De Buitengrenzen Van Darthuizen
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
De buitengrenzen van Darthuizen C. Floor werkte o.a. bij het KNMI in De Bilt. Hij publiceert in diverse tijdschriften over weerkundige, maar ook lokaal-historischekees floor onderwerpen. De grens tussen de gemeenten Darthuizen en Maarn was, volgens de formele vastlegging van de limieten van Maarn in 1833 een simpele rechte lijn. Hij liep naar het westen van de ene zandkuil op de heide, op de grens met Leersum, naar een volgende, op de grens met Doorn (figuur 1). ‘Daar hoef je verder niet moeilijk over te doen’, zou je in eerste instantie denken. Toch had het rond 1820 heel wat voeten in de aarde voor die grens er zo lag. Er moest zelfs een Koninklijk Besluit aan te pas komen om bestaande geschillen te beslechten. L,P. Serrurier, Het dorp Darthuyzen 1639. Beeldbank HUA 200493. Op dinsdag 9 februari 1819 kwam landmeter opgedeeld in secties, waarna de opmeting der eerste klasse Adam Slits naar de van de afzonderlijke percelen een aanvang toenmalige gemeente Darthuizen.1. Hij had kon nemen. zijn komst aangekondigd aan schout Dirk de Ridder.2 Samen gingen ze de grenzen van Werkwijze Darthuizen met buurgemeenten Langbroek, Bij het opnemen van de gemeentegrenzen Doorn en Maarn formeel vastleggen. De dag ging men te werk volgens een draaiboek dat ervoor was Slits al aan het werk geweest in nog stamde uit de Franse tijd, maar na het Leersum, waar hij met schout G. Weeninck vertrek van de Fransen de standaard bleef.3 onder andere de grens met Darthuizen De schout van de gemeente waarvan de naliep. grenzen werden opgenomen, - in ons geval Het opnemen van de gemeentegrenzen Dirk de Ridder van Darthuizen - wees in het vond plaats in het kader van de aanzet tot terrein de ligging van die grenzen aan in de instelling van het Kadaster, dat overigens aanwezigheid van respectievelijk schout G. pas op 1 oktober 1832 van start ging. Het Weeninck van Leersum, Frans Johan Carel kadaster werd opgericht om tot een eerlijker Roelans van Langbroek en van Doorn en stelsel van grondbelasting te komen. Jan Andries du Bois van Maarn.4 Du Bois Daarom was zowel de belastingdienst als was sinds 1804 tevens eigenaar van kasteel het provinciebestuur bij de voorbereidende Maarsbergen en het bijbehorende, tegen activiteiten betrokken. de noordgrens van Darthuizen gelegen In de aanloopperiode moesten eerst de landgoed. De schouten konden zich laten grenzen van alle gemeenten worden bijstaan door een of meer aanwijzers, Het gereedschap van opgenomen en vastgelegd. Vervolgens personen die goed op de hoogte waren van de landmeter: de werd het grondgebied van elke gemeente de situatie ter plaatse. Zo was Wouter van theodoliet. Internet.. 4 5 Swieten aanwijzer namens Darthuizen; wildbaan van de heer Cornelis Jan Nellestein aanwijzers van Leersum waren Jacob van de van Broekhuijzen’, en ten slotte langs die Geer en J. Versteeg. sloot naar een paal niet ver van een klein De landmeter maakte schetsen van bruggetje over de Gooijerwatering.7 Daar de grensscheidingen, die als hulp bij begon de grens met Langbroek. Deze liep het opstellen van de tekst, of later ter westwaarts tussen de Gooijerwatering en de verduidelijking ervan konden dienen; de Gooijersteeg door tot aan het grondgebied figuren 1-3 geven uitsneden uit dergelijke van Doorn. De grens met Doorn liep langs schetsen. In het geval van Darthuizen sloten en perceelgrenzen, deels ook langs ging het om vier schetsen, namelijk een de Hoolweg en uiteindelijk over de heide, bij per buurgemeente (vergelijk figuur dwarswegen soms wat verspringend in een 4). Naderhand legde de landmeter de overwegend noordoostelijke richting tot aan bevindingen vast in een proces-verbaal van een paal op de heide, waar het grondgebied grensbepaling, waarin de grenzen met de van de gemeente Maarn begon. Figuur 1. Uitsnede uit de figuratieve schets der grensscheiding van Maarn en 5 aangrenzende gemeenten. Bron: hisgis.nl. buurgemeenten elk een eigen artikel kregen. Elk artikel werd voor akkoord ondertekend Grensconflict door de betrokken schouten, soms ook Daar begonnen ook de problemen: over die door de aanwijzers. De uiteindelijke tekst grens met Maarn konden de schouten het werd steeds zo geformuleerd dat het namelijk niet eens worden. De grenslijn zoals lijkt alsof alle vijf schouten en de zes of die door schout De Ridder van Darthuizen zeven aanwijzers in een dag gezamenlijk was aangewezen (figuur 3, bovenste een rondwandeling voltooiden langs de grenslijn rond cirkelvormig perceel van gemeentegrenzen, ongeacht de afstand. In kasteel Maarsbergen en om een bosperceel het geval van Darthuizen zou zo’n rondgang van Du Bois heen), werd niet geaccepteerd van 11 kilometer hebben plaatsgevonden door zijn Maarnse ambtsgenoot, de op 12 februari 1819; Leersum, met een grondeigenaar Du Bois. Volgens Maarn was omtrek van 23 kilometer, was volgens de onderste grenslijn (twee rechte lijnen het desbetreffende proces-verbaal van met een hoek van 95 booggraden) de enige beide partijen de volgens hen juiste grens Figuur 4. Uitsnede grensbepaling twee dagen eerder aan de juiste. aanwijzen.1, 6 Hij kwam