Voorjaar 2015 Nummer 78 Colofon

Vogelopvangcentrum:

Tekening omslag: K.J. Visser Fûgelhelling Ureterp 0512-514328 Van de redactie Piet de Vries Voor u ligt het voorjaarsnummer 2015 van de Fjildrop. Een wederom geheel nieuw nummer met daarin natuurlijk nog steeds aandacht voor de nazorg, nu het eierrapen niet meer is toegestaan. Het begint zo langzamerhand een soap te worden met elk jaar verschillende hoofdstukken. In een uitspraak van 14 jan. 2015 werd het rapen weer verboden door de Raad van State. De Raad oor- deelde dat de populatie van kieviten in 2013 bijna was gehalveerd ten opzichte van 1996 en droeg het provinciebestuur op om te onderzoeken: bij welke stand van de kievitenpopulatie nog sprake is van een “gunstige staat van instandhouding” en of de kievit ook op langere termijn nog alge- meen zal blijven voorkomen in het Friese grasland. It hat wat te sizzen. Een verantwoorde analyse van de effecten van het eierrapen is niet zo ge- makkelijk te maken. Het aspect van bescherming van de vogelstand is in het totaal van de bedrei- gingen voor de vogelstand een lachertje. Andere factoren, zoals nog steeds toenemende schaal- vergroting en mechanisatie in de landbouw, maar ook klimaatverandering, grondwaterbeleid, pre- datoren en een leefgebied dat steeds minder geschikt is eisen hun tol. Daardoor zie je steeds meer homogene grasmatten waar weinig te halen valt. Door verstedelijking en aanleg van wegen en recreatiebosjes is het geschikte broedgebied van weidevogels de afgelopen tijd kleiner gewor- den. De voortdurende claim op landbouwgronden voor bedrijfsactiviteiten, woningbouw, wegen- aanleg etc. bedreigt de voor weidevogels noodzakelijke rust en openheid verder. In dat kader is het vreemd dat er door de overheid geen verbod op de aanleg van de Centrale As of de Haak van Leeuwarden is ingesteld. Deze tracés doorsnijden diverse landbouwgronden. Wellicht het belangrijkste gevolg van het verbod als dat wordt gehandhaafd, is de bevestiging van de inperking van het recht op it frije fjild. Voor velen is de gang door de weilanden een natuurbele- ving, die hen in meerdere opzichten dichter bij de natuur houdt.

Maar als redactie hebben we natuurlijk niet alleen met het eierrapen te maken, Corrie heeft voor u enkele tips voor de natuur bij elkaar gebracht, kijkt u eens op de sites: www.natuurbericht.nl en www.jantijsma.nl en u zult u verwonderen hoeveel opmerkelijke gebeurtenissen in de natuur plaatsvinden. Verder willen wij graag de Fjildop uitbreiden met meer interactie tussen de leden en ons als redactie. Ziet u bijvoorbeeld een artikel op internet en alle overige media waar u het niet mee eens bent of juist wel, reageert u dan met het originele artikel en uw reactie erop. Het kan ook zijn dat u wetenswaardigheden etc. met ons wilt delen. Iedereen mag van alles aanleveren, bijv. telling van vogels in uw tuin. Laatst hoorde ik een interessante opmerking dat de vogels door ons in de tuinen verwend worden door alle pinda’s, vetbollen en noem het maar op. Bent u het daarmee eens of juist niet reageer dan naar de redactie, de adressen vindt u in het colofon. Rest mij nog om mede namens Corrie u veel leesplezier toe te wensen. Inhoudsopgave Fjildrop Maaitiid 2015 Noeging Maaitiidsledengearkomste 4 Alles is altiid ûnderweis 17 Bestjoersmeidielings 5 Jeugdprogramma FW Trynwâlden 19 Webside nijs 5 Nieuws van de excursiecommissie 21 Financieel overzicht 2014/2015 6 Aaisykje yn eardere tiden 23 Ferslach neijiersledegearkomste 7 Bijzondere waarnemingen uit de natuur 26 Neisoarchgearkomste. 9 It lytse ûltsje 27 De nije Fûgelatlas fan Fryslân 9 Bijzondere waarnemingen 28 Ule en rôffûgel berjochten 13 Bûtenfjild en Bouwe Pet 29 Wintertelling hoarnûlen 2014/2015 15 CES-project 2014 30 Meldingen Reade Hoas 16 Watersnip 32 Eartyds 17 Puzzel 33 3 Maaitiidsledengearkomste Fûgelwacht Trynwâlden

Tongersdei 26 maart 2015 om 20.00 oere yn “De Canterlanden” yn Gytsjerk.

Aginda: 1. Iepening 2. Meidielings 3. Ynkommen stikken 4. Ferslach ledengearkomste 27 novimber 2014 yn It Wapen fan Fryslân yn Oentsjerk (sjoch yn dizze Fjildrop op side 7) 5. Finansjeel jierferslach 2014 (sjoch yn dizze Fjildrop op side 6) 6. Ferslach kaskommisje 2014 7. Bestjoersferkiezing Allinnich Henk Oud is ôftredend. Hij hat it de lêste jierren fierstente drok en wol dêrom net noch in periode fierder. Dat muoit ús tige, want Henk is in betûft (greide-)fûgelman. Hij giet wol troch mei syn wurk foar de greidefûgels yn ús omkriten. Mar we sille syn kennis en kunde yn it bestjoer misse. We ha noch gjin kandidaat fûnfoar it bestjoer. Mar op grûn fan artikel 1 b fan it húshâldlik regelmint kinne minsken harren kandidaat stelle. We heare graach fan jimme!! 8. Bestjoersmeidielings (sjoch ek yn dizze Fjildrop op side 5) 9. Neisoarch 10. Jeugdfûgelwacht (sjoch ek yn dizze Fjildrop op side 19) 11. Ekskursjes (sjoch ek yn dizze Fjildrop op side 21) 12. Omfreechjen 13. Ferkeap fan lotten 14. “De morfology fan greidefûgels” troch: Eddy Wymenga, fan it ûndersyksburo Altenburg en Wymenga Morfologie is in wittenskiplik begryp dat de bou fan bisten en planten yn har omjouwing bestudearret. En de wize werop die bisten (en foar ús binne dat jûn de greidefûgels) har deroan oanpasse. Want de omjouwing feroaret trochgeand, krekt ek yn de Fryske greiden. Hjir leit de kaai foar it fuortbestean fan greidefûgels. 15. Healwei de presentaasje is der skoft mei ferlotting 16. Slúting.

4 Bestjoersmeidielings Henk Minkes

Net aaisykje yn 2015: It is tige spitich, mar de pet hoecht dit jier net op it lân yn, want der mei fan de Rie fan Steat net aaisocht wurde yn Fryslân. Dat is in tebekset fan jewelste foar de goed 65 aaisikers fan ús wacht. En fansels foar alle oare aaisikers. In ekologysk ûnskuldige tradysje wurdt ferbean. De reaksje fan it HB-BFVW wie: It BFVW hopet dat de aaisikers goed oan neisoarch dwaan sille, ek al meie se dit jier net aaisykje. De Ried fan Steat hat dizze wike de ûntheffing skrast, dy't nedich is om ljipaaien mei te nimmen. It HB-BFVW hopet dat de fûgelwachters net sá frustreard binne, dat se gjin nocht mear hawwe oan neisoarch. Der wurdt op rekkene dat de beskerming fan de greidefûgel sa belangryk foar de fûgelwachters is, dat se goed op de nêsten passe sille. Wij geane der fanút dat ek yn ús wacht de neisoargers it fjild yn geane om te genietsjen fan de maaitiid en om de greidefûgels te beskermjen. Mar dat dan wol yn harren eigen neisoarchgebiet. “It frije fjild” is der dit jier net.

