IDENTIFICATION 0315N ° 15 Le 21/12/93(Fin) Le 22/12/93(I ~ PARTIE)

DUREE 60 MIN.

QUALITE BONNE

TRANSMISSION RTLM

DATE DE TRANSCRIPTION 23/11/2000

NOM DU TRANSCRIPTEUR ICYITEGETSEDroceUa

NOM DU FICHIER 0315.wpd

DICTAPHONE SANYO Modèle : TRC-8080 No desérie : P9407754F

Cassetten*0315 transcrire parLD. 2

RESUMEDE LA CASSETTE N° 03!~ 64335

* Conférencede presse de MUSHIMIYIMANAJoram, directeur général d’Air Rwandasur la défaillance duBoeing 707 de la compagnie Air .

* Suitede la conférence.

* KantanoHABIMANA a_Wu’me qu’une bonne cohabitation entre les Inkotanyi et

d’autresRwandais estn" ecessatre.

*Décèsde SosoMado, chanteur Rwandais (par HITIMANA Noël).

* Communiquédepresse du Parti libéral (lit par Noël HITIMANA).

Cassetten° 0315transcrire par LD. ------Orateurnon identifié :

...de la société, surtout s’est relié au Boeing 707. Alors là c’est en définitif leConseil du gouvernementquidevra se prononcer surbase des conclusions duMinistère ayant les finances dans sesattributions.

Orateurnon identifié :

Ee...hari akabazo icyakora (inaudible) esemubona ail wo muti ee,.. ma wo... ma wayikoresha nk’ukotubona ziriya ndege z’Abasuwisi zizana ibigori ziva mu mahanga?Kuld mutagerageza gupiganwahaho kugira ngo baba.,, ee... mugabanye ibiciro byabo kugira ngo badutware rirîya soko kandiwenda twabonamo amafaranga yo kwishyura nk’iriya myenda? Murakoze.

Orateur: MUSHIMIYIMANAJoram, directeur général d’

Ee...kuri icyo kibazo cy’iriya ndege ya AIR RWANDA, mu by’ukurihari.., harimo za aspects nyinshi.Iyo urebye iya mbere nshobora kuvuga ni iyerekeranye na... n’amafaranga ayigendaho ugereranyinjen’izindi ndege. Ndumva vuba aha ngaha abatechnicien ailho batwerekaga konko... nk’ahantuindege zindi zikoresha lit/ro nk’ibihumbi mirongo inc, zo ziriya génerations zaBoeing usangazi... zikoresha ibihumbi mirongo inani, ibihu.., inshuro ebyiri entout cas ugereranyije haza générationszîriho ubu ngubu z’indege. Icyo ni ikibazo cya mbere cy’uko ce... kugira ngo iriya ndege uzayilentabilize,uzayi..,uzatume ikuviramo inyungu hari limite technique ihari ee... navuga iterwa n’ukoari génération yakera.

akaban L..kindi ta~azo na none cyerekeranye n’iziza Boeing uzi ko muri ino minsi isoko ry’indege cyanecyane izi ngizi zitwara ibintu ee... ryari ririmo n’indege nyinshi zaturutse muribiriya bihugu

Cassetten° 0315tran~rîte par LD. by’abakomunisiti,bya..,byahoze ail iby’Abakomunisiti zaRusiya, biriya bihugu bindi bari bafite indegeziriya za Ichioune ...Iliouchine ha... kuva rero baza ku masoko uu... muri ... hagiye gushira umwaka,ibiciro urebye ku isi hose byashushe n’ibihita bigwa kubera ko ho icya.., icyo bishimiraga cyanecyane ni ukugira ngo tu... babone amadovize batarebye ibyo bindi byo kuvuga ko bagurisha menshibagacyura menshi cyangwa se yukoigiciro minimu.., minimum ail iki ngiki. Akaba ail yo mpamvurero ubundi Directeur Général wa Air Rwanda afite imîbare we yuzuye,ibyo ari byose imibarebaduha yerekana yuko kuva ziriya ndege zo mu bihugu by’aba.., byahoze ad... bitaga ibihugu by’abasosiyalisite,by’abakomuniste, kuvazaza ee... ku isokory’indege byatumye ibiciro bigabanukahocyane.

Bon,ni byiza ku bantu batumira ibintu, kubantu batwara ibintu, ariko kurî Sosiyete z’indege cyane cyaneSosiy¢te zigo.., zishaka, zigomba gukora zikurikije amafaranga zatanz¢ kugira ngo ha... nibura ziyagaruzebyabaye ikibazo. Ntabwo ikibazo rero ail icya Air Rwanda gusa n’ariya masosiyete yandi muziyari asanzw¢ akom¢ye, et... kub¢ra ziriya ndege zo mu Burusiya zaje kuri marché byatumye ha boibihombo bail basanganywe oe... byiyongera hanone.

Akabarero izo mpamvu ebyiri ad zodusanga oe... ubu ngubu atari ho twavuga ngo noneho indege nituyigumane.Ariko noneho iyo nsubiye inyuma ... iyo nsubiye inyuma nkajya kureba kuva iriya ndegeyagu.., kuva iriya ndege yagurwa, ndagenda mfata imyaka imwe n’imwe ee... hari nko mu mwakawa... mirongo inani na kane,mirongo inanî na kaneicyo gihe berekanaga koAir Rwanda yagizeigihombo, igihombo kinini cyari kigeze muri miliyoni magana atatu ha... hafi ha makumyabiri, muriicyo gihombo inde... ¢¢... igihombo cyatumkaga kund¢ge kikaba cyonyine cyari hafi ya mirongo cy¢ndaha gatanu ku ijana. Mirongo inani na gatandatu nikimwe. Mïrongo ina.., mirongo cyenda ni kimwe,mirongo cyenda na rimweni kîmwe,mirongo cyenda ha kabiri, iyo ni imyakaimwe n’imwe ngiyemvuga mtitiye imibare nonaha, arîko bi...tera kwibaza iyo ubona buri mwaka, buri mwaka icyo gîhomboIdg¢nda kiba hafi ya... hagati ya miliyoni ijana ha miliyoni magana atatu, urumva d’ailleurs harimoumwaka bigomba kuba byarareng¢jeho kuriizo miliyoni magana atatu. ~:0~64338 Ikindikinyemeza yuko iriya.., kuvuga ngo dukomeze dukoreshe iriya nd¢ge kimwe n’iz’ahandi kinyemezayuko atari byo, atad wo muti ni ukokuva iriya ndege yahagarikwa kufimakumyabiri na kabiriz’ukwezi kwa munani ee... Direction yaAir Rwanda yagerageje gukora imibare leagira ngo irebeniba hari différence irimo. Kandi koko iyo mîbare uko bayitweretse, ukoiyo Direction yayitweretsendumva na baactionnaires nabo bahozebabirebaho, biragaragara yukoisosiyete ishoborakunguka à condition queindege itajyamo.

Hari...n’izindi mpamvu zituma sosiyete ihomba na zo turazizi.Ni yo mpamvud’ailleurs ba actionnairesbatigeze ce... bagira impungenge mugihe twababwiraga points de restructuration niuko n’izompamvu ... izo mpamvu z’~indi bihombo ha zotwazibonye. Harinko kugira iriya ndege ntoya ya...bayita Tri moteurs ya...koraga -Kamembe-Gisenyi ishoboyegutwara abantu makumyabiri kandiku... imyaka igiye gushira ail myinshi nta ha rimwe abapasaje barenga, iyobabaye benshi baba icumi.Icyo gihe rero birasaba yuko iyo ndege na yo igurishwa.Noneho ahubwo ikivuyemo kikazaguraindege iciriritse ishobora gutwara abantu icumi. Kubera iki7 Kuko byagaragaye komuri iyimyaka, notamment kubera ko imihandayo mu Rwandandumva ikoze neza, ibyo bice byose navuzeCyangugu, Gisenyi had imihanda ibihuza na Kigali akaba ad yo mpamvu usanga rero isoko ry’indegemu Rwanda rida.., ridashamadutse cyane. Ni yo mpamvu rero mu... mu byemezo bindi na byobyafashwe harimo kugurisha iyo ngiyo Petit Porteur ifite ububasha bukabije ugereranyije n’aba..ipasajebaharin’abantu bashobora kugenda mundege bahari, akaba ari yo mpamvu rero ha yo twavuzeko yagomba kugurishwa ahubwo ikazasimbuzwa indintoya inywa carburant nkeya, ita... itanesesitaibintubyinshi, itanesesita fraisnyinshi kimwe n’iriya nini ya Tri Moteurs/rite capacité nini kandiabo bantu bataboneka.

