GEBIEDSVISIE

DUIVEN - ZEVENAAR - lINGEWAARD - MONTFERLAND NIJMEGEN-OVERBETUWE-STADSREGIOARNHEM NIJMEGEN A 1 5 - A 1 2 2 Gebiedsvisie A15 - A12 Inhoud

Voorwoord Inleiding

DEEL 1 Verkenning 10 Rond Waal en kanaal 12 Stedelijk netwerk 20 De A15 en de A12 30

DEEL 2 Tracevarianten 34 Tracestudie A 15 36

DEEL 3 Gebiedsvisie 46 De regia opnieuw bezien 48 Inpassing van de weg 50 De gebiedsontwikkeling 56

DEEL 4 Opgaven 68 Elf opgaven 69 Uitvoeringsagenda 82

Literatuurlijst 84

(olofon 86

3 Inleiding

Met dit boekwerkjesteken de samenwerkende partijen, die verantwoordelijkheid nemen voor de gebiedsvisie A15-A12 hun nek uit. Ze steken hun nek uit voor een beschaafde inpassing van de nieuwe en uit te breiden infrastructuur op de A12 en de A15 tussen Valburg (A15) en Ouddijk (A 12). Het gaat om een route die dwars door het meer verstedelijkte, en in de toekomst nog verder te verstedelijken, deel van de stadsregio snijdt. Dat vraagt om grote zorgvuldigheid en verantwoorde oplossingen.

Deze gebiedsvisie is ook meer dan het antwoord op de vraag: hoe passen we dat nieuwe stuk A15 en de uit te breiden stukken A 15 en A 12 goed in? Het is een visie op een route maar vooral ook op een gebied. Allerlei inmiddels gerealiseerde maar ook nog te verwachten functies in de nabijheid van A 15 en A 12 zullen gaan reageren op de ingrepen die we voorzien. Hoe moet, om maar eens wat te noemen, het Betuws Bedrijventerrein goed worden aan­ gesloten op de A 15 ? Daarnaast zal deze operatie ook leiden tot niet eerder gestelde vragen. Wat betekent de aanleg van A 15 voor de gebiedsontwikkeling aan de westkant van Zevenaar? Het zijn maar twee van de vele vragen die deze gebiedsvisie oproept.

De A15-A12 opgave komt voor de verantwoordelijkheid van drie partijen: de rijksoverheid, de provincie Gelderland en de Stadsregio Arnhem Nijmegen en daarmee de 20 daarin samenwerkende gemeenten. In het overleg tus­ sen deze partijen is besloten om samen met de zes grondgebiedgemeenten Duiven, Lingewaard, Montferland, Nijmegen, Overbetuwe en Zevenaar een eerste verkenning over de inpassing te maken. De stadsregio werd gevraagd om dat proces te organiseren. Medio 2007 is daarmee een begin gemaakt en met deze gebiedsvisie op tafel kunnen we de conclusie trekken dat de samenwerkende partijen op een lijn zitten, letterlijk en figuurlijk !

Min of meer parallel aan dit proces hebben de gemeenten Duiven en Zevenaar gezamenlijk gewerkt aan een gebiedsvisie A 15 op hun eigen grondgebied. De resultaten daarvan zijn ingebracht aan de tafel van de zes gemeenten en de stadsregio. Daarbij bleek dat het gedachtegoed van Duiven en Zevenaar prima past in de gebiedsvisie op de grote schaal van Val burg tot Ouddijk (Zevenaar). Deze gebiedsvisie A 15-A12 spoort dus met de gebiedsvisie A 15 van Duiven en Zevenaar.

De samenwerkende partijen kiezen voor een duurzame inpassing van de nieuwe en uit te breiden infrastructuur. De snelwegen moeten goed passen op het huidige stedelijke gebied maar ook op het toekomstige stedelijke palet, ze moeten goed passen in het landschap, ze moeten er goed uit zien en ze moeten rekening houden met ecologische waarden. We moeten er ook vooral meer gemak dan last van hebben. Gemak zullen ze geven, last ook. Maar de vraag is niet hoe je de last tot nul reduceert (dat lukt niet) maar vooral hoe je de balans tussen voor- en nadelen zo optimaal mogelijk richting voordelen weet te schuiven. Dat is de opgave.