Ôfskied Henk Oud, fakatuere yn it bestjoer. Henk Oud is net werkiesber yn it bestjoer. Hij hat it te drok en kin alles wat er docht net mear dwaan sa’t hy fynt dat it nedich is. Dat is syn kar en syn goed rjocht. Hij hat 12 jier siktaris fan ús wacht west. Hij hat him mei hert en siel ynsetten foar foaral de greidefûgels. Ek troch de kombi- naasje fan de funksje gebietsregisseur greidefûgels bij de Noardlike Fryske Wâlden. As bestjoer wolle wij him út namme fan de hiele fûgelwacht fan herte tanksizze foar al syn wurk en ynset, syn motifaasje yn die 12 jier. Dat is in tiid west mei in hiele protte wurk oangeande it agrarysk natu- erbehear. Sa hat er in moai foarbyld jûn mei it tige slagge stik “plas-dras-“lân bij de Wynserdyk. Dat foarbyld wurdt no grutskalich ek op oare plakken yn Fryslân tapast. Henk, wij winskje dy en dyn neisten it allerbêste ta foar de takomst!!

Fûgels yn Fryslân Op dit stuit binne sa’n 8 minsken fan de wacht drok oan it tellen foar dit projekt. Moai wurk en moai dat we der as wacht ek oan meidogge ek al is it net yn de Trynwâlden, mar noardliker. We moatte mar sjen wat dit opsmyt.

Fûgelhokjes Wisten jimme dat fûgels de nestkasten winterdeis faak brûke om skûle te krijen tsjin min waar en kjeld? Op de ledengearkomste binne wer nestkasten te keap fan if fabrikaat Pyt van der Polder. En € 7.50 foar in hokje is net djoer!! Hingje se fuort op, dan kin it faaks nog krekt.

Webside nijs Pyt van de Polder

It wol mar net slagje om de webside fan de grûn te krijen, sa as wy dy foar eagen hawwe. It soe sa ienfâldich mooglik moatte, de opset, it ynbringen fan de teksten en foto’s mar wol hiel dúdlik en oersichtlik foar de besikers op de side. It wie krekt sa’n winterwurkje mar it is der net fan kommen. Op it stuit binne der wer oare saken dy’t foar geane mei de maitiid foar de doar. De neisoarch, it ringjen alles komt wer tagelyk en els hat it wer drok. Mar it bliuwt noch altyd in winsk.

5 Financieel overzicht 2014/2015 Geert Dijkstra

Inkomsten Omschrijving Begroting 2014 Rekening 2014 Begroting 2015 Saldo rekening courant 1.878,00 1.895,72 3.422,44 Saldo excursie rekening 179,34 Saldo spaarrekening 541,00 541,00 1.541,00 Contributies 3.000,00 2.600,00 2.700,00 Ontvangst exc. Falsterbo 6.440,00 Rente 10,00 5,29 10,00 Opbrengst verloting 350,00 403,00 350,00 Advertentie “Fjildrop” 500,00 344,75 500,00 Koekactie 250,00 149,50 250,00 Diversen 200,00 4.116,30 500,00 Totaal 6.729,00 16.495,56 9.452,78

Uitgaven Omschrijving Begroting 2014 Rekening 2014 Begroting 2015 Secretariaat 200,00 191,68 200,00 Leden/Best. Vergadering 550,00 600,25 600,00 Nazorg/Nestkast/Ringact 500,00 959,81 600,00 Uitgave “Fjildrop” 1.750,00 1.619,68 1.800,00 Afdracht B.F.V.W. 1.150,00 1.015,00 1.050,00 Kosten verloting 125,00 126,63 125,00 Uitgaven exc. Falsterbo 6.260,66 Attenties 150,00 200,00 Diversen 200,00 233,69 250,00 Kosten afd. Jeugd 200,00 345,38 300,00 Saldo rekening courant 1.363,00 3.422,44 2.286,78 Saldo excursie rekening 179,34 Saldo spaarrekening 541,00 1.541,00 2.041,00 Totaal 6.729,00 16.495,56 9.452,78

6 Toelichting financieel overzicht 2014/2015 Inkomsten: Ad. 3 Lagere inkomsten dan begroot, verkeerde inschatting gemaakt en een aantal leden heeft opgezegd. Ad. 4 De rente inkomsten veel lager dan begroot, het percentage rente is zeer laag en er stond in 2014 nog maar een klein bedrag op de spaarrekening. Ad. 5 De opbrengst verloting is iets hoger dan begroot. Ad. 6 De advertentie inkomsten zijn lager dan begroot. Het aantal adverteerders is wat minder dan voorgaande jaren. Ad. 7 De opbrengst koekactie is lager dan begroot, de jaarrekening loopt tot en met januari en in februari zijn er nog bedragen binnen gekomen. Wel zijn er mensen die giften geven tijdens de koekactie tevens bedankt daarvoor. Verder willen we alle vrijwilligers weer bedanken voor hun inzet voor de verkoop van de koekactie Ad. 8 Opbrengst diversen is ook veel hoger dan begroot, we hebben nu voor 2013 en 2014 opbrengsten mogen ontvangen van Beheerscoöperatie Wâld en Finnen en van de vereniging agrarisch landschapsbeheer Dantumadeel. Namens de Vogelwacht Trynwâlden hartelijk dank. Ook zit hier een bedrag in verwerkt van de verkoop van vogelkastjes.

Uitgaven: Ad. 1 De secretariaatskosten zijn mooi binnen de begroting gebleven. Ad. 2 De kosten van leden- en bestuursvergaderingen zijn iets hoger dan begroot. Ad. 3 De kosten van nazorg- en ringactiviteiten zijn fors hoger dan begroot, dit is veroorzaakt door schenking aan de ringactiviteiten. Ad. 4 De kosten van de Fjildrop zijn mooi binnen de begroting gebleven. Ad. 5 De afdracht BFVW is lager dan begroot, mede veroorzaakt door iets minder leden. Ad. 6 De kosten van de verloting zijn mooi binnen de begroting gebleven. Ad. 7 Attenties dit jaar verwerkt in de nazorg/nestkast/ringactiviteiten, zie punt 3. Ad. 8 De kosten diversen zijn veel hoger uitgevallen, hoofdzakelijk veroorzaakt door zeer hoge bankkosten. Ad. 9 De jeugdkosten zijn hoger dan begroot, mede veroorzaakt door de nestkasten.

De kascommissie bestaat uit de heren M. Slingerland en J. Veenstra.

Opgemaakt door de penningmeester Geert Dijkstra

7 8 Ferslach neijiersledegearkomste

Tongersdei 27 novimber 2014 om 20.00 oere yn it Kafée It Wapen fan Fryslân yn Oentsjerk

Iepening

Meidielings

Ynkommen stikken De foarsitter iepent de gearkomste en nimt boppesteande punten yn ien kear mei: • Ôfsizzingen binne der fan Lucas Hemrica en Marten van Dalen. • In spesjaal wolkom oan Jan Tjeerd Visser, dy’t ús jûn meinimt nei Noarwegen en nei Hel golân. Dat lêste is guon fan ús net alhiel ûnbekind. • We binne bliid dat Henk Oud der wer by is. Hy hie in heup stikken. It giet no wer aardich better. • We hawwe ek in artyst yn ús fermidden. Fan Henk Dijkstra hiene we wolris in pear tekeningen, beskildere fûgelhokjes en sa sjoen, mar hjir binne tekeningen fan syn hân. Pyt van de Polder hat de foto’s makke. It binne pentekeningen, makke mei in fine-liner.

Bestjoersmeidielings út de Fjildrop: • Ulen telle: Ek dit jier, fan healwei oant ein desimber, wurde de hoarnûlen (ransuilen) yn de Trynwâl- den wer teld. Dat bart sa oan de ein fan in dei, as it tsjuster wurdt. De ûlen komme dan út de rêstbeammen en geane op jacht nei fretten. Bern fine dit faaks ek aardich en it duorret mar sa’n oardel oere. Wolle jimme mei, meldt dat dan bij Pyt fan der Polder. Hij sil oanjaan wannear’t de telling is. Belje Pyt op 058-2563137 as mail him [email protected]

 Fûgelhokjes: Fûgels brûke nestkasten winterdeis faaks om skûle te krijen tsjin min waar en kjeld. Jûn binne wer nestkasten te keap fan if fabrikaat Pyt van der Polder. En € 7.50 foar sa’n hokje is net djoer!! Hingje se fuort op, dan ha de fûgels ek skûle.