Ee...sinzi rero ndakeka koibibazo byawe ahari naba mbishubije ...

- ...akabazo gatoya nakongeraho. Eseko hari gahunda numvishije muri Direction yaAir Rwanda bashoborakuba bategura, iyogahunda yaba iteye ire ku byerekeye umutungo n’iyayi.., yaba itaniye he n’iyariisanzwe? Mwaba muyigeze he muyemeracyangwa se muyanga?Murakoze.

Cassetten ° 0315 transcrite~D. 6 K0 :T :6.4 33 ? - Urakoze.Iyo gahunda ahubwo irahari. Nina yo imaze kwemezwa na... n’aba.., banyir’isosiyete A/rRwanda muri iyi nama tumaze gukora. Iyo gahunda.., yuzuye irasaba ibikorwa bigeze kuri... birindwi.Irasaba ibikorwa bigeze k~ bifindwi, igikorwa cya mbere ni ukubanza kwikiza cyane cyane ziriyandege bigaragara yuko mu myaka myinshi ail zo za...teye igice kinini cy’igihombo. Ndavuga igicekinini cy’igihombo kuko ntabwo navuga ko indege ail zo zonyine zateye igihombo hagomba kubaharabayemo namauvaise gestion ha yontibura.

Izondege rero igicc cya.., mu gihe cya mbere zagombye guhi.., gul~ta zigurishwa nk’uko nari maze kubibabwiraBo¢ing ikavamo, ce... iyo Tri Moteurs nayo ikavamo ariko igasimbuzwa indintoya kuko iyomatch6 igihari.

Hari...igikorwa cyakabiri ni u...ni ukureba noneho uburyo umuntu yabona indege zi...ki.., ziha... zihwanyen’ubushobozi bw’isoko. Navuze iyo Tri Moteurs izasimburwa n’indege ntoya ifite imyanya icumi,ariko ubu ngubu gahunda.., twad twemije har/mo no gukoraibyo nahvita mu gifaransa transportrégional. Ee... ubu ndumva négociation zigeze kure cyane umenya tugize Imana byose birangiyebyagombye gutangira bidatinze mumpera z’ukwezi kwa mbere.

Ahangaha rero bya.., byarasuzumwe abatechnicien b’iyo.., b’iyo sosiyete barabisuzumye basanga hari isokorihagije ryogutwara abantu ndetse n’ibintu murwego rw’aka karere dutuyemo. Ee... sinzi niba ujyaukunda kureba.., ujya ukunda kunyarutdra lin kibuga cy’indege cyangwa kureba ibintu by " amasostyeteatwara Abanyarwanda abavana hano abajyana i Naïrobi buri gihe usanga nka Airwaysiba yuzuye. Ugasanga abantu bari lmri liste d’attente y’icyumweru, ibyumweru bibiri, ibyumwerubitatu, rimwe na rimwebakalmbwira bati mu meziabiri akurikira Kenya Air Ways ntimwirirwemuyibo.., muyibazaho umwanya iruzuye.

Iyoporogaramu reroyo kugira ngo ee... dukore iyo transport régional miiy’abantu adn’iy’ibintu tuyigezekure, ee... ariko mu gihe cya mbere ntabwo duteganya kuzahita tugura indege m...ri muri démarcheszo kuzakodesha tukazagura ad uko tumaze kubona icyo bitanze.

Cassetten"0315 transcrire parLD. K ~~ 164340 Iyoporo8aramu roeoikaba irimo 8ukora transport ya... Kigali-Naïrobi, Kigalî-Entebe, Kigali-Dar-Es- Saalamna Kà~ali-, jecrois. Iyo... i¢yo donc ni isikorwa cyakabiri.

Hariigikorwa cyagatatu ni ugu.., ni ugukora kuburyo i... ibyo Air Rwanda yakoraga byari bisanzwe biyizanirainyungu ibyo bintu ee... byakwitwaho cyane gestion yabyo ikitwaho i... i... ku buryo iyo nyanguahubwo yakwiyongera. Hari... ~intu bibiri buri gihe kugeza ubu ngubu bisa n’ibizanira ...ari byobyonyine b~ amafarangasosiyete, bizanira inyungu buri mwaka, buri mwaka kuva sosiyete yatangirakubikora ni... biriya byo kwita ku ndege terme sinyizî babyita handling mu... cyongereza, hanyumahakaba no kugurisha ce... iriya carburant y’indege.

Igikorwacya.., gatatu.., cyakane e,e.., navuga iyo porogaramu ishingiyeho, niugukora kuburyo abakozibahari ubu ngubu umubare wabo wahwana na... n’imirimo iri muri Air Rwanda. Ndumva ubwambere nkigera mur/iriya Sosiyete, bigomba kuba byari muri mirongo cyenda cyangwa mur/ mirongocyenda cyangwa muri ... mufi za mirongo inani n’icycnda ahari, nasanze inama y’ubuteg¢tsi icyogihe yari imaze ... igomba kuba yad imaze nk’amezi igenda ireba imirimo yose iri muri Air Rwandaireba umubare w’abakozi bahari, icyo gihe iyo nama yaje kwerekana yuko abakozi bahari umubarewabo urenga ugereranyije n’imirimo ihari.

Kuvaicyo gihe ... ndumva no muri mirongo icyenda harimwe ha none iyo gahunda yongeye irakorwa kugirango turebe ukuntu abakozi baba.ha.., bahari bahura nibura n’imifimo, umubare wabo wahura n’imirimontusange ce... abakozi baruta imirimo ihad. Ibyo ad byo byose iyi gahunda ha yo yarakozwe,zapostes zikencwe mufi Air Rwanda zabaye.., zashyizweho, hanyuma hasigaye kugenda barebaabakozi bahuje n’iyo mirimo ik¢n¢we, abadahuje n’imirimo ikenewe nanone icyo gihe hazaba plande... de compression y’aba.., y’abakozi.

Igikorwacya.., gatanu ni u... ni ukugerageza ku... gukora neza ibintu by’imicungire. Muby’ul~ri yo...igihe ubwa mb¢re navugaga nti igihombo cya Air Rwanda yego ahanini cyaturutse kuri.., iriya exploitationyaBeoing cyane cyane byo biragaragara imibare irabigaragaza yerekana yuko buri

Casse/ten"0315 transcrire parLD. K 0!64.341 mwakaha... nibura haba hadmo mirongo cyenda ku ijanabya.., byateye igihombo cya Air Rwanda biturutsekuri exploitation y’iriya ndege. Ariko n’iyo unarebye mu micungirehad ibintu bimwe ha bimwebitabeshya. Urugero : Nkokugira ngo wake situation-comptable usange bimaze ibyumweru bibiribatayiguhaye cyangwa se uka.., ukagenda wajya kugereranya (ilse racle la gorge), wagereranya imibarebaguhaye umwaka ushize ukagereranya n’iyo baguhaye ubu ngubu ugasanga ntihuje.

Ibyojye numva yuko ad ibimenyetsoby’uko quand même abakozi badakuriki.., yuko services zigombakuba zitagenda neza. Ni yo mpamvurero kuva.., ndumva ad ukuvamu... mu ntangiriro z’uyumwaka cyangwa mu mperaz’umwaka ushize ubuyobozi bukuru bubisabwe na Conseil d’administrationkandi na... n’ubuyobozi bukuru bwari bwatangiye kubyi.., kubwibyiri... kubwîbyiriza..,lmbyibwiriza (aseka) bwakoze.., gahunda y’uko gushyira mu bikorwa,y’uko lmgeragezagu... gukora ku buryo imicungire igaragara kandi irnicungire igatuma Sosiyete yunguka.

Ni muriurwo rwego, niba mbyibuka neza bashyizeho ibintu ... igitabocyerekana uko ibintu byagombyegukora.., uko ibintu byagombye gukorwa, ugomba kuyikora n’uburyo bikorwamo aba gestionnairesbabyita ngo ni manuelde... de... ni procédurede gestion. I... nibura icyo gîkorwa cyarakozweubu ngubu batangiye kubihn’ikiza.

Ikindi...batangiye gukora ee... cyane cyane aha ngaha ndashimira ubuyobozi bukuru ni u...gukora ku buryocomptabilité y’iyo Sosiyete ya... yaba à jour,ikaba.., ikagiramo.., ikagiramo abantu nibura batumaburi mwanya aho ushaldye données uyibona kuko nta kintu kibabaza nko kugira ngo Sosiyete uyakeimibare kandi yagombye kuba iyifite, bakubwire bati nta yo dufite.Icyo gihe ntubona na... n’icyougiraho impaka.