4 Gebiedsvisie A15 - A12 Deze gebiedsvisie is een eerste aanzet in de richting van het goede plan. De samenwerkende partijen hebben in deze gebiedsvisie een aantal principe-uitspraken over deze grote ingreep gedaan. Ze hebben antwoord gegeven op vragen als:

- Waar leggen we het nieuwe stuk A15 aan: noordelijk of zuidelijk van de Betuwelijn ? - Waar moetlkan die op het maaiveld liggen en waar moet dat juist niet gebeuren? - Kunnen we met de snelweg over of moeten we onder het Pannerdens Kanaal heen ?

Op andere delen van het trace tussen Valburg en Ouddijk spelen minder van dit soort hele grate vragen en gaat het meer om zaken als de op- en afritten, de aansluiting op bestaande en nog te verwachten functies, het behoud van panorama's en de landschappelijke verbeteringen.

Zoals gezegd, we zijn er nog lang niet met deze eerste set aan principe­ uitspraken en de visie op de gebiedsontwikkeling. Dat we er in deze eerste ronde zo snel uitkomen is wei bemoedigend voor de toekomst. We zijn in staat tempo te maken. Met het oog daarop sluit de gebiedsvisie af met een "to do" Iijstje. Het gaat om kwesties die om een oplossing vragen en om vragen die op antwoord wachten.

Wat gaan we met deze gebiedsvisie doen ? We leggen hem voor aan onze partners van de rijksoverheid en de provincie. Daarmee kan de gebiedsvisie ook een rol gaan spelen in allerlei formele en wettelijke processtappen die de komende tijd moeten worden gemaakt. Daarnaast zullen de Colleges van B&W van de in de gebiedsvisie samenwerkende gemeenten het oordeel van hun gemeenteraden vragen. Ook de Stadsregioraad zal gevraagd worden of men zich kan vinden in het perspectief dat we schetsen. Tegen de zomer kunnen we vaststellen op welk bestuurlijk draagvlak we kunnen rekenen.

Intussen nodigen we ieder ander, die ge'interesseerd is in deze "grote opgave" voor de toekomst van dit gebied, uit om de ideeen in deze gebiedsvisie te voorzien van hun kritisch en hopelijk ook constructief commentaar. De partijen die voor deze gebiedsvisie tekenen hebben niet de pretentie dat aileen zij in staat zijn om goede ideeen te ontwikkelen. Wij hopen dat deze gebiedsvisie ook ideeen uit de wereld van politiek, bestuur, samenleving en wetenschap zal opleveren die kunnen worden beschouwd als verrijking van het gedachtegoed in deze gebiedsvisie.

Jaap Modder ([email protected]) voorzitter van het overleg over de gebiedsvisie A15-A12

5 \ \. Alternatieven \ , ..1. besluurlijk \ \ voor1Ieursallemaliej \. \ Ie onderzoeken ·.. altematief 2. Slructuuraltematief ..... mogelijk Ie onder- ..... ·.. zoeken altemaliel · INeslefVoort-w&$1 altematie · W&slefVOOr!·oost alternati · Bundelingsaltematief

rnogelijk Ie onder. • •• zoeken al1ernatief u~ consultalieronde 5a. Bundelingsaltematief MarAI8 6. Rijnsllllngenalternalief

Topograrle --w...' ...... spoorwegen

- riv;eren

bebouwing

_ bedrijventerrein

gemeentegrens

V

6 Gebiedsvisie A 15 - A 12 Inleiding

De Stadsregio Arnhem Nijmegen, de provincie Gelderland en Rijkswaterstaat hebben het voornemen om de rijksweg A 15 door te trekken naar de A 12. De drie partijen sloten hiertoe in november 2006 een bestuursovereenkomst af. Inmiddels hebben zij voor de uitvoering van de overeenkomst het projectbureau ViA 15 opgericht . Het projectbureau is gestart met de planstudie. In de komende jaren worden een aantal alternatieven bestudeerd. De drie betrokken besturen hebben inmiddels een voorkeur uitgesproken voor een trace parallel aan de Betuweroute en tussen Duiven en Zevenaar door naar de A 12. Vooruitlopend op de planstudie bestaat bij de direct betrokken gemeenten en de Stadsregio grote behoefte aan een gebiedsvisie A 15>A 12. De zeven partners streven met deze visie naar een vroegtijdig inzicht in de samenhang tussen de ruimtelijke ontwikkeling van het gebied en de inpassing van de doorgetrokken A 15 en de verbrede A 12.