 BFVW Rayongearkomste Tytjerksteradiel op 13-11-2014 Dizze, troch ús wacht organisearre jûn, mei hast alle fûgelwachten út Tytjserksteradiel, 25 man oanwêzich, gie foaral oer neisoarch, de kwaliteit dêrfan (û.o. legselbehear, pike-oerlibbing en alarmtelling) en fansels oer in nij systeem fan registraasje foar èn aaisyk jen èn neisoarch.

 Kontaktjûn BFVW Dit jier wie der wer in kontaktjûn BFVW. Der wie foaral omtinken oer de feroaring fan it be hearssysteem greidefûgels. Mei yngong fan 2016 giet die nije opset yn. It betsjut dat jild stutsen wurdt yn die gebieten wêr ek fûgels sitte. Kommende maaitiid wurdt dêr mear oer bekind. Wichtich is yn elts gefal dat as de aaien útbinne, der ek folge wurde kint hoe’t it mei de piken komt. Dat neist de ynventarysaasje en nêstbeskerming. Ek is in oanpaste regi straasje- app oankundige, makke troch Jan Dijkstra út Tytsjerk.

 Web-side fûgelwacht Der wurdt hurd wurke oan in webside foar ús fûgelwacht. Pyt van der Polder en Hans Dijk- stra litte de opset sjen. Doel fan de site is om de wacht te presentearjen, bekendheid oan de wacht te jaan en ak- tuele ynformaasje direkt troch te jaan. Sa sil de Fjildrop derop komme en de aginda mei gearkomsten en oare saken lykas ekskurzjes.

9  Fûgels yn Fryslân We hawwe it doel om hjir in bijdrage oan te leverjen. Der is genôch kennis en kunde yn de wacht om dat te dwaan. Dêrom ha wij earst 2 kilometerblokken reservearre foar de winter tellingen dy’t derby hearre. Jimme kinne jimme hjirfoar oanmelde bij Pyt van der Polder (sjoch hjirboppe) as by my.

 Koeke-aksje Dit jier dogge we ek wer mei oan de koeke-aksje fan it BFVW. De opbringst is de lêste jierren foar de wacht sels. Wa’t koeken ferkeapje wol kin him melde bij Henk Dijkstra. Op de gearkomste wurdt fierder frege wa’t sútelje wol.

Ferslach ledegearkomste 20 maart 2014 yn de Trochreed yn Readtsjerk It ferslach wurdt fêststeld mei ien wiziging: Johan de Jong wennet yn Oerterp (Ureterp), net yn Drachten. Nei oanlieiding fan binne fierder gjin fragen.

Neisoarch Jappie Seinstra fertelt yn grutte halen dat de greidefûgels in bytsje sakje yn oantal. Ek de ljip, ek al wurde yn Fryslân krekt wat mear ljippen teld.

Jeugdfûgelwacht Pyt van der Polder fertelt dat kommend jier op de skoallen earst útlis jun wurdt oer greidefûgels en dat se dernei in middei mei de jeugd it lân yn geane. Dit is bedoeld om harren wat fjildûnderfining mei te jaan.

Ekskurzjes De ekskurzje nei Falsterbo is prima ferrun. Mei 26 minsken derhinne, alles is feilich hinne en wer kommen, prachtich waar, in prima ûnderkommen, mei in grutte mienskipsromte. Sels lekker iten sean. En fansels in protte fûgels yn in grut ferskaat.

Omfreegjen Germ Sjollema (âld redakteur Fjildrop) makket de nije redaksje (Corrie Brandsma en Piet de Vries) in kompliment foar de moaie Fjildrop. Dat is yn syn eagen prima wurk. Dit wurdt befestige troch de leden yn de seal.

Ferkeap fan lotten

Fotopresentaasje troch Tjeerd Visser: Noorwegen en Helgolân. Op de ekskurzje nei Falsterbo kamen we Tjeerd Visser tsjin. Foar in board makaroni liet hy ús doe foto’s sjen fan muskusoksen en fan de natuer yn Noorwegen. Dat like sa goed dat wij him frege ha om dizze jûn foar ús syn foto’s te presentearjen. Oer Noorwegen mei syn rûge natoer. En oer Hel- golân (en Dúne). Ek dat wie prachtich mei in protte séhûnen mei jongen en briedende fûgels lykas jan fan gint. Dat der waard fuort al sein, op Helgolân ha wy alris west yn de hjerst, mei in protte wyn. Faaks is it wat om yn de maaitiid dêr ek de briedende fûgels te besjen.

Healwei de presintaasje wie der skoft mei de ferlotting. De netto-opbringst fan de ferlotting wie € 64

Slúting.

10 ! ! Foar alle neisoargers en boeren ! ! Op Tongersdei 2 april 2015 om 20.00 oere yn kafee “Moarkswâl” yn Aldtsjerk is de jierlikse NEISOARCHGEARKOMSTE.

Dizze jûn sille wy fansels: weromsjen op ferline jier; de kaartmaterialen en formu- lieren útdiele, foarútsjen nei kommende maaitiid (net aaisykje, wol neisoarch) Dat giet fral oer aaien, pike-oerlibbing en alarmtelling, it programmabe- hear.

Der is wer in nije app. Makke troch Jan Dijkstra fan de wacht Tytsjerk. Dy sille we sjen litte op dizze jun.

Wy hoopje jimme allegearre te moetsjen op dizze jûn

De neisoarchkommisje; Jelle van der Bij Jappie Seinstra Henk Minkes

Telle foar de nije Fûgelatlas fan Fryslân

Fûgelatlas fan Fryslân.

Mear as 12 leden fan ús wacht binne dwaande mei it tellen fan fûgels en it ynbringen fan de tellingen foar de fûgelatlas fan Nederlân. It is de bedoeling dat de tellingen dy’t yn Fryslân dien wurde, hjir út oernaam wurde en dat der sa in Fryske Fûgelatlas útkomt op it ein fan dit jier. Yn desimber 2014 koene wy begjinne mei de winterfûgels te tellen en fanôf 1 maart moatte de briedpearen telt wurde oant begjin augustus ta. Wat fûgelkunde oangiet stekke wy der in soad fan op, komme op moaie en net bekende plakken. Sa binne wy yntusken al aardich bekend op de klaai en yn de wâlden. Yn elts atlas blok fan 5 by 5 km sitte 8 hokken fan 1 by 1 km. dy’t telt wurde moatte. Ien sa'n blok moat yn in oere telt wurde. Dan bist boppe Dokkum mei ien atlasblok in dei ûnder de pannen en 80 km. fierder. It makket ek in hiel ferskil as wy op paad geane mei hurde wyn en hagelbuien as mei moai maitiids waar. Veldrietzanger Mei 6 atlasblokken dogge wy ús bêst om hjir oan mei te Foto Vogelringgroep Bergumermeer wurkjen.

11 12 Ule en rôffûgel berjochten. Pyt vd Polder

It wie ôfrûne jier in drok seizoen op it mêd fan de ûlen en de rôffûgels. As ik de boel ris oereagje, te begjinnen by de ûlen, hawwe wy hjir hast alle soarten sjen kinnen útsûndere it stienûltsje (steenuil). Kees de Vries hat fan’t hjerst wol ris ien heard by de Reade Singel mar dernei net wer. In dwaalgost?

