SUDO Dergi tayfasına [email protected] adresinden ulaşabilirsiniz. Editörden Ubuntu Kurulumu Gnome 3G Değerlendirmesi Lisp: Geçmişten Gelen Uzaylı DHCP Nedir? Vi ve Nano Alarm Clock Heartsmagic ve Bytan Röportajı Windows Kullanıcılarıyla Röportaj A'dan Z'ye Ubuntu Mizah Fıkra İçindekiler Sayfasına İÇİNDEKİLER götürür.
Editörden (Mustafa ALKAN) Ubuntu Kurulumu (Ömer KIRMIZI) Gnome (Ömer KIRMIZI) 3G Değerlendirmesi (Mustafa ALKAN) Lisp: Geçmişten Gelen Uzaylı (Levent ALTUNÖZ) DHCP Nedir? (Emre ÖNER) Vi ve Nano (Utku DEMİR) Alarm Clock (Murat CEBİR) Heartsmagic ve Bytan Röportajı (Murat CEBİR) Windows Kullanıcılarıyla Röportaj (Ayhan AKTAŞ) A'dan Z'ye Ubuntu (Ömer KIRMIZI) Mizah (Yusuf SANSARKAN) Fıkra (Yusuf SANSARKAN)
SUDO Dergi tayfasına [email protected] adresinden ulaşabilirsiniz. 1 EDİTÖRDEN
Merhaba değerli SUDO okuyucuları ve tüm açık girdiği anda vurgunu vurmak gibi amaçlar açık kaynak gönüllüleri, kaynak felsefesine aykırıdır. Sadece açık kaynak felsefesine değil vicdanımızın sesine de kulak Geride bıraktığımız bu ay içerisinde bir çoğumuz vermemektir, bencilliktir, sütün kaymağını yemek, izinlerini değerlendirdi, tatillerini yaptı ve geri "ancak gerisini ikram(!)" etmektir. dönüşler yavaş yavaş başladı. Bu tatil/izin döneminde de boş durmadık ve sizler için ilginizi Tekelci mantıkla bugünlere kadar gelebilen çekebilecek ya da ihtiyacınız olan konularda Microsoft, daha ne kadar gidebileceğini kara kara araştırmalar yaptık. düşünmeye başlamış. Ubuntu, Red Hat, Opera, Google Chrome ve Google Android'i rakip olarak Öncelikle, yerli dağıtımımız Pardus'un 2009 tanımlamış. Yani bir anlamda “at gözlüğünü” versiyonunun çıktığı haberini verelim. Henüz çıkarmış diyebiliriz. “Artık gerçekleri görüyor deneme fırsatım olmadı lakin genel olarak aldığım olması”nın açık kaynağa ne gibi katkı sağlayacağını geri bildirimler olumlu. 2008.2 versiyonu ile da ilerleyen günlerde göreceğiz. Bunlara ek olarak, olumsuz ön yargıları kırmayı başaran Anadolu Nokia gibi telefon üretimi konusunda sektöründe iyi Parsımızın, 2009 versiyonu ile çıkışını sürdürmekte bir yerde olan bir firma, Microsoft'u yok sayarcasına olduğunu görüyoruz ve bundan mutlu oluyoruz. açık kaynaklı mobil işletim sistemleri arasında Not: Her ayın 15. günü sizlerle oluyorduk, bu ay Pardus geliştirici ekibine başarılar diliyoruz, popüler olan Symbian ile yoluna devam etmesi ve biraz gecikmeli olarak karşınıza çıktık. "Gönüllü" kullanıcılarına da "hayırlı olsun" dileklerimizi ciddi derecede ön plana çıkartması açık kaynağa olan ekibimiz "elinden gelenin en iyisini" yaptı, iletiyoruz. yönelimi artıracaktır diye düşünüyoruz. gelecek aylarda daha da iyilerini yapacağımıza inanıyoruz. Gecikmeden dolayı siz değerli Geçtiğimiz ay yaşanan büyük(!) gelişmelerden bir FSFTR ekibinin sıkıntılı zamanlar geçiriyor olması okuyucularımızdan özür diliyoruz, göstereceğiniz diğeri de, 3G teknolojisinin 31 Temmuz itibariyle nedeniyle bize verdikleri sunucu desteğini çekmek anlayış için şimdiden teşekkür ediyoruz. hayatımıza girmesi oldu. Peki 3G bize neler getirdi, zorunda kalmaları bizi tekrar ile sunucu arayışına neler götürecek? Gelişmiş ülkelerdeki teknoloji ile soktu. Uzun zamandır kendi sunucumuzu almamız Hepinize özgür ve u/mutlu günler diliyorum. Gelecek kıyasladığımızda yine çok geriden takip ettiğimizi gerektiği konusunda hemfikirdik lakin ancak bu aya ay görüşmek üzere. görüyoruz. Açık kaynak gönüllüleri olarak bu nasip oldu. Artık kendi sunucumuzla yolumuza ilerlemeyi elbette yeterli bulmuyoruz. Çünkü bu devam edeceğiz, forumumuz kendi yağında ilerlemeler, tekelci mantık doğrultusunda kavrulacak, bizden sonra gelecek arkadaşlar da gerçekleşiyor ve bu yüzden ilerlemeler daha yavaş herhangi bir sıkıntı yaşamayacak. Sunucu giderlerini oluyor. Her an pazara hakim olmak, kullanıcının de "reklam gelirleri" ile karşılayacağız. FSFTR elindekiyle yetinmesini sağlamak, daha fazlasının ekibine, kısa süreli de olsa desteklerinden dolayı ol(a)mayacağına inandırmak ve yeni şey ürettiğinde teşekkürlerimizi iletiyoruz, sıkıntılarını en kısa harikulade bir iş çıkarttığını ve giderlerinin bu zamanda atlatabilmelerini temenni ediyoruz. doğrultuda çok fazla olduğunu hissettirmek ve pazara
YAZAR : Mustafa ALKAN 2 UBUNTU KURULUMU
Buraya kadar olan bölümlerde Ubuntunun hangi kullandigi ikon ile indirdiginiz bölümde görünür. Bu Sonraki asama baslangic icin gelecek menü asagidaki tabandan geldigini, masaüstü ortaminin ne oldugunu ikonun üzerine sag tikla birlikte ac diyerek yazdirma resimde gösterilen sekilde „Bilgisayarinizda ögrenmis olduk. Bu kurulum belgesinden sonra artik programi secilir ve yazdir denilir. Bu sekilde iso Herhangi bir degisiklik yapmadan Ubuntu yu Ubuntu da Profosyonellesme adimlarini atmis otomatik olarak CD ye yazilir. Bu uygulama Nero ve deneyin“ secenegi ile sistemi baslatmis oluyoruz. olacagiz. Kisacasi kurulumdan tutunda diger tüm CdburnerXP te calismaktadir. Burada secenegin adi üzerinde sistemde hic bir islemler icin yazilarimizi okudukca ubuntu da artik degisiklik yapmadan Ubuntu Live CD (canliCD) birseyler yapmak sorunlari cözmek sizlere cok kolay ISO yu yazdirdik ve bilgisayarimizin baslangic yerini seklinde kullanabiliriz. Ekranda gördügünüz diger gelecek. Ekip olarak bu yolda sizlere birseyler eger BIOS ta BOOT icin CD tanimli degilse secimleri biraz aciklayalim. sunmaya calisacagiz. Yazimizi fazla uzatmadan BIOS`tan ilgili kisma gelip Birincil BOOT DISK CD kurulum asamasina gecelim. Burada ISO dosyasinin olarak isaretliyoruz. F10 basarak kaydetip cikiyoruz. nasil yazildigini filan anlatmaya gerek duymadik. Bu Yaptigimiz bu ayar ile Bilgisayarimizi CD ile acmis yüzden ISO dosyasini yazdirirken söyle bir tip oluyoruz. Ilk acilis ekranimizi asagidaki gibi... vererek kurulum asamasina gecelim. Indirdiginiz ISO Buradan Türkce secerek sistem dilini Türkcelestirmis dosyasi Windows`ta rar programi kurulu ise onun oluyoruz.
Ubuntu kur: bölümü secilirse sistem direk kur ile aciliyor ve direk kuruluma basliyorsunuz. Bu secenek ilk defa Ubuntu kullanacak birisi icin bence uygun degildir. Diski ariza icin kontrol et: bu bölümü kendi acimdan hic kullanmasamda büyük ihtimal fsck yapip diskteki bozuk kesimlere bakacaktir. Bellek testi: Burada ramlerde bozukluk varmi onu kontrol ediyor. Birinci sabit diskten ac: Bu bölüm sistemi HDD den baslatiyor. Önceden kurulmus sistem neyse acilis onunla basliyor.
SUDO Dergi tayfasına [email protected] adresinden ulaşabilirsiniz. 3 UBUNTU KURULUMU
F1 Yardim: Burada yardimla ilgili bilgiler sunuyor. Ubuntu yu deneyin“ Bu secenegi secerek Ubuntuyu Evet kahverengi masaütümüz gelmis bulunmakta. F2 Dil: CD nin ilk boot asamasinda dil secenekleri aciyoruz. Biz baslangicta dili türkce secmemismiydik gibi bir sundugu bölümü tekrar aciyor. soru akliniza gelebilir bu görüntü karsisinda. Bunu su F3 Klavye: Klavye senecegi var. Burada istediginiz sekilde aciklayabilirim. ISO nun bir CD ye sigmasi klavye dil secenegini baslangicta icin cok fazla dil destegi yüklenmiyor sanirim. Bu ayarlayabiliyorsunuz. Genellikle Dil secimi secerken diger Diller icinde böyle. Almanca kullandigim icin klavye dilide secilen dile göre ön tanimli olarak oradan biliyorum. Ubuntuyu bu sekilde seciliyor. Sistem dili farkli, kullandiginiz klavye bilgisayarinizda hic bir degisiklik yapmadan farkli ise. Örnegin, Ben Almanca klavye kullanabilirsiniz. Ilk kullanacaklar icin 1 Numarali kullaniyorum ama sistem dilini türkce kullaniyorum. tercihim bence ilk önce biraz canli CD keyfini Bu sekilde kullanilacak sistemde ayarlamayi bu cikarin. Applications bölümünde programlari sekilde baslangicta yapabilirsiniz. görebilirsiniz. System altinda da sistem icin gerekli F4 Kipler: Burada Normal, Güvenli grafik uygulamalar bulunmakta. Bir not daha düseyim. kipi,sürücü güncelleme diskini kullan, ve OEM Programlar yavas aciliyor. Bu durum sistemin kurulum üreticiler icin secenekleri bulunmakta. yavaslandigindan kaynaklanmiyor. CD ile sistemi Burada Güvenli grafik kipinden biraz bahsedeyim. calistirdigimizdan CD yi okumasi ve programi bulup Önceden bu menu „grafik safe mode“ adinda ilk calistirmasi zaman alabiliyor. listede yer aliyordu. Normal bir baslangic icin ekran Ubuntumuz aciliyor. Burada kernel bilgisayariniz acilmiyor sistem kilitleniyor yada GDM giris bulunan hardware kismina ve bir kac modül Kura basliyoruz. Masaüstünde bulunan Kur ikonuna yapmadan ekrandaki renk karmasasindan dolayi calistiriyor. Bu kisim uzun sürebilir. Cünkü burada cift tiklayarak kurulumu baslatiyoruz. Ilk karsimiza ubuntu acilis yapamiyorsa. Buradan bu kipi aktif sadece CD üzerinden bilgiler okunuyor. cikacak Ekran dil bölümü ederek yeniden deneme yapabilirsiniz. OEM kullanici kipi, Bu bölüm genellikle üreticileri icin düzenlenmis. Yanlis hatirlamiyorsam bu bölümde ön tanimli bir kullanici olusturulup sistem kuruluyor. Sonraki acilisi son kullanici yaptiginda karsisina bir ekran cikiyor. Tekrar kullanici adini ve sifrelerini girdikten sonra sistem aciliyor. Eski kullanicida bir script yardimi ile siliniyor. F6 Diger Secenekler: Burada kernelin baslangicta calistirmasi gereken secenekler bulunmaktadir. Bazi sistemlerde Live CD baslangicinda acpi=off yapilmasi gerekebiliyor.
„Bilgisayarinizda Herhangi bir degisiklik yapmadan
SUDO Dergi tayfasına [email protected] adresinden ulaşabilirsiniz. 4 UBUNTU KURULUMU
Kullanacagimiz dili seciyoruz. Sag altta bulunan Resimde de görüldügü gibi bu bölümde klavye camera, ses karti gibi kullandigimiz donanimlar Forwad ikonuna ile gecisleri yapiyoruz. Gelecek ayarlarimizi ayarlayabiliyoruz. Dil secenegi türkçe buraya baglanir. ekran Bölgesel ayarlarimiz ve saat dilimi secildiginde bu bölümde otomatik olarak Disk yapilandirma bölümü iki kisimdan Turkey>Turkey seklinde ayarli ve Önerilen Secenek: olusmaktadir. Birinci kisim sistemimizde bulunan 3 Türkey kismi isaretli. Benim klavyem Almanca farkli Diskten sadece birinin yapilandirilmasini oldugu icin bu bölümü acip kendi ayarlarimi yaptim. anlatiyor. 2. Kisim ise tek HDD üzerinde 3 parcaya Türkce F kullananlar yine buradan F klavye secerek bölünmüs bir diskin yapilandirmasini ve Mantiksal kullanabilir. Gelecek ekran Harddisk bölümü bölümün kullanimini anlatiyor. 1. Kisim; Sistemizde 3 tane Hard Disk var ve bu adlandirma Ubuntu tarafindan su sekilde yapilmis. 1.HDD /dev/sda , 2. HDD /dev/sdb , 3. HDD /dev/sdc. Resime dikkat ederseniz. „Yan yana kur, acilista aralarinda biri secilebilsin“ kismi ön tanimli isaretli. Bu su demektir, Eger bu secenekle kurulum yapacaksaniz, sistem diskinizde Windows`un bulundugu bölümden bos bir bölüm ayirarak ubuntu yu kuracaktir. Bu sekilde NTFS olan disklerinizden bir bölümü kücültülerek kurulum asamasina gecilecektir. Dil secenegimiz Türkce oldugu icin bu bölüm Bütün diski kullan secenegi adi üzerinde diski otomatik olarak Avrupa/Istanbul zaman dilimine tamamen formatlayip Ubuntu icin ayarladiktan sonra göre kendisi otomatik ayarliyor. Baska bölgede kurulum asamasina gececektir. yasiyorsunuz. Kendiniz ayarlama yapabilirsiniz. En büyük kesintisiz bos alani kullan secenegi sistem Gelecek ekranimiz klavye ayarlari Ubuntu ya yeni baslayacak birinin en cok kafasinin de bulunan en büyük bos alani bulup kurulum karistigi bölüm burasi HDD kismi. Aslinda kafa yapmak icin Ubuntu dosya sistemini degistirecek ve karistiracak bir yani yok gibi görünsede herkesin C kurulum asamasina gececektir. Elle yapilandirma ve D mantigini artik ezberledigi icin bu kismida o bölümü, biz anlatimda bu bölümü ele alacagiz. düzene göre yapmak istemelerinden dolayi SIKINTI Buraya kadar anlattigim yeri cok iyi anlamaniz yaratiyor. Burada gördügünüz gibi birtane Windows gerekiyor. Cünkü yapacaginiz herhangi bir degisiklik XP Profossional var ve bulundugu yeride belki sisteminizde dosyalari kaybetmenize neden görebiliyoruz. /dev/sdb1 Bu demek oluyorki bu olabilir. „Bölümleri Elle belirt (Gelismis)“ secin. bölüm birtane diske kurulmus. Sistemimizde SATA Gelecek Ekran disk bölümlerini gösteriyor HDD ler varsa bu adlandirma sdX seklinde eger IDE disklerimiz varsa hdX seklinde Ubuntu tarafindan Evet ekranimiza bakarak aciklama yapalim. Ubuntu adlandiriliyor. /dev: Linux altinda calistirdigimiz tüm resimde gördügümüz /dev/sda bölümüne kurulacak. donanimlar buradan yönetilmektedir. Fare, klavye, Bu adlandirma sizlerde farkli olabilir. Bu örnekteki SUDO Dergi tayfasına [email protected] adresinden ulaşabilirsiniz. 5 UBUNTU KURULUMU
Resimde gördünüz gibi /dev/sda altinda önceden Yeni bölüm icin yer: Burada ayarlayacagimiz /dev/sda1 seklinde bulunan bölüm bos olarak bölümün diskin basinda veya sonunda olmasini gözüküyor. Bu bölümü seciyoruz ve altta bulunan istiyorsak ona göre secim yapabiliriz. Basinda olmasi „Yeni disk bölümü“ tiklayarak Ubuntu icin herzaman iyidir. bölümlerimizi olusturalim. Nasil kullanilacagi: Buradan diskimiz icin uygun dosya formatini secebiliriz. Ubuntu 9.04 te ön tanimli dosya sistemi Ext3 tür. Ubuntu 9.10 ile beraber ön tanimli dosya formati Ext4 olacaktir. Baglama noktasi: Burasi Ubuntunun kalbinin oldugu yerdir. Bu sekme icinde / , /home, /usr/, /tmp gibi icerikler bulunur. Eger istersek buradan her dosya icin özel bir disk bölümü olusturabiliriz. Bu kisa özetten sonra bölümlemeye gecelim.
