? traziora. ren emaitza da ETAren erabakia. ETAk gizarteari da izango alde batekoek nahiz bestaldekoek us- Auskalo. Ez daukagu aurrez idatzitako errezetarik, erantzun dio, nahi baino beranduago bada ere, eta te zuten bezain distiratsua, ezta gutxiagorik ere. batzuk, alde baten nahiz bestean, kontrakoa esa- herritarrek ezin dute oraingo prozesuaren gidaritza Eferbeszentziarik gabea izango dela ematen du. ten eta sinestarazten ahalegintzen ari badira ere. Zein dira eginkizun dagoen bidearen oi- begien bistatik galdu. Kontrola eta exijentzia da- Arriskatzeko unea iritsi da, batzuei etekin handiak narrizko koordenatuak? gozkie herritarrei, eta bi zentzutan gauzatu behar eman dizkien erosokeriatik atera egin behar dugu Espero genuen momentua oso momentu Biolentzia behin betirako baztertzea nahi- dute, gainera: ETAri eta alderdi politikoi begira. gizarteak hala eskatzen edo exijitzen duelako. taezkoa da, erabatekoa eta baldintzarik gabeko txarrean iritsi da? erabakia izatea, alegia. Behin hori bermatuta, bik- Jendearen lehentasunak aztertuta bai, du- Aurrera egin, baina tentuz. Oraingo egoe- tima guztientzako memoria historikoa eta lurralde- Behin betiko bakearen atarian gaudela darik gabe. Unea iritsi da iritsi behar zelako, ho- ra bizkorregi gainditu nahi izateko arriskua tasunari begira, behetik gorako prozesua. Bi ardatz esanagatik, ez da lortu gizartean espero zite- rretarako aurrez eta hamaika tokitatik egindako ikusten duzu? horietan jardun behar dugu prozesua benetan sen- keen ilusio edo ... lanari esker baldintza egokiak sortu direlako.

Atentzio handiarekin entzuten ditu galderak, eta tentu handiz aukeratzen ditu hitzak. Nabari zaio kazetari- eskola. Urteetan ni orain nagoen tokian egona da Uxue Barkos, kameraren aurrean eta atzean. Solasaldia zuzentzeko duen abilidadea ez da bat-batekoa, ongi ikasitako langintzaren emaitza baizik.