De hoarnûle (ransuil) hat in goed jier troch- makke. Hja wiene by fjouweren tagelyk te sjen ûnder it jeien op mûzen yn de Roden- dron fallei. Ik siet dêr in kear te wachtsjen ûnder in spûketocht en seach ien flakby yn in beamke delstriken. It gehoar fan in ûle is goed skerp want ik plôkewat gers út de grûn, seach it kopke myn kant út sjen en der kaam dy ûle oansi- len, sûnder wat te hearren glide it bist moai oer my hinne. Dit oant twa kear ta. Doe hie hy dat ûltsje it wol besjoen. Yn de Mûnein koene wy 37 hoarnûlen telle yn de ôfrûne winter. Mids jannewaris rôpen de mantsjes en de wyfkes al wer en klapten se al mei de flerken tsjininoar. Oandacht lûke en balts gedrach.

It barren mei it Fjildûle briedsel op it lân fan Jan van der Kooi wie wol it hichtepunt. Dat sille wy fuort net wer meimeitsje. Dat der dernei noch 50 briedsels yn Fryslân wêze soenen ferwachten wy doe net. Op twadde krystdei haw ik noch in fjildûle sjoen by de sânbulten fan Stienendaam.

It mislearre briedsel fan de Wâldûle (bosuil) yn de Klinze bosk is dêrneffens wer in teloarstelling. Ferballe troch de famylje Ka (kauw) tink ik. Sûnt heal jannewaris fan dit jier is it spantsje ferhuze nei de bosk fan Stania State. Wy hawwe noch net útfine kinnen wêr’t hja sitte sille te brieden.

13 De goudûle (goudûle) hat it mei 106 jongen yn de Trynwâlden en de Oare wâlden hiel goed dien. In protte twadde briedsels en sels yn jannewaris dit jier hawwe noch jongen ringe yn Bur- daard en Oentsjerk. Fan de 106 binne der oant no ta 7 werom mel- dings fan jongen dy’t net helle hawwe. Dizze winter binne Albert Visser en ik dwaande west mei it fangen fan de folwoeksen ûlen om te sjen wat der sa al yn de bakken wennet. Wy hawwe fjouwer ringe wêrfan ien nei tweintich dagen dea fûn waard by de buorlju net fier fan it ringplak. Mjitte is witte: no witte wy hokker ûle dat wie en oars hie it in ûnbekende ûle west. Ek hawwe wy nije bakken útsetten en guon bakken skjinmakke. Yn Rinsumageast wie in Goudûle op 13 jannewaris al oant tôgjen mei mûzen. Der leine al 7 yn om it wyfke sa gek te krijen om aaien te lizzen. Hja kinne wolris net let wêze dit jier.

Wat de rôffûgels oanbelanget komt it hast op itselde del. Ek dizze fûgels sitte al wer by de nêsten en bakken sa as de Reade wikels (torenvalk). Hjir binne noch wol in soad frjemde Mûzebiters (buizerds) mar dy sille meikoarten wol wer fuortgean. Mei 40 wikelbakken en mear as 60 ûlebak- ken by del te gean om te sjen as der ek yn bried wurdt komt der wer in drokke tiid oan. Mei namme it RAS projekt fan de Reade wikel sil de noadige tiid nimme. Oan de oare kant is it ek sa, de fûgels wurde ek wol grut sûnder ring.

14 Wintertelling hoarnûlen 2014/2015 Pyt van de Polder

Alwer foar de achtste kear hawwe wy de hoarnûlen op de roestplakken telt. Yn Wiins kamen der 4 út in lytse Thuja konifear, ferline jier sieten hjir 6. Yn Gytsjerk sieten 5 tsjin 7 ferline jier. Beide plakken wurde stadich oan minder. Yn de Mûnein, op de krusing Kaetsjemouiwei en de Dr. Kylstrawei, sieten 37 wêrfan 27 yn de beam mei de klimmerblêd by Fokke v.d. Meulen en yn de Thuja konifear by Nammen sieten 3. Fokke hat de Wâldûle (bosuil) in kear út de beam kommen sjoen. Wol hiel bysûnder. Ek yn de grutte konifear by frou Geertsje yn de tún sieten wer in pear. Tsjinoer Tsjalling Oegema siet dit jier ien. Oer hiel Fryslân binne der oant febrewaris ta sa'n 1780 telt. Dat is it heechste tal sûnt 2007. It hat te krijen mei de twadde sêfte winter efterinoar en genôch fjildmûzen. Troch de sêfte winter fan dit jier kinne de ûlen ferspraat en dus op oare plakken sitte. Yn Readtsjerk/Sânhuzen sieten dit jier ek wer 3. In nij gefaar is dat de minsken ôfskied begjinne te nimmen fan de grutte konifearen. Dizze beammen wurde der net moaier op en moatte plak meitsje foar wat oars. Dit kin op plakken de ûlen ferjeie nei oare kontreien en roestbeamen. Dan moatte wy opnij sykje wer’t se dan sitte.

Winter tal ûlen telplakken 2007/2008 1419 134 2008/2009 1679 144 2009/2010 912 118 2010/2011 1686 136 2011/2012 1178 159 2012/2013 800 138 2013/2014 660 119 2014/2015 1780

Der binne al in protte spui ballen útpluze wurden en der wurde foar 97 % fjildmûsplassen yn fûn. Fan ôf begjin febrewaris binne de hoarnûlen al wer te hearen. Dat is betiid. Al dy ûlen sykje om in nêst plak, dat kinne âlde ekster en kraaie nêsten wêze. As der minsken binne dy’t dizze nêsten opromje wolle dan graach goed wis wêze as der wol in kraai op sit want it kin ek samar in ûle wêze. Nei 1 maart meie der yn ferbân mei it briedseizoen gjin beammen mear kapt wurde. Mochten jimme nêsten witte of letter de jongen razen hearre, dan dit graach trochjaan oan my.

De oantallen ûlen ferdielt oer de roestplakken yn ús provinsje kinne jo werom fine op de webside fan it Natuermuseum yn Ljouwert.

Mei tank oan de tellers Kees de Vries en Albert Visser

Foto hjirneist: Jonge hoarnûle op skoalleplein Mûnein 2014

15 Meldingen fan de Reade Hoas e.o Jan Faber

18 november 2014 Hôfdouen ite de hulzebeien, nea earder sjoen. Rom 150 vinken wer op it lân fan buorman, de 50 fan ferline jier hawwe 4 jongen it span meinaam dus…….

21 november 2014 Al in pear dagen sitte sa’n trijetuzend guozzen op it lan fan de K.I. It wûndere is dat de trije soarten trochelkoar it gêrs opfrette, pauwgoes, blesgoes en grauwe goes. Se fleane net iens fuort doe’ t ik tichtby stie te tellen. Moarn, sneon, komme de jagers wer, dan is de rêst wer efkes fuort. 3 Reeën sjoen, der hawwe wol folle mear west. Dat giet ek op en del. Buorman syn grientetûn wurd gauris koart holden.

22 november 2014 Bij it sykjen nei braakballen fûn Tytsje in fremd plantsje. Wat neisykjen yn it paddenstoelenboek, it bliek in aardster te wezen. Seldsum en nea earder sjoen (op eigen hiem). Letter fûn ik nog 3 stiks, hiele moaie. De 5 kantige stjer wie sa’n 5 cm, mooi wyt fan de binnekant.

22 januari 2015 Twa moanne letter fûn ik nog 8 fan dy fremde paddestuoltsjes, allegearre op de selde heale meter. Mar nog frjemder wie it fynen fan 10 stiks fan 13 cm grut., 50 m fjirder op de R.H. wunderbaarlyk.

3 februari 2015 It wol mar net frieze, dus onleiich waar. In bulte fûgels op de fetbollen en de pindakaas is ek lekker. In reebokje stie foar it rút, net al te fluch sa te sjen mar hy skarrelde wer oer de sleat foar dat ik it foto-ark klear hie.