Yeni bölüm türü: x Birincil Megabayt: 7500 uygulamaya göre aygit secimini yapmayin. Ubuntu Yeni bölüm icin yer: x Baslangic icin 8GB lik bir diskimiz var ve NTFS dosya sistemi Nasil kullanilacagi: Ext4 Journaling File System ile formatlanmis. Baglama noktasi: / /dev/sdb diskimizde Windows XP yüklü ve 3. Diskimizde ise birtane Linux sürümü yüklü. Yeni bir bölüm olustur penceremiz acilmis oldu. /dev/sda1 kismini seciyoruz ve sag altta bulunan Burada biraz aciklama yapalim. Disk bölümünü sil tikliyoruz. Bölümü silmis olduk. Yeni bölüm türü: Bu kisim x Birincil ve x Buradan diger resme geceleim. Mantiksal kismindan olusmaktadir. Dikkat etmemiz gereken önemli noktalardan birisi sudur. Eger tek diskte 4 ten fazla bölüm bulunuyorsa ayarlanacak bölümden birtanesini x mantiksal olarak isaretlememiz gerekiyor. Burasi Windows`ta görünen Extended kismina karsilik gelmektedir. Tek diskte 4 ten fazla yer bulunmayacaksa olusturacagimiz tüm bölümler icin „Birincil“ olarak isaretleyebilirsiniz. Megabayt: Bölüm boyutunu Megabayt cinsinden girmelisiniz. Resimde 8589 MB yani 8.5GB görünmekte.
SUDO Dergi tayfasına [email protected] adresinden ulaşabilirsiniz. 6 UBUNTU KURULUMU
Baglama noktasi bölümü tüm linuxlerde aynidir. Ayarlarimiz, Kurulum icin gerekli olan diskimizi hazirlamis Mutlaka ilk kurulumda baglama noktasi / olarak Yeni bölüm türü: x Birincil bulunmaktayiz. Ilk Örnegimiz bu kadar. Kurulumun ayarlanmalidir. Bu bölüm secilmezse Linux Megabayt: 1085 diger asamalarina gecmeden hemde bu bölümdeyken kurulumu yapmazsiniz. Ayarlarimizi yaptik ve OK Yeni Bölüm icin yer: Baslangic 2. Örnegimize gecmek istiyorum. ile islemi onayliyoruz. Nasil Kullanilacagi: Takas alani (Swap) Baglama Noktasi: 2. Kisim: 80GB lik bir HDD 3 parcaya bölünmüs Tekrar tüm diskimizin oldugu bölüme gecmis olduk. durumda. Ubuntu tarafindan SATA HDD Disk görünümü su sekilde olacaktir. Linuxte Swap, HDD nizi bir nevi Ram gibi kullandigimiz icin adlandirma sda seklinde ve kullanmak icin kullanabilir. Günümüz kosullarinda /dev/sda altinda. /dev/sda her ne kadar bu alana pek gerek duyulmasada yinede Diskimize bir bakalim. /dev/sda1 Ext4 / 7501 bir kac mb ayirmanizda fayda vardir. Örnegin 512 Bilinmeyen Ram`a sahip olan bir kullanici bu alan icin HDD bos alan 1085 1GB lik bir yer ayirabilir. Eger 2GB raminiz varsa bu alan icin en fazla 500MB ayirsaniz yeterlidir. Buradan bos alani secip yeni disk bölümü diyerek Hardiskimizin son durumunu görelim. Bölüm hazirlama ekranini aciyoruz. /dev/sda /dev/sda1 Ext4 / 7501 Bilinmeyen /dev/sda2 swap 1085 Bilinmeyen
Temelde bir Linux kurulumu icin bu iki disk türüne ihtiyac vardir.
Gördügünüz gibi /dev/sda altinda 3 bölüm var. Disk boyutlarinida hemen görebiliyoruz. Burada bizim kurulum yapacagimiz bölüm /dev/sda3 kismidir. X Bölümleri elle belirt (Gelismis) seciyoruz. Forwad ile sonraki kisma geçiyoruz.
SUDO Dergi tayfasına [email protected] adresinden ulaşabilirsiniz. 7 UBUNTU KURULUMU
Diskin boyutu 2300MB (23GB) Biz burada 2GB Ayarlarimiz: swap (takas alani) olusturacagiz. Kullandigimiz Ram 1GB. Ayarlarimiz su sekilde olacak. Yeni bölüm türü: x Birincil Megabayt: 1990 Yeni bölüm türü: x Birincil Yeni Bölüm icin yer: Baslangic Megabayt: 21000 Nasil kullanilacagi: Takas alani (swap) Yeni bölüm icin yer: Baslangic Baglama Noktasi: Nasil Kullanilacagi: Ext4 Journaling File System Baglama Noktasi: / Ayarlarimizi bu sekilde yaptiktan sonra OK ile onaylayip son duruma bakalim. Ayarlarimizi bu sekilde yaptik OK ile ayarlarimizi Son durum onayliyoruz. Ilk ayarlamimizdan sonra son görünüm su sekilde.
/dev/sda /dev/sda1 ntfs 31453 Disk tablomuz bu sekilde. /dev/sda3 kismini secip MB 63MB „Disk bölümünü sil“ diyerek yapilandirmaya /dev/sda2 ntfs 31453 gecelim. MB 63MB /dev/sda3 Ext4 20999 MB bilinmeyen Bos alan
Buradan tekrar bos alani secip „Yeni disk bölümü“ tiklayarak Swap alani icinde bölümlendirme yapalim.
/dev/sda /dev/sda1 ntfs 31453 MB 63MB /dev/sda2 ntfs 31453 MB 63MB /dev/sda3 Ext4 20999 MB bilinmeyen /dev/sda4 swap 1990 MB Bilinmeyen
SUDO Dergi tayfasına [email protected] adresinden ulaşabilirsiniz. 8 UBUNTU KURULUMU
Tüm ayarlarimizi yapmis bulunduk. Gördügünüz Harddiskimizin görünümü su sekilde, gibi tek bir HDD 4 tane bölümümüz var. Eger 5 Ilk olustacagimiz bölüm ubuntu kurulumu icin /dev/sda bölüm olmus olsaydi. /dev/sda3 yapilandirirken gerekli olan / bölümü. /dev/sda1 ntfs 31453 „Yeni bölüm türü“ nü x Mantiksal olarak secmemiz MB 63MB gerekiyordu. Bunun icinde kisa bir anlatim yapalim. /dev/sda2 ntfs 31453 MB 63MB Hemen diskimizin ilk halinin oldugu bölüme /dev/sda3 Ext4 10001 bakalim. MB bilinmeyen Gördügünüz gibi diskimiz 3 Bölümden olusuyor ve Bos alan 21987 her bölüm NTFS ile formatlanmis. MB
Ikinci olusturacagimiz bölüm /home. Burasi bizim Ev dizini olarak adlandirdigimiz bölümdür. Olusturacagimiz kullanicilarin tamami bu dizin icinde bulunur.
23000MB (23GB) Hard Diskin ilk bölümünü 10000 (10GB) olarak / icin ayarliyoruz:
Ayarlarimiz:
Yeni bölüm türü: X Birincil Megabayt: 10000 Yeni bölüm yeri: Baslangic Nasil Kullanilacagi: Ext4 Journaling File System Baglama Noktasi: /
OK tusu ile bu bölüm ayarlarini onayliyoruz.
SUDO Dergi tayfasına [email protected] adresinden ulaşabilirsiniz. 9 UBUNTU KURULUMU
Ayarlarimiz: Son asama icin Swap ayarlarimizida yapalim:
Yeni bölüm olustur: x Mantiksal Megabayt: 11987 Yeni Bölüm icin yer: Baslangic Nasil kullanilacagi: Ext4 Journaling file system Baglama noktasi: /home
/home icinde ayarlarimiz bu sekilde yaparak OK ile onayliyoruz. Diskimizin görünümü su sekilde
/dev/sda /dev/sda1 ntfs 31453 MB 63MB /dev/sda2 ntfs /dev/sda 31453 MB 63MB Gördügünüz gibi artik yeni bölüm türü gelmiyor. /dev/sda1 ntfs /dev/sda3 Ext4 Bundan sonraki olusturulacak her bölüm mantiksal 31453 MB 63MB 20999 MB bilinmeyen olarak ayarlanacak. /dev/sda2 ntfs /dev/sda5 Ext4 /home 11984 31453 MB 63MB MB bilinmeyen Megabayt: 1003 /dev/sda3 Ext4 bos alan Yeni böüm icin yer: Baslangic 20999 MB bilinmeyen 1003 MB Nasil kullanilacagi: Takas alani (swap) /dev/sda5 Ext4 /home 11984 Baganlti noktasi: MB bilinmeyen /dev/sda6 swap Bu islemide bitirdikten sonra OK tusu ile 1003 MB bilinmeyen onayliyoruz. Diskimizin son haline bir bakalim.
Disk bölümü anlatimi bu kadar. Bütün olasiliklara göre disk yapilandirilmasini anlatmis olduk. Anlattigimiz disk yapilandirilma bölümünde kesinlikle bölümlendirmedeki rakamlara takilmayiniz. Bölümlerin büyüklügü ve kücüklügü size kalmis istediginiz sekilde boyutlandirabilirsiniz.
SUDO Dergi tayfasına [email protected] adresinden ulaşabilirsiniz. 10 UBUNTU KURULUMU
Sonraki bölüme gecebiliriz. Gelecek ekran kimsiniz Bu bölüm eger Windws`tan aktarmak istedigimiz ubuntuyu tamamen türkce olarak kullabilirsiniz. bölümü. belgelerimiz veya mozilla icin bookmarks aktarmak Kullandiginiz bilgisayarin donanim özelliklerine göre istersek ubuntu bizim icin direk buradan dosyalari süre uzayip, kisalabilir. Ortalama 15 veya 20 dk dir. alip ayarlama yapabiliyor. Suanda bizde Windows kurulu olmadigi icin bu bölüm bos görünüyor. Sizde Kurulum bittikten sonra sistemin yeniden Windows varsa burada görünecektir. Gelecek ekran baslatilmasini isteyen bir ekran gelecek buradan kuruluma Hazir sistemi yeniden baslatabilirsiniz. Bu arada Ubuntu kurulum yaparken sizde ubuntu da derin kesifler yapabilirsiniz. Hic bir aksilik olmazsa yeniden baslattiktan sonra sizi asagidaki ekran karsilayacaktir.
Bu bölüm kurulumdaki en kolay asama. Sorulari cevaplayarak bosluklari dolduruyoruz. Güvenlik icin otomatik giris yap kismi ön tanimli isaretli degil. Isterseniz bu kismi kendi isteginize göre degistirebilirsiniz. Pek tavsiye edilmeyen bir Burada kurulum asamasinda gectigimiz bölümlerde uygulamadir. Sizden baska kisilerde bilgisayarinizi yaptigimiz yapilandirmanin bir özeti görünüyor. kullaniyorsa Otomatik giris sizin icin uygun degildir. Ayarlarimizda bir degisiklik yapmak istiyorsak Gelecek ekran belgeleri ve ayarlari aktar. „Back“ ile geri gidip ayarlari düzenleyebiliriz. Buradan kullanmis oldugunuz kullanici adinizi ve Burada yükle ikonuna basmadigimiz sürece Ubuntu sifrenizi girerek Live Cd de karsilastigimiz kahve Hard diskimizde hic bir degisiklik yapmayacaktir. rengi masaüstünü gececektir. Kuru iptal ederek diskimizi eski seklinde kullanmis oluruz. Evet herseyi dogru sekilde yaptigimiza Tüm okuyucularimiza Ubuntu kullaniminda basarilar eminiz ve Ubuntu maceramizi yükle diyerek devam dileyerek yazarak anlattigimiz kurulum belgesi ediyoruz. Bundan sonra Ubuntu kurulumu insallah isinize yarar. yapacaktir. Eksik olan dil destegini internetten kendisi indirip kuracaktir. Birdahaki baslangicta
YAZAR : Ömer KIRMIZI 11 GNOME
itibaren Lisansı LGPL olarak dağıtılmaya ve Hewlett-Packard katılır. Şu anki katılım listesi, Ubuntu masaüstü uygulamaları bölümümüze başlanmıştır. firma bazında bir hayli yüksektir ( ACCESS, giriş yapmadan önce, ön tanımlı gelen Gnome'u Canonical, Debian, Project Free Software tanıtmakla girişi yapalım: Richard Stallman`nın bu arayışları sonucu, Foundation, İgalia, Intel, Motorola, Mozilla, Miguel De Icaza ve Frederico Mena tarafından Foundation, Nokia, Novell, OLPC, Red Hat, Gnome, (GNU Network Object Model projeye başlanır. Mart 1999 yılında, Gnome 1.0 Software Freedom Law Center, Sugar Labs) Diğer Environment) Unix ve Linux sistemlerinde kullanılan sürümünü yayınlar. Aynı yılda Eazel ve HelixCode taraftan bu firmalar, Gnome Foundation`a masaüstü ortamıdır. Gnome, GNU Projesinin önemli firmaları kurulur. Eazel firması Gnome için dosya finansmanda yardımcı olmaktadır. parçalarından biridir. 1997 yılında Richard Stallman, yönetim aracı olan Nautilus'u geliştirir. HelixCode özgür yazılım öğelerini tam anlamıyla taşıyan bir firması da PIM ve Ximan Evolution`u geliştirdi. Bu GİMP-Toolkit (GTK+) kütüphanesi, Peter masaüstü uygulaması için arayışa girer. iki büyük projeyi Gnome'a kazandıran firmalardan Mattis, Spencer Kimball ve Josh MacDonald Ek Bilgi: O yıllarda KDE'nin kullandığı Qt Eazel, Mayıs 2001'de iflas eder. 2 Yıl sonra Miguel tarafından geliştirilmiştir. "C" programlama dilinde kütüphaneleri, GPL lisansı ile lisanslı değildi. De Icaza ve Nat Friedman'in sahip olduğu HelixCode yazılan bu kütüphaneler, Gnome'dan başka Xfce Sonraki zamanlarda Norveçli firmaya özgür firması, Novell`e satılır. masaüstünde de kullanılır. Şu anki güncel sürümü kesimden gelen baskılar sonucu, Qt kütüphanelerinin "GTK+2"dir. bir bölümünü GPL lisansı yapar. Nokia, Trolltech 2000 yılının Ağustos ayında, Gnome firmasını aldıktan sonra Qt'nin 4.5 sürümünden Foundation'un kurulmasıyla IBM, Sun Microsystems Gnome ile gelen Programlara kısa kısa değinelim:
SUDO Dergi tayfasına [email protected] adresinden ulaşabilirsiniz. 12 GNOME
Evince: PDF Dokümanları için kullanılan program, Nautilus: Windows Explorer'a veya Mac'te bulunan Gnome 2.12 sürümü ile birlikte, ön tanımlı olarak Gnome yukarıda açıkladığımız, bu kadar kısa Finder`a benzetebiliriz. GPL ile lisanslanmış olan yayınlanmıştır. "C++" programlama diliyle bir içeriğe sahip değildir. Program listesi de bu kadar Nautilus, Gnome 1.4 sürümünden sonra Gnome yazılmıştır. kısa değildir. Genel olarak Gnome Projesi adı altında Projesinin bir parçası olur ve Gnome ile birlikte bir çok proje ile Gnome desteğini almaktadır. Biz dağıtılır. Ekiga: Özgür bir yazılımdır. Eski adı GnomeMeeting içlerinden gündelik, herkesin kullanabileceği, bir kaç olan program, Skype türü bir yazılımdır. Video programı okuyucularımıza özetlemiş olduk. Genel PIM (Personal İnformation Manager): Microsoft konferans veya sesli konuşma için kullanılır. liste için http://projects.gnome.org/ adresine Outlook ve Apple Ical ile aynı görevi üstlenir. http://ekiga.org/ bakabilirsiniz. İşte böyle bir projeyi de Ubuntu kendine masaüstü ortamı seçerek kendi popülerliğini Sawfish: (http://sawfish.wikia.com/wiki/Main_Page) Mono: Microsoft Windows`un Net platformuna elinde tutmuş oluyor. Gnome 2.1 Sürümüne kadar, Gnome'un pencere karşılık gelen bu yazılım, 2004 yılında yayınlanarak, İki düşüncenin tek bir amacı var; kolay kullanım... yöneticisi olarak görev yapmıştır. Microsoft`un Net platformuna alternatifler sunmuştur. http://www.mono-project.com/Main Page Gelecek yazımız hakkında biraz bilgi Metacity: Gnome 2.2 sürümünden itibaren, ön vereyim: İçeriği geniş açıdan Ubuntu kurulumu ile tanımlı pencere yöneticisi olarak kullanılan Metacity, Beagle: Özgür yazılım olarak dağıtılan program, ilgili olacak. Yetiştirebilirsem biraz da Terminal'in Havoc Pennington tarafından geliştirilmeye başlandı Gnome için arama görevini üstlenir. Bu programla öneminden bahsedeceğim. Aslında, internette bir çok ve GPL lisansı ile yayınlandı. Gnome için özel dosya, email ve oluşturulan katologlarda arama resimli kurulum belgeleri var, hatta wiki.ubuntu-tr'de programlanan metacity, resmi olarak Gnome yapmak mümkündür. de var. Burada tekrar Ubuntu kurulum belgesinin Projesinin bir parçasıdır. yazılmasını istememin tek sebebi, yeni kullanıcıların Brasero: Gelişmiş CD-DVD yazım programıdır. Ubuntu kurarken HDD bölümündeki sıkıntılarını aza Epiphany: Ücretsiz web gezgini programıdır. Gecko Brasero'dan önce GnomeBaker adında bir program indirmek... Üç HDD'ye sahip bir sistemde ve/veya tabanlı olan bu program, Gnome Projesi için tam bu görevi üstleniyordu. tek HDD'de çoklu bölümlerden oluşan bir sistemde uyumludur ve ön tanımlı internet gezgini aracıdır. nasıl Ubuntu için HDD ayarları yapılır, bunları Evolution: E-postalarınızı yönetme dışında, içinde anlatmak istiyoruz. Sound Juicer: Unix ve Linux sistemleri için bulunan takvim ve adres defteri ile randevularınıza yazılmıştır. Cdparonia kütüphanelerini kullanarak, ve adreslerinize kolayca ulaşabileceğiniz, hepsi bir 11. Sayıda sizlerle buluşmak üzere hoşçakalın. ses CDlerini okur. Ayrıca; Gstreamer modülü ile arada türünden bir programdır. başka ses dosyalarını, başka formatlara çevirme yeteneği vardır. F-Spot: Resimlerinizi kolay bir şekilde yönetebileceğiniz basit bir arayüze sahip programdır. Gstreamer: LPGL lisansı altında dağıtılan bu uygulama, "C" diliyle yazılmıştır. Digital ortamlarda Totem: Gnome'un resmi media oynatıcısıdır. Xine- seslerin işlenmesi için kullanılır. lib ve Gstreamer kullanarak tüm media uzantılarını calıştırabilecek güce sahiptir.