50 9~13. UXUE BARKOS. 10~13. UXUE BARKOS. 51 Nafarroa Bai-ren eskaria onartu zenue- forma zehatz bat du nire jardun politikoak, eta nean honetaz koziente zinen hala gerora egin- horrek ertzak sortzen ditu. Zauriak ere bai, kasu dako gogoeta da? batzuetan. Egia esatea nahi baduzu, proiektu politikoa azaldu eta nire izena horretarako eskatu zidate- nean, ez nuen gehiegi pentsatu. Urteak nerama- tzan gisa honetako proiektu politiko baten beharraz hitz egiten aukera nuen guztietan eta beraz, behin Itzuli-inguruka ibili naiz solasaldian eskaintza eginda, baiezkoa erantzutea erabat na- zehar. Aitortu egin behar dut kosta turala izan zen. Orduan Madrilgo Kongresuan ari egiten zaidala gaia mahaigainera nintzen lanean, eta harakoa zen proposamena. ateratzea, kanpoko begiraleontzat itxita Nolabait esateko, nik abantaila horrekin jokatzen dagoen ate pribatu bat zabaltzea edo, nuela pentsatu nuen: tokia ezagutzen nuen, esze- izan daitekeelako. Baina irribarre batez natoki honetan eroso mugitzen nintzen eta horrek erantzun dio Uxuek nire kezkari, eta lagunduko zidala pentsatu nuen. Eta hala izan da, txano grisaren atzealdetik ateratzen nik uste. zaion ilea ukitzen ari dela, minbiziari buruz hitz egiten hasi zait. Kazetari Damutu zaizu inoiz? trakets honi beste lezio bat eman dio, Ez, damutu ez, baina ez da izan eman leza- goiz honetako hamaikagarrena: galdera keen bezain erraza. Politikari nire bizitza profesio- deserosorik ez dago zer erantzuten nalaren tarte bat eskaini behar niola pentsatu nuen, dakienarentzat. nire erantzukizuna ere bazela, nolabait esanda. Aukera nuen, eragozpen larririk ez, eta beharbada niretzat beste askorentzat baino errazagoa izango Bizitzan lehentasunak birkokatzeko balio zelakoan, gehiegi pentsatu gabe egin nuen jauzi omen du gaixotasun honek... hori. Beste hainbatekin batera zerrenda batzuetan egotetik aste betera hautagaia izatera pasa nin- Esan ezazu beldurrik gabe: minbizia du ize- tzen, eta handik aurrera dena oso bizkor joan zen... na, eta bai, izugarrizko esperientzia da. Minbizia Arriskatu egin behar zela uste nuen, eta arriskatu entzun eta heriotzaren ispiluaren aurrean jartzen egin nuen. Merezi zuelakoan, eta orain esan deza- zara nahitaez: gure gizarte aberats honetan halaxe ket merezi izan duela. da. Ikaragarrizko tragoa da, zeure beldurrei aurrez “Arriskatzeak merezi Beraz, joan-etorriko bide politikoan ari aurre begiratzera behartzen zaituelako, ihes egite- zuela pentsatu nuen, eta zara? ko aukerarik eman gabe. Nik semea nuen buruan arriskatu egin nuen” Horrelaxe hartu nuen hasieratik beretik, eta Zer eman dizu? etengabe, nigan baino, harengan pentsatu dut nik. hori da nire asmoa, bai. Joan den azaroko hau- Une zoragarri asko, eta une gogor batzuk Egun eta gau asko uzten dizkizu minbiziak zure bi- teskundeak baino lehen momentua iristen ari zela ere bai, noski. Bizitza halakoxea da. Onenak Nafa- zitza alderik alde zeharkatzeko. ematen zuen, baina Geroa Bai-k erakutsi dit nire rroa Bai-ren lehen hauteskundeak, orduko ilusioa, Egoera politiko, sozial eta ekonomiko Edozein modutan, ez dut uste lehentasunak bide hau ez dela oraindik amaitu. orduko poza. Eta baita Geroa Bai-ren eserlekua oso interesgarria da oraingo hau, politikatik aldatu egin dizkidanik, lehen ere garbi bainuen zer ere, joan den azaroaren 20an. Une pertsonala nahiz kazetaritzatik aztertuta. Non sentitzen za- den garrantzitsua eta zer den akzesorioa, baina ra erosoago? orduan oso berezia zen, sentimendu guztiak puri nire lehentasunei behar duten atentzioarekin heldu Bizitza politikoak, baina, orbanak uzten -purian nituen eta orduko malkoak benetan gozoak Bietan, egia esan. Orain politikan ari naiz, egin behar diedala garbiago ikusten dut orain. Ikas- ditu beti... izan ziren niretzat. Une gogorrak ez ditut ahaztu, hauxe da nire lana, baina ez diot utzi kazetari ten ari naiz, ez pentsa, oso zaila baita norberaren izateari, ezta utziko ere. Guretzat ez dago esze- Jakina, ez zait hori ezkutatzen. Nolanahi koalizioa apurtu zenekoa, adibidez, minbizia diag- izaeran oso errotuta dauden ohiturak aldatzea. dentzia mentalik. Egun batzuetan kamera hartu ere, nik uste dut kazetariok lan politikoa egiten nostikatzearekin bateratsu etorri zena... eta korrika aterako nintzateke erreportajeren bat dugula etengabe, gure zereginaren partea de- egitera, diozun moduan, bizi garen testuingu- lako. Emakumeen kontrako biolentzia salatzen Asko aldatu du nire bizitza erabaki horrek, Eguneroko txikikerietatik distantzia apur ru hau oso interesgarria baita periodistikoki ere. dugunean, kronika ekonomiko edo politikoa egi- baina gehiago aldatu dute bizitzaren beraren bat hartuta, adibidez? Oraingoz ez da posible, baina nire bizitza profe- ten dugunean... horrek guztiak zerikusi handia du zirkunstantziek. NB-rekin hasi nintzenean, “poli- sionalaren hurrengo etapa kazetaritzarekin lotuta- politikarekin. Maiz nahastu egiten dira politika eta tikoki formarik gabea” nintzen, hau da, definizio Adibidez. Lehen denbora-kantitatearekin koa izango da. alderdikeriak. argirik eta publikorik gabea. Gaur egun, ordea, egiten ez nuena denboraren kalitatearekin ordez-