Opgave De opgave voor de gebiedsvisie A 15>A12 omvat behalve de doortrekking van de A 15 van knooppunt Ressen naar de A 12 ook de verbreding van de A 12. Daarbij gaat het om de aanleg van 2x3 rijstroken tussen Duiven en het knooppunt Oud Dijk. Uitgangspunt voor de gebiedsvisie is het bestuurlijk voorkeurstraject. De opgave is drieledig en omvat een verkenning van de varianten van dit trace, het schetsen van een goede inpassing van de weg en het benoemen van de kansen die zich voordoen voor de gebiedsontwikkeling.

Doel Met de gebiedsvisie kiezen de gemeenten en de stadsregio voor een actieve opstelling. Die actieve opstelling heeft twee doelen. Ten eerste streven de initiatiefnemers van de studie naar een onderbouwde inbreng in het proces van de planstudie. Met de voorliggende verkenning willen zij tot een visie komen. Een visie als gezamenlijk standpunt van aile betrokken gemeenten. Daarnaast hebben de partners als doel om de ruimtelijke planvorming in de regio vroegtijdig af te stemmen op een mogelijke komst van de A 15 en de kansen die zich daarbij voordoen. De gebiedsvisie sorteert voor op de uitkomst van de planstudie. Dit omdat verschillende ruimtelijke ontwikkeling een lange voorbereidingstijd hebben. Vooruitzien helpt om de kwaliteit te vergroten.

Status De gebiedsvisie is een product van zes gemeenten en de Stadsregio. De visie wordt ter vaststelling nu voorgelegd aan de betrokken gemeentebesturen en daarna aan de stadsregioraad.

7 Montferland

Betrokken gemeenten binnen de Stadsregio Arnhem Nijmegen 8 Gebiedsvisie A 15 -A12 Aanpak Aile gemeenten langs de A 15 en de A12 - Overbetuwe, Nijmegen, Lingewaard, Duiven, Zevenaar en Montferland - zijn actief betrokken geweest bij het planproces. De uiteenlopende stappen zijn besproken in het bestuurlijk overleg.

Afstemming A 15 In het convenantenoverleg van 12 juli 2007 is ingestemd met het opstellen van een gebiedsvisie A15>A12. Omdat het mandaat bij de gemeenten ligt werd besloten om dit onder coordinatie van de stadsregio te doen. Het voorl iggende product voldoet aan de vier doelen uit het convenantenoverleg. Het benoemt de meerwaarde, er worden kansen aangegeven voor aansluitingen, landschap en functionaliteiten. De visie biedt ook een ruimtelijk toetsingskader. De visie kan naast de startnotitie worden gelegd en als toetsingskader voor ruimtelijke kwaliteit dienen. Ook geeft de visie zeals gevraagd impliciete en explicite definities van de beoogde ruimtelijke kwaliteit. Tot slot draagt de gebiedsvisie in zijn opzet en aanpak bij aan de gewenste consultatie. De visie draagt bij aan het stappenplan; het geeft een globale begrenzing en een ontwerpidee op masterplanniveau, afspraken over integrale planvorming kunnen op basis van de gebiedsvisie worden gezet. Verder ligt het in de bedoeling om een intentieovereenkomst over de gebiedsvisie te sluiten met de betrokken overheden. Afspraken over finaciele verevening lijken vooralsnog niet te verwachten, en ook marktpartijen zullen in dit stadium nog niet bereid zijn iets te zeggen over hun bijdrage. Daarvoor moeten de publieke partijen eerst helder zijn over hun eigen ambities. De gegenereerde consensus onder de betrokken gemaanten draagt wei bij aan een optimale dienstverlening richting de marktpartijen.