16 Eartyds Jan Faber

Toen er nog geen veen gevormd was, lag heel het stuk tussen Mûnein en Veenwouden veel lager dan nu, ongeveer 5 – 6 duizend jaar geleden. Bij het stijgen van het grondwater, een gevolg van de zeespiegelrijzing kwam die laagte vol water te staan en was dat gebied één groot meer. Door de golfslag werden de oevers om- hoog gespoeld en kwam er een landrug op sommige plaatsen, zo ook oostelijk van de Hallingen. Aan de oostkant van die landrug kwamen stenen op sommige plaatsen op het zand te liggen, in plaats van er in. Als water niet te diep is, beginnen de waterplanten te groeien en langzaam wordt het eerste veen gevormd en de stenen worden door veen omgeven. Door het veenzuur worden de stenen aangetast en beginnen sneller te vergaan tot zand en klei. Bij het werk van de ruilverkaveling vond ik op die plaatsen soms halfvergane keien. Het veen groeide maar door en door en we moeten ons voorstellen, dat toen de monniken uit Frankrijk zich hier gingen vestigen het veen 3 – 4 meter hoog was. Een van de reden om hier te wonen (Klaarkamp bijvoorbeeld) was dat veen, want dat moesten ze gebruiken om steen te bakken voor hun stenen gebouwen, maar dat niet alleen, het werd ook gebruikt voor turfsteken voor de export naar streken waar geen veen was. ¾ Nederland is afgegraven ten dienste van brandstof en export.

Alles is altiid ûnderweis Jan Faber

Alles is altiid ûnderweis Alles is altiid wer op reis De ko makket molke fan it gers De minske makket fan sân it gles Hege bergen wurde klaai en sân En dat spielt wer sljocht oan lan Ys is gewoan befêrzen wetter Wat wer damp wurdt even letter Alles giet al mar yn it rûn En nea hat dat de ein nog fûn Nea is dus net waardeloas Alles wurdt brûkt foar wer wat oars Der komt net minder en ek net mear It feroaret fan plak soms wol 1000 kear Mar ik kin jim net fortelle Wer is no Jan, Griet of Jelle. Alles kin fêst, floeiber of fluchtig wêze Jo moatte wol de formules lêze.

Ringmus. Foto Vogelringgroep Bergumermeer

17 18 Jeugdprogramma FW Trynwâlden Pyt van de Polder Ek dit jier gjin programma foar de jeugd. Der binne op it stuit ek gjin jeugdleden aktyf. Op sneon 6 juny 2015 is der wol in Jeugdfûgelwachtdei fan de BFVW. De lokaasje is noch net bekend. Mochten der by de skoallen nije oanmeldingen wei komme, dan kinne wy altyd noch mei de bern hjir nei ta. Mar sjoen de reaksjes út de skoallen wei giet it net sa rûch. Om de jeugd by de nêstkastkes te belûken soenen de bern op de grûn bliuwe moatte om yn de kastkes de aaien en jongen te besjen. Dan kinne der mear bern tagelyk sjen yn plak fan ien foar ien by de ljedder op. Wy moatte it klimmen mei bern op in ljedder as wacht ek net mear op ús noed hawwe. Dat betsjut dat de kastkes fan de beam helle wurde kinne moatte. Albert Visser kaam mei dat idee. Hjir moat wat op út te finen wêze. Dit jier is der wol wer it greidefûgelprojekt by de 6 legere skoallen yn de Trynwâlden. In opset kin wêze om, foar dat de bern it fjild yn geane, earst wat oer de greidefûgels te fertellen en sjen te litten. Dan komme de bern net alhiel sûnder fûgelkunde yn it fjild. YBS Sinnehonk yn Aldtsjerk hat hjir goeie ûnderfiningen mei.

Foto makke troch Hans Dijkstra tidens jeugdwachtdei Trynwâlden.

Keunststof nêstkastkes Pyt van de Polder

Dit jier soenen wy mear keunststof nêstkastkes yn de Klinze bosk ophingje mar it is der net fan kaam. Kees de Vries hie hjir wol nocht oan hân mar troch de sêfte winter koe hy net by syn wurk wei. Oare kear better. As wy sa út en troch in protsje klearmeitsje kin it de kommende hjerst ek noch. Wol binne alle nêstkastkes op de trije lokaasjes skjinmakke en neisjoen.

19 20 Nieuws van de excursiecommissie Dagexcursie Gaasterland: Corrie Brandsma kwam met het idee en heeft hecon- tact met dhr. Goasse Nijdam (oud-medewerker van SBB) geregeld. Hij neemt ons mee naar goede vogel- plekken in Gaasterland. We kijken o.a. op zijn eigen gebied dat hij met de BMP-methode inventariseert (BMP staat voor Broedvogel Monitoring Project). Ver- der neemt hij ons in de loop van de ochtend mee naar andere plekken in Gaasterland en aan het IJsselmeer. Na de middag gaan we langzaamaan via de IJssel- meerdijk weer naar het noorden. Het is zelfcatering:

Doel: Vogelleven in Gaasterland/het westen van Fryslân bekijken Datum: 9 mei 2015 Tijd: 09.00 t/m 13.00 uur Aantal deelnemers: minimaal 8; maximaal 20 Kosten: ca € 15 Vervoer: eigen auto’s Eten: koffie/thee en lunch zelf meenemen en per auto afspreken Vertrek: Fjouwersprong Gytsjerk Aanmelden voor deze excursie kan tot en met de voorjaarsvergadering op 26 maart bij de excursiecommissie.

Mogelijke voorjaarsexcursie naar Helgoland. Graag wisselen we met jullie van gedachten over een voorjaarsexcursie naar Helgoland. Dit naar aanleiding van de plaatjes die Tjeerd Visser op de afgelopen herfstvergadering heeft laten zien. Duizenden broe- dende jan van genten, drieteenmeeuwen, etc. Deze excursie zou plaats kunnen vinden in het 3e weekend van mei: van 14 t/m 17 mei. Kostenindicatie € 150, met full pension in de jeugdherberg. Graag horen we van jullie of dit op enige belangstelling kan rekenen.

Buitenland excursie herfst 2016. Hiervoor is op dit moment Barth in beeld. We waren in 2006 ook in Barth. Dat is de meesten van ons toen erg goed bevallen, maar het was ook erg mooi weer. Daarnaast kijken we ook naar een plek in Frankrijk: het Lac du Der. Dit is een groot kunstmatig meer, waar in de herfst, veel kraanvogels verzamelen, nadat ze uit de omgeving van Barth vertrokken zijn. Op deze site http://www.lacduder.com/nl/nieuws is meer te vinden over het Lac du Der en de vogels die daar zijn.

In de herfstvergadering hopen we met een voorstel voor de buitenlandexcursie 2016 te komen. Heb je vragen of ideeën laat het ons weten: De excursiecommissie: Johannes Mosselaar Hidde Luinstra Henk Minkes 21 22 Aaisykje yn eardere tiden Jan van der Zwaag In protte fûgels binne al wer drok dwaande mei harren gesinsútwreiding. Ja, yn fjild en tún is al wer folop fûgellibben. Foar in protte fûgelleafhawwers is de maitiid in hiele moaie tiid. Ik kin hjir ek folop fan genietsje. As ik yn it fjild bin en al dy greidefûgels warber sjoch, dan tink ik ek wolris werom oan myn jeugdtiid. Ik bin hikke en tein yn in echte fûgelkrite, nammelik oan ‘e Tienewei yn it Reidfjild. Yn myn jeugdtiid ha ik in protte aaien fûn. Yn ‘e aaisikerstiid gie der hast gjin dei foarby dat der gjin aaien fûn waarden. Wy mochten doe noch oant 19 april ta sykje, yn 1975 waard de eintiid set op 12 april. Letter waard de lêste aaisikersdei noch fierder nei foarren helle en moast der in aaisikerspas oanskaft wurde. De lêste jierren waard der wurke mei in fêststeld kwotum en dit jier is it sels hielendal ferbean. It fyn it wol skande dat de jierrenlange tradysje ferlern giet, mar dôchs haw ik hjir, sjoen de hjoeddeiske situaasje, wol frede mei.