YAZAR : Ömer KIRMIZI 13 3G DEĞERLENDİRMESİ
Bir adet 3G diyalog örneği: desteği var. Neyse, 3G henüz hizmete girmeden standardları da bir 3G teknolojisidir. Turkcell'in verdiği 3G destekli cihazla yaptığım UMTS klasik frekans veya zaman çoklu iletişim Geçenlerde 3G yedim, çok lezzetliydi. Tavsiye testler, bağlanırken yaşadığım sorunlar ve güzellikler (multiple access) tekniklerinden prensip olarak cok ederim, mutlaka yemelisin. hakkında bir yazı olacak. farklı olan kod çoklu iletişim CDMA (Code Division :S Yahu 3G, görüntülü görüşmeye yarayan bir şey. Multiple Access) teknolojisini kullanir. Bir çeşit Yenen bir şey değil ki. :S Cihaz modeli: Huawei Technologies Co., Ltd. E620 dağınık frekans (spread spectrum) tekniği olan bu Hadi yaa, ben de çok fazla reklam yapılınca yenen USB Modem teknolojide kullanıcılar 5MHz genişligindeki aynı bir şey sanmıştım, beni kültürlü sanasın diye öyle banttan haberleşirler. Her vericinin sinyali özgün bir söylediydim. Not: Gelecek ay, Turkcell'in yeni cihazı ile yonga koduyla çarpılarak (bu kodun hızı :S ... Vodafone'nin cihazları hakkındaki araştırma yapmış 3.84Mchips/s) 5MHz genişliğindeki spektruma olacağım. Belki Avea'nın da cihazı ile test imkanı yayılır. Alıcı da bu spektruma yayılmış sinyali aynı 30 Temmuz itibariyle GSM operatörlerimiz 3G bulurum, kim bilir? yonga koduyla çarparak veriyi elde eder. hizmeti vermeye başladıklarını açıkladılar. Henüz 3G 3G’nin 2G’ye göre getirmiş olduğu en büyük yenilik hizmetini sunmaya başlamadan bile aşırı reklam Öncelikle, Network Manager'in geliştiricilerine taban olarak alınan verinin ses değil sayısal veri yapıyorlardı, 3G'yi hizmete sunduklarından itibaren teşekkürlerimi iletmek istiyorum. “NetworkManager olmasıdır. Buna ek olarak, 3G sisteminde cihazlar reklamlarda da artış oldu elbette, müşteri kapmaca Uygulamacığı 0.7.0.100” versiyonu ile birkaç adımda bant genişliğini sadece veri alışverişi sırasında işgal oyunu yalnızca “göz boyama” ile oynanıyor kolayca bağlantı sağladım. ederler. İlk örnekleri Japonya’da 1998 yılında nedense... Biz 3G'yi tam performans ile kullanmaya kullanıma açılan bu teknoloji, 2003'ten itibaren ne zaman başlarız, bu başlangıca eriştiğimiz gün https://wiki.ubuntu.com/NetworkManager/Hardware/ Avrupa’ya da gelmiştir. diğer ülkeler kaç G'yi görür, bilinmez... 3G ayrıntılı olarak inceleyebilirsiniz. Avantajları 3G’nin getirmiş olduğu birçok yenilik vardır: 3G ile şirketimin bana tahsis ettiği USB Stick Mesajlaşma, internet erişimi ve yüksek hızda çoklu aracılığıyla tanışma fırsatım oldu. Seçme şansım 3G hakkındaki teorik bilgiyi, 3gnedir.net adresinden ortam haberleşme desteği olsaydı Vodafone'yi tercih ederdim, çünkü Linux aktarıyorum. Gelişmiş hizmet kalitesi Gelişmiş pil ömrü "3. Nesil GSM Hizmetleri (3G ya da 3N) üçüncü Konumlandırma hizmetlerinin sağlanması nesil kablosuz telefon teknolojisilerine verilen genel İşletim ve bakım kolaylığı addır. Aynı 1G ve 2G gibi, hücresel bir ağ sistemi Mevcut şebekelerle birlikte çalışabilirlik, 2G’ye kullanır. 3G teknolojilerine örnek olarak Universal dolaşım sağlayabilme Mobile Telecommunications System (yani Evrensel Mevcut şebekelere geriye doğru uyum sağlayabilme, Mobil İletişim Sistemi) anlamına gelen UMTS düşük kurulum maliyeti verilebilir. Bunun yanında Kuzey Amerika’da Gelişmiş güvenlik yöntemleri sayesinde mobil kullanılan CDMA2000 ve Japonya’da Freedom of ticarete ortam sağlayabilme Mobile Multimedia Access (Mobil Çoklu Ortam Goruntulu konusmayida sağlar Erişimine Özgürlük) anlamına gelen FOMA Medya haberciliği açısında çekilen video
SUDO Dergi tayfasına [email protected] adresinden ulaşabilirsiniz. 14 3G DEĞERLENDİRMESİ görüntülerinin en hızlı bir şekilde haber merkezine yetiştirilmesi Son Kullanıcı açısında YouTube hesabınıza direk video gönderimi ve paylaşımı http://youtube.com/my_profile_mobile?action_create =1 4 saatte indirilen 700 MB’lık Divx bilgisi 1 saatte indirilecek (2 mbit hız) Görüntülü komuşmayı sağlar. Geliştirmeler İlk tasarımlarda işlemci hızı gerekliliğini düşük tutmak adına kullanılan basit algoritmalar yüzünden hız düşük kalmakta ve daha da kötüsü gidilen hıza göre değişebilmektedir. Bu soruna çözüm olması açısından HSDPA (İngilizce High Speed Downlink Packet Access, yani Yüksek Hızlı Veri Pakedi İndirme İmkanı) ve HSUPA (İngilizce High Speed Uplink Packet Access, yani Yüksek Hızlı Veri Pakedi Yükleme İmkanı) teknolojileri yaratılmıştır. Bu teknolojiler sayesinde ortalama transfer hızı gidilen hızdan bağımsız olarak indirme ve yüklemede saniyede 1 mbit civarlarında olmaktadır. Aynı ilk nesil 3G’de olduğu gibi, HSDPA da ilk Japonya’da kullanıma açılmıştır. Yaklaşık 360 km/saat hızın ötesine çıkılınca, 3G bandı 2100 / 2400 Mhz civarlarına çekilmiştir. Eğer Sorunlar verinin aktarılmasında ciddi sorunlar yaşamaya 900 Mhz GSM standardına göre karşılaştırırsak, bu 3G, her ne kadar bant genişliğini verimli kullanmak başlayabilir! değişiklik kapsama alanının dokuz kata kadar ve “tıkanma”nın önüne geçmek için tasarlanmış olsa Kullanılan modülasyon tekniği cep telefonlarında küçülmesi anlamına gelmektedir! Dolayısıyla da radyo emisyonu için çok geliştirilmemiş doğrusallığı yüksek RF güç yükselteçlerinin şehirlerde binalar, açık alanlarda ise alanın algoritmalar kullanmaktadır. Bunun sonucu olarak kullanilmasini zorunlu kılmıştır. Bu da genelde büyüklüğü yüzünden 3G kapsama alanı dar 3G cihazlar gidilen hız ve ortam koşullarına göre veri telefonun en çok akım çeken ve verimliliğinin pil kalmaktadır. transfer hızını değiştirirler: ömrüne direkt etkisi olan güç yükselteçlerinin düşük Bu iki sorunun çözümü için 4G teknolojisi 0 ile 40 km/saat arasında, 3G’nin teorik hızı saniyede verimle kullanılmasına ve özellikle ilk nesil planlanmaktadır. 2 mbit civarındadır. telefonların pil ömürlerininin kısa olmasına neden Gelecek Nesil öngörüleri: 40 ile 120 km/saat arasında, 3G’nin veri alışveriş hızı olmuştur. 4. Nesil GSM Hizmeti saniyede 386 kbit’e geriler. Buna ek olarak, 3G ile birlikte kullanılan frekans Türkiye’de 3. Nesil Teknolojiler
SUDO Dergi tayfasına [email protected] adresinden ulaşabilirsiniz. 15 3G DEĞERLENDİRMESİ
Yaşadığım en büyük sorun: Cihazı Windows kurulu bir bilgisayarda çalıştırıp 3G ile bağlanmadan Ubuntu altında 3G ile bağlantı sağlayamadım. Yaşadığım en güzel şey ise, Ubuntu altında birkaç dakikada bağlantı kurabilirken, Windows XP ve Vista altında 15 dakikadan az bir sürede kurulumun gerçekleşmemesiydi. Yaşadığım sorunlardan bir diğeri ise, Windows altında bağlanmadan Ubuntu altında çalıştırmaya çalıştığım 3G destekli cihaza Turkcell'in mükemmel(!) destek vermesiydi. GPRS - 2G- ile bağlandığımı, 3G bölgesinde olmama rağmen 3G ile bağlanamadığımı ilettim lakin hiçbir şekilde mağduriyetimi gidermedi. Cayma bedeli olmaksızın cihazın iadesi, faturada indirim ya da herhangi bir çözüm önerisi istedim, hiçbirisi kabul edilmedi. Sadece, yaşadığım sıkıntılar hakkındaki görüşlerim “öneri” olarak alındı. Linux konusunda neredeyse hiçbir şekilde destek veremediklerini bizzat tecrübe ettim.
Kendi yazılımlarını kurmadan da kota bilgilerini öğrenmek, mesaj göndermek/almak gibi işlemleri 7 Eylül 2007 tarihinde Telekomünikasyon Kurumu yanlış anlaşılıyor çünkü. Lisans türlerine göre hızlar yapamıyor olmam da ayrı bir mağduriyetti. Wine ile tarafından yapılan 3. Nesil lisans ihalesi, tek bir GSM değişmiyor. Yalnızca operatörün kaç kullanıcıya kurmaya çalıştım, 1.0.1 versiyonu ile bu mümkün operatörünün (Turkcell) katılması, diğer hizmet verebileceğini ön görüyor bu lisans. Yani olmadı. 1.1.27 versiyonunu denemek istedim ve operatörlerin ise Numara taşınabilirliği olmadan rakamlarla açıklayacak olursak; -rakamlar gerçeği https://launchpad.net/~ubuntu-wine/+archive/ppa ihaleye katılmayacaklarını belirtmeleri üzerine ihale yansıtmamaktadır, yaklaşık oranlar ifade edilmek adresinden sistemime uygun olanı indirdim. Wine'nin iptal edilmiştir. istenmiştir- Turkcell 30 milyon, Vodafone 20 bu sürümü ile yazılım rahat bir şekilde kuruldu lakin Yeni 3. Nesil GSM Hizmetleri Lisans ihalesi 28 milyon, Avea ise 10 milyon kullanıcıya bu hizmeti yazılım nedense cihazı algılayamadı. Üzerinde fazla Kasım 2008'de tekrar yapıldı.Turkcell A tipi lisansı verebilecek. uğraşamadım, belki diğer sayıda yazılımını da 358 milyon Euro, Vodafone B tipi lisansı 250 milyon kullanmayı başarmış bir şekilde çıkarım karşınıza. Euro, Avea C tipi lisansı 214 milyon Euro’ya aldı." Teorik bilginin yeterli olduğunu düşünerek yaşadıklarım ve yaptığım testlerin sonuçlarını 3G'nin ülkemize girişi ve kaydedilen ilerlemenin Son paragrafa bir yorum yapmak istiyorum, çok aktarmaya çalışacağım. boyutunu diğer ülkelerle kıyaslayacak olursak;
SUDO Dergi tayfasına [email protected] adresinden ulaşabilirsiniz. 16 3G DEĞERLENDİRMESİ
isteyeceğim birçok şeyi özetlemiş. Birkaç gazeteci ve “TÜRKİYE, yıllardır tartıştığı cep telefonunda yazarın da görüşlerine yer verilmiş. Okumanızı üçüncü nesil (3G) teknolojisine geçerek dünyada bu tavsiye ediyorum. teknolojiyi kullanan 121’inci ülke oldu. Global Mobile Supplier Association (GSA)- Küresel Mobil http://www.3gnedir.net/3g-geldi-samimiyet-gitti.html Tedarikçiler Birliği’nin son verilerine göre, hepsi üçüncü nesil teknoloji olan 3G, WCDMA, HSPA, Sözü daha fazla uzatmadan yaptığım testlerin LTE kullanan ülke sayısı dünyada 120. Türkiye 30 sonuçlarını aktarayım. Kadiköy, sahilde bir restorantta 180 derece dönülmüş Temmuz itibariyle bu teknolojiye geçen 121’inci hali ülke oldu. Angola, Özbekistan, Ermenistan, Nijerya, Testin yapıldığı site: speedtest.net Nikaragua, Suriye, Türkiye’den önce 3G’ye geçen ülkeler arasında yer aldı. İşletim Sistem(ler)i: Ubuntu 9.04 ve Windows Vista
Dünyada ilk 3G ağı Japon operatör NTT DoCoMO Konumlar: Hareketli/hareketsiz, kapalı/açık alanlar tarafından kuruldu. Ses, veri, video ve uzaktan yönetim gibi gelişmiş multimedya ve e-posta, web Kullanılan cihaz ve şebeke: Turkcell ~ Huawei sayfası görüntüleme, faks, videokonferans gibi Technologies Co., Ltd. E620 USB Modem -3G kadıköy sahil açık alan özellikler sunan 3G, yüksek hızda internet erişimi de henüz gelmeden alınmış, 3G destekli- sağlıyor. Büyük ölçüde cep telefonu ile özdeşleştirilen 3G sadece cep telefonlarından Kullanılan bilgisayar(lar): Ubuntu / Sony Vaio VGN- kullanılan bir teknoloji değil. Askeri operasyonlar, FE31H ~ Vista / HP Compaq Presario C700 ulaştırma, uzay, haberleşme gibi birçok farklı kulanım alanı da var. Kaynak: nethaber.com” Turkcell'in sitesinde yazana göre 21mbps'ye kadar hizmet verebiliyorlarmış. Hadi diyelim cihaz Yalnızca merkezî yerlerde biraz da olsa iyi olan 7.2mbps destekliyor, bunu bile göremedim. :) hızlar merkezlerden uzaklaşınca felakete dönüşüyor. En çok kızdığım ve üzüldüğüm şey ise duyduğum bir Kadiköy, sahilde bir restorantta kadıköy sahil açık alan 180 derece dönülmüş hali haber oldu. “Doğu bölgelerinde 3 GSM operatörü de hizmet ağını 2011 gibi genişletmeyi düşünüyor.” Niçin? Doğu mahrumiyet bölgesi değil ya! Ülkemizin gelişmesini gerçekten istiyorsak herkese aynı muameleyi yapmak durumundayız, herkese aynı şartları sunmalıyız...