Leeswijzer De gebiedsvisie is opgebouwd uit vier delen. Het eerste deeI vormt een verkenning van de regio en van de bestaande snelwegen. De verkenning begint met een beschrijving van het landschap en de historie. Aan de hand daarvan wordt een karakterisering gegeven van de regio en zijn kwaliteiten. Daarna voigt een beeld van het voorgenomen beleid aangaande de verdere ontwikkeling van de stadsregio. De verkenning wordt afgesloten met een typering van de beide bestaande snelwegen, de A15 en de A12. In deel twee wordt ingegaan op de studie naar tracevarianten. De mogelijke varianten voor de tracering van het nieuwe deel van de A15 worden hier verkend, de effecten in beeld gebracht. Deel drie presenteert de visie op het gebied in het kader van de doortrekking van de A15 en de verbreding van de A 12. Dit deel opent met een typering van de regio in het kader van de weg. Daarna voigt een studie naar een goede inpassing van de snelweg in stad en landschap. Hoogteligging, geluidschermen en passages van de weg komen daarbij aan bod. Een aanscherping van de agenda voor de ontwikkeling van het gebied op basis van de visie sluit dit deel af. In deel vier wordt de gebiedsvisie tot slot middels elf opgaven uitgewerkt in een agenda voor de komende jaren.

9

oorspronkelijke rivierlopen

komgronden

stroomruggen

huidige bebouwing

~ hUidige rivierlopen

---.---~ • •• ,,• ,, ,, .. ~ ..

, •, , ,, , ,', , ,, "-, , , ,, ,, , ,, , , ,, '...... ­ ...... -.. ~ .. -., ,, .. ' '" -...... ,, .. .. .,' ,, ,, .-.'" ...... '. , ,, ,,• t" ...... , , ,• ,, , ,, ,, ,,

Ontstaansgeschiedenis; oorspronkelijke rivierlopen, stroomruggen, oeverwallen en komgebieden

Gebiedsvisie A15 -A12 Rand Waal en kanaal

Ais start van de gebiedsvisie is een verkenning gemaakt van de bestaande opbouw van de Stadsregio Arnhem Nijmegen met daarbij de nadruk op het plangebied voor de A 15 en de A12. Deze verkenning vormde een eerste stap in de zoektocht naar aanknopingspunten voor de tracering, de inpassing en de gebiedsontwikkeling rond de weg. Het is een zoektocht naar verschillen en overeenkomsten, naar karakteristieken en kwaliteiten.

Het landschap De Stadregio Arnhem Nijmegen is landschappelijk te typeren als rivierengebied. Drie forse stuwwallen flankeren in het oosten van de Betuwe een breed dal waarin Rijn en Waal afstromen richting zee. De rivieren hebben het ontstaan bepaald. Bij hogere waterstanden overstroomden de rivieren het land. Het zwaardere zand dat de rivieren meebrachten uit de bovenloop zetten zij direct naast de bedding af, de Iichtere klei kwam verderop terecht. Zo ontstond het typerende patroon van stroomruggen en komgronden. Regelmatig is de loop van de rivieren verschoven. Met de bedijking werd dit patroon echter vastgelegd waardoor er een markant verschil ontstond tussen de binnendijkse gronden waar de rivier niet meer kwam en de uiterwaarden die nog altijd overstroomden bij hoog water. Het oeverwallenlandschap heeft een zandige ondergrond en ligt iets hoger. Dit was van oudsher de meest veilige plek om te wonen. Het beeld wordt nu gekenmerkt door zijn grate afwisseling. Akkergronden, boomgaarden, kassen, Iintbebouwingen en kleine buurtschappen zijn op de ruggen te vinden. De fijne klei klonk in als de gronden droogvielen. De grote komgebieden liggen daardoor wat lager. Doordat het erg natte gronden waren zijn ze pas later in cultuur gebracht. Om ze te kunnen gebruiken moesten ze eerst goed ontwaterd worden. De komgronden zijn nu vaak uitgestrekte en open landerijen die een heel regelmatige verkaveling kennen. De uiterwaarden staan nog steeds onder invloed van de rivier. De gronden kennen daardoor een beperkt agrarisch gebruik. Forse beplanting wordt in het rivierbed vermeden teneinde de doorstroming bij hoog water niet te belemmeren. De kleiwinning heeft gezorgd voor gaten maar ook voor de karakteristieke steenfabrieken. Het huidige beeld is gevarieerd.