52 11~13. UXUE BARKOS. 12~13. UXUE BARKOS. 53 katzen nuela esaten nion nire buruari, baina hori arduratzen. Oso bestelakoa da nire bizitza priba- gezur handi bat dela ikasi dut. Orduak eskaini tua, neure-neurea dena, eta hori etxe barrurako behar dizkiezu zure lehentasunei, nire kasuan, ni- gordetzen dut. Horrelaxe behar dela uste dut. re semeari. Esatetik egitera jauzi handia dago eta ez da egunero asmatzen, baina orain lehen baino kozienteagoa naiz horretaz. Gauzak lasaiago hartu Okerrena pasa da jadanik? behar ditut, eta horretan ari naiz ikasten, nahiz eta Nork esan dezake horrelakorik erabateko nire medikuek askotan ez duten sinisten! Beldurrak segurtasunez? Inor ez. Gauzak datozen beza- asko laguntzen du diziplina hartzen. la hartzen ikasten ari naiz, bizitzari duen onena ateratzen saiatzen ari naiz une oro. Ikaragarrizko zortea izan dut, orain arte intentsitate handiarekin Zeure bizitzaren alde publikoak errazago bizitzeko aukera izan dut, maite dudana eginez. edo zailago jarri dizu hori guztia? Datorrena hobea izango ote den ez dakit, zer espe- Ez dakit esaten. Nire bizitza pertsonala nahi- ro zaigun aurrez jakitea ez zaigulako emana, baina taez ezaguna da jendearentzat, esparru publikoa edozein modutan, aldarte onarekin harrapatzea baita nire langintza, baina horrek ez nau gehiegi nahi nuke.

Las y los navarros no Tras siete años de 500 años después, pueden ver los canales vida política, ¿cómo “Incorporación al Reino de de ETB con normalidad. crees que han Castilla” es la definición Parece algo difícil de cambiado, si lo han con la que desde Madrid explicar en un mundo en hecho, las relaciones se sigue acompañando el que toda la información institucionales el programa de es accesible por todos entre Nafarroa y la celebraciones para 2012. desde cualquier lugar... Comunidad Autónoma del País Vasco? Los Y con algunos elementos Cierto, es difícil de explicar tamdem UPN- PSN en absolutamente kafkianos en desde el sentido común, Iruñea y PSE-PP en la “ronda” de celebraciones desde el afán de trabajar Vitoria ¿han creado que han ideado -por no por los intereses generales puentes o han rotos decir perpetrado- desde de una sociedad, o difícil de amarras? las instituciones navarras. explicar desde presupuestos Imagínate que proponen de desarrollo cultural. Han sido absolutamente una ruta turística centrada Ahora bien, desde el ánimo baldíos en este terreno: en la conquista de Navarra, que mueve a nuestros no veo que hayan y sin el más mínimo sonrojo gobernantes de UPN te superado ninguno la llaman así: Ruta de la aseguro que no es en de los oportunos, Conquista… Me queda la absoluto difícil de explicar. meditados y bien duda de si serán capaces La negación del ser vasco medidos recelos que de incluir actividades tipo de Navarra, y por lo tanto desde las instituciones “Emule al Duque de Alba en cualquier herramienta que de UPN se han venido su paso por Navarra”… En incida en ello, es elemento fortaleciendo durante fin, todo un despropósito, para su supervivencia al estos años. Tampoco desternillante si no fuera frente de las principales creo que hayan porque se refiere a aquellos instituciones de la conseguido fortalecer que en estos momentos Comunidad Foral. más la estrategia. gobiernan nuestra sociedad.

54 13~13. UXUE BARKOS.