“3G geldi, samimiyet gitti” başlıklı yazı, anlatmak
SUDO Dergi tayfasına [email protected] adresinden ulaşabilirsiniz. 17 3G DEĞERLENDİRMESİ
Zeynep Kamil/askerlik şubesi açık alan hali Mecidiköy-otobüste hareket halinde zeynep kamil/askerlik şubesi açık alan 180 derece Mecidiköy-otobüste hareket halinde 180 derece
Mecidiyeköy açık alan dönülmüş hali dönülmüş hali
Mecidiyeköy açık alan 180 derece dönülmüş hali Güneşli>Gülbahar Caddesi yüksek ve kapalı alan Güneşli>Gülbahar Caddesi yüksek ve kapalı alan, Şişli-Hürriyet Tepesi açık alan Şişli-Hürriyet Tepesi açık alan 180 derece dönülmüş
SUDO Dergi tayfasına [email protected] adresinden ulaşabilirsiniz. 18 3G DEĞERLENDİRMESİ
Kocasinan>Kapalı alan 180 derece dönülmüş hali Göztepe>kapalı alan>Vista Boğaz Köprüsü'nün tam ortası>Metrobüs ile hareket halinde
Beylikdüzü>İhlas Marmara Evleri>Çarşı>Restorant Avcılar>Otobüs ile hareket halinde Herhangi bir hareket ile bağlantı hızının değiştiğini gördüm, Windows'ta Ubuntu'dan daha hızlı bağlanıldığını da üzülerek gördüm. Gelecek ay Linux sürücüsü olan ve Linux desteği olan Vodafone'nin cihazı ile yaptığım test sonuçlarını ve yaşadıklarımı sizlerle paylaşacağım. Tüm operatörlerin Linux desteği vermesi, 3G alt yapı çalışmalarına hız
Beylikdüzü>İhlas Marmara Evleri>Cami Avlusu Göztepe>kapalı alan>Ubuntu
YAZAR : Mustafa ALKAN 19 LİSP: GEÇMİŞTEN GELEN UZAYLI
var(Makrolar gibi; Perl 6 makroları barındıracak ama Uzay Teknolojisi hala çıkmadı). Lisp 1958 yılında John McCarthy "Lisp Ona hakim olduğunuzda elde edeceğiniz tarafından MIT de öğretim üyesiyken matematiğe aydınlanma deneyimi nedeniyle öğrenmeye değer. bağlı kuramsal bir çalışma olarak doğdu. Bu deneyim, Lisp'in kendisini çok sık kullanmasanız McCarthy'nin amacı bir programlama dili yaratmak bile hayatınızın geri kalan kısmında sizi daha iyi bir değil, 1950'lerde ortaya atılan Turing makinesine bir programcı haline getirecektir". (Eric Raymond) alternatif getirmekti. Bir Yüksek lisans öğrencisi (+ 5 7) bu simgeler size bir şey ifade ediyor mu? McCarthy'e bu çalışmanın bir programa Etmiyor diyorsanız niçin Lisp için genelde dönüşebileceğini söylemesiyle Lisp bugünkü halini programcıların uzaydan gelmiş muamelesini uygun almaya başlamıştır(Bu öğrenci 1962 yılında ilk sanal gördüklerini anlıyorsunuz demektir. Korkunç, oyun olan Spacewars'ı yazan Steve Russel'dır.). parantezlerle dolu bir dil gibi görünür bir çoğuna. Lisp'in işte bu matematiksel niteliği onun hiç bir Mesela "normal" bir C ailesinden gelme dilde zaman eskimeyeceğini göstermektedir. Çünkü 3+(4*5)+6 ifadesi az çok bir anlam ifade eder matematik eskimez. herkese ve değeri, 29 olur. Lisp'te bu işlem, Lisp ismi aslında bir çok lehçeyi barındıran (+ 3 (* 4 5) 6) ile ifade edilir. Ama yukardaki normal bir familyanın ismidir. Bu lehçelerden bazıları: dildeki ifade de parantezler isteğe bağlıdır. Common Lisp(En çok kullanılan Lisp lehçesidir), Kullanılmasa da olur. 3+ 4*5 +6 ifadesi de geçerlidir. Scheme(Daha çok Üniversitelerde eğitim amaçlı görülüyor. Buna rağmen C'den bu küçük hız farkının Oysa Lisp'te hiç bir parantez fazlalık değildir. kullanılır. MIT'te ve Ülkemizde Bilgi yanında geliştirme süresindeki oldukça büyük Parantezler sayesinde dilin yapısı tanımlanır. Lisp'te Üniversitesinde Bilgisayar Bilimleri Bölümlerinde uçurumla ayrılıyor. C dilinde satırlarla yazılan bir bir işlemde operatör parantezden hemen sonra okutuluyor.), AutoCad'de kullanılan AutoLisp, programı çok daha az satırda ve zamanda Lisp ile yazılır. Yukardaki (+ 5 7) ifadesi 5+7 değerine Emacs metin editöründe kullanılan EmacsLisp, Paul yazmak mümkün. eşittir.(+5 7 8) ifadesi ise 20 sayısını verir. Graham'ın geliştirdiği ve çiçeği burnunda bir lehçe Dinamik kod yazımı, çöp toplama özelliği, Nesne Genelde programcılara yeni gelen bu dilin olan Arc vb... yönelimli programlama, Kendi kendini tarihini incelediğimiz zaman Fortran'dan sonra ikinci Lisp programcıları kodun dışardan görünen programlayabilen programlar(makrolar), ile Lisp en eski Üst düzeyli programlama dili olduğu görülür. ürkütücü yanına rağmen aslında açık, anlaşılır bugün hepsine birden halen hiç bir dilin neredeyse Üst düzeyden kasıt makine dilinden ziyade konuşma programlar yazmayı kolaylaştırdığını düşünürler. sahip olamadığı ve yeniymiş gibi sunulan özelliklere diline yakınlıktır. Fortranla akran olmasına rağmen Practical Common Lisp kitabı yazarı Peter Seibel Bu 50 yıldır sahip. Gerçekten de uzaylı teknolojisi gibi. ilk çıktıkları dönemlerde aralarında büyük farklar dilin düşüncelerinizle programın nasıl çalışacağı ve Peki bunca güzel yanına rağmen niçin yaygın bir vardı. Fortran geçirdiği bunca yıllık evrimle git gide yazdığınız kod arasında açık ve kolay anlaşılır bir şekilde kullanılmıyor? Lisp diline yaklaşmıştır ama alacak daha çok yolu köprü kurduğunu vurgular. Lisp'in öne çıkan Aslında Lisp gerçekten usta programcılar var. Bugün aslında çok ünlü programcıların (mesela özellikleri derlenen bir dil olduğu için yorumlanan tarafından yıllardır büyük projelerde kullanılıyor. yahoo store kurucusu Paul Graham)ortak fikirleri dillere göre (python, perl, ruby gibi diller...) oldukça Genelde yapay zeka çalışmaları için kullanıldığı günümüzün parlak programa dillerinden perl, python, hızlı çalışabilmesidir. Yapılan testlerde makine diline vrsayılsa da geniş bir uygulama alanı vardır. Paul ruby gibi dillerin 50 yaşındaki Lisp'e yeni yetişmekte daha yakın olan C dilinden çok az yavaş olduğu Graham'ın Hackerlar ve Ressamlar isimli kitabında olduklarıdır ama hala kaçırdıkları şeyler
SUDO Dergi tayfasına [email protected] adresinden ulaşabilirsiniz. 20 LİSP: GEÇMİŞTEN GELEN UZAYLI anlattığı kendi öyküsü buna en büyük örneklerden Piyasada bu yüzden Lisp ilanı veren bir sudo apt-get install cl-mcclim cl-mcclim-doc biridir. 1990'lı yıllarda Harward mezunu olan, On yazılım şirketi görmek zordur. Ülkemizde Kor cl-mcclim-examples ;Common Lisp ile grafik Lisp kitabını yazmış bir genç birkaç arkadaşıyla bir bilişim Common Lisp kullanarak ticari yazılımlar uygulamalar geliştirmek için gerekli paketleri ve kaç bin dolar harcayıp viaweb isimli bir sanal üretmektedir. Coretal server buna örnektir(bkz. örnekleri kurduyoruz. mağaza sitesi kurarlar. O yıllarda bu alanda rakip www.core.gen.tr). Reddit sitesi de ilk yzıldığında sudo apt-get install cl-ppcre ; Regexp sayısı onlarla ifade ediliyordur ve bu "rakipler" Common Lisp ile yazılmıştı. Daha sonra site düzenli ifadeler paketi. genelde C++ ve perl kullanıyordur. Graham bunun yöneticileri daha iyi bildikleri Python'a geçtiler. Aşağıdaki iki paket ile CL dökümanlarını Windowsa bağımlılık yaratacağını söylüyor. Lisp ile Fazlamesai.net'te geçen şu habere göre .NET kurmuş oluyoruz. yazdıkları Viaweb editörüyle rakiplerine nal platformu da bazı bölümlerinde Lisp sudo apt-get install cltl toplatırlar. Şirketleri gittikçe öne geçer. Rakip kullanmış."Meğer meşhur .NET platformunun ana sudo apt-get install hyperspec firmalar bir değişikliği daha duyururken Viaweb onu bileşenlerinden biri olan CLR (Common Language Sıra geldi Emacs ile SBCL Lisp ortamı arasındaki çalıştırmış olur. Bunu Lisp'in esnekliğine Runtime) sisteminin çöp toplayıcısı (garbage iletişimi kuran Slime paketini kurmaya. Bunu da borçludurlar. Rakipleri Viaweb'in ajan kullandığını collector) Lisp ile yazılmış. synapticten yada; düşünüyordur muhtemelen ama asla Lisp'ten Sağlam Lisp "hacker"larından olan ve bir süredir MS sudo apt-get install slime ile kuruyoruz. şüphelenmezler. Lisp gizli silahlarıdır. Kodların için çalışan, CLR'nin baş mimarlığını yapan Patrick Slime kurduğumuza emacs configrasyonunu %25'inde diğer dillerde olmayan makroları Dussud'un yazdığı Lisp kodu daha sonra bir Lisp'ten yapmamız lazım. Ev dizinindeyken konsolda; emacs kullanırlar. Makrolar derlenme esnasında koda C'ye dönüştürücü ile C'ye dönüştürülmüş ve bu kod .emacs komutunu vererek, .emacs dosyasını müdahale etmeyi sağlamaktadırlar. Bu sayede da MS'deki bir stajyer programcı tarafından düzenliyoruz. Boş olan dosyaya programlanabilen programlar oluşur. Sonuçta Yahoo "temizlenip" derlenip piyasaya sürülmüş." (setq inferior-lisp-program milyonlarca dolar vererek Viaweb'i satın alır ve Paul Lisp'ten bu kadar bahsettikten sonra "/usr/bin/sbcl") Graham şişkin bir banka hesabı sahibi olur. Graham Ubuntu'da Lisp geliştirme ortamını nasıl (add-to-list 'load-path bu durumu şöyle açıklıyor:"Zenginim çünkü kuracağımızı da görelim. (Fazla mesai sitesindeki "/home/kullanici-adı/slime") masaüstümde freeBSD kullanıyorum ". Açık kaynak kurulum belgeleri güncellenerek kullanılmıştır.) (require 'slime) ve Lisp gücünü göstermiştir. Graham ortalama şirket Önce apt-get install emacs22 ile yada (slime-setup) olmak istemiyorsanız herkesin kullandığı dilleri synapticten emacsın son sürümünü işaretliyerek kullanmayın der. Java, Php gibi diller hantal kuruyoruz. Emacs çok işimize yarayacak çünkü Lisp Kodlarını ekliyoruz. Burada kullanıcı adını kendi geliştirme yapısına rağmen büyük şirketler için için biçilmiş kaftan oluyor. Şu paketleri de kurmakta ubuntu kullanıcı adınızla değiştiriyorsunuz. Emacs birebirdir. Çünkü etrafta bir sürü bu işi yapan fayda var: editörü bildiğimiz editörlerden biraz farklıdır. programcı vardır ve pek naz yapmazlar. Patron canı sudo apt-get install cl-clx-sbcl ; CL ile X Alışana kadar zaman alıyor. Yazdığımız kodu ne zaman isterse o zaman işten kovar ve yerine gelen window sistemi arasında köprü kuran paket. kaydetmek için C-x ve C-s kombinasyonunu ortalama programcı OOP sayesinde kaldığı yerden sudo apt-get install cl-uffi ; CL ile diğer kullanıyoruz. Yani Ctrl basılı iken x ve s tuşlarına sorun olmadan devam eder. Oysa yeni bir firma diller arası iletişim için. peşpeşe basıyoruz. Kaydetme başarılı ise C-x C-c ile mücadele edebilmek için hızlı büyümelidir ve radikal sudo apt-get install sbcl ; Lisp derleyicisi emacstan çıkıyoruz. yöntemler kullanmalıdır. Graham'ın düşünceleri olarak SBCL(Stell Bank Common Lisp) tercih Şimdi konsolda tekrar emacs yazıp emacsı bunlar. Bir çoğunuz hak veriyor olmalısınız. ediyoruz. çalıştırıyoruz ve M-x ile (yani Alt tuşuna basılı iken
SUDO Dergi tayfasına [email protected] adresinden ulaşabilirsiniz. 21 LİSP: GEÇMİŞTEN GELEN UZAYLI
C-x C-s ile kaydedelim. Derlemek için ise Yukardaki Slime menusunde compilation>compile/load sekmesiyle yada kısaca C-c C-k ile derleyelim. Emacs iki bölüme ayrılır. Alttaki bölümde CL- USER> yazan yere (selamlama) yazınca merhaba sudo yazısıyla CL-USER>(defun selamlama() karşılaşırsanız işlem tamam demektir. Bir de dosyayı (format t "Merhaba Sudo")) dışarıdan çağıralım. C-x C-c ile emacsı kapatıp, SELAMLAMA sonra yeniden açalım. M-x yazıp(Alt basılı iken x Böylece selamlama fonksiyonunu tuşlayın)en alta slime yazarak slime'ı devreye tanımlamış olduk. Bu fonksiyon sokalım. ekrana "Merhaba Sudo" yazacak. CL-USER>(load "ilk.lisp") Fonksiyonu şu şekilde çağırıyoruz: komutunu çalıştırınca fonksiyonda (selamlama) CL-USER>(selamlama) komutu çalışacağı için Merhaba Sudo NIL yazısını Merhaba Sudo NIL görmüş olacağız. selamlama fonksiyonunu Böylece Lisp hakkında genel bir bilgi ve İşe yarar bir çalıştırınca, fonksiyon içinde CL ortamı kurulumunu gördük. Gerisi size kalmış. tanımladığımız format ifadesi İnternet üzerinde bolca döküman, e-kitap var. ekrana yazdırma işini yaptı. NIL İngilizce olsalar da işe yararlar. Mesela: ifadesini de format ifadesini http://www.gigamonkeys.com/book/ (Practical değerlendirerek bastı. NIL diğer Common Lisp) dillerdeki null veya false ifadesine http://www.paulgraham.com/onlisp.html denktir. http://www.ileriseviye.org/Makale/lisperati-tr/ x tuşuna da basıp) Altta Mx yazdığını ve bizden bir şey yazmamız için Peki yazdığımız dosyayı nasıl (Renkli ve eğlenceli bir kaynak) giriş alanı açıldığını görüyoruz. Buraya slime yazıyoruz. Mx slime kaydedeceğiz? Bunun için emacsta Yazıda faydalanılan kaynaklar: Paul Graham, yazılı olunca enter tuşuna basınca emacs bir takım işlemler yapıyor ve yeni bir dosya açalım. C-x C-f Hackerlar ve Ressamlar ; Fazlamesai.net, wikipedia ; CL_USER> yazısı ile kullanıma hazır hale geliyor. İlk programınızı kombinasyonu bu işi görür.(Ctrl-x http://www.gigamonkeys.com/book/ (Practical burada çalıştırabilirsiniz. ve f ) Bize en altta dosya ismini Common Lisp) CL_USER> "Merhaba Sudo" soruyor. ilk.lisp yazıp enter deyince "Merhaba Sudo" dosyamız boş bir halde karşımıza CL-USER> (* 5 8) çıkıyor. Yukardaki fonksiyonu bu 40 dosyaya yazalım tekrar. CL-USER>(format t "merhaba sudo") (defun selamlama() (format t merhaba sudo "Merhaba Sudo")) Bu komutla da ekrana yazdırmış olduk. (selamlama) Fonksiyonlarla çalışmak için basitçe:
YAZAR : Levent ALTUNÖZ 22 DHCP NEDİR?