13 1950: Arnhem en Nijmegen tussen stuwwal en rivier

1980: steden maken sprong over rivier, tussengebied nag leeg

2010: fors gegroeide regia

14 De historie Op de kaart van 1910 is goed te zien waar de hogere en drogere gronden zich bevonden. Ais eerste springen Arnhem en Nijmegen in het oog. De twee steden liggen precies op de rand van de stuwwal aan de rivier. Wonen met droge voeten, water nabij voor het transport. De stadsuitbreidingen liggen op de stuwwal en zoeken langzamerhand de lommerrijke bossen op. De spoorlijnen tussen Arnhem en Nijmegen en tussen Arnhem en Zevenaar zijn gerealiseerd, de autoverbindingen zijn nog heel mager. Het valt op hoe leeg en hoe open het rivierenland eigenlijk is. Verschillen tussen stroomrug en komgebied zijn herkenbaar in het grondgebruik. In 1958 Iijken de wegen wei de boventoon te voeren. Dat ontstaat mede door een grafisch verschil tussen de kaarten. Maar de A325 tussen Arnhem en Nijmegen staat er op. Deze werd in 1953 opengesteld. De A 12 richting Duitsland is aangegeven en getraceerd. De weg zou in 1964 worden geopend. Buiten de snelwegen lijken ook de provinciaIe wegen tussen Arnhem en Nijmegen en tussen Arnhem en Zevenaar onder handen genomen. Daarbij hebben Zevenaar, Huissen, Bemmel en Eist nog steeds een heel bescheiden omvang. Het zijn verspreide nederzettingen, de kernen zijn klein. Arnhem heeft de sprong over de rivier gemaakt, Malburgen is in aanbouw. De stap naar 2008 is groot. Het meest in het oog springend is de enorme toename van de bebouwing. Niet aileen is Arnhem-Zuid fors in omvang toegenomen, ook andere plaatsen zijn uitgegroeid tot omvangrijke kernen. Westervoort, Duiven, Zevenaar en Didam vormen een opvallende reeks. Bij Huissen is de glastuinbouw fors gegroeid. En ook Nijmegen maakt nu de sprong over de rivier. Het Rijnstrangengebied bestaat nog uit open land maar over het geheel genomen verdicht de regio zich fors.

15 [ 8ebouwing

8ijzondere bebouwing (indicatief)

800mgaard

~ 80S

Uiterwaarden

Open komgebied

-_/" Karakteristieken Nog steeds zijn de typische verschillen tussen uiterwaard, oeverwal en komgrond bepalend voor het landschap. De rivieren en hun uiterwaarden vormen inmiddels een erkend en waardevol landschap; het Nationaal Landschap Gelderse Poort. Het gebied is van grate waarde voor de natuur maar ook voor de recreant. Voor de recreant spelen buiten het water de dijken een hoofdral. Deze vormen lange doorgaande routes en bieden, iets verheven boven het landschap gelegen aan met name de fietser, een prachtig overzicht. Kolken, putten en strangen vormen bijzondere onderdelen die op verschillende plekken terugkomen. De oeverwallen worden nog steeds gekenmerkt door hun afwisseling. Deze oeverwallen zijn niet beschermd maar doordat dit wei de plek was van de eerste bebouwing herbergen ze tal van bijzondere elementen. We vinden hier diverse buurtschappen en veel verspreid liggende bebouwing. Verschillende panden stammen uit lang vervlogen tijden en herinneren aan het agrarische veri eden van de streek. Daarbij gaat het om havezaten en boerderijen. De oeverwallen hebben over het algemeen ook een grote archeologische waarde. Onder andere de restanten van de Limes, de oude grens van het Romeinse rijk, zijn hier te vinden. De komgronden worden vooral gewaardeerd om hun openheid. Ze bieden ruime zichten op de omgeving.

\ \ \ \ \ 17 \ \ \

.....\ ' .• ~.~\ ji

Het regionale plan (bron: Regionaal plan 2005 w 2020 Stadsregio Arnhem Nijmegen)

20 Gebiedsvisie A 15 -A 12 Stedelijk netwerk

Het regionaal plan Nadat Arnhem en Nijmegen in vroeger tijden voor hun stedelijke uitbreidingen aanvankelijk ieder hun eigen koers kozen is er inmiddels spraken van de regio als een samenhangend geheel. Beide steden vormen samen met de omliggende dorpen en steden inmiddels een stedelijk netwerk. Die erkenning ontstond in de jaren '90, de regio werd als knooppunt opgenomen in de plannen van het Rijk. Inmiddels is de samenwerking uitgegroeid en heeft deze concreet vorm gekregen in de Stadsregio Arnhem Nijmegen. In 2006 werd het 2e regionale structuurplan voor de regio vastgesteld, een plan voor een aantrekkelijke en internationaal concurrerende regio. Met dit plan spreekt de regio zich breed uit over allerlei thema's van de ruimtelijke ontwikkeling.