Ni yo mpamvurero muri.., ino minsi nibura birimo kugaragara ko bifashishijeza études zimwe zabaye,za au...,babyita audits, za auditszimwe zabaye, bifashishije donc izo za audits bakoze irm~oareyabo ubu noneho isa n’a.., igenda gahoro gahoro isa n’aho yakwizerwa kandi ndumva n’ubwo buyobozibwari bwagÇrageje gutangira gushyiramo abakozi bafite niveau de formationihagije.

Cu:~~î¢n° 0315trans~rlîe par LD. 9 ~~,J]~q 64342 Igikorwacya.., gatandatu niuku.., ni ugukora ku buryoayo macompagnie azainc aha ngaha, izi sosiyetez’indege ziza inc aha ngaha ba... zakorana haAir Rwanda, burya ni ibintu bizana amafaranga iyohari une ligne Kigali ijya ahandi ee... sosiyete yindi yexploita wowe utayikoraho, sosiyete nasiyonaliiflteububasha bwokwaka za loyalités jecrois. Zalu... za loyalités ee... icyo gihe rero Air RwandaDirection générale yayo yari yasabwe gukomeza gukorana ... gukomeza gushaka gukorana n’ayomasosiyete kuburyo na yo yajyamo kugeza igihe nibura natwe ubwacu tuzibonera indege zacu zishoboralmjya ku... kwinjira enconcurence n’izo sc... n’izo compagnies.

Igikorwacya.., karindwi af/na cyo cya nyuma kandi ail na cyo ee... cy’ingenzi ndakeka quand mëme ndake~ni ugusubira mu my¢nda ya... ya AirRwanda. Ni ugusEbira mumyenda oe... nyuma y’aho tumazekubonera yuko buri mwaka, buri mwaka iriya ndege izana ibihombo, byateye amatsiko tujya gusabayuko bagenda b¢rekana oe... bagenda berekana icyo indege yinjije n’ibyo yasoho... n’ibyayigenzehokugirango tugende tureba ¢¢... uruhare rw’iyo ndege mu gihombo cya Air Rwanda. Tugiyekureba ni bwo nabwiraga nyi.., uko nababwiraga mu kanya basanga buri mwaka wagira ngo byabayeakarande, mana rimwe a... usanga icyo gioe cya exploitation y’indege cyarunguts¢. Kandi tukabatuzi ko... kuba Air Rwanda yara.., ya... ifite indege ubu ngubu kimwe n’iyo urebye muri inc... muriinc myaka ishize ha ho bigaragara kuva intambara yatangira, kimwe d’ailleurs nomu myaka ya mirongoirindwi n’icy¢nda hamirongo inani. Muribuka koicyo gihe harî ha... hari hariho intambara jecrois y’Ubuganda haTanzananiya ibicuruzwa byinshi byo mu Rwanda byaraheze.., byaraheze i Mombasa.Muribuka koicyo gihe oe... ail ha ho iyoindege bayitabaje, ubuna bwoindege quand mêmeyagize.., akamaro muri transport z’ibintu bi... bifitiye akamaro igihugu ku buryodonc twe tuvugatuti iyi ndege urebye kuba sosiy¢te yaragiye iyigumana ntabwo byaturuts¢ kubu...shake bw’ukoDirection générale cyangwa se ubuyobozi bwayo ¢¢... bwabonaga yuko i... izana inyungu. Byat¢rwagan’imirimo ikorera Leta.

Akabaari yo mpamvu rero twe dusanga yuko Leta yagombye gufasha iyi sosiyete niba ishaka yuko ikomezakubaho, ¢¢... Leta yagombye gufasha iyi sosiyete mu ku...mu kwishyuraimyenda yerekeranyen’iyindege ail.., amafaranga yayiguze, arin’amafaranga yayigiyeho muri.., muri période ~o K0164343 ya exploitation.Ngibyo... mu magambomake ibiko~a tidndwi idya porogaramu, ifiya ~unda yo ku...z~nraAir Rw~nd~~... ngityo ibikorwa bidndwi iyi porogarmuishin~yeho mu m~mbo m~k¢.

Orateur : HABIMANA Kantano

Ee...~~bazo ha... nababazaga hari aho nabonye yuko hazajyaho isosiyete ishinzwe.., gucunga ibibuga

by ’" mdege,lyo sosiyete niyanga gukorana.., ha Air Rwanda igashaka gukora imirimo nk’iyo Air Rwandayakoraga tuvugê nka bya handling bya.., bizagenda gute?

- Murakozekuri icyo kibazo, ee... aho wabonye yuko hazajyaho indi sosiyete je croisque bigomba kubaari ibintu byerekeranye na... ha projection y’ukuntu Régie des aéroports izamera ahari ndakeka. U...kugeza ubu ngubu ubundi sosiyete zicunga ibibuga ntabwo ad zo zikorabifiya bya handlîng, biriyabya ntuza atiko usibye ko bishobora kubaho, ariko ubundi kugeza ubu ngubu ni izindi sosiyete

zibaad S peaahsées, ¯ * * d’ailleurs usanga akenshî ad zi...ad compagniesz’igihugu zikora iyo midmo. Ingeroni nyinshi, usibye ko harino mubindi bihugu bî... bîkeya ushobora gusanga barashyîzeho une sociétéspécifique, société ee... idafite aho ihuriye n’utwara indege cya.., na sosiyete itwara abantu cyangwase na sosiyeteicunga ibibuga ikaba ad yo ikoraibyo ngibyo bya handling byo gutanga carburantn’ibiki byose.

Utinoneho byazagenda bite icyo gihe ha... iramutse yanze, a... simbizi aha ngaha, cyakora jye numva ko ibyoad byobyose iyo sosiyete, hari uburyo bubiri: iyo sosiyete uko mbizi, iriya Régie des aéroportsuko izevoluwa izakomeza ibe sosiyete icunga ibibuga atafi sosiyete yolcujya gukora izo za activités.

Tuvugenoneho ko bayihayeububasha bwo k~korera izo za activitésee... Air Rwandandumva itazabaitakaye kubera ko kugezaubu ngubu ndumva muri kino gihugu Air Rwanda ad yo yonyine [riteza équipementsappropriés. Byantangaza rero yuko tout d’un coup bavuga bati ee... muhagarare

Cassêîîen° 0315transcrire par LD. ~~ n’ibint~byan)~ byose mubijy~-le naéquipement euh.., bata.., bata]cira uwomw~my~ Kr~164344ut~ldriraho, Byantangazaku... kumva ko AirRwanda icyo gihe yazavamo brusquement nta.., kandi za équipementszoseail yo yari izifite muri.., muri ntuza hariya ku aeroport. ri"

-...muzagufisha Boeîng 707 ce... ese mwaba mwarabonye abaclient? Kuko mwe mushobora kwizera kuguïîshaikintu hakabura n’ugifata! Ee... nymna ikindi kibazo ni uko.., mwari mumaze lmgira ... hari hamazekuboneka abapilote b’Abanyarwanda, cyanecyane bagiye kubyiga batewe umwete n’uko iriya ndegeyari iriho, ce... ubu ntabwo.., ntabwo bi¢iye inte.., ba... d’abord abo bakozi, abo bapilote b’indeg¢ko... ubwo ni ulmvuga kobagiye lmba abashomeri ba... kandi bazi akazi, ce... nyuma kandi... n’abandibigaga na bo ubu bagiye kubireka kuko nta kibatera inlmnga, nta kib&..shîshikaje. Ubuse ntakintu bihombeje igihugu lin byerekeye ubumenyi bw’ibintu bunyuranye?

- Ee...urakoze kumbaza icyo kibazo. Icyerekeranye no...n’abaclient bashobora kuba bagura iriya ndegeBoeing 707 ma ho twari twabona. Tuzi ko hari ngo abayishaka ce... ariko ntabwo twari twafata ibyemezobyo gushakisha neza ku buryo bufututse abayifata. Ee... mbere yo kugira ngo tu...tangire ~shakaabayigura hagombaga kubanza gufatwa icyemezo gifashwe haha nyiri isosiyete ubwabo. Uyu munsirero mu... mu namabagi.., ce... bakoze ni bwo... ni bwobemeye ko indegeishobora kugurishwa.Ndetse bahaye amabwifi~ ubuyobozi bukuru bwa Air Rwanda ko ce... bwashaka uburyo bwosebushoboka bubaho hanyuma tukabugeza kuNama y’Ubutegetsi, Conseil d’Administration,

IIIamay ’Ubutegetsl"ikareba bumwe muri bwo twakoresha kugira ngo tube twagurisha iriya ndege.