Merhaba SUDO okuyucuları, bir sayıda daha Need to get 381kB of archives. "eth0 eth1". beraberiz. Bu seferki yazımda, Ubuntu üzerinde After this operation, 946kB of additional disk space INTERFACES="eth0" DHCP server kurulumu ve konfigürasyonunu will be used. anlatmaya çalışacağım ama önce DHCP nedir onu Do you want to continue [Y/n]? Ben, “eth0” olan ethernet kartımdan dağıtım öğrenelim. yapacağım için yukarıdaki şekilde ayarladım. Bu Gelen bu soruya “evet” dedikten sonra, kısa bir süre dosyayı kaydedip kapatabiliriz. DHCP : Bir bilgisayar ağındaki istemci kurulum için bekliyoruz. Kurulum bittikten sonra bilgisayarlara, TCP/IP, DNS gibi ayarların, konfigürasyona geçebiliriz. Daha sonra iç ağımızın şekillenmesi için ikinci otomatik olarak ayarlanması için kullanılan bir konfigürasyon dosyamıza geçmemiz gerekiyor. Yine yöntemdir. Konsole'dan: Konsole'dan;
1. 1. 1. 1. 1. 1. 1. 1. DHCP, evimiz de dahil, “sudo cp /etc/default/dhcp3-server “sudo cp /etc/dhcp3/dhcpd.conf işyerlerinin çoğunda kullanılır. ADSL /etc/default/dhcp3-server_backup” /etc/dhcp3/dhcpd.conf_backup” modemlerimizin hepsinde DHCP özelliği vardır. Modemimize 3 kablosuz bilgisayar komutu ile önce, “dhcp3-server” konfigürasyon komutu ile “dhcpd.conf” dosyamızın yedeğini aldık bağladığımızı düşünürsek, bunlar IP'lerini dosyamızın yedeğini aldık. Daha sonra: ve modem üzerindeki DHCP servisi sayesinde alırlar ve internete bağlanırlar. Tabi ki eğer “sudo gedit /etc/default/dhcp3-server” “sudo gedit /etc/dhcp3/dhcpd.conf” modem üzerinde, özel bir ayar yapmadıysak. komutu ile konfigürasyon dosyamızı açıyoruz. komutu ile ikinci ve son konfigürasyon dosyamızı Bu kısa bilgiden sonra, gelelim DHCP Server'ımızı Burada yapacağımız fazla birşey yok. Sadece: açıp, işlemlere geçebilriz. kurmaya ve yapılandırmaya... # On what interfaces should the DHCP server # option definitions common to all supported networks... (dhcpd) serve DHCP requests? option domain-name "example.org"; “sudo apt-get install dhcp3-server” option domain-name-servers ns1.example.org, # Separate multiple interfaces with spaces, e.g. ns2.example.org; Komutunu veriyoruz. "eth0 eth1". INTERFACES="" default-lease-time 600; The following extra packages will be installed: max-lease-time 7200; libcap1 kısmını bularak, hangi ethernet kartımız iç ağa DHCP hizmeti verecekse, onu belirtiyoruz. (eth0, Açtığımız konfigrasyon dosyamızda bu kısmı buluyoruz. Her Suggested packages: satırın başına “#” işareti koyarak bu satırları iptal ediyoruz. dhcp3-server-ldap eth1 vb..) Çünkü bu satırlar, örnek oluşturması için orada duruyorlar ve The following NEW packages will be installed: bizim işimze yaramazlar. Bizim işimize yarayan satırlar ise: dhcp3-server libcap1 # On what interfaces should the DHCP server 0 upgraded, 2 newly installed, 0 to remove and 0 not (dhcpd) serve DHCP requests? # A slightly different configuration for an internal subnet. upgraded. # Separate multiple interfaces with spaces, e.g. #subnet 10.5.5.0 netmask 255.255.255.224 {
SUDO Dergi tayfasına [email protected] adresinden ulaşabilirsiniz. 23 DHCP NEDİR?
# range 10.5.5.26 10.5.5.30; # option domain-name-servers ns1.internal.example.org; “Option routers” da ise DHCP server hangi IP'den # option domain-name "internal.example.org"; # option routers 10.5.5.1; internete çıkıyorsa onu vermeniz gerekmektedir. # option broadcast-address 10.5.5.31; # default-lease-time 600; “Option broadcast-address”te DHCP server'ımız # max-lease-time 7200; hangi ağa etki edecekse onu yazıyoruz. #} “default....” ve “ max-lease...” ayarları aynı kalsın. Bu satırları bulup
# A slightly different configuration for an internal subnet. Bütün konfigürasyonu tamamladık. Sıra geldi DHCP subnet 192.168.0.0 netmask 255.255.255.0 { serverımızı aktif hale getirmeye: Konsoldan range 192.168.0.100 192.168.0.200; option domain-name-servers 202.188.0.133, 202.188.1.5; “sudo /etc/init.d/dhcp3-server restart” option domain-name "tm.net.my"; option routers 192.168.0.1; option broadcast-address 192.168.0.255; komutu ile DHCP servisimizi yeniden başlattıktan default-lease-time 600; sonra, DHCP serverımız IP dağıtmaya hazır! max-lease-time 7200; } Not: IP dağıtacağımız ethernet kartımıza, statik bir IP vermeyi unutmayın. Yoksa DHCP'miz aktif hale yukarıdaki şekilde değiştiriyoruz. Burada; gelmeyecektir.
“subnet...” ile başlayan satır, ağ maskemizi temsil ediyor. Burayı, ağınızı nasıl şekillendirmek isterseniz, o şekilde ayarlayabilirsiniz (10.0.0.0, 172.24.16.0, vb... gibi)
“netmask....” ile devam eden ise alt ağ maskesi olacak ve genellikle standart “255.255.255.0”dır.
“range ….” ise DHCP Server'ınızdan, ağınıza uygun hangi IP aralıklarında IP dağıtacağınızı belirlemeniz için kullanılır. Örnekte “192.168.0.100”den “200”e kadar verilmiş.
“Option domain name servers” ve bir altındaki satırda kendi DNS ayarlarınızı yapabilirsiniz.
YAZAR : Emre ÖNER 24 VI ve NANO
Metin Editörleri - I kaydetme komutu ":w"dir, dolayısıyla ":wq" komutu Linux dağıtımlarında, hatta bütün işletim ile değişiklikleri kaydederek dosyadan çıkarız. sistemlerinde en çok hangi program kullanılmıştır Değişiklikleri kaydetmeden dosyadan çıkmak için ise diye bir soru olsa, metin düzenleyiciler kesinlikle ilk ":q!" komutunu kullanmalıyız. ":e!" komutu ise üç'e girerdi. Bildiğiniz gibi Linux'ta metin işlemcileri diskten dosyayı kaydetmeden tekrar açar. Yani, bol miktarda kullanılır ve bu yüzden de çeşitli metin dosyada o ana kadar yaptığımız bütün değişiklikleri editörleri vardır çeşitli amaçlar için kullanılan. siler. Ubuntu ile bol bol kullandığımız gedit, KDE ile Ayrıca Vi'de, imleçten itibaren belirli beraber gelen Kate, Kwrite'in yanında Vi(m), Emacs, kısımları niteleyen nesneler vardır. Bunlar tek başına Pico ve Nano gibi konsol tabanlı, özellikle GUI kullanıldıklarında, imleci niteledikleri yerlere kullanamazken kullanabileceğimiz editörler de götürürler; bir komutla birlikte kullanılınca o yerle vardır. Bu yazıdaki konumuz Vi ve Nano olacak. ilgili işlemlerde bulunurlar. Bunların sık kullanılanları ve anlamları şu şekildedir: VI Vi'nin oldukça eski bir geçmişi vardır. Daha "w": Bir kelime ileri eski "ed" isimli bir editörden türetilmiştir. Şu anda en "b": Bir kelime geri çok kullanılan editörlerden biridir. Bunun nedeni de, "e": Kelimenin sonu ilk başta zor görünmesine rağmen, kullanışlı olması "(": Cümlenin başı ")": Cümlenin sonu ve çoğu dağıtımda standart olarak gelmesidir. Vi'nin açmak, basit bir şekilde "vim dosyaadi" komutu ile "{": Paragrafın başı Vim(ViImproved) adında bir geliştirilmiş versiyonu olur. Editörü ilk açtığımızda karşımıza gelen komut "}": Paragrafın sonu vardır ve çoğu dağıtımda "Vi" deyince kastedilen modudur. Ekleme moduna geçmek için "i" tuşuna "0": Satırın başı "Vim"dir. Vim, tamamen Vi ile geri uyumludur basabilirsiniz. Eğer ekleme modundan çıkıp, tekrar "$": Satırın sonu Bütün Vi komutlarını kullanabilirsiniz. Ayrıca Vim, komut moduna girmek isterseniz, “ESC” tuşunu size Vi'ye ek olarak bilinen programlama dillerinde kullanmalısınız. Örneğin; "d" harfine basarak, belgede yazılmış kodları renklendirme, sınırsız geri alma Komut modunda, dosyada gezinmek için istediğimiz bir kısmı silebiliriz. Bu komut nesnelerle imkanı, eklenti desteği, scripting imkanı, yazım "h","j","k" ve "l" tuşları kullanılır. Sırasıyla sola, beraber kullanılır. Örneğin "dw" yazarsanız, komut denetimi ve daha bir sürü özelliği sunar. Bu yazıda aşağı, yukarı ve sağa gitmek için. Komut modunda, modunda, imleçten diğer kelimenin başına kadar olan anlatacağımız komutlar Vi'de de Vim'de de aynı adından da anlaşılabileceği gibi, dosyamızda kısım silinir. Aynı şekilde "d0", imleçten itibaren şekilde çalışacaktır. Vi'nin ayrıca GVim adında (bu düzenlemeler yapmak için komutları kullanırız. satırın başına kadar olan karekterleri siler. "d" belgenin de yazıldığı) bir GTK önyüzü de bulunur. Komut vermeye başlamak için öncelikle ":" tuşuna komutunu tekrarlarla da kullanabilirsiniz. Örneğin; basarız, ardından komutumuzu gireriz. Örneğin, bir imleçten sonraki üç kelimeyi silmek istiyorsanız, Vi'nin, yeni başlayanlara en zor gelen tarafı, dosyadan çıkmak için ":q" komutu kullanılır. Bu kullanmanız gereken komut "d3w"dir. Ek olarak "dd" iki modu olmasıdır; komut modu ve ekleme modu. komut, dosyadan çıkmamızı sağlar, ancak eğer ile bütün bir satırı silebilirsiniz. Örneğin; "3dd" ile de Vi, uyumluluk amacıyla, her klavyede kullanılan dosyada değişiklik varsa, değişikliği kaydetmemiz birden çok satırı silebilirsiniz. Sildiğiniz kısmı başka tuşları kullanmak üzere tasarlanmıştır. Vi ile dosyayı veya görmezden gelmemiz istenir. Değişiklikleri bir yere yapıştırmak için ise, "p"ye basmanız
SUDO Dergi tayfasına [email protected] adresinden ulaşabilirsiniz. 25 VI ve NANO yeterlidir. "2x" diyerek bu işlemi tekrarlı olarak uygulayabilir, Nano, size Vi ile dosyalarda arama yapmak da çok yani verdiğiniz sayıda karakteri silebiirsiniz. interaktif bir ortam kolaydır. "/kelime" komutu ile, dosyadaki Eğer yazınızda bir hata yaptıysanız, "u" sunuduğu için "kelime"leri aramış olursunuz. "/" veya "n" diyerek komutu ile yaptığınız son değişikliği geri kullanımı daha aramanızı tekrarlayabilirsiniz. Eğer "/"ı, "?" ile alabilirsiniz. "U" komutu ile de bir satırda yaptığınız kolaydır. Ayrıca değiştirirseniz de aramanızı, yönü geriye dönük bütün değişiklikler geri alınır. “CTRL + G” ile olarak yaparsınız. Eğer bulduğunuz dizgeleri Vi'nin kullanışlı özelliklerinden biri de komutların değiştirmek istiyorsanız, başka dizgelerle dışarıdan komut çalıştırabilmesidir. ":!komut" açıklamalarını ":s/eski/yeni" ile bulunan "eski"yi "yeni" yapabilir, şeklinde bir komutu çalıştırıp, çıktısını editörünüzden bulabilirsiniz. ":s/eski/yeni/g" ile bir satırdaki bütün "eski"leri çıkmadan görebilirsiniz. Bu işlem, özellikle program Kısaca bahsetmek "yeni"leştirebilir veya ":%s/eski/yeni/g" ile yazarken çok işinize yarayacaktır. Aynı zamanda ":r gerekirse değiştirmeyi bütün belgeye yayabilirsiniz. !komut" şeklinde bir kullanımla da "komut"un komutlardan: Vi kullanırken, sol-alt köşede, bulunduğunuz çıktısını imlecin bulunduğu satırdan sonrasına - Kopyalama ve yapıştırma: "CTRL + K" ile satır ve sütünu görebilirsiniz. Eğer belirli bir satıra ekleyebilirsiniz. Örneğin "!r !ls" komutu, Vi'yi bir satırı kesebilir, kestiğiniz satırı "CTRL + U" ile gitmek istiyorsanız, bu örneğimizde 23. satır olsun, açtığınız klasördeki dosyaların listesini belgenize yapıştırabilirsiniz. ":23" veya "23G" komutlarını kullanabilirsiniz. eklersiniz. - Arama: "CTRL + W" ile belgede bir metni Ayrıca "o" veya "O" ile, bulunduğunuz satırın NANO arayabilirsiniz üstünde veya altında açılan yeni bir satıra, düzenleme Nano, yine Linux'ta konsoldan - Konum: "CTRL + C" ile imlecinizin bulunduğu modunda geçebilirsiniz. Programlama yapanların en kullanabileceğimiz editörlerden bir tanesedir. Vi'den konumu öğrenebilirsiniz. çok kullandığı özelliklerden biri de parantezlerin daha kolay olması onu tercih sebebi yapar. Vi gibi karşılığını bulma özelliğidir. Bir parantezin üzerine komut modu ve ekleme modu gibi modları yoktur. Nano'da varsayılan olarak Syntax imleci getirip "%" tuşuna bastığınızda, editör o Bir nevi ekleme modunda açılır ve komutlar "CTRL Highlighting gelmez. Yani, herhangi bir dilde parantezin karşılığını bulur ve imlecinizi oraya + harf" kombinasyonlarıyla verilir. Konsola az işiniz yazıdığınız kodu renklerle daha anlaşılır kılamaz. götürür. düşüyorsa ve Vi öğrenmek istemiyorsanız Bunu Nano'ya, ufak bir dokunuş ile kazandırabiliriz: Eğer Vi kullanırken bir karekteri değiştirmek kullanabileceğiniz basit bir editördür. "nano Nano'ya kod renklendirme özelliği istiyorsanız, imleci değiştirmek istediğiniz karekterin dosya_adi" şeklinde açtığınızda, karşınıza gelen basit kazandırabilmek için "/etc/nanorc" dosyasını yetkili üzerine getirip, değiştirmek istediğiniz karakter arayüzde zaten sık kullanılan komutlar yazmaktadır. kullanıcı olarak açıyoruz. Gelen belgenin aşağılarına olarak "r*" komutunu verirseniz, imlecin üzerinde Nano, Vi ye göre daha interaktiftir. Size sorular sorar doğru programlama dillerinin listesini ve hepsinin olduğu karakter, "*"a dönüşür. Bir kelimeyi veya ne yapmak istediğinizle ilgili. Örneğin Vi'de bir altlarında "Include" ile başlayan satırları göreceğiz. cümleyi değiştirmek istiyorsanız da imleci dosyayı kaydedip kapatmak için yapmanız gereken Eğer bu Include satırlarının başlarındaki "#"yi kelime/cümlenin başına getirip "cw" veya "c)" ":wq" komutu iken, aynısını Nano'da yapmak için silersek, başka bir deyişle uncommentlersek, Nano'yu komutlarını kullanabilirsiniz. Kısaca "c[nesne]" "CTRL + x" e basmalı, "Değiştirilmiş arabellek tekrar açtığımızda, kodlarımız rengarenk görünür :). şeklindedir kullanımı. Ayrıca "x" tuşuna basarak kaydedilsin mi?" sorusuna "e" yanıtını vermeli ve Şimdilik bu kadar. Ekte Vi komutları için bir referans imlecin bulunduğu karakteri silebilir, "X" tuşu ile sonra karşınıza gelen dosya adını onaylamalısınız. kağıdı bulabilirsiniz. Print alıp elinizin altında imleçten bir önceki karakteri silebilirsiniz. Örneğin; bulunması yararlı olabilir. İyi eğlenceler.
YAZAR : Utku DEMİR 26 ALARM CLOCK
ALARM CLOCK Uyarınıza bir isim vermek istiyorsanız "Kısa Ad" bölümüne, uyarının ne ile ilgili olduğunu yazın. Ben Uzun saatlerimizi bilgisayar başında geçiriyoruz. "toplantı" dedim. Gün içinde toplantılar, çalan telefonlar, "döncem size" diye o anlık başımızdan savdıklarımız... Bu yoğun tempoda aramayı unuttuğumuz kişler ya da yapmayı unuttuğumuz şeyler olmuyor mu? Elbette oluyor. Eskiden parmağımıza ip bağlardık, sonra postitler masamızın veya monitörümüzün üstünü kaplamaya başladı. Her işimizi kolaylaştırmaya çalışan Ubuntu'nun, bunun için de bir çözümü var tabii ki: Alarm Clock:
Bu basit programı Synaptic'ten bulup kurabiliriz.
Yapacağınız şey oldukça basit; Alarm Clock'un sizi hangi gün, saat kaçta uyaracağını ayarlamak:
Programı açtıktan sonra "Ekle"ye basıp açılan Uyarı zamanını, programın sizi saat kaçta uyarmasını menüde "Yeni bir uyarı yarat"ı tıklayın ve “Tamam” istiyorsanız, o saate ayarlayın. Laf aramızda, olması deyin. gerekenden biraz erkene ayarlayın ki kendinizi toparlayana kadar gecikmeyin. Tarih kısmında içinde bulunduğunuz gün öntanımlı olarak yer alır. Ancak, Alarm Clock'un sizi haftanın belirli günleri, aynı saatte uyarmasınız istiyorsanız "Çizelge" kısmını da kullanabilirsiniz .
Ubuntu, programı kurduktan sonra Uygulamalar > Donatılar menüsünde kullanımıza sunar.