Nieuwe kaart Ais we de 'nieuwe kaart' van de regio bekijken, een kaart waarop aile voorgenomen ruimtelijke ontwikkelingen zijn verzameld, dan wordt duidelijk dat de regio een ambitieus groeiprogramma heeft. Tot 2020 zullen in de regio 34.000 woningen, 320 hectare bedrijfsterrein en een groot aantal kantoren worden gerealiseerd. De ontwikkeling steunt daarbij op de krachtige bestaande landschappelijke kwaliteiten van heuvels en rivieren die verder worden ontwikkeld in onder andere Park Lingezegen en Nationaal Landschap de Gelderse Poort en kan niet zonder het vergroten de bereikbaarheid binnen de regio.

21 2 Gebiedsvisie A15 - A'

~~

~ 22 ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ \

1 Zoekgebied windmolenpark 21 Uitbreiding Westervoort 2 ROP 22 Uitbreiding bedrijventerrein Seingraaf 3 Betuws bedrijvencentrum 23 Bedrijventerrein De Roelofshoeve II 4 Uitbreiding bedrijventerrein 'De Grift' 24 Bedrijventerrein Centerpoort-Noord 5 Waalsprong - Nijland 25 Uitbreiding Duiven 6 Transferium en Station 26 Ontwikkeling spoorzone Duiven 7 Perifere en grootschalige 27 Uitbreiding Duiven, Kloosterkamp detailshandelsvestiging (PDV/GDV) 28 Uitbreiding Duiven, Plakse Weide 8 Waals prong - Groot Oosterhout en Visveld 29 Uitbreiding Loo 9 Tangent Eist 30 Uitbreiding Groessen, Diesfeldt 10 Uitbreiding Eist 31 Glastuinbouwcluster Groessen 11 Uitbreiding Elst, Westeraam 32 Uitbreiding Zevenaar, Reisenakker 12 Schuitgraaf 33 Spoorallee met station Zevenaar-Oost 13 Uitbreiding bedrijventerrein Bemmel en transferium 14 Uitbreiding bedrijventerrein Pannenhuis 34 Uitbreiding Zevenaar, Groot Holthuizen 15 Uitbreiding Agropark 35 Bedrijfenterrein Zevenaar-Oost, 7 Poort 16 Herstructurering glastuinbouw Huissen-Angeren 36 Uitbreiding bedrijventerrein Didam 17 Glastuinbouwproject Bergerden 37 Uitbreiding Didam, Kerkwijk 18 Uitbreiding Huissen A Park Lingezegen 19 Reservelocatie glastuinbouw B Landschapszone Nijmegen 20 Uitbreiding Angeren C GIOS Duiven Zevenaar L..- ...J 23 Water: bestaande waterlopen en zoekgebieden regionale waterberging

.. , .'

Ecologische hoofdstructuur: langs de rivieren en door het midden

Groene Buffers: Park Lingezegen en GIOS Duiven-Zevenaar Westervoort-Duiven

24 Gebiedsvisie A15 -A 12 Natuur en regionaal park De rivieren spelen een belangrijke rol in de afvoer van ons regenwater. Voor de toenemende pieken wordt ruimte gezocht. Inmiddels loopt er al enkele jaren de PKB 'Ruimte voor de Rivier' die hier aan vorm geeft. Binnendijks speelt de Linge een hoofdrol. Dit goeddeels gegraven riviertje koppelt als het ware de uiteenlopende laaggelegen en open komgebieden aaneen. Binnendijks wordt op een tweetal plaatsen gezocht naar ruimte voor waterberging, zowel ten zuiden van Arnhem als ten zuidwesten van Zevenaar. In het Rijksbeleid worden de rivieren en de uiterwaarden vanwege hun grote natuurwaarden op uiteenlopende manieren beschermd. Het gebied valt onder de EHS, de vogelrichtlijn en de habitatrichtlijn. Delen van het Rijnstrangengebid zijn aangewezen als stiltegebied. Buiten de bescherming van het rivierengebied is de natuur in de regio sterk gebaat met het ontwikkelen van een aantal ecologische verbindingen in noord-zuidrichting, tussen de Veluwe, het Rijk van Nijmegen en het Reichswald. In het beleid van de Stadsregio is de aandacht voor de contramal van het stedelijk gebied een speerpunt. De regio verdicht; inzet is om hierbij de uitloop van de stedeling naar het landelijk gebied als kwaliteit van de regio te garanderen. Samen met de provincie en de gemeenten zal Park Lingezegen de komende jaren gefaseerd worden aangelegd. Daarnaast staan investeringen op de agenda in de overgangszones tussen stad en land, zoals middels de GIGS gelden in het gebied tussen Duiven en Zevenaar. '" ;II!',.--.....-f~, ...... ~...... ' ..