Yn ‘e sechtigersjierren bin ik faak te aaisykjen west, it koe ek net oars want it wienen allegear greidefûgels om ús hinne. Wy wennen middenyn in ferneamd ljippe - en skriezegebiet. De fochtige feangrûn yn it Reidfjild en it Bûtenfjild wienen doe blykber tige yntrek by de greidefûgels. Hast alle stikken lân wienen wol beset troch ien of meardere pearkes. Ljippen en skriezen sieten soms hiel ticht byelkoar, mar ek siet er wol gauris in tsjirk of snip flakby. It wimele hjir doe fan alderhanne fjildfûgels, ja, it wie in echt fûgelparadys. Rûnom ús hûs hearden wy ljippe-, skrieze- en alderhande oare fûgellûden, it gie dei en nacht troch. Op in moaie simmerske dei wie it prachtige lûd fan de ljurk ek oeral te hearen en by‘t maaitiid koene wy ek altyd genietsje fan groepkes bâltsjende hoantsen (kemphanen). Harren grutte fariaasje yn fearenkleed en ymponearjende gedrach en gefjocht wie tige nijsgjirrich om te sjen. Ik koe der echt fan genietsje. Men sjocht it net sa folle mear, trouwens de hiele fûgelrykdom is hjir hast ferdwûn. Yn ferhâlding neffens doe, binne hjir no mar in bytsje fûgels mear. Lokkich ha ik noch wol in tal moaie oantinkens oan it rike fûgellibben yn dit moaie gebiet oerhâlden.

Sa ha ik ûnder oare noch in lytse aaiesamling oerhâlden út myn legere skoalletiid en ek falt er noch wol wat te fertellen oer it aaisykjen yn ‘e sechstiger jierren. Yn myn tinzen gean ik dan efkes werom nei in, foar my, wol hiel bysûndere aaisikersdei yn 1964 of 1965. It wie op in moaie foarjiersdei, healwei april, yn it lêst fan ‘e aaisikerstiid. Doe’t ik sa’ n fyftjin of sechtjin jier wie, moast ik foar myn heit dy’t boer wie, dongbultsjes útstruie op in stik lân yn it Reidfjild. Ik wie hjir net allinnich, want rûnom wienen der aaisikers yn it fjild. 23 De greidefûgels wienen hjirtroch yn rep en roer, mar doe‘t it rûn iterstiid wat stiller waard yn it fjild, joegen se har del. Se wienen yntusken wol went oan my, dus koe ik harren dwaan en litten moai neigean. In oantal fûgels hie ik de hiele moarn al goed yn ‘e gaten hâlden en sa koe ik moai sjen wêr’t se weiwaarden. It is hast net te leauwen, mar yn in lyts skoftsje tiid fûn ik ferskate nêsten mei aaien, sawol fan de ljip, skries en tsjirk. Ek noch in nêst mei einaaien. Sa goed at ik noch wit hie ik, yn in lyts skoftsje tiid, sa’n 24 aaien opfûndele. Hoewol it eins ferbean wie om skries- en einaaien mei te nimmen, moast alles fansels mei nei hûs. De ljipaaien yn ‘e pet, de oaren mar yn ‘e bûsen fan ‘e oerjas en overal. De einaaien, yn in grutte reade bûsdoek ûnder de jas en doe gau op nei hûs. Underweis wachte in ferneamde aaisiker mei ek noch op,Douwe Feddema, ien fan de doe bekende jagersfamylje. Ik wie wol in bytsje bang dat hy mei betraapje soe op it meinimmen fan de einaaien, mar dat foel mei. Hy woe wol graach witte wêr’t ik it broedsje ljipaaien krekt fûn hie. Doe’t ik fertelde dat se op in modderige tuskendaam leinen, sei er dat hy dér ek al faak om socht hie, mar it net fine koe. Hy wie, krektlyk as ik, wol gauris oer dy daam kaam, beide wienen we der dus meardere kearen flak bylâns rún. Ja, in ljipke kin sels betûfte aaisikers wolris te fiter nimme, mar it joech wol in goed gefoel dat je de aaien tôch fûnen.

Ek haw ik wolris aparte fynsten dien. Sa haw ik alris in skriesaai yn in ljippenêst en fiif ljipaaien yn ien nêst fûn. De measte aaisikers hawwe wolris in aparte fûnst dien, tink ik. Mar de aaisiker yn it no folgjende stikje, wat stie yn ‘e Ljouwerter Krante fan 11 juny 1924, kaam wol foar in hiele grutte ferrassing te stean, lês mar wat de Trynwâldster korrespondint hjiroer skreaun. In het lage land tusschen Molenend en Veenwouden - een mooi stuk ongerepte natuur - tiert schier heel het jaar een merkwaardig vogelleven. ‘Hjir klinke oer it wetter, moarns ier en betiid, de sangen fan reidmosk en ljurkje sa bliid. Wie in dit oord zijn kennis tracht te vermeerderen omtrent veel van wat met vogels en vogelleven verband houdt, zal over gebrek aan gegevens allerminst behoeven te klagen. ’t Is een oord ver verwijderd van grootse heirwegen, beschermd en afgesloten door hoog wuivend riet en tal van poelen en plassen. In dezen vergeten hoek van oud Friesland kan het nog gebeuren dat men tot verrassende ontdekkingen komt.’

‘Ontdekkingen die men haast niet mogelijk zou achten, want een paar dagen geleden vond Gaat- se van der Beek, machinist bij de vlasfabriek in Molenend, diep in dit waterland tusschen Rood- kerk en Akkerwoude, een nest op den vlakken grond, waarin tweeërlei soorten van eieren lagen. Te weten, 6 eieren van een gouduil en 9 van een taling. Op al die eieren zat een gouduil te broeden, die zich slechts noode liet verdrijven. Van der Beek nam van elke soort een ei mee voor na- der onderzoek, de rest liet hij liggen. De eieren bleken ‘fûl’ te zijn. Maar waar was de taling gebleven en hoe komt het, dat een gouduil, die nooit op het vlakke land broedt, niet alleen van hare ge- woonte afwijkt, doch zich bovendien ook nog ontfermt over de verlaten eieren die in kleur en grootte zoo veel van de hare afwijken?’

24 Ut in letter berjocht bliek dat it hjir wierskynlik gyng om aaien fan de slobein en in katûle (velduil), beide hawwe har nêst op ‘e grûn. De aaien binne net útkaam, mar it wie fansels wol in bysûndere fynst. Ek tige nijsgjirrich is in oar berjochtsje wat yn itselde artikel stie. Yn dit stikje waard melding makke fan in nêst, wer‘t sawol aaien ynleinen fan in ein as fan in hoanskrobber (bruine Kieken dief), doe blykber ek wol rietwouw neamd. Sjoch foto hjirneist.

“Mijn groeiende erwten noodzaakten mij verleden week eenig rijs te halen uit de tusschen Rood- kerk en Veenwouden gelegen veenlanden. Tot dat doel koos ik eenige jonge wilgen uit, aan den rand van een rietpoel staande. Dadelijk ontdekte ik een nest met 13 nog warm aanvoelende eieren. Met het werk klaar zijnde, liep ik uit nieuwsgierigheid den met kort riet en lang gras begroei- den poel eens in. Misschien had ik 10 of 12 passen gedaan toen een rietwouw (hoannemosk) voor mij opvloog. Bij haar nest gekomen, zag ik daarin, behalve 6 eieren van genoemden vogel, ook nog 9 eendeieren liggen, die klaarblijkelijk alle door den rietwouw werden bebroed. Geen 5 meter verder zat een eend zoo vast te broeden, dat ze bij mijn nadering niet opvloog en zich rus- tig liet bekijken. Zeker wel een merkwaardigheid uit de vogelwereld, dat eenige, aan elkander vijandige dieren zoo familiair met elkander verkeeren.” Út de bygeande stikjes en ek út oare ferhalen oer it Bûtenfjild kinne wy wol opmeitsje dat dizze krite, foaral yn eardere tiden, fan tige grutte wearde west is foar de fûgelwrâld. It is dan ek net sa ferwûnderlik dat hjir yn dizze omkriten ferskate kearen in earste ljipaai fûn is. De fûgelstân is hjir no wol drastisch ôfnaam, mar it bliuwt foar in protte greidefugels noch altyd in oantreklik gebiet.