Hariuburyo bwinshi bukor¢shwa mukugurisha ibintu bya Leta cyangwa seibintu by’amasosiyete ce... ubworero tugiye gushyiraho za servisi za AirRwanda zi...shyire kurupapuro uburyo bwose bushobokanoneho tuzabushyiki~e Inama y’Ubutegetsi ibeari yo yahitamobumwe tubukoreshe, kandiibyo ngibyo tuzabyihutisha ce...nk’uko abagize isosiyete babidusabyi.

Ee...icyakabiri niicyerekeranye n’abapilote kuko mu by’ulmri mumwaka ushize twari twaramaze koherezak~ga abapilote b’Abanyarwanda hdcobimwe mu byahombyaga..,ee... Air Rwanda, mu

Cassetten° 0:$15tramcrite par LD. 12 .k.qI 6~¢545 ’~ kJ byatumagairiya ndege ihomba ni uko hadho abapilote b’abazungu gusa. Kuva indege yaza muri mirongoifindwi n’icyenda yatwawe n’abazungu gusa, hanyuma tuza gusanga yuko ad ngombwako twa...gabanyaigihombo kirebana n’abapilote ee...twohereza abacu kwiga. Hafi abapilote babiri twad tumazekugira b’abacoopilote ee... uko ibibazo biteye ntabwo twakomeza kugumana indege ngo lmgirango abo bapilote bakomeze kuyitwara kuko byaba birenze urugero. Axiko rero ntabwo.., na nonetwatererana abakozî bacu tumaz~ gu... kohereza kwiga, ni yo mpamvu ee... twatangiye gukora zaétudes ndetse dosiye iri hati kurangira yokugira ngo tubone indi ndege icifiritse tubetwayikodesha yokujya itwara abantu n’ibintu ee... nk’uko Perezida w’Inama y’ubutegetsi yabivuze, yokujya itwara abantuihajyana i Nayirobi, ibajyana i Kinshasa, ijyaEntebbe, ijya Dar-Es-Saalam, ee...abapilote bacu b’Abanyarwandani bo bazayikoraho.Ni bo bazayikorahontabwo tuzazana abapilote b’abanyamahanga.

- Ee...hari ikibazo mfite cyerekeranye n’igihombo cyatewe n’iriya ndege. Mu mibare mwaduhaye muribandacyane ku mwakawa mirongoinani na kanekuko ad ho byatangiyekugaragara yuko iyo ndegeyaba ihombya Sosiyete yaAir Rwanda, none ubu turi muri mirongo cyenda ha gatatu,ni ukuvugako hashizeimyaka icyenda iyo ndege buri mwaka ihombya amafaranga. Ni ukubera iki mwategerejeikigihe cyose lmgira ngo mube mwakwiga ukuntu iyo ndege mwayikiza?

Ikindicya ka... ildbazo cya kabiri mfite, sinzi neza niba ad byo, abantu bakunze kuvuga ko ngo "amasosiyetey’inde~e ahenda Air Rwanda ishobora kuba ad iyambere ku isi".Hakaba hari n’abavugakoee... mu bi... ndi mu by’indege ee... ee... ticket cyangwa noku... n’izindi ndege ngo zabaziza nko mu Rwanda kuba banywesha kubail inc wagira ute ngo ibintu bya carburant n’iki byosengo birahenda cyane mu Rwanda. Hakaba hari n’abavuga kohari indege zimwe zihitamo kugira ngozibe zagira ahantu zikoresha entretien cyangwa kunywa îki byose iri bugere i Bujumbura iragenda ikabikorerai Bujumbura ahokugira ngo ibikorere i Kigali. Ibyo bintu byaba bishingiye kuki niba ad byo?Niba atari byo kandi ubwo mwatubwira ukuri aho guherereye. Ndumva naba mbajije utwo ngutwo.Murakoze.

Cassetten° 0315tramerii p~r LD. -- 13 ~C~164~46 - Kukibazo umbajije kerekeranye.., n’impamvu baba batarafashe icyemezo cyo gu... cyo kugurisha indegekandi yaratangiye guhomba kera, ee... aho hari impamvu nyinshi kandi ndatekereza yukoee... abagizesosiyete kuba biyemeje ce... kuzafata.., kuzasaba Leta ko ifata en charge amadeni y’iriya ndegeni uko bazi neza yuko iyo ndege yari ifitiye koko igihugu akamaro, koatari Sosiyete yonyine ubwayoAir Rwanda yari ifitiye igihugu akamarot Ubwo rero harî izindi mpamvu cyane eyane z’igihugucyose zitaaanye hafatwa ibyemezo byo kuyigurisha n’ubwo yahombyaga Air Rwanda. YahombyagaAir Rwanda ariko igihugu hari ibyo cyahungukîraga bimwe na bimwe.

Ee...ku byerekeranye reroee... n’uko ku kibuga ey’indege yacu ... cya.., cyacu ibintu bimwe ha bimwenka biriya byo gupakira nogupakiza indege eyangwa se byaearburant y’indege ngo byaba bihendaeyane hmtsha mu bindi bihugu, ibyo nkeka ko ababivuga ariabadafite.., imibare nyayo ee... kukonk’ibyo gu... gupakira no gupahmn’aindege ntabwo ikibuga cyaeu ad eyogihenda kurusha ahandi.Imibare irahari ubwo nîmuyikenera twazayibereka, tukabereka kubibuga by’ahandi uko bimezeeyanê eyane ibidukikije.

Kubyerekeranye ha...na lisansi y’indege ce... ni byo koko mu... myaka ishize umuntu yabonaga... ku kibugaey’indege ey’i Kanombe bihenda kurusha ku bindi bibuga by’indege. Ahongaho byaje gukosorwakuko kuva mu mwaka ushize Air Rwanda yagiye yisabira ubwayo ee... za offres z’abantu baeuruzalisansi y’indege ee... ku buryo ibieiro byagiye hasi y’ibyo ee... twafi dufite, ndetse amakompanyiarnwe n’amwe iyo yatwemereye yuko ashobora gufata carburant nyinshi cyane dushoborakuyiha ku gieirocyo hasi kurusha ieyo twaha abandi bafata nka rimwe mu mwaka eyangwakab/ri mu mwaka tukemera tunguka makeya htri litiro tugurishije ariko tungukira kuri litho nyinshiuwo muntu yaba aguzeho.

Ee...nko kuvuga rero yuko lisansi yaba.., ihenda ugereranije n’ibihugu bidukikije birumvikana kuko ee.,.lisansi ivuye i Dar-Es-Saalam ijyaEnt¢bbe igenda.., hamwe ha hamwe ikagendera kuritrain, kuri Galeya Moshi ikagera hafi y’aho bagomba kuyigurisha. Finde la face A.

Cassetten"0315 transcrire parLD. 14 ~.,."0 !64347’

...agahita ayivana i Dar-Es-Saalam. Umuntu uyigurisha i Bujumbura ayizanayo mu... bwato rimwe harimwe, îkanyura muri Lac Tanganyika ikaza ika.., ikagera i Bujumbura itwaye amafaranga makeya kurushauko bayizana mumakamyo. Noneho rero igiciro bayîgejejeho kuriibyo bibuga byaho kikaba kidhasi y’icyo twebwe tuyiboneraho iyoigeze i Kigali.Ariko rero ee... twibwira yuko nidukomeza politiketwatangiye mu kigo yo gushakaukuntu twabaza ibiciro hirya no hino,tugasaba aba fournisseursbenshibakaduim ibiciro koee... tuzagerageza kujyahasi yee y’ibyo biciro by’ ama.., byo kubindi bibuga by’indege bitwegereye,

- Ee,..murakoze, ee... ee... Perezida waConseil .,. ee... Perezida w’Inama y’Ubuyobozi bwa... bw’Isosiyetiya Air Rwanda yadusomeye ee... imyanzuro, ariko yayisomye mu gifaransa. None turagirango mutubwire mu Kinyarwandambese muri make ingamba mwaba mwafashe kugira ngo IsosiyeteyaAir Rwanda idasenyuka.