tot de conclusie dat uit de kaart van de provincie Utrecht, beurt geweest. Bij veel gemeenten is de Landmeter Slits slaagde er niet in de hij geen advies kon geven over hoe de grens met gemeentegrenzen zou moeten lopen totdat de bewijstukken afstand echter te groot om in werkelijkheid standpunten dichter bij elkaar te brengen. Du volgens de in de periode in een dag te kunnen worden afgelegd; Bois beschouwde namelijk een gedeelte van waarmee de beide gemeenten schermden en 1818-1832 opgemaakte zo bedroeg de omtrek van bijvoorbeeld het heidegebied waar de schaapsherders uit die steevast door de tegenpartij als van nul processen-verbaal Woudenberg, Leusden en Zeist maar liefst Darthuizen hun boterham verdienden, als en generlei waarde werden bestempeld, aan van grensbepaling, 53 kilometer! zijn eigendom; het zou volgens hem behoren een nader onderzoek waren onderworpen. door P. van den Bosch, tot zijn landgoed Maarsbergen. De Ridder en Daardoor kwam het probleem via de 1836. Buurgemeenten Bij eventuele geschillen over het verloop van Darthuizen zijn van de grens moest de landmeter proberen Van Swieten konden daar niet in meegaan. Directeur der Directe Belastingen J. de Kock Leersum, Langbroek, Figuur 2. Schets der grensscheiding tussen Darthuizen en Langbroek. Langs de beide schouten op één lijn te krijgen of Ze waren zo overtuigd van het eigen gelijk terecht op het bordje van de gouverneur van Doorn en Maarn. Bron: de grenzen met Doorn (links) en met Leersum (rechts) zijn de namen van de tot een compromis te bewegen. In gevallen dat ze het, in plaats van toe te werken naar de provincie Utrecht J.M. baron van Tuyll Beeldbank RHCZOU grondeigenaren genoteerd. Bron: hisgis.nl waarin dat niet lukte, noteerde hij de een compromis, liever lieten aankomen van Serooskerken van Vleuten. Deze ging LeW_5D3_17707. beide standpunten in het proces-verbaal, op een beslissing van hogerhand. Beide te werk volgens de regels van het eerder gemeenten gaven aan over bewijsstukken genoemde draaiboek. Hij gelastte de raden grensbepaling werden overgelaten aan te beschikken waarmee ze hun opvatting (bestuursleden) van de beide gemeenten superieuren.zodat beslissingen over de definitieve konden staven. Het ging daarbij om oude samen te komen op 13 april in het Regthuis documenten of kaarten en om verklaringen te Maarn, daar hun geschil te bespreken en Gemeentegrenzen van inwoners van de beide gemeenten, ter Bij het opnemen van de grenzen van ondersteuning van het standpunt van hun weten wat de uitkomst van die bespreking Leersum waren er geen verschillen van eigen schout. Er restte Slits daardoor niets was.hem Alsna afloopmen het zo niet spoedig eens mogelijkkon worden, te laten zou mening over de ligging daarvan.6 Hetzelfde anders dan de verklaringen van de beide hij niet aarzelen de Koning een bindend gold voor de grenzen van de gemeente schouten te noteren, ze aan te duiden in de besluit te laten nemen. De bijeenkomst liep Darthuizen met buurgemeenten Leersum, schets van grensscheiding (figuur 3) en het op niets uit. Uit het ervan door de schout van Langbroek en Doorn. Het noordelijkste punt geheel door te sturen naar de ingenieur- Maarn opgemaakte verslag blijkt dat beide van de grens met Leersum werd gemarkeerd partijen onverkort vasthielden aan hun door ‘een paal geplaatst op de heijde in een Belastingen. eerder ingenomen standpunten. kuijl welke van ouds tot grensscheiding verificateur Ritmeester van de Directe Nog eenmaal deed de gouverneur een aldaar gegraven was’. Vandaar liep hij langs Moeizame besluitvorming Figuur 3. Figuratieve schets der grensscheiding tussen de gemeenten van een tweede paal op de heide naar een derde Deze kwam daarop half maart zelf naar helpen. De beide gemeentebesturen werden De Maarnse schout J.A. Darthuizen en Maarn. De opvattingen van de beide schouten zijn weergegeven. het betwiste gebied en liet zich door uitgenodigdpoging het omgrensconflict naar Utrecht uit te komende wereld en hun te Bron: hisgis.nl. paal, aan het eind van een sloot bij ‘de du Bois. Internet. 6 7 Figuur 5. Uitsnede worden doorgestuurd naar de gouverneur en, voor zover het rechte lijnen betrof, uit de kadastrale van de provincie ter goedkeuring. Als er de hoek die ze met elkaar maakten. Dit verzamelkaart van de zogeheten Aanwyzend-Tableau met in 1821 gemeente Darthuizen versie kon worden opgemaakt en er eerst door hem opgenomen gegevens werd als uit 1821. Bron: door meningsverschillen geen definitieve Beeldbank Rijksdienst nog een Koninklijk Buit nodig was, nam de bijlage bij het door Slits opgestelde proces- voor het Cultureel afwikkeling meer tijd in beslag. Dan moest verbaal van grensbepaling en de schetsen Erfgoed MIN06018VK1 het Koninklijk Besluit, of een verwijzing der grensscheiding uit 1819 gevoegd. daarnaar, aan het proces-verbaal worden toegevoegd. Van Zijlmans (1821) versus Slits (1819) Bij Leersum waren er geen problemen; Landmeter Slits werkte in Darthuizen en het proces-verbaal had al in de loop van Leersum in 1819, voordat het Koninklijk 1819 door de gouverneur van de provincie Besluit dat de noordgrens regelde was Utrecht voor akkoord getekend kunnen afgekomen.