SUDO Dergi tayfasına [email protected] adresinden ulaşabilirsiniz. 27 ALARM CLOCK
Son aşamada uyarımızın sesli olup olmayacağına karar verelim:
Bilgilendirme sekmesine gidip "Olayda ses çal"ı tıklayalım. Eğer Alarm Clock'un sizi, sizin seçtiğiniz bir şarkı veya ses dosyası ile uyarmasını istiyorsanız "Tercihler"i açıp hedef dosyayı göstermeniz lazım.
"Tamam" dedikten sonra, Alarm Clock panelemize yerleşecek ve belirttiğiniz saatte, istediniz şarkı ile sizi uyaracaktır.
YAZAR : Murat CEBİR 28 HEARTSMAGIC ve BYTAN RÖPORTAJI
Bilgisayarına Ubuntu kuran herkesin ilk heartsmagic: Elbette hayır. Son zamanlarda çıkan e- Raflarda olan kitaplardan bazılarının ise, bir önceki yaptığı şeylerden biri de www.foum.ubuntu-tr.org'yi dergi sayısında bir hayli artış var, bu durum bizleri sene satılan baskılarındaki kernel numaralarının sık kullanılanlarına eklemektir. Ubuntu'nun sevindiriyor. Fakat yeterli mi diye sorulduğunda düzenlenmesi ve kapağının yenilenmesi dışında pek Türkiye'deki yerel sitesi olan ve online olarak 7/24 cevap kesinlikle hayır olacaktır. Zira bu dergilerde farklı olmadığını görüyoruz. Yine de bardağın dolu Ubuntu kullanıcılarına yardımcı olmaya çalışan çıkan yazıların da sınırı bir yere kadar dayanıyor. tarafından bakarsak, bu yayınların, Linux sitenin Proje Sorumlusu Serkan ÇALIŞ ve Genel Halbuki bu dünya o kadar geniş ki, kaleme alınacak kullanımıyla ilgili temel bilgilerin öğrenilmesi için Koordinatörü Tansel TANYEL ile Ubuntu ve Linux konu o kadar fazla ki, şu anki yayımlanan yeterli olacağını söyleyebiliriz. Bunun yanında, son 3- üzerine merak ettiklerimiz hakkında konuştuk. dergilerden çok daha fazlasına ihtiyaç var. Sayı 4 senedeki basılan kitapların sayısındaki artışı artmasa bile içerik yönünden daha ileride olunması düşünerek, önümüzdeki yıllarda hem yayın hem de gerekiyor. Bunun için de Linux'u bilen, tabir-i caizse çeşit olarak bu alandaki açığın kapanacağını umut SUDO: -Ubuntu'nun Türkiye'de daha kalifiye insanların yazar olarak bu dergilerde ediyorum. çok tanınması için ne gibi yerlerini alması gerekmekte. faaliyetleriniz var? SUDO: -Resmi olarak desteklenen bir Basılı yayımdan bahsetmek isterdim ancak şu an Linux dağıtımı olduğu halde sizce neden hala Linux heartsmagic: Şu anda faaliyetlerimiz ülkemiz bu iş için yeterli potansiyele sahip değil. Türk insanı için uzak bir şey? Ubuntu Türkiye platformu çatısı altında Kendi başına çıkan bir derginin bile durumunu yaptıklarımız ve kişisel gayretlerimizin gördük bir süre sonra. Kaldı ki arkasında çok büyük heartsmagic: Bu biraz toplumların ötesine geçemiyor ne yazık ki. Bunda en büyük bir yayın grubu vardı. Haliyle Linux ve basılı yayım gelişim süreçleri ile alakalı. Şöyle bir etmen çeşitli imkânsızlıklarla boğuşuyor olmamız. denince ne yazık ki Windows dergilerinin yanında düşünecek olursak bilgisayarın hayatımıza girişi çok En başta da vakit sıkıntısı yer alıyor, zira hem iş hem verilen ekler aklımız geliyor. Ne zaman ki Linux yakın değil gibi görünmekte. Fakat bu uzak tarihi de sosyal hayatımızdan geriye kalan vakitlerde bu işe ülkemize gerçek ve hak ettiği yere gelir, işte o zaman şöyle bir irdelediğimizde bilgisayarın devlet daireleri, destek veriyoruz. pazardaki devlerin ilgisi bize doğru kayar. Böylece üniversiteler, özel şirketler gibi yerlerin haricinde dergiler için potansiyel doğar ve bizler basılı topluma pek nüfuz edemediğini görürüz. Benim Kişisel gayretlerimizse her GNU/Linux destekçisinin yayımları da raflarda görürüz. neslimden insanlara sorduğunuzda genelde yaptığı şeylerden ibaret. Bu işlerle ilgisi olan bilgisayarla tanışma yaşı olarak çoğunlukla on dokuz insanlara elimizden geldiğince GNU/Linux ve bu bytan: İşletim sistemlerinin birbirleri veya yirmili yaşları söyleyeceklerdir. Tanıştıkları bağlamda Ubuntu'yu anlatmaya çalışıyoruz. İlgi arasındaki kullanım oranları ile işletim sisteminden bahsetmiyorum bile. Durum duyarlarsa birer CD hediye ederek kendilerini sistemlere ait kitapların birbirleri böyle olunca bu neslin Linux tarafına kayması da çok Ubuntu ile tanıştırıp, yaşadıkları sorunları beraberce arasındaki oranlarını karşılaştırabilsek, nadir oluyor ya da biraz vakit gerektiriyor. hallediyoruz. aralarındaki korelasyonun yüksek olmadığını görebiliriz. Eğer bu oran korunsa, her 100 bilgisayar Genç nesle baktığımızda ise durum -üzülerek SUDO: -Ülkemizde Linux ve Ubuntu kitabından 1'inin Linux, her 300 bilgisayar söylüyorum- daha da içler acısı. Ne yazık ki birçoğu ile ilgili yeterli yayının olduğuna kitabından 1'inin ise Ubuntu hakkında yazılmış bilgisayarı sadece MSN veya son zamanların popüler inanıyor musunuz? olması gerekirdi. sosyal ağı Facebook'tan ibaret olarak görmekte. Yanına biraz da oyun kattığımızda bilgisayar asıl
SUDO Dergi tayfasına [email protected] adresinden ulaşabilirsiniz. 29 HEARTSMAGIC ve BYTAN RÖPORTAJI işlevinden çok uzak bir alet hükmüne geçiyor. Belki bizlerin hayatına girişi pek kolay olmayacaktır. olarak desteklenen bir Linux dağıtımı" yerine, başka son zamanlarda bu cümle çok gevelenir oldu, çok Bizler Linux'un yaygınlaşmasından bahsediyorken, bir işletim sistemini şu veya bu sebeplerle veriyorsa, ayaklar altına indi ancak gerçekleri değiştiremeyiz. onun bir alt kümesi olan Pardus'un asıl desteklenenin Linux dağıtımı olmadığını yaygınlaşmasından ve problemlerinden nasıl söyleyebiliriz. Çocuklarsa, öğretmenlerinin Kısacası ortada bir bilinç noksanlığı var. Bu insanlara bahsetmeyiz? Sonuç olarak kendisi dile getirdiğim bilgisayarlarında gördükleri sistemi, derslerinde ne kadar anlatsak da Linux ile tanışmaları zorlu bir bilinç noksanlığını bir çırpıda yıkıp atamaz. Bir okudukları sistemi seçiyorlar. süreç olacaktır. Ortada bir suçlu yok aslında, insan dönüşüm gerekiyor bunun için. Önce devlet daireleri, elinin altındaki sistem ihtiyacını karşılıyorsa, daha okullar resmi destekle tanıştırılmalı. Gerçi bu Bunların yanında bir başka mesele var ki, en az fazlasına ihtiyacı yoksa veya özel bir ilgi duymuyor, yapılıyor ancak yeterli ivme sağlanamadı. Bunu da yukarıdaki kadar önemli: Farkındalık. Kullandığı merak etmiyorsa yapılacak fazla bir şey kalmıyor hoş görmek lazım. Her şey bizim evimizdeki kadar işletim sisteminden daha başka da bir sistem geriye. Aradan sadece bazı hususi ilgi duyanları kolay olmuyor. Zaman zaman çok sert eleştiriler olduğunun farkında değilse ya da farkındalığı "XP mi çekip alabiliyoruz. Konu buraya gelmişken alıyor Pardus bu konuda, fakat ben "empati" Vista mı" çevresindeyse, mesele daha buradan ele madalyonun diğer yüzünü çevirmemiz gerekiyor. yetersizliğine veriyorum bunu. Sanılandan çok daha alınmalı ve gerekli bilgiler çeşitli yollarla sağlanmalı. Linux şu anda "merak edenlerin" kullanacağı bir zor bir olay bu, bir de böyle destek yerine köstek konumda yer almakta. Zira merak etmeyen insan olununca işler daha da zorlaşıyor. "Devlet" dediğimiz Hangi dağıtımı kullanırsak kullanalım, kullanıcılara yaşanılan ufak tefek ama can sıkan durumlarda şey benim gözümde çok hantal bir organizma gibidir. bu "farkındalığı" ve aslında "seçme şanslarının bırakabiliyor kendisini. Ne zaman ki çok rahat bir Bazı şeylerin olması için köklü değişikliklere ya da olduğu gerçeğinin bilincini" vermek için elimizden şekilde at koştururlar Linux üzerinde, ne zamanki zamana ihtiyaç var. geleni yapmalıyız ve yapıyoruz. Bir önceki soruya pazar Linux'a tam destek verir işte o zaman önlerine verdiğim yanıta benzer olarak, son 3-4 senedeki sorunsuz bir alternatif olarak sunarız Linux'u. Bu arada bilinç demişken, platformumuzda Linux kullanıcılarındaki artışı düşünerek, Sorunsuz diyorum zira şu anda en fazla ilgi gören gördüğüm ve bizi mutlu eden bazı şeyleri dile önümüzdeki yıllardan ümitliyim. dağıtımlardan biri olan Ubuntu bile kullanıcının getirmeden geçemeyeceğim. Bazı çocuk sahibi önüne sorunları getirebiliyor. Bunlardan bazılarının üyelerimiz onları Linux ile nasıl tanıştırdıklarını ve SUDO: -Kar amacı güden şirketlerin kaynağı kendisi olsa bile birçoğu aslında pazardaki neler yaptıklarını anlattıkça bizler çok mutlu Linux ve Ubuntu'nun yaygınlaşmasını desteğin yetersizliğinden kaynaklanıyor. oluyoruz. İşte bu şekilde tabanda dönüşüm engelleme çabası içinde olduklarını söyleyebilir gerçekleşecek. miyiz? Kendi içimizden çıkan dağıtım olan Pardus'tan bahsedelim biraz da. Son da söyleyeceğimi başta dile bytan: Bu, tabii tesadüfi meydana gelen heartsmagic: Pek böyle getirerek devam edeyim. Ben her şeye rağmen bir durum değil. Eğer okullarımızda, düşünmüyorum. Şirket dediğimiz zaten Pardus'un doğru yolda olduğunu düşünenlerdenim. halk eğitim merkezlerimizde ve bunun kâr amacı güdecektir aksi takdirde Sorunlar yaşanmıyor mu? Elbette yaşanıyor ancak gibi eğitim merkezlerimizde verdiğimiz ayakta kalamaz. Bunun için de kendisine menfaat hangi projede sorun yok ki. Ayrıca Linux'un kendi bilgisayar eğitimi, aslında Microsoft "ürünlerini" sağlayacak konularda destek olur. Engelleme içinde sorunlarını da miras alarak yola çıkan Pardus bizim kullanmayı öğretmek oluyorsa, en başında bunun olduklarını düşünmesem de destek olmadıklarını da gibi bir ülkede hayat bulmuştur, hem de resmi sorgulanması gerekiyor. Milli Eğitim Bakanlığı bile, iyi biliyorum. Zira bu iş kendilerine kâr sağlamıyor, destekle. Fakat Pardus'un olgunlaşmasının yanında öğretmenleri için düzenlenen kampanyalarda "Resmi kısacası para getirmiyor. Eğer pazara uygun hareket
SUDO Dergi tayfasına [email protected] adresinden ulaşabilirsiniz. 30 HEARTSMAGIC ve BYTAN RÖPORTAJI etmezlerse zaten yaşama şansı bulamazlar. Burada içerisinde diğer meselelere yeterli derecede Yazılım / Açık Kaynak Kod sevdalısı olarak eğer bir biraz da yanlış anlaşılmaların etkisi oluyor. Örneğin eğilemiyorlar. Burada bir yanlış anlamanın da önüne yazılıma ihtiyacımız varsa ve profesyonel düzeyde yanlış ve yaygın bir kanı vardır bizim tarafta. Linux geçelim. Canonical bu işe başladıktan sonra çok şey kullanacaksak satın alma aşamasında önceliği bu dediğimiz şey -veya onun ürünleri- "beleş" olur. verdi, ancak verdiği kadarını hatta daha fazlasını da tarafa vermemiz gerekiyor. Profesyonel Tabir bile çok hoş değil ancak başka bir ifadesi yok. aldı. Kısacası kendisi de kâr etmeyecek olursa bu iş olmayanlarıysa beğendiysek, en azından bağış Hal böyle olunca insanlar satın alacakları zaten dönmez. Kâr etmesinden de kendi adıma ben usulüyle desteğimizi gösterebiliriz. bilgisayarda eğer Linux kuruluysa pazardaki fiyattan çok mutluyum. Çünkü Canonical gibi güzel bir örnek çok daha düşük bir ücret bekliyor. Fakat bilinmiyor başka gönüllü yatırımcıları da sevindirecektir. Mark bytan: Daha en temelde sistemleri ele ki kazın ayağı böyle değil. Aldıkları diğer işletim Shuttleworth zamanında çok akıllı bir hamle yaptı ve alacak olsaydık ve kendimize uygun bir sistemi için şirket zaten pek bir şey almıyor. O farklı yerlerden kazandıklarının bir kısmıyla işletim sistemi seçmek isteseydik, sistemi koymazsa birçok yere giremiyor. Kısacası Canonical'ı kurdu ve akabinde gönüllü ve karşılıksız yapabileceklerimizin ve bazı şeyleri aşabilmek için büyük balık olmak destek sağladı. Yakaladığı ivmeyse kendisine belki yapamayacaklarımızın ne olduğunu gerekiyor. Bütün bu sorunlar da Linux'un giderek de koyduğundan daha fazlasını getirdi. Pazarda sistemler bazında belirlemeye çalışırdık. Bunun daha fazla ses getirmesiyle doğru orantılı olarak Canonical gibi şirketlerin sayısının artması ise en içinse en güzel yol, lisansların karşılaştırması olurdu aşılacaktır diye düşünüyorum. büyük isteklerimden biri. muhtemelen. Lisansların birindeki "sınırlılığın" ve diğerindeki "sınırsızlığın" kullanıcılar tarafından fark bytan: O tek ve en büyük şirketin ne S UDO: -Global sermaye şirketlerinin edilmelerini sağlamaya çalıştığımı düşünmeye yaptığı ortada. En basit olarak 3-5 dolara k arşısında "Özgür Yazılım", "Açık uğraşıyorum. Diğer türlü, alt tarafta kısıtlı imkanlarla işletim sisteminin lisansını bırakır hale Kaynak Kod" ilkeleri ile mücadele etmeyi bir üçer beşer kişiye ulaşıp bunu aktarmaya çalışırken, geldiyse, iyi niyetli olduğunu düşünmek anlamda modern Don Quixote'luk gibi gördüğünüz üst tarafta küresel güç olmuş şirketlerin ufak mümkün olmuyor. oluyor mu? hamlelerle üçer beşer milyon kişiye kendi istediklerini bir çırpıda aktarabiliyor olduklarını SUDO: -Canonical Ltd.'den yeterli h eartsmagic: Hayır demek mümkün düşünmek umudumu kırıyor. desteği gördüğünüze inanıyor mü? Zira soruda belirtildiği üzere musunuz, gelecekte Ubuntu Türkiye adı altında bir r akipler büyük büyük şirketler ve SUDO: -Türkiye'de Üniversitelerin kurum oluşumu planınız var mı? i şlerini çok iyi yapıyorlar. İyi Linux'a gereken ilgiyi gösterdiğini yapıyorlar derken ürünlerinin çok iyi olduğu değil. söyleyebilir miyiz? heartsmagic: Canonical bana göre İyi veya kötü bu ürünü nasıl sunacaklarını, nasıl Ubuntu için böylesine bir girişimde satacaklarını, nasıl destek olacaklarını iyi biliyorlar. heartsmagic: Hepsi göstermiyor, bulunarak zaten yeterli desteği camiaya Bir şekilde pazarın eli kolu bağlı. Bu gibi şirketlere gösteremiyor ne yazık ki. Özellikle kazandırmış durumda. Açıkçası yerel rakip olmak için çok iyi bir plana ve projeye ihtiyaç devlet üniversitelerinin ilgi ekiplere inecek kadar ne zamanları var, ne de yeterli var. Örneğin Tekir gibi projelerin sonlanması en gösterebilmesi için bu konuda eğitimli istihdamları. Ortada her altı ayda bir çıkması büyük korkum. Aksine çoğalması ve hatta kendi akademisyenlere ve bu bağlamda oluşturulacak ders gereken, çıkarken de beklentileri karşılaması gereken içinde bile rekabet edebiliyor olması gerekiyor. Bu programlarına ihtiyaçları var. Vakıf üniversiteleri bir dağıtımları var. İşleri zor ve bu zorlu sürecin noktada iş biraz da son kullanıcı da bitiyor. Özgür biraz daha şanslı bu konuda. Bu ihtiyaçların birçoğu
SUDO Dergi tayfasına [email protected] adresinden ulaşabilirsiniz. 31 HEARTSMAGIC ve BYTAN RÖPORTAJI ellerinde bulunmakta. Zaten camiaya baktığımızda hiçbir zaman hiçbirimiz için, sosyal hayatımızı bazı olayların başını çeken üniversitelerin vakıf öldüren bir duruma gelmez. Gerçi hayatın kontrolü üniversiteleri arasından çıktığını görüyoruz. bizim elimizde. Bu yüzden böyle bir duruma geleceğini de sanmıyorum. Gerekirse de bizden bytan: Okuduğum üniversitenin hiç bir sonrakilere yerimizi seve seve devrederiz. kampüsünün hiç bir bilgisayarında kurulu bir Linux dağıtımı görmedim. SUDO: -Sizce Ubuntu'nun hangi Diğer taraftan kütüphanelerinde konularda kendisini geliştirmesi öğrencilerin kullanımına sunulan gerekir? makinelerden bazılarına Linux dağıtımı yükleyen üniversitelerimiz de var. Ne makine sayısı ne de heartsmagic: Çok geniş ve uzun uzadıya üniversite sayısı açısından umduğum seviyede konuşabileceğimiz bir konu bu. En olmadığımızı söyleyebilirim. temelinden son kullanıcıya daha fazla hitap ediyor olması gerekmekte. Hâlâ SUDO: -www.forum.ubuntu-tr gibi bazı şeyler için bizlerin olmazsa olmaz desteğini 24 saat online destek veren bir almaları gerekiyorsa kullanıcıların, demek ki biraz forumu yönetmek sosyal hayatınızı nasıl etkiliyor? daha kat edilecek yol var. Sadece Ubuntu için değil, son kullanıcıya hitap etmesi gereken her dağıtım için heartsmagic: Serzenişte bulunmak gibi geçerli bu kaide. olmasın ancak olumlu yönde etkilediğini söyleyemeyiz. Zira bu bytan: Ubuntu'nun geliştirmesini kadar aktif bir toplulukta görev almak istediğim tek yönü, kurulum adımlarına, çok kolay değil. Günün ortalama 2-3 saatini sorulan isteğe bağlı olarak yüklenecek paketlerin soruları cevaplayarak geçiriyor olduğumuzu seçilebileceği bir adımın daha ilave düşündüğümüzde durum daha iyi anlaşılacaktır. edilmesi olurdu. Bunun dışında Zaten bir insanın işinden ve zorunlu ihtiyaçlarından Ubuntu'yu son kullanıcı açısından oldukça yeterli bir arta kalan saat ne kadardır? Ancak bizler bundan pek dağıtım olarak görüyorum. şikayetçi değiliz, aksine mutluyuz. Zaten bizleri de burada zoraki tutan bir güç yok, gönüllü olarak icra ediyoruz bu işi. Edebildiğimiz kadar da devam ettireceğiz.