- Yee...usibye ko nyuma ya... y’iriya communiqué depresse nasomye mu gifaransa ndumva nari narigezekuvuga gahunda yoku... bariya ba... bariya ha nyir’isosiyete baribamaze kwemeza, iriya gahundayo huahta’aAir Rwanda ni Ix) bigeze gusobanura mu... mu gifaransa, mu kinyarwanda aho iyogahu.., ibikorwa gahunda ishingiyeho. Ee... reka noneho ngaruke wenda kuri iyo communiqué de presse,ibyo inama yemeje. Ee... donc navuzemo yuko inama ihereye kuri iriya gahunda Sosiyete Air Rwandayayerekaga, ihereye no ku mibareSosiyete Air Rwanda yakoze mu gihebaba habaye liquidation,liquida.., babahabaye liquidation bikerekana yuko, iyo mibare rero ikaba yerekana komu giheAir Rwanda yaba isheshwe bya.., byatwara amafaranga menshi kandi bikagira ingaruka nyinshi kurushaho...kurusha mugihe ahubwo iyi Sosiyete baba bayizahuriye porogaramu zayo n’i.., n’ibyo ikorabyose.

Aboha nyir’isosîyete rerobemeje yuko ee... bashyigikiye boseko ahubwo Sosiyete AirRwanda ee... imirimoyayo ya...subirwamo, ya...ikagira ga... gahunda yayo yo kuyi.., yokuyizahura ikaba ad yo

Cassetteu° 0315 transcrire pal: LD...... 15

ishyigikirwa,akabaail na yo ce... baza.., bifuzaga koGuverinoma nayo yashyigikira kuko iyi gahundamu by’ukuri kugira ngo ikorwe irasaba yuko igice kinini cy’imyenda ya Air ... ya Air Rwandacyane cyane igi¢e ee... cyane cyane imyenda itumka ku buguzi bwa ... bw’i.., bwa Boeing twahozemvuga ku... kuba barakoresheje iriyaBo¢ing n’amafaranga yoseyayigiyeho ce... icyo gihe r¢rodonc barasaba konibura Guv¢rinoma yafatamo igi¢e kinini cy’iyo myenda. Akaba ail yo mpamvu reroiyi nama yari y¢meje ko ishyigikiye iyigahunda, ariko iyo gahunda nk’uko mbikubwiye ikaba isabako Inama ya Leta ha yo yakw¢mera gufata kiriya gi¢e cy’imyenda.

Hanymnahari.., ikindi bashyigikiy¢ niuko Inama ya Leta ya... yagira icyo ibivugaho kuburyo nibura byihutirwaabantu mibahere mugihirahiro nk’u.., ngo usange ha Sosiyete ih¢ra mu gihîrahiro.

Ikindi...cyagatatu bemeje ni uko Imri iyi ndege ... kuri iyo nde8e twavuze imîbare yos¢ yerekana yukoîgihombo kinini i8omba kuba ail yo itu.., igomba kuba ari yo iturukaho, koiyo ndege rero aho kugirango ikomeze ilmgarikwe kukibuga ee... usange imvura iyinyagira, usange agaciro kayo karatakara,yuko iyo ndege yagurishwa vuba ha bwangunoneho amafaranga avuyemo akaba... (arimyoje)ntabe umutungo wa AirRwanda, ahubwo akabikwa kuri compte, akaba mu mwanya w’iyo ndegemu gihe tugit¢gereje yukoInama ya Leta izagira icyo ivuga kuri iyi gahunda yoku...zahura Air Rwanda.(Intermède music~)

Orateur: GaspardGAHIGI, rédacteur en chefde la RTLM

...aratumenyesha koCmverineri waProvince ya Bubanza bamaze kumwivugana. Ubwor¢ro nihagira amakuruyandi tumenya mrayabagezaho.

Orateur: KantanoHABIM NA, journalistede la RTLM

...ishyaka TWAGIRAMUNGU Fawusitini ati... yandikiye abarwana.., yandikiye abantu nako bose abifia~umwaka mwiza, umuryango we wose, ati arasinya Perezida w’ishyaka MDR (aseka). None

Cass¢Ren° 0315tram¢rite par LD. K O i 64349 senyine ko nta wundi b~ratom! Ndalcdat koad we Perezida w’ishyaka] Him! Kugeza ubu nta wundi boeatorango b~nusimbure.

Hanyuma...hari undi wambwiraga ati "abakozi ba MINITRAPEbarimo bara.., barimo barakubura muriCND ngo ni ho Inkotanyizishaka kuzatura. Hum! Abo bavandimwê seko biyemejekudukura kuburiri ngo biryamire! Ntabwo bashaka kuba abashyitsi, ee...aho tuba...bwiye ngobajye ntibashaka kuhajya.Ubwo... ubwo ni u... akaje karemerwa ntakundi byagenda. Ariko se bazajya bakor¢ra he inamako ariyayo7 Hum! Abantu bazajya bakorera ho inama7Abadepit¢ niba baramutse banabigiy¢ho...Yewe,ibintubyo mu Rwandabiracyarimo akaduruvayo ma... ntabwo byumvikana. Hum!None se hagati mu Nkotanyi lmjya gukorerayo inama ngo "nta handi bajya" ngo "kereka mu Rug~rono muriCND"I Ubwo se...! Uranteye, abakora inarna sina.., ubwo ngubwo bazabyumvikanaho.Hein!

Arikorero nta cyo ... ma cyo abo bavandimwe kobame.., bameze nk’abana b’indizi ba... bagenda ha...nk’abana b’abatesi, aho bashatse ni ukuhabahanta.., ma kundibyagenda h~ko dukeneye amahoro,l~ftrongo cyenda ha kane.., erega iyaba banahabonaga arikobakaza bagasinzira, bagatuza hanyumatugaturana ntamahane, nta ld, ee... nta cyo bashaka bakanamra nahehe hose aho bashatse, nkomu mabankiha he, ariko bagatuza koko bakerekana yuko Inkotanyi koko ari abavandimwe, ko bajengo mbane, babane n’Abanyarwanda bose, dusabane atari ukubana dukekana amababa yuko umweyagwa undi gitumo akamuniga, cyangwa se ahoumuntu ari mu kabarintiyikange ko yamukubitaagafuni, nta cyo byaba bitwaye. Barara muri CND, bashatse barara no mu kibuga cy’indegenahe, ariko rwose bakerekana yuko ail abavandimwe koko ko baie ngo tubane, rwose ndumvama kibazo ... nta kibazo cyaba giharî.

Mukomejekumva Radiyo RTLM ivugira i Kigali, ubu... Ee! Mu kanyahari undi muntu umbwiye inkmu,uvuze ail "Guvedn~ wa Bubanzamu Burundiagomba kuba bamaze kumwica", Ubwo... iyo nkumna yoturayihaikirana, mgiyelmreba ukuntu twagerageza kubonana ... tugiye gushaldsha i Bujumburahose twumve koko niba Guverineri waBubanza ... w’Intata ya Bubanza mu Burundiyaba

Cas~~en° 0315 trsnscrite parLD. 17 ~~r~~., 164350 koko~e gupfa.Ubwo ngubwo yaba akurikiye uw’Intara ya Kimndo. Ee... mu Burundirero byaba byerekanyeyuko koko ubwicanyi bugikomeza, kandi yuko ibyaho nta ho birag¢ra. Iyo nkuru rero turayikudkirana,turayikurildranira hafihanyuma mbagezeho iby’i uko bimeze.

Mukomoemwamve Radiyo RTLM ivugira i Kigali, mu kanya saa sita turafunga ibyuma byacu, ariko rerontimuve.., ntimuve kuri Radiyo. Iyi Radiyo... iyiRadiyo itanga inkum zishyushye hasaa sita z~~ouraumwe ... ha saa sita zibum isogonde ishobora kubagezaho inkum ishobora kubagirira akamaro, mazemukamenya inkuru koko, inkuru ishyushye. Ngaho mwumve rero umuziki.

...RTI.A4 ivugira i Kigali, ubu.., nihafi saa sita muri studio zacu. Maze rero ndakeka yuko.., inkuru narangirizaho...inkuru narangirizaho ni uko.., mu kanya umuntu ararnbwiye ati "Hum! Wow¢ uravugaInkotanyi muriCND" ail "ibyo ad byo byose iri joro ee... haray¢ hag¢ze Inkotanyi ijana muri Méridien",ubwo rero ni... ni integuza, ee... birumvikana yukokuri mahtmyabid nagatandam ce... kuriNohcli rwose tuzaba dusangira n’Inkotanyi ce... n’Inkotanyi.

Na...vugagantiInkotanyi rwose niziza zikerekana koail abantu koko baie bakumbuye u Rwanda nta kindikindi bashakaga barî bagamije atari ukuza mu Rwanda ee... rwose bazaza basome ubutaka bw’u Rwandai Kigalihose bazenguruke baze dusangira mu kabari, tubane neza, ndumva ibyo ngibyo bizabaari amahoro atari ~intu by’ amacenga, by’amayeri ee... umuntu atajya mu... ataryama yikanga Inkotanyi,ngoarye yikanga Inkotanyi. Ndakeka yuko nibaza koko bakerekana ko ad Abanyarwanda, ahobagiye bize umuco wa kinyarwanda wo kubana nez_z, bakaza bagakora politiki yademukarasi, bagatanga..,bakavuga, bakazam Muhabum yayo bagatanga amabwiriza. Bagacengeza, bagahangana n’andimashyaka yapolitike, ndakeka yuko ma kibazo rwose cy’Inkotanyi.