25 Bijzondere waarnemingen uit de natuur

4 over de Jelte Binnesweg vliegende kraanvogels op 4 november 2014. 1 grote zaagbek gezien door Corrie in Bouwe Pet-gebied. Komt zo nu en dan 's winters in Bouwe Pet-gebied, maar niet vaak. En dan meestal op dezelfde plek, tegenover Ottema Wiersma reser- vaat.

De kleine zilverreiger, d.d. 22 januari, Jelte Bin- nesweg op het ijs bij Corrie. De lytse wite leit yn de friezer en is op it iis kaam doet de sleat al tichtfêrzen wie. Troch syn eigen waarmte is der oan't iis fêstfêrzen. It bist hat tink ik gjin genôch iten fine kinnen troch de befêrzen sleaten en is ferzwakke. Werom er op de sleat teloane kaam is wit net ien. Miskien út it Lau- wersmar gebied wei?

Roerdomp, gezien door Pyt en Jappie in het Bouwe Pet op 18 januari.

Grote gele kwikstaart, op 5 januari jl. gezien langs de ingang van het Flokhernepad

Een paar vogelmeldingen van telling afgelopen zaterdag 14 febr. in Bouwe Pet- gebied, door Corrie, Pyt en Jappie:  - 2 st. lytse seachbek (nonnetje)  - 3 st. rinkelein (brilduiker)  - 2 st karein (tafeleend)  - 2 st. toendrawink (toendrarietgans)  - 1 st. sparwer (sperwer)  - Altijd aanwezig in gebied: diverse groepjes van het "burdmantsje" (baardman) Foto gemaakt in BP-gebied, 24 jan. 2015.

Op dit moment (24/2/15) aan de J.Binnesweg: 1 zilverreiger, 2 aalscholvers, smienten, 2 nijlgan- zen, 1 bergeend, meerkoeten, 2 waterhoentjes, spechten, 2 staartmezen, roodborstje, groenlin- gen (zijn er weer), vinkjes, koolmezen, pimpelme- zen, merels, ringmussen, eksters, gaaien en hout- duiven.

26 01-11-2014 . Wâld ûlen (bosuil) bosk fan de Klinze. Sûnt heal jannewaris sit dit spantsje ûlen wer yn Stania State. Melding Jan van der Helm. 18-12-2014 . Griene spjocht (groene specht) Dizze fûgel wurdt faak sjoen troch Jan van der Helm op Sânhuzen. 11-02-2015. Swart boumantsje (rouwkwikstaart) sjoen troch Ali van de Polder yn Readtsjerk. It lytse ûltsje Pyt van de Polder Sa waard destiids it stienûltsje ek wol neamt. Wy, Albert Visser, Jappie Seinstra, Corrie Brandsma en iksels binne mei in lytse ekskurzje nei it lytse ûltsje west yn Drinte. Albert komt geregeld yn de buert fan Dwingeloo en Uffelte en hie der minsken troffen dy’t stienûltsjes folgje en ringje. Dizze minsken binne oansluten by de Fûgelwacht fan Uffelte. Op woansdei 25 febrewaris soenen hja dêr mei territoarium lûden fan it ûltsje (it mantsje) útsykje as de nêstkasten ek wer beset binne as net. Wy mochten mei en hawwe moai Drinte by’t tsjuster besjen kinnen. Nei twa koppen kofje, in sjerpwafel en in reinbui om 8 oere jûns der op út. In prachtige omjouwing by in sêft moanne ljocht en blêd stil. Fan de 35 nêstkasten hawwe wy wis wol 20 ûltsjes hearre kinnen. In hiel moai lûd yn de stille nacht en somtiden wol trije tagelyk binnen in straal fan in kilometer. Dat it lûd fan in fûgel, net folle grutter as in klyster sa fier drage kin !! Hiel moai om mei te meitsjen. By’t ôfskied en it tank sizzen kri- gen Jan en Wim, de twa Drintse fûgelwachters, Fryske dúmkes. Hjir hie Albert ek foar soarge. As de sinne skynt sil it der noch moaier wêze en in oanrieder om der ris wat te fûgeljen. Albert, tige tank foar de organisaasje.

27 Bijzondere waarnemingen Jouke Vlieger Oerwinterje yn in einekoer. Yn in âlde hege popel lâns de Koaiwei (3) hinget in einekoer. De koer is hast net te sjen omdat de stamme en de krún alhiel omwuolle binne troch in klimop. De iepening fan de koer sit op it easten en is fanút it dakfinster fan it bedriuwsgebou fan IFG dúdlik te sjen. Al fanôf novimber sit hjir in Goudûle yn 'e koer. De Goudûle is prachtich te observearjen, somtiden sit hy/sy foar yn de koer, dan wer wat mear achteryn. Goudûlen sitte meastentiids yn âlde pleatsen, yn tsjerken, loadsen en hokken, mar ek wol yn natoerlike holten. In einekoer foldocht ek tige goed as ûnderkommen. In ideaal sliep en skûlplak by't winterdei en in hiele moaie útfalbasis om te jeien. Yn jannewaris 2010 ûntdutsen wy yn de Buis- man einekoai ek in Goudûle yn in einekoer. De einekuorren dy't hjir yn it briedseizoen útset wurde yn en om de koai wurde letter nei it brieden op- burgen yn it koaihokje. Dêr leinen se doe ek wer, moai op- stapele op in bankje mei de iepening nei foaren en sa fûl it each op de Goudûle. Sa is de einekoer ek bûten it briedseizoen noch funksjoneel foar guon fûgels.

07-01-2015: Sniefink (Sneeuwgors) 5 eks op de Binnemiedereed.

21-01-2015: Ljippen en Wilsters Grutte kloften (± 2000) Ljippen lâns de Murk, dêrtusken 40-50 Wilsters (Goudplevier) Boumantsje: 14 eks yn de Binnemiedepolder.

23-01-2014: Foks Wylst de earste reedriders har weagen op it tinne iis by de Ryptsjerkster mûne stuts ek de Foks it iis oer en ferdwûn even fierderop yn de Koekoekspetten.

Grutte wite reagers (Grote zilverreiger). Op 27 jannewaris 2014 yn de Binnemiedepolder 36 wite reagers oan it mûzefangen. Op 4 febrewaris telde ik moarns fanút de fûgelhutte by It Set op de ûnderwettersteande simmerpolders fan de Warren 135! eksimplaren. Yn ús omjouwing binne yn elts gefal twa sliepplakken bekend, de Bouwepet en it Ottema Wiersma reserfaat. Moarns by it ljochtsjen fan de kime fleane se út nei de omlizzende polders om te itensykjen. Kloekswan (Wilde zwaan): 32 eks polder de Warren Lytse swan (Kleine zwaan): 20 eks polder de Warren