bytan: En yoğun olduğum zamanlarda dahi, gün içerisinde veya gece birkaç saatimi ayırmaya çalışıyorum. Umarım
YAZAR : Murat CEBİR 32 WINDOWS KULLANICILARIYLA RÖPORTAJ
Sorular;
1. Bir sistem kurduğunuzda donanım tanıtma derdiniz olmasa kendinizi nasıl hissedersiniz? Sistem hakkındaki fikirleriniz ne olur?
2.Yeni bir sisteme geçiş yapsanız, virüs derdiniz olmasa, sistemi sadece kendinize göre özelleştirebilseniz ve bunda hiç zorluk çekmeseniz...
3.Alışmış olduğunuz her şey bir işletim sisteminde toplanmış, güvenlik derdiniz yok, oyun derdiniz yok, canınız sıkıldığında sistem içinde oynama yapabileceksiniz. İşletim sistemini sanki sıfırdan kendiniz kurmuş gibi hissetseniz nasıl olurdu?
4.Linux deyince aklınıza ne geliyor? Yenir mi, içilir mi?
5.Bunları biliyor muydunuz? "Ubuntu, herkesin özgürce kullanabildiği; özgürce geliştirebildiği, değiştirilip kopyalanabilen yazılımlardan oluşur. Bunların çoğunluğu GNU Genel Kamu Lisansı ile güvence altına alınmış, özgür / açık kaynak yazılımlardır. Bunların yanı sıra, Ubuntu'nun Canonical Ltd. tarafından sağlanan ücretsiz CD desteği bulunmaktadır. Türkiye'de Ubuntu kullanıcılarına destek olarak günde yaklaşık 15 bin kişinin ziyaret ettiği, büyük ve seviyeli bir destek platformu olan http://forum.ubuntu-tr.org 1-) Sistem kurduktan sonra en büyük derdim zaten 2-) Gerçekten çok müthiş olur. Sistem kurduktan sitesi mevcuttur." donanım tanıtması. Donanımları teker teker sonra çekilen çile azalır. tanıtabilmek için hepsinin CD'lerini ayrı ayrı ------yüklemek, CD'si olmayanı internetten araştırmak çok 3-) Çok iyi olurdu. Özellikle güvenlik sorunu... Ama Murat Mercanlı büyük bir dert. eğer sistem içindeki oynama bana kalırsa sistemi biraz dağıtabilirim gibi geliyor. :)
SUDO Dergi tayfasına [email protected] adresinden ulaşabilirsiniz. 33 WINDOWS KULLANICILARIYLA RÖPORTAJ
Yiğit Çapkan mümkün. Yani bütün sistemimi değiştirmek yerine, 4-) Linux'un işletim sistemi olduğunu biliyorum ama birkaç basit programla halledebilirim. Böyle olunca, kurmayı hiç denemedim. bilgisayar biraz daha kasılacaktır ancak yine de 1-) Öncelikle sistemin baştan sorun çıkarmayacağını işletim sisteminin içerisinde varolduğunda ne kadar 5-) Evet. Ubuntu'yu biraz araştırdım ama vakit anlardım. Yani sistemin benim yararıma olduğunu kasılacağını da bilemem. darlığından dolayı bir türlü kuramadım. bana zorluk değil, kolaylık sağladığını düşünür ve bundan mutluluk duyardım. 3-) Zamandan kazanmış olmaktan, mutluluk verirdi. ------Serdar Turan 2-) Böyle birşey anca Linux'ta olur. O da linux'un 4-) Microsoft'un rakiplerinden biri geliyor. Daha kalitesi ve bir özelliği... Yeni sisteme geçis güvenilir, daha rahat ve daha özgür bir işletim 1-) Beni, yeni bir kamera ya da ne bileyim bir ses düşünülürse zaten uzaklarda aramaya gerek yok. sistemi. sistemi vs. almaktan en çok soğutan, bu donanım Linux her türlü derde çare. tanıtma işi olmuştur her zaman. Aldığı vakit fazla 5-) Az çok biliyorum ama yine de Windows'dan değil belki ama yine de insan takınca hemen 3-) Heralde son nokta olurdu. Ondan ötesi yok ve vazgeçmemeyi düşünüyorum. Belirli bir sisteme çalışmasını arzu ediyor. O sistem hakkındaki bununla birlikte bu özelliklerin size vermiş olduğu oturtum. Yeni bir bilgisayar aldığımda ya da format düşüncelerim bir puan daha olumlu yönde artardı özgürlük, herşeye değerdi. Sonuçta kendi karar ve attığımda kurma gibi bir ihtimalimin var olduğu da sanırım böyle bir durumda. isteklerine göre, kendine özel ayarlar yapmak, her bir gerçek. aklı başında insanın isteyeceği bir şeydir. 2-) Benim için değişen bir şey olmaz; tam aksine beni uğraştıran sistemlerden daha fazla zevk 4-) Yenilmez, içilmez, kullanılır. Linux deyince de alıyorum. Her ne kadar donanım tanıtma aklıma özgürlük, kişisellik ve şıklık geliyor. konusundaki fikrimle çelişse de genel kanım bu yönde. 5-) Evet biliyorum.
3-) Çok daha çabuk işe koyulmama yaradığı için ------işime gelirdi elbette ancak aksi bir durum da beni pek Ali Vural rahatsız etmez.
4-) Open source yani açık kaynak denilen olay çok 1-) Böyle birşeyle karşılaşmam oldukça rahat ve çekici bir olay. Linux demek benim için yaratıcılık, mutlu olmamı sağlar. Donanımları tanıtmak çok özgürlük, özgüven demektir. sıkıcı bir iş. Sistemin, baya gelişmiş bir sistem olduğundan kesinlikle emin olurum. 5-) Evet, biliyorum. 2-) Kendimi daha güvende ve özgür hissederim. Ama ------yine de yazılımlarla bunların üstesinden gelebimek
YAZAR : Ayhan AKTAŞ 34 A''DAN Z''YE UBUNTU
A dan Z ye Peki Debian Nedir? Kim oluşturmuştur? buna biraz değinelim.
Ubuntu hangi Linux dağıtımından gelmiştir? Bu soruya cevapla Ubuntu yazi dizimizin ilk girişini yapmak istiyoruz. Mümkün olduğu kadar sizleri sıkmadan bir hikaye gibi anlatacağımız bu yazı dizimizde bir çok detay ve ilginç içeriklerle sizleri bilgilendireceğimizi düşünerek bu yönde ekip olarak bir yazı dizisi başlatmış olacağız. http://ianmurdock.com/about/ Debian paketleri, “paket_adı.deb” şeklinde Ubuntu, Debian temeline dayalı bir Linux oluşturulur ve “dpkg” sistemini kullanır. Peki sürümüdür. Herkes bu kavramı duymuş veya bir 1993 yılında Purdue Üniversitesi'nde okuyan, Ian “dpkg” nedir? yerlerde okumuştur. Murdock tarafından başlatılmıştır. Debian adını (deb- Ian) harflerinin birleşiminden alır. Ian Murdock'un “dpkg”, Ian Jackson tarafından 1993 yılında Debra adındaki sevgilisi bugün kullandigimiz yazılmıştır. İlk başta perl ile yazılmış, sonraki zaman uzantisi (deb) olan paketlerin ve Debian isminin bas diliminde C diliyle tekrar yazılmıştır. Bu paket kahramanlarindandir. Debra, Ian'i kendine öyle aşık yönetimi, çok gelişmiş değildir ancak etkili bir eder ki Ian, oluşturacağı bu büyük projede sistemdir. Genelde paketlerin kurulup kaldırılması, sevgilisinin adının baş harflerini (Deb) kullanmaya paketler hakkında bilgi oluşturulmasında etkin rol karar verir. oynar.
Bunun yanına kendi adını da (Ian) ekleyerek, proje Debian topluluğu, Debian için özverili bir adını oluşturur. Böylece proje adını, iki aşığın adının şekilde çalışır ve sistemin stabil ve sağlam olmasına birleşmesinden alır. Debian ilk Linux çok dikkat eder. Kullandıkları paketler çok güncel dagitimlarindan biridir. olmamakla birlikte kendi sistemlerine uygun paket depoları vardır. Bunlar “stable”, “unstable” ve Debian, bu günlere kadar gelmiş, “testing”'tir. Bir paket ilk önce testing, sonra popülerliğini hala yitirmemiş dağıtımlardan biridir. unstable'e ve en son stable'e girer. Bu zaman zarfında
SUDO Dergi tayfasına [email protected] adresinden ulaşabilirsiniz. 35 A''DAN Z''YE UBUNTU paket en kararlı şekle sokularak sisteme güvenle yerleştirilir.
Debian topluluğu,internetteki ilk demokratik toplumlardan birini temsil eder ve büyük bir desteğe sahiptir. Ubuntu, Debian tabanlı Linux türevlerinden biri olup, kullanıcılara kolay kurulum ve kolay Debian dağıtımı, Ubuntu da dahil; bir çok kullanım sunmaktadır. Kurulum aşaması oldukça dağıtımın temelini oluşturur. Bunlardan bazıları ise basit olan Ubuntu, ufak çaplarda bilgisayarla çalışan şunlardır: Mepis, Knoppix, Linspire ve Xandros'tur. kişiler tarafından hiç bir sıkıntı çekilmeden Bu dağıtımlar günümüzde aktif olarak çalışmaktadır. kurulabilir. Sistem güncellemeleri ve açıklar anlık derecelerine göre hemen güncellenerek sistemin Debian neden Ubuntu kadar popüler bir kararlı ve sağlam olmasına yardımcı olur. dağıtım değil diye aklınıza bir soru gelebilir: Debian zamanında kullanıcılar için çok fazla doküman Ubuntu sürümleri 6 aylık aralarla, yılda iki yoktu. Kararlı bir sisteme önem verdikleri için kez yayınlanır. Yayınlanan her yeni sürümde, kullandıkları paketler eskiydi. Depolar arası paket yenilikler dışında sistem genelinde iyleştirmelerle geçişleri de uzun oluyordu. Bu gibi olumsuzluklar gelir. Ubuntu 8.X sürümü kernelle beraber en büyük Debian'ı etkiliyordu. Aslına bakarsanız bu durum, yenilikleri getirmiştir; mesela TV kartları desteği hala eski depolarda bulunur. ( http://old- olumsuz olarak da görülmemeli; aksine avantaj artmış ve birçok firmware desteği gelmiştir. Bunun releases.ubuntu.com/releases/4.10/ ) Merak eden olarak görülmeli, çünkü paketlerin kararlı olması yanında PolicyKit, Alsa'dan Pulseaudio'ya ve Ubuntu okuyucularımız linkteki download adresinden bu genel sistemi hatasız kılar. Yine de çevreden ve 9.4 sürümünde Kernel 2.6.28 ile yeni dosya sistemi sürümü indirebilirler. Bu sürümden 5.10 sürümüne kullanıcılardan olumsuz eleştiriler aldılar. Buna olan Ext4'e geçilmiştir. Gelecek sürüm olan Karmic kadar CD direk boot edilip, text modunda kurulum benzer nedenlerden dolayı Debian Ubuntu kadar Koala'da dosya sistemi ön tanımlı olarak Ext4 yapılıyordu. 2006 yılında çıkan Live Cd Ubuntu 6.06 popüler olamadı ancak; Distrowatch`ta hala ayarlanmıştır. LTS sürümde grafiksel arabirim kullanılmaya popülerliğini, listede 5. sırada sürdürüyor diyerek, başlandı. Bu sürümün diğer bir ayrıcalığı da Debian hakkındaki bu kücük yazıyı sonlandıralım. Bunların yanında çok büyük bir artısı olan Ubuntu desteğinin diğer sürümlere göre uzun olmasıdır. Süd, Afrikalı Multimilyoner Mark Shuttlewort`e ait Haziran 2011`e kadar Server sürümü Debiandan bu kadar az söz etmek aslında Cononical ltd. sponsorluğunda geliştirilmektedir. Bu desteklenmektedir. Text modda kurulum tüm haksızlıklık olabilir. Çünkü Debian, 1993'ten beri hiç firmada Debian ve Gnome gruplarından 40 kişilik bir sürümlerde vardır. Bu isolar; Live CD isoların bir firmanın desteğini almadan kendi ayakları ekip ile işler yürütülür. çıkmasıyla, alternate-ubuntu-sürümü.iso şeklinde üzerinde durabilmiş bir dağıtımdır. Debian hakkında depolarda bulunmaktadır. daha geniş bilgi almak isteyen okuyucularımızın, Ubuntu, ilk sürümünü 20 Ekim 2004 yılında internette araştırmaları tavsiye edilir. çıkarmıştır. Sürüm isimleri yıl, ay ve bir kod ad ile oluşturulur. Örnek: 4.10 Warty Warthog. Bu sürüm
SUDO Dergi tayfasına [email protected] adresinden ulaşabilirsiniz. 36 A''DAN Z''YE UBUNTU
desteklenen Ubuntu türevleridir. Bunun dışında dolayı, Main deposuna entegre edilemez. Kullanıcı Ön tanımlı masaüstü uygulama birimi Linux Mint, Fluxubuntu, Nubuntu ve açısından bu paketlerin kullanımında herhangi bir Gnome'u seçmiştir. KDE ile XFCE arasında kalan ChristianEdition gibi bir çok dağıtımın temelini sıkıntı yoktur. Mesela Ekran kartları sürücüleri bu Gnome, sistem belleğini çok kullanmayan masaüstü oluşturur. Ubuntunun kendisine ait güzel kategoriye girer. Bu depoya verilen destek, Main uygulamalarından biridir. KDE ve XFCE Masaüstü özelliklerinden biri de, CD sipariş sistemidir. deposuna verilen destekten daha azdır, çünkü kaynak uygulamaları için ayrı oluşturduğu isolarla resmi https://shipıt.ubuntu.com/ adresinden kendinize koda girişleri geliştiriciler için yasaktir. destek veren Ubuntu, aynı zamanda işlemci mimarisi istediğiniz sürümlerden CD siparişi verebilirsiniz. Bu Universe deposu, Bu depoda bulunan konusunda da baya geniş bir yapıya sahiptir. İlk uygulama tamamen ücretsizdir. ücretsiz paketler, Ubuntu ekibinden direk olarak destek verdiği işlemci mimarileri x86 ve desteklenmez. Paketlerin çoğu, Debian Unstable AMD64/EM64 tür. Ubuntu 6.06'da Sun-SPARC`a ve deposundan gelir. Bunun yanında başka bir ekip daha Ubuntu 7.10 sürümünde PowerPC, mimarilerine DEPO YAPISI vardır; Master Of The Universe denilen bu ekip, bu destek sağladı. Bu şekilde tüm mimarilere destek paketleri destekler ama güvenlik güncellemeleri için veren az dağıtımlar arasında yerini almış oldu. garanti vermez. Yazımızın başlangıcında dediğimiz gibi; Multiverse deposu, Bu depoda bulunan Ubuntu ilk çıktığında, Distrowatch`ta listeye Debian tabanlı Ubuntu Linux, aynı Debian gibi paketler, patentlerinden dolayı dağıtılamayan 13. sıradan girmeyi başarmış ve 2005 yılında “dpkg” ve “APT” sistemini kullanır. Ubuntu yazılımları barındırır. Buradaki paketlerde, güvenlik birinciliği Mandriva dan almıştır. Bu tarihten, kullanan birisi, Debian kullanımında çok az sıkıntı güncellemeleri ve hata düzeltmeleri, kaynak koda PclinuxOS 2007 çıkışına kadar birinci olmayı çeker; tam tersi Debian kullanan kişi de Ubuntu'da erişim yasağından dolayı yapılamaz. başarmış ve kısa bir süreliğine PclinuxOS birinciliği çok az sıkıntılarla boğuşur. İlk başlarda gözle görülür kapmıştır. Tabi ki bu zaman zarfında Ubuntu, farklar olmasa da depo yapıları ve paket kullanımları Ubuntu depolarında, 26715 paket bulunur ve üçüncülüğü hiç bir zaman oynamamıştır. ile Ubuntu, Debian'dan ayrılır. Debian'daki gibi bunların 1200`ü sistemde kuruludur. Geri kalan PclınuxOS'un kısa süreli birinciliği bittikten sonra Testing, Unstable ve Stable depoları Ubuntu'da paketleri kullanıcılar, ekstra Synaptic adı verilen GUİ tekrar kendisi birinciliği kapmıştır. Yine bu tarihlerde mevcut değildir. Bunun yerine Ubuntu da Main(ana), programı ile kurabilirler. Ubuntu Debian'da da desktoplinux.com tarafından yapılan bir ankette Restricted(kısıtlı), Universe(evrensel) ve olduğu gibi, “Advanced Packaging Tool (APT)“ Ubuntu, %30 lük bir payla yine birinciliği elinde Multiverse(evrensel olmayan) depolar vardır. Bu sistemini, depolarda bulunan paketlerin kurulmasında tutmuştur. 