AhubwoInkotanyi niuko zis¢tsa gusa, usanga nyinye umuntu iyo avuze Inkotanyi ugasanga ngo ubwo"arazirwanya". Nonese niUmuryango wa politike, nta n’ubwo ad n’ishyaka.NiUmuryango wapolitike. None se uwo Muryango kouzaba ukina politike kandi uki.., politik¢ koiba igamije ubutegetsi,a...none se nibakora rnitingi ahan’aha uzagerayo seakongera akayibeshyuza akavuga ko

C~s¢aea~ 031Stramcrae parïïa. 18 ¯:’’«"’-" r,, !64.351 babeshyaga,ubwo azaba yanga Inkotanyi cyangwa azaba azirwanya? Hum! Reka da! Ni ukubim¢ny¢’raahuhwo. Ni ukubimenyera. Nahokwibwira ko bakunzwen’abanm bose byo, ibyo ni ukwibeshya!Hum! Ibyo ariko ntibigomba kubate.., kubatera umujinya ee... n’iki byose ngo n’uburakaringo.., batangire bashyire abantu ku i[iste ho gutsembatsemba ee...abantu bose bagende bashiranyomberî.., ngoibyo abantu bazakomeza babirebere gusa.

Mazer¢ro bakunzi ba RadiyoRTLM ubu biri hafi kuba saa sita. Maze rero tubasez¢yeho, mwakoze kudut¢gaaamwi. Niba hari amagambo yababaje muyihanganire, abab¢shyewe muze munyomoze ni cyoRadiyo ibereyeho ntimugapfan¢ ijambo, hanyuma noneho.., none~o ubundi Radiyo yanyu ibabwireamahuu muyibwire andi, maze musabane, ni cyo ib¢reyeho. Maze r¢ro mwirirwe, mwari hanweha HABIMANAKantano wababwiraga amagambo m¢nshi, menshi, ng, nshî, meza kandi, hum, ndakekako ail meza!Hanyuma mwari hanwe ha NTEZIMANAJ~,an wabagej¢jeho umuziki mwinshi,mwînshi, mwinshi, mwinshi.

Hanyumahagati aho hinga nsuhuz¢ abana ha bo banshuhujemu gitondo,hari umwana witwa Alufonsina,hari undi mwana witwa Habiba wo ku Kict~o yiga muri Ecole zaïroise. Maz¢ rero... ubuigihe oyo kurya kirageze, muryoherwe mw¢s¢.

Orateur: NoëlHITIMANA, journaliste de la RTI~

...NGABernard, akaba ad... chef d’orchestre, Pr6sident waorchestre "Les Citadins" muzi, ni we wafifimby¢iyindirimbo turi buz¢ lmmva mu kanya, indirimbo ikundwa n’abantu bose, best kugera kuriPr6sident wa Repubulika.Na we yarabyivugiyekuri stade ko iyondidmbo ayikunda, yarabyîvugiyerwose. Iyo ndirimbo md buzekuyumva mu kanya,ariko mbexe yo kugirango... tuyumveee... boo.., muri iyi minsi ishinze nigeze kubabwira nti "twatakaje umuntu ukomeye, ukomeyecyane ee... boo... Soso Marie, hum, Soso Marie wari perezi.., wari chef d’orchestre Impala, SosoMado tuzi k¢ra mud "Les Aimants de lachanson" akiga ku Kicukiro, kera cyane bamwe tuldd bato.Soso Mado twabonye kumasitade henshi, twabonye muri za sall¢~ nyinshi, wa...curanze bafi

Casset~n" 031~tramcrtte par LD. mu ~oEegifireyose y’u Rwanda, wacuranz¢ mu mahangaari mu Bubiligi,ad muriCanada hose yaragenzeamahanga yogeza ikî gilaugucyacu, Soso Mado kubera ko twashoboyekugira ngo Abanyarwandabumvikane nmri politike y’amahoro n’ubumwe ya MRND,nta kuntu atagize, nta ko atakozekugira ngo abantu bumvikane, ngo igihugu tujye rwose mu mahoro,tujye mu bumwe,nta kuntuatagize.

SosoMado, baravuga bail "ko se SEBATUNZIyapfuye bakanmha umudari, ko RUHNDILIyapfuye bakamuhaumudari, koko... ee... et... Padiri...

-... na KABENGERA-..

- ...KABENGERA icyakora we ntacyo yabonye ...

- Ntacyo yabony¢ ...

-I-fil.Ariko rero hari abandi nyine bagiye bagira nk’ieyo eyubahiro koko bakamenywa ...ee... eyokora wakomezauka.., ukavu...

- ...tutiabo bantu, hari L¢ta se! Nk’iriya ri... rirîya tangazo aba.., abacuranzi basohoye mumaze hanushyingurana ryo rwose ryaduteye inguf~ zo lmgirango tuvuge, kuko ntitwari kuvuga twenyine kargliha bagenzi be batagize icyo bavuga. Baranditse haho baravuga bail "reka tubaze Leta". Habuze n’umukoziwo muri MIJEUMAwaza ngo avugemu izinarya Leta!Habuze se n’umukoziwa ORINFORko ad hobafite indirimbo zose, zose, zose, agahiryi, indirimbo za... za orechestre Impala, indirimboza Soso ku giticye, indirimbo za "Les Amants de la chanson"ko bazifite",bakibagirwa uwomunm koko ako kanya, umuntu gupfa agapfa rwose bakajugunya! Hum! Ngo ... hari uwavuze ngo"yahambwe nk’isiha" birambabaza. Hum! Ariko rero mu bantubagize icyo bakora cyagaragaye

Caswtten* 0315transcrire par LD. harimoBerenad NGABOYISONGA. Ni we wafasheiya mbere,ni we wagize..,wagerageje kugira go uriyamuryango na ho ...urumva abantu bapfushije nta kabaraga baba bagifite. Hum! Ni we wageragejekugira ail "reka dukore, turebe ukuntu ... dukore iyo bwabaga, turebe ukuntu mugenzi wacutwamushyingura mu ~bal~o eyacu du... dushoboye, t,ve dushoboye.

Uretseko najekubivuga nabivuga nkavuga nti NGABOYISONGA tujya tubonana kuri Televiziyo, tukabonanamu muhandaagenda, njye nari nari naribwiye ko ad Umututsi,noneho ndavuga nti Umututsiyahambye Umuhutu? Nta sorti nabivuganye rwose. Nta sorti nabivuganye, nabivuze ntyo.

NGABOYISONGA,simvuze ngo byaramuriye, we ashaka ukuri. We ashakaukufi, ati "Noheli rero ndajenkubwire neza njyewe uko nabigenje n’ieyo ndi eyo. Ieyo ni cyocyazanye NGABOYISONGA.

Orateur : Bernard NGABOYISONGA

UrakozeNoheli. Icyakora mnagmnbo waje kuvugakoko uvugaibikorwa twakoze kubera tnnuvandimwewaeu watuvuyemo ce... Soso Mado, ni byizaeyane kandi ni kokoako kazi naragakoze kuberako dufatanyijeumwuga, twarabanye eyane, twabaye muri.., ibintu byitwa conditions mbese mu bu...ubuzima bumwe, tubana neza kugeza ubwo twamurwaje, kugeza ubwo yitabye Imana, ce... ni byizakandi no Imba...no kubaUmututsi burya ntabwo ad bibi,ntabwo ari icyaha, ariko rero iyo adbyo. Iyo ad byo burya ni byiza cyane ...

- Ii...umuntu agomba kuba fier y’ubwoko bwe.

- Fiery’ubwoko bwe.

- li...ibyo nta kibazo.

- Nonehondavuga nti esc buriya Nohdi noneho arantaransifeye, amvanye (Noheli arasetse) Kot6a35a bwokombamo anjyanye mu bwokobw’Abatutsi? Cyokora wenda ubanza ail uko ahari ya... yabibony¢m’ba ail ishusho ryanjye cyangwa sead uko meze, ce... cyokora twarabanaga cyane ariko narinzi ko ataram~a, nari nzi ko utaramenya ubwoko banjye, ee... non¢ho ioyokora ni... nti ni ukuguhaigihe cyo kubikosora, ul~osora nawe ...