28 Butenfjild en Bouwe Pet(deel 1) Bron: natuur.nl

Karakteristieken: Complex van natte, schrale graslanden, verlande petgaten, broekbossen, open waterplassen, uitgestrekte riet- en ruigtevel- den en stroomdal van een oud riviertje, met op de beekdalflan- ken droge, schrale graslanden. Bijzonderheden: Leefgebied van zeldzame dieren plantensoorten. Vliegplaats van de Zilveren maan, een zeldzame dagvlindersoort. Groei- plaats van Galigaan en Gagel, broedplaats voor Buidelmees en Paapje en leefgebied van de Heikikker. In de Bouwepet zijn plaatselijk relatief grote hoogteverschillen in het maaiveld aanwezig. De bodem verbergt veel zwerfkeien van soms tonnen zwaar. Zwerfstenenmonument. Ligging: Gemeenten Tytsjerksteradiel en Dantumadeel, ten noorden van Hurdegaryp en ten westen van Veenwouden. Toegankelijkheid: In de noordelijke helft van het Ottema-Wiersmareservaat ligt een rondgaande wandelroute die het hele jaar toegankelijk is. Aan de zuidgrens van het complex ligt een fiets- en wandelpad vanaf de Ottemaweg naar Veenwouden. In de Sippen-finnen ligt een rondgaande wandelroute van circa 2,5 km, die is opengesteld buiten het broedseizoen van 8 april tot 1 juli. Alleen per boot be- reikbaar. De Bouwepet is gedurende het broedseizoen van 8 april tot 1 juli afgesloten voor het publiek, maar de rest van het jaar vrij toegankelijk. Wandelroute voor een deel gemarkeerd met zwerfkeien. Ongemarkeerde wandelroutes over de polderdijken. Informatie: Langs het fietspad op 800 meter vanaf de Ottemaweg staat bij de brug een informatiepaneel. Geschiedenis: Ooit was It Bûtenfjild een onafzienbaar hoogveengebied. Al in de 15e eeuw werd hier turf gewon- nen door de monniken van de kloosters Mariëngaarde bij Hallum en Claerkamp bij Rin- sumageest. In het vergraven landschap dat overbleef vond veel later, tot in de 20e eeuw, nog lage vervening plaats. Er bleef uiteindelijk een landschap over van plassen, poelen, rietvelden en natte hooilanden. In de crisisjaren en tot na de Tweede Wereldoorlog werd het gebied groten- deels ontgonnen door de N.V. Ontginningsmaatschappij De Drie Provinciën. Dankzij de toenmali- ge eigenaren van het gebied, de heren Ottema en Wiersma, is een deel van dit enkele duizenden hectare grote gebied gespaard gebleven, omdat zij als natuurliefhebbers weigerden aan de ontginning mee te werken. Het deelgebied dAmelannen is verworven in het kader van de ruilverkaveling de Sippen-finnen in de jaren tachtig. Dit honderd ha grote gebied werd op het nippertje veiliggesteld voor zandwinning voor de destijds geplande snelweg van Leeuwarden - Groningen. Het stroomdal van de Bouwepet is reeds ontstaan in de laatste ijstijd. Dit verklaart ook het voorkomen van de vele zwerfkeien in de bodem, die door het landijs zijn meegevoerd. Opvallend is dat deze zwerfkeien afkomstig zijn uit verschillende gebieden in Scandinavië. Er zijn zowel Noor- se, Zweedse als Finse gesteenten aangetroffen. Gezien de complexe bodemopbouw, de hoogteverschillen in het maaiveld en de eertijds voorkomende (grond) waterstromingen, moet dit vroeger een schatkamer van de natuur geweest zijn. Ruim vijftig jaar geleden kwam hier op de hogere delen ook nog Struikheide voor. Op oude kaarten worden ook nog een stuk of vijf eenden- kooien aangegeven. Door grote inspanningen rond 1990 is een groot deel van het stroomdal voor de natuurbe- scherming behouden gebleven en van de ondergang gered. 29 CES-project 2014 Vogelringgroep Bergumermeer

Sinds 1999 is onze Vogelringgroep actief betrokken bij het vangen en ringen van vogels nabij het Bergumer- meer. Dat gebeurt in het kader van het CES-project. CES staat voor Constant Effort Site. Het idee voor dit project is ontstaan in Engeland en richt zich vooral op zangvogels. Tijdens het broedseizoen wordt er twaalf keer met netten gevangen, vanaf half april tot en met half augustus. Door het ringen en weer terugvangen van de vogels kunnen verschillende dingen worden on- derzocht. De belangrijksten zijn verspreiding en overle- vingskans. In Nederland zijn zo’n 45 CES-projecten actief. Uitgebreide informatie met betrekking tot dit project kunt u vinden op de website van het vogeltrekstation: www.vogeltrekstation.nl/resultaten/CES

Terugblik op het afgelopen jaar. Weer een jaar voorbij waarin de vogelringgroep Bergumermeer meedeed aan het CES-project. Het vijftiende CES jaar en wederom werd er geen enkele keer gemist. Er werden tijdens de 12 vangdagen in totaal 622 vogels gevangen. Een jaar waarin we voor de derde keer boven de 600 vogels kwamen. Het vangen van al die vogels brengt een grote verantwoordelijkheid met zich mee. Te allen tijde staat het belang van de vogel voorop.

Tijdens de 16 jaar dat de Vogelringgroep Bergumermeer actief is, hebben we kunnen rekenen op steun in allerlei vorm van de eigenaar van onze vanglocatie GDF SUEZ, diverse Fûgelwachten alsmede vele vrijwilligers. We willen een ieder daarvoor hartelijk danken en hopen in de toekomst ook weer een beroep op u te mogen doen. Voor meer informatie kijk op onze website: www.vogelringgroep.nl

30 CES 2014 Nieuw Terug Totaal Jaar Totaal Totaal Totaal geringde gevangen gevangen gevan- geringd terug vogels vogels vogels gen gevangen Baardman 7 4 11 Blauwborst 26 13 39 1999 478 345 133 Boerenzwaluw 2 2 Bosrietzanger 9 2 11 2000 416 264 152

Braamsluiper 1 1 2001 264 160 104 Fitis 47 18 65 2002 409 277 132 Gekraagde 1 1 roodstaart 2003 421 275 146 Goudvink 6 6 2004 493 364 129 Grasmus 16 4 20 Groenling 1 1 2005 496 347 149 Grote bonte 1 1 2006 457 324 133 specht Heggenmus 4 4 2007 455 280 175 IJsvogel 1 1 2008 642 460 182 Kleine kare- 96 53 149 kiet 2009 591 413 178 Koolmees 63 9 72 2010 648 461 187 Matkop 2 2 4 2011 589 390 199 Merel 3 3 6 Pimpelmees 45 13 58 2012 490 367 123

Putter 1 1 2013 440 323 117 Rietgors 31 12 43 2014 622 453 169 Rietzanger 15 15 Ringmus 1 1 Roodborst 1 1 Snor 6 1 7 Spotvogel 2 2 Tjiftjaf 25 4 29 Tuinfluiter 17 4 21 Veldrietzanger 1 1 Vink 1 1 Winterkoning 6 10 16 Witsterblauw- 5 5 borst Zanglijster 3 4 7 Putter Zwartkop 13 6 19 Foto Vogelringgroep Bergumermeer Totaal 452 169 621 31 Terugmelding watersnip Peter das We vangen niet vaak een watersnip maar tijdens een excursie met de groep van Lucas Hemrica op 7 september 2013, hing er toch eentje in het net. Wat schetst onze verbazing, er blijkt een terugmelding te zijn van deze vogel. Hij blijkt te zijn geschoten nabij Rainford, Merseyside in En- geland. Hieronder enkele gegevens: Ringgegevens (geringd door: P. Das) Datum: 07-09-2013, Soort: Watersnip (Gallinago gallinago) Plaats: Koumarwei, Burgum, Tytsjerksteradiel, Friesland, Terugmelding: Datum Melding: 13-12-2014, Soort: Watersnip (Gallinago gallinago) Plaats volgens Google: Rainford ByPass, Rainford, Merseyside, Engeland, Plaats volgens melder: Rainford, Merseyside, Engeland, Conditie: dood, korter dan 1 week Omstandigheden: geschoten, verder niets bekend Afgeleide gegevens: Afstand tot ringplaats: 588 km Verstreken tijd: 461 dagen

32 Puzzel Gerben Sjollema

33 34