2007 yılının Mayıs ayında Dell, kendi depolar hakkında kısa kısa bir bilgi sunalım: ve kaldırılmasında kullanır. Bu sistem “dpkg”ye göre bilgisayarlarında, Ubuntu Linux`u kurulu olarak Main deposu, Ubuntu geliştiricileri tarafından biraz daha gelişmiş bir sistemdir. Kurulacak herhangi satmaya başlamıştır. İlk defa büyük bir firma, kendi desteklenen paketleri barındırır ve bu paketler bir paket için bağımlılıklarını kendisi çözer ve bilgisayarlarında, Windows dışında bir işletim Ubuntu lisans şartnamesi ve Debian Özgür Yazılım sisteme, kurulumda paketlerin bağımlı olduğu sistemini satarak tarihe geçmiştir. Yönergeleri lisansına uygundur. Ubuntu ekibi bu paketlerle kurulumu gerçekleştirir. “dpkg”'de böyle depoda bulunan tüm paketler için destek ve güvenlik bir yapı yoktur. Kullanıcı, indirdiği paketleri “dpkg -i Ubuntu da, Debianda olduğu gibi bir çok güncellemelerini sağlar. paket_adi.deb” komutunu vererek kurar. Eğer Linux sürümünün temellerini oluşturur. Restricted deposu, genellikle Ubuntu ekibi sistemde kurulacak paket için, gerekli bağımlı Kubuntu, Xubuntu, Ubuntu Studio, Mythbuntu, tarafından desteklenen yazılımları barındırır ama paketler bulunmuyorsa, bu bağımlılıkları da Edubuntu, Goubuntu...Bunlar resmi olarak yazılımların lisanslarındaki bazı kısıtlamalardan kullanıcının kendisi indirip, ilk önce onları kurması
SUDO Dergi tayfasına [email protected] adresinden ulaşabilirsiniz. 37 A''DAN Z''YE UBUNTU gerekir. Bağımlılık olarak adlandırılan paketleri, bir 0~svn31841); aber: olsa bir bağımlılığı vardır. Biraz daha açarsak, nevi insanın genel yapısı gibi düşünün. Bizim, Paket libwebkit-1.0-1 ist nicht installiert. örneğin: “libdevhelp-1-0” paketinin kurulması için çalışmamız için nasıl ellere, kollara ve gözlere anjuta hängt ab von anjuta-common (= 2:2.26.0.0- bir başka paket daha gerekli olabilir. O zaman, bu ihtiyacımız varsa, kurulan paket için de gerekli olan 0ubuntu1); aber: paketi de mutlaka sağlamalısınız. Bu durum bazen bağımlı paket mutlaka sağlanmalıdır. Bağlı olduğu çorap söküğü gibi, arka arkaya gelir. Kurulum için paket sağlanmadığı sürece, istenilen paket hiç bir Görüldügü gibi anjuta'nın bağlı olduğu bir paketten diğerine, ondan bir başkasına, geçer zaman kurulmaz. Bunu bir örnekle anlatalim. İlk programlar, bizde sistemde kurulu değil. Tabi liste bu durursunuz. önce “dpkg” ye bir örnek verelim; sonra “APT” ye kadar kısa değil aslında ben kısalttım. Burada “hängt geçelim. Bu şekilde, aradaki farkı daha çabuk ab” dediği kısımlar programın bağlı olduğu paket Paket kaldırma işlemleri “dpkg”de yine kavramış oluruz. Örneğimizde; Ubuntu depolarından listesini; sayılar ise sürüm nolarını gösterir. Örneğin “dpkg -r paket_adı” şeklinde yapılır. Bu, sadece indirdiğim, “anjuta 2.26.0.0-0ubuntu1 amd64.deb” siz “libdevhelp-1-0” paketinin eski sürümünü sisteme kaldırmak istediğimiz paketi kaldırır. paketini, terminalde kurmaya çalışacağım. Bu işleme kurar ve tekrar Anjuta`yi kurmaya kalkarsanız, Bağımlılıklarını filan kaldırmaz. Siz, kurduğunuz geçmeden önce şunu da belirteyim. İndirdiğimiz program yine kurulmaz. Çünkü gerekli olan sürüm paketleri, eğer aklınızda tutuyorsanız, teker teker paketin bağımlılıklarını sağladığımızda, paketin sistemde yüklü değildir. Paketin kurulması için kaldırabilirsiniz. Eğer kaldırmazsanız, belli bir süre üzerine çift tıklayarak da kurulumu mutlaka “1-0” yada üst sürümler gereklidir. Bazı sonra kurulan her paket için, bir sürü bağımlılık olur gerçekleştirebiliriz. Uygulamalar>Araçlar>Uçbirim paketlerde, üst sürümler de işe yaramamaktadır. ve sistemin şişmesine neden olur. Bu da sistemde yolu ile Terminali açıyoruz. Bunu da göz önünde bulundurun! Sizden ne yavaşlık gibi olumsuzlukları beraberinde getirir. isteniyorsa, o paketi kurmalısınız. Bu, tüm Linux “dpkg” sistemde, genel olarak bu şekilde çalışır. Bu sistemlerinde böyledir. Mutlaka her paketin az da paket sistemi, “deb” uzantılı paketlerin yapımında da DPKG ILE PROGRAM (PAKET) KURULUMU
Kurulum için gerekli komutu veriyoruz.
~/Desktop$ sudo dpkg -i anjuta_2.26.0.0- 0ubuntu1_amd64.deb
Wähle vormals abgewähltes Paket anjuta. (Lese Datenbank ... 130155 Dateien und Verzeichnisse sind derzeit installiert.) Entpacke anjuta (aus anjuta_2.26.0.0- 0ubuntu1_amd64.deb) ... dpkg: Abhängigkeitsprobleme verhindern Konfiguration von anjuta: anjuta hängt ab von libdevhelp-1-0 (>= 0.14); aber: anjuta hängt ab von libwebkit-1.0-1 (>=
SUDO Dergi tayfasına [email protected] adresinden ulaşabilirsiniz. 38 A''DAN Z''YE UBUNTU kullanılır. “dpkg” ile ilgili gerekli komutları, herkesin içindeki dizin)'e dosyalar eklemenizi sağlar. bunların bağımlılıkları çoktur ve Gnome bilmesinde fayda vardır. Bu yüzden komutları - dpkg-parsechangelog değişiklik dosyasını kütüphanelerine bağlandığından, kurulması için yazalım: (changelog) okur ve değişikliklere göre aşağıdakilerin kurulması gerekir## Debian kaynak ağacını açar. autoconf2.13 autobook autoconf-archive gnu- Deb Paketlerin yüklenmesi için: Kaynak: http://tr.wikipedia.org/wiki/Dpkg standards autoconf-doc vim nvi elvis vile emacsen cvs gettext-doc libgda4-mysql dpkg -i paket_adi libgda4-postgres APT ILE PROGRAM(PAKET) KURULUMU libtool-doc automaken gfortran fortran95-compiler Yüklü paketlerin listesini görmek için: Gelelim“APT”yeYineUygulamalar>Donatilar>Uçbiri gcj m'i (Terminal) açarak örneğimize başlayalım. dpkg -l paket_adi Programı kurmak için gerekli komutu verelim. Görüldüğü gibi liste uzayıp gidiyor. Ama biz bunu “dpkg” de yapmak istesek, herhalde birkaç saatimizi Paketleri sistemden kaldırmak için: alırdı. “APT”, paketleri sisteme kurmadan önce, sudo apt-get install anjuta yapılacak işler hakkında bizleri de bilgilendiriyor. dpkg -r paket_adi Örneğimizdeki pakete göre: Paketlisten werden gelesen... Fertig ##Paket listesi Aşağıdaki bölüm, kaynaktan alıntı yapılmıştır. okunuyor## 0 aktualisiert, 24 neu installiert, 0 zu entfernen und 0 Abhängigkeitsbaum wird aufgebaut ##Burada nicht aktualisiert. Deb paketi yapmak için bir dizi araç barındırır. Paket bağımlılıklara baktı# Es müssen noch 7425kB von 18,7MB an Archiven Bunlar: Lese Status-Informationen ein... Fertig ##Burada heruntergeladen werden. bağımlılıkları okudu## Nach dieser Operation werden 70,1MB Plattenplatz - dpkg-source kaynak kodlarını, bir Debian Die folgenden zusätzlichen Pakete werden installiert: zusätzlich benutzt. paketi olarak paketler ve açar. ##Gerekli olan bağımlılık listesi## - dpkg-dev ikili paketleri paketler ve açar. anjuta-common autoconf autogen automake Güncelleme olacak paketimiz yok. 24 Tane - dpkg-gencontrol açılmış bir Debian kaynak autotools-dev devhelp-common paketimiz yeni kurulacak. 0 Silinecek paketimiz var ağacından bilgileri okur ve ikili bir kontrol exuberant-ctags gettext intltool libdevhelp-1-0 ve Güncellenecek paketimiz yok. Indirilecek paketi oluşturur. libgda4-4 libgda4-bin paketlerimizin boyutu 18.7 MB. Kurulması için - dpkg-shlibdeps paketin birlikte çalıştığı libgda4-common libgda4-sqlite libgdl-1-0 libgdl-1- sistemde 70.1 MB yer olması gerekiyormuş. common libgladeui-1-9 kütüphanelere olan bağımlılıkları hesaplar. Anjuta'nın ortalama maliyeti bize 70 MB. libltdl7-dev libopts25 libopts25-dev libtool - dpkg-genpackage açılmış bir Debian libwebkit-1.0-1 m4 kaynak ağacından bilgileri okuyarak, bir Bu bilgilerden sonra istersek, “E” tuşuna Vorgeschlagene Pakete: ## Yukarıdakı paketlerden basarak “APT”ye onay vermiş oluyoruz. O da bizim kontrol dosyası oluşturur (.changes). bir kaçına ait bağımlılık listesi## için tüm işlemleri yapıyor. - dpkg-buildpackage paketlerin otomatikmen libgtk2.0-dev libgtkmm2.0-dev libgnome2-dev Biz de bu şekilde bir paket için, çok zaman inşa edilmesini sağlayan bir kontrol betiğidir. libgnomemm2.0-dev glade-gnome ## Yukarıdaki harcamamış oluyoruz. - dpkg-distaddfile debian/files (paket listede “-dev” ile adlandırılan paketler olduğu için SUDO Dergi tayfasına [email protected] adresinden ulaşabilirsiniz. 39 A''DAN Z''YE UBUNTU
“Paket_adi-dev” şeklinde olan paketlerin, genelde sudo apt-get remove paket_adi son kullanıcı için bir önemi yoktur. Eğer “deb” paketleri oluşturuyorsanız, bu paketler sistemde kesin Sistemdeki bozuk paketlerin onarılması: olarak bulunur. Bunlara “Devel Paketi” denir. Bazı paketlerin çalışmasında, örneğimizde olduğu gibi sudo apt-get -f install bağımlılıklar vardır. Bunun dışında, çok az görürüz bu paketleri. Tüm bağımlı paketler ile paketi kaldırmak için:
APT Paket Sisteminde Terminal'de (Uçbirim) sudo apt-get autoremove paket_adi kullanılan komutlar şunlardır. Ayar dosyaları ile paketi silmek için: Depoyu güncellemek için: sudo apt-get --purge remove paket_adi sudo apt-get update
Sistemi komple bir üst sürüme yükseltmek için: sudo apt-get –dist upgrade
Sistemdeki paketleri güncellemek için: sudo apt-get upgrade
Paket aramak için: sudo apt-cache search paket adi
Paket kurulumu için: sudo apt-get install paket_adi
Kurulu paketi kaldırmak için:
YAZAR : Ömer KIRMIZI 40 MİZAH
HABERLER
15 Mayıs 2027
1.Bu gün yapılan açıklamada, Dünya genelinde Linux kullanım oranı %78...
2.Microsoft'un şebek Ceo'su yaptığı basın 4.Turkseli genel müdür Sümeyra Civciv yaptığı açıklamada, “çok toplantısında “bu böyle devam ederse yakında 3G tüm Türkiye'de önümüzdeki yıllarda biz de kaynak kodlarımızı kullanılabilecek. Her yeri kapsama açacağız” dedi. alanına sokmak için var gücümüzle çalışıyoruz” dedi. Bu basın Ayrıca Windows Xp'nin destek süresinin açıklaması sırasında, bir grup genç artık uzamayacağını belirten Balimer en son İstanbul Üniversitesi önünde kullanım süresini 2032 olarak belirlediklerini toplanarak protesto gösterilerinde söylediler. Vista SP 253'ü yayınladıklarını ama bulundular. “Biz de 7G istiyoruz” hala insanların Xp'de direttiğini söyleyen diye slogan atan gençler daha sonra Balimer “Ya biz yapamıyoruz ya da Xp olaysız bir şekilde dağıldılar. kullananlar bir şeyden anlamıyor” dedi. 3.Kde 134. sürümünü duyurdu. Aceleyle 5.Dünyanın en büyük video paylaşım sitesi Facebook, bir yayınlanan bu sürümün, önceki gün yayınlanan rekora daha imza atarak dünyanın en çok boşa zaman Gnome 2.28.2'ye bir yanıt olabileceği belirtiliyor. geçirme sitesi olma unvanını da kazandı.
YAZAR : Yusuf SANSARKAN 41 FIKRA
PENGUENİN HAYVANAT BAHÇESİNDE İŞİ NE?
Temel ile Dursun bir gün sokakta bir penguen bulmuşlar ve onu karakola götürmüşler. Komiser onlara “Bu hayvanı çabuk hayvanat bahçesine götürün” demiş. Akşama doğru komiser pencereden dışarı bakarken Temel ile Dursun'u ortalarında penguenle gezerken görmüş. Komiser pencereyi açıp "Ula uşaklar ben size o hayvanı hayvanat bahçesine götürün demedim mi" demiş. Temel ile Dursun da "Tamam daa! Götürdük. Şimdi de sinemaya götüreyruz” demişler.
YAZAR : Yusuf SANSARKAN 42 SUDO Dergi tayfasına [email protected] adresinden ulaşabilirsiniz.
SUDO, Creative Commons (CC) by- nc-nd ile lisanslanmıştır. Not: SUDO, Gimp ve Scribus gibi özgür tasarım araçları kullanılarak hazırlanmıştır. Kullanılan içerikten yazarları sorumludur. SUDO, GNU/Linux dağıtımları altında sorunsuz olarak