- ...ukamenya kotubana, kouzi icyo ndi oyo, uzi uwo ndi we.

-Ee. - Hum.Cyokora ntabwo byambabaje kuko ibyo ari byo byose wamvuze ibig~, uvuga akazi k¢za nakoze.Ee... nta n’undi utabishima kuko numvise n’Abanyarwanda bosebabinshimira ee... cyane cyaneAbatutsi. Barabinshimiye cyan¢bati "koko ufite amanota wagize n¢za". Ariko r¢ro ha bwo simvugako boe..basubiza amerwe mu isaho cyavgwa se ba... icyakora mu by’ukuriubwoko yari yampayesi bwo.

- Yee.

- Ubworero nkaba mboneyeho kugira ngo ...

- Aharero ... aha reka twumvikane. Reka twumvikane rwose, mu bihe tugezemo umumu kuvugisha ukutima wabizira. Kandi lmvuga ngo ... hari n’abavuze ngo"bazabivane muidantite" ngo"noneho" ngo"ikibazo cy’Abahutu n’Abatutsi kibe ldvuyeho’. Hari ababivuze. Hari n’undi.., nka Madamu MBON~twaganiye ikiga~o arambwira ail "ariko Noheli" ail "uretse ko ailagasabune kaba kabuze aouze,him, ati "urabona koabakobwa bacu b’Abahutukazi ataribeza". Ati "iyo agasabune niho umuatu aba mubi. Ni ha ho bamwita ngo ni igihumkazi". Him!Ati "yamara kwisiga agasabune ...",yamara lc~pyosora niko bajya babivuga iriya rugtau mu Rukiga, yamara kwipyosora, "ugasanga umukobwabamugize Umututsikazi". Nawe rero niba ail ko nakozeiryo kosa nkarigwaho,

m Cassettea° 0315transcrtte par LD. 22 K0!64355 (arasetse)...

- Cyokora... icyakora Noheli nkubwire niUmututsi wagize atya akabura isabune sinzi ko yakwitwa Umuhutu(arasetse Noheli), kuko kuba Umuhutu ntabwo a... ari ububi!

-Ii.

- ...et puis no kuba Umututsi ntabwo ad u... si... si ubwiza! Abantu bose ni beza, wa mugani iyo ka gasabuneiyo kabuze ni bwoabantu bose ndakeka ko babaAbahum. Ariko si a...ntabwo baba Abahutu,ahubwo baba babi.

- li,baba babi,

- Il...baba babi.

-Ii.

- Nonehorero rwose ndumva yee.., umutima uguwe neza ,..

- ...n’abatwumva bumve neza ko ee...

- Oya,ibi bintu nzabisubiramo. Nzabisubiramo kugira ngo be kujyabareba umuntu mu muhanda bagwemu mutogo naguyeano, ngo kanaka kubem ngo ad agasore kemye kagenda neza ngo dore ngo kadyaCratutsi dit Huml Kandi ad... ad Umuhutu rwose usanzwe.

- Humrwose ...

. .. , ,i ,, ~mjetten"03ïS trtmJcrîte parLD. 23 -Ii.

- ...rwose rwose ee... ndumva ukwiye kuzabisubiramo kenshi ukabwira abantu ulmri aho kuri aho guherereye...

- Umuntuakimenya.

-...umuntu akim¢nya, akamenya n’i...

- ...n’abavandimwe n’inshuti bakamumenya!

- ...bakamumenya. Ee... ni byizarwose. Cyokora rwose ntabwo naje kuku...revandika ngomvuge ngononeho rwose ngo kuld wanyise Umututsi kandi ... kandi kuba Umututsi atari icyaha, ariko rero... arikorero n’Abatutsi banyumva babe banyumva nyine bumve ko ndi mu kuri. Yee, mbega ngo nagiye kwipakumraabantu, ...

- Ubipakururasewowe uba... (aseka). Oya.

- (înaudible)koari wowe wabampaye ariko rero (baraseka)

- YafY¢wet

- Ibyoari byo byose ndumva ee... bidakomeye cyane ...

- Mperutsekuganira n’abantu, baravuga bati "Noheli ko umaze imyaka irenga makumyabiri n’itanu i Nyamirambo",bati"urabona ucya.., ukiri Umuhutu hehe"? Ndababwira mi ariko wa mugani, mi ubanzan’ubundi ubuhutu wenda si ku... wenda ni mu maraso cyangwa ni muricerveau nti nshobora kubanarabaye Umututsi rwose mumbabarire. Ii! Narababwiye nti rwose mumbabarire nti

Casseiîen° 0315tran~ri¢e par LD. 24 K01 64357 raa~yabirin’itanu koko i Nyam]rambonturaaye ha bo,mbana na ho ad ho ndya,ad ho ndyama, ntiwenda nabaye we ntakibazo. Ibyo ad byobyose kubahana ni byobyiza.

-Il!Kubana ni byiza¢yan¢. Kubana ni byizaoyane cyane ahubwo Noheli kuko uvuga uti kuko hari amakosanaguyemo, hari umutego naguyemo, koko wawuguyemo...

- Nawuguye...

- ...ariko nta eyiza nko kwikosora.

- Yee.

. Kwikosoranoneho ukagerageza no kugerageza uga.., ugakosora nia... ni... ni... n’ahandi wenda tuvugebyageze, ukagenda ukosora ugasora ni byobyiza.

- Tugasugira,tugasagamba ...

- Tusagamba.

. Sugirasag .amba Rwanda nziza. Uwo muzika. Sitwe twenyme tuyifite, n igihugu eyose kirabifite. Hari ibibazo nk’ubu ngubu twatewe,,. (arimyoje) nabonyearnatangazo y’ubwoko bubiri: itangazo rya Parti libéral, parti bita ngo igiee cya Lando, mbonan’itangazo rya Parti libéral igice bita icya MUGENZI. Muti esc byakuyobeye bite? Gusoma amatangazoy’abo bantu uko ail babiri, ~yo bice byombi biramhije. Muti bin~je bite? Kuko ntabwo rugi..,ail radiyo yo kujyagutuma abantu babura uko babigenza, babura ibyo bumva n’ibyo bareka, baburaibyo bafata n’ibyo bareka, li! Mu kanyamuti Parti libéral ivuze ibi. lya hehe se? Yo kwa Lando.Mu kanyani yo matangazonasomaga. 25 ~.@I 6435B Muriaka kanya rero nkaba ngiye kubagezaho irindi tangazo, ryo ritari iryo kwa Lando, ahubwo itangazoryasinywe t’La le Présidentdu Parti libéral Iustin MUGENZI, le PremierVice-Président AgnèsNTAMABYALIRO, le deuxièmeVice-Président Charles ee... ZILIM ABAGABO na... le Secrétairegénéral Emmanuel RWAGASANA. Murumva rero, him, abo basinyeibyabo.

Rekandisome, nyuma umuntu ajye ahitamo ieyo ashaka, yumve ikimugiye ku mutima,icyo yemera yemereicyo, icyo agaye anenge icyo. Hum, ni ko twabigenza,nimuri demukarasi. Radiyo yaeu kandi muziko itavangura,nta we yimaijambo, nta wuniganwa ijambo kuri RTLM, ni na yo mpamvu bayikunda,tujye tubibagezaho mwi.., mwihitiremo, mwihitiremo. Mbivuze rwose hakiri kare kugira ngomwihitiremo mutazagira ngo, hum, wenda ngo bariye ba kanaka.Oya, hano nta.., ni société privéeujya kwikoraho yarya ruswa. Yarya rus,va rwose kuko afashwe, hein, ni hahandihe kandingo umujuranyine iminsi ye ibaibaze ni mirongo inc, uyirengeje aba ail igihangange. Niukwiba nyine.

Partilibéral, boîte postale igihumbi magana atatu ha kaneKigali. Communiqué de presse du Parti libéral: Du premiercongrès national du PL, le Partilibéral vient d’achêver ses élections à tous les niveaux etainsi de mettre en place ses organes statutaires dans tout le pays.Ces élections ont comment~ au niveaudes cellules, secteurs et communes sesont terminées par la tenue du premier congrès national les11 et 12 décembre1993 au Palaisdu CNDà Kimihurura.

Ce premiercongrès national du Parti libéral a mis une série de mesures devant permettre auparti de serenforcer etde se consolider,notamment : Premièrement:Concernant lesdissidents duPL: Tout en confirmant lessanctions prises à leur endroit quandle comitéexécutif provisoire endate du 21 novembre93, le congrès a réaffirmé lavolonté de laisserlaporte ouverte à tous ... à... ~t ceux ... à ceuxqui exprimeraient uneferme volonté derevenir dansles rangs du parti, c’est-à-dire s’ils s’inclinent devant les statuts du partiet s’engagent résolumentauxprescrits del’idéologie duparti.

Cassetten° 0315transcrire par LD. 26 Deuxièmement:Concernant les députésdu PI,: ~’ r~ . ,:,~.~~ ~ 9 Lecongrès a pris la décision deleur retirer laconfiance etd’annuler ses élections du5 novembre93 pourdiverses irrégularités eta... (interruption) ...ainsi que la relance économique.

Ila félicitélemi... la M[NUAR pour les efforts qu’elle déploie en vuede raccourcir leséchéances.

Pointdeux: De l’entrée duPL dans les institutions detransition à base élargie. Le partilibéral déplore les attitudes etles déclarations desresponsables decertaines formations politiquesquitendent à faire la loi dans les affaires internes des autres partis politiques. C’est ainsi quela prisede positionconjointe de monsieurTWAGIRAMUNGU Faustin prétendant représenter le MDR,du présidentdu PSD et du présidentdu FPR ne peutpas ëtre comprise si cen’est par une séried’analyses quetout.., que tout politicien averti ne manquera defaire.

MonsieurTWAGIRAMUNGU Faustin, dans le désespoir,le désespoirde ne pouvoirformer son gouvernementà cause des problèmes sérieux qu’il a à affronterausein de sonpropre parti le MDR tentedésespérément de détourner l’attention del’opinion nationale et internationale enattaquant au PL surun faux problème de députés. S’

En effet,la désignationdes députés appartient souverainement auxpartis politiques selon les modalitésfixées par lui-même. Ladate du tren.., du trente-septièmejour(il rit) la date du trente- septièmejour de la signaturede l’accord de paixqu’il prend comme date de référencen’a aucun fondementétant donné que cette exigence n’est inscrite nulle part dans l’accord de paix.

Il estétonnant d’entendre monsieur TWAGIRAMLrNGU imposer au PL ce délaidu tren..,du trente- septièmejour pour la désignationdeses députés alors que lui-même, lui-même jusqu’à ce jour n’est pasà mesurede dire qui sera député ou ministreissu de ceparti MDR.

D’ailleursily a lieude se poser la question desavoir qui est ce ... quel est son rôle dans la mise en

Cassetten° 0315transerîte par LD. "- 27 plac¢de l’Assembl6¢ nationale detransition? Faità Kigali,hier le 21 d6cembre 93 Signé: -lepr6sident duParti libéral, Justin MUGENZI, - le premiervice-président, Agnès NTAMABYALIRO, - deuxièmevice-président, Charles ZILIMWABAGABO, - secr~airegén6ral, Emmanuel RWAGASANA.

Nshufimwumva radiyo ... iri tangazo niitangazo nyitm. Dufite saa tanu n’iminota cumi n’umwe hano i Kigali.Iri tangazo ndisomye mugifaransa nk’uko barinmmye mugifaransa. Parti lib6ral rero iravuga ko bamazegutora, batoye mu gihugucyos¢ ababahagarariye munz¢go zose kuva mu mas¢lire,mu mas¢gitoeindets¢ nomuri.., nomu makomini, bail"twabîrangije kuitarild yacumi.., kuitariki cumi n’imwen’iya cumi ha kabiri z’uku kwezi kwa cumi ha kabifi, tubirangiriza kuKimihurura muriPalais yaCND". Hum! Ati "rero ibyo twize kandi twemeje byari bi... bikubiye mu... mu ngingo enye", ail "ahotwigiye ukuntu abantu bavuye mu ishyaka,twavanye mu ishyakambese twamaganye, twakuye muishyaka, ukuntu twaba.., ibyo twabasabye’, ail"ubwo ngubwo twavanye muri comité exécutif provisoire,comité exécutif provisoire yateranye kuitariki makumyabiri n’imwe z’ukw¢zi kwa cumi ha kumwemuri uyu mwaka, ati "ni ho twavuzeko abashakakugaruka mu murongow’ishyaka, babishatseku bwende bwabo, babishatse rwose babyishakiye ku mutima wabo bagaruka, ariko bak¢merakobakurikij¢, bagiye gukurikiza noneho idéologie y’ishyaka, bagakurikiza amategeko yanditsw¢nk’uko twayase.., twayanditse dushinga ishyaka. Icyo ni Idmwe".

Abad¢l~er¢ro ba PL, hum, ail "abad¢pite batowe ku itari3d yagatanu z’ukwezi kwa cy¢nda mirongo cy~daha gatatu uko twatoye" ad"ntabwo byirukishe (sic) amat¢geko". Hum!Batoye ... il y avait diversesirrégularit~ kandihabaho comportement indigne des représ¢ntants duparti. Hein! Yee... ati "kubonaroeo tmamtu ,,vo muri parti yifata ne... yitwara nabi kandi n’ayo matora yaragenze mu... mu buryobutumvikana" ati"abatowe bos¢ twarabahagarits¢ ngobong¢re batorwe tuba babishaka". Hum! Ati"ubu roeo amatora y~aye tariki cumi n’umunani nacumi n’icyenda muri uku kwezi kwa cumi na 28 KOI 64361 kabirini yo twemera. Niyo bernera nyine aba ngaba ha Parti libéral itegekwa haPerezida MUGENZI Yustiniha Visi-PerezidaAgnès NTAMABYALIRO, ha Visi-Perezida wa kabiri, Charles ZILIMWABAGABOha SecrétaireEmmanuel RWAGASANA, bati "abadepite twemera, abo twemerani abatoweejobtn~ ibintu bimaze kujya mu mucyo", ...ail "ni bo twemera’. Abatowe nyine kuitariki ya... cumi n’umunani hacumi n’icyenda z’ukwezi kwa cumi na kabiri muri uyu mwaka.

Hum!

Ati"rero twebwe ... icya gatatu: twebwe n’andi mashyaka dukorana dute"? Ati "twebwe icyo twemerani ukoibintu bigomba guhinduka muri iki gihugu turabyemera, hum,PL igakorana n’andi mashyakanta kibazo kirimo, ariko buri shyaka rika.., rikumvikana n’irindi rikanemera ibyaryo,

nk~oan"" baba" . Ad "naho ubundigusubizainyu., gusubiza inyuma amatwara ya dernukarasi"ati "ibyongibyo ntabwo twabisend~". FIum! Ail "u Rwandarugomba kuba igil~gu rwose kigendera mu mategeko,un véritable Etat de droit".Hum. Ati "rero ~nasezerano twasezer~iye Arusha, tuyatekerezahoild"?Congrès yabo? Hum! Ati "consrès twakoze yemeje rwose ma kuzuyuzaama... ko amasezer~oya Arushaagomba gulearikizwa rwose, ku buryo~ubwo bwihutirwa, ha Guverinomaikajyaho vuba na bwangu".Ail "ni byo byiza". Hum! Ati "tukabona ko ubukungu n’umutek~on’amahoro ~ vuba". Ikaba yari yishimiye ukunm MINUAR ikora, hum, kandi hako ...kandi ha yo ikaba... ~a bumva ko mufi MINUAR ha bo bifuzako ibintubya8enda vuba b’~dlmtis~.Bati "ni byo dushaka natwe".

Igicecya kabiri ¯ Bati "muri Parti libéral twebwe ikidutangaza kandikiduteye agahinda niabantu bamwebategeka amashyaka atari PL bivangamu byaPL". Ati "tukabaza umugabo witwa TWAGIRAMUNGUFawusfmi" ati "uvugako ahagarariye... ail Perezida wa MD1Lmkabaza Perezidawa PSD, tukabaza Perezida wa FPR impamvu bajya lc~vanga mubintu bya PL". Bati "ibya PL babyivangamoko ad ishyakaryigenga riri ukwaryo, babyivangamo bate’? Bati "Bwana TWAGIRAMUNGUrwose niba abona ko kuzashyirahoguvefinoma bimubangamiye umenya ail ibibazo,hum, akaba afite ibibazo mud.., mu ishyaka rye MDR, ye kureka ibyo bibazo afite hum ngo ajyegutura imitwe ye mufiPU’. Ati "rwose atubabarire aduhe imbabazi". Hum! Ail "ese ubwo

Cassetteu° 0315transcrire par LD. 29 K Of 64362

BwanaTWAGIRAMUNGU ko ashaka kugira ibyo ategeka muri PIE,, ko yavugango ... ngo abadepite batowenyuma ...

Finde la faceB.

Cassetten"0315 trmmcrtte parLD.