_ verbreding A1S. A12 en ASO

ontwikkelingszones bedrijventerreinen

ontwikkeling regio-ruit

It- doortrekking A15

.,. nieuwe stadsbrug Nij megen Relaties bereikbaarheid en werken

'" '" ...... '" '"

--~----.... -.... _-

verkenning regiotram

realisering netwerkverbetering Regiorail ~

~ verkenning geintegreerd OV-netwerk KA~

transferium

knooppuntontwikkeli ng

Verknoping infrastructuur, werkgelegenheid en openbaarvervoer 26 Gebiedsvisie A 15 -A12 Bereikbaarheid en gebiedsontwikkeling Voor het vergroten van de bereikbaarheid zijn in het beleid van de stadsregio twee sporen ingezet, namelijk weg en spoor. Het zijn complementaire ontwikkelingen in het regionaal plan. De beide projecten ondersteunen een verdere uitbouw van de werkgelegenheid in de regio. Voor de weg vormen de verbreding van de A50 en de A 12 samen met de realisatie van de doorgetrokken A 15 de voornaamste projecten. Dit buiten de realisatie van een tweede brug bij Nijmegen. De verbreding en de aanleg van de snelwegen is onder andere van groot belang voor de bereikbaarheid van de regionale bedrijventerreinen. Het regionaal plan kent een drietal concentratiegebieden voor de bedrijven, te weten de A73, de A 15 en de A 12 zone. De stadsregio heeft in deze zones het voortouw om te komen tot bovenlokale gebiedsvisies. Tegelijkertijd wordt hard gewerkt aan het verbeteren van het openbaar vervoer. Een belangrijke openbaar vervoerverbinding wordt daarbij gevormd door het spoor. Deze verbinding rijgt in feite ongeveer aile steden en dorpen binnen de regio aaneen. De diverse stations vormen daarbij belangrijke knooppunten. Juist op die plekken waar overstap- en verblijfsmomenten liggen, ontstaan er ontwikkelingslocaties voor nieuwe centra van stedelijke activiteit. Het bijeenkomen van spoor en snelwegen wordt gebruikt om transferia op te zetten om openbaar vervoer en wegen te verknopen tot een vervoersnetwerk.

27 ~-<--

, ,:v. , t ./l,

Aaneenrijging lokale wegenstelsels

1993 1980 1972 1969 1973 1943 1939 1964 1965 1948 1939 , ,: A 12 ,

, Rott~rdam : A2.

Trace A15. transportader van Rotterdam naar Duitsland Gebiedsvisie A15 * A12 Stadsregio en A15 De snelweg A15 vervult een tweetal rollen binnen de bereikbaarheid van de regia. Ten eerste kan de bereikbaarheid van de regia niet los gezien worden van de positie in het land. De A15 was oorspronkelijk gepland als route van Rotterdam naar Enschede. Het laatste deel van deze weg is echter nooit gerealiseerd. Wei is later het deel vanaf knooppunt Oud Dijk naar Varsseveld aangelegd. Deze verbinding voorziet in een ontsluiting van de Achterhoek. Selangrijker dan de verbinding naar de Achterhoek is de route van Rotterdam naar het noordelijke Ruhrgebied. Dat verkeer wordt momenteel overgenomen door de regionale ruit. De auto's kiezen of een verbinding vanaf de A 15 over de A50 naar de A12 dan wei de A325 en de Pleyroute naar Velperbroek. Seide wegen zijn inmiddels overbelast, auto's kiezen ook de A73 naar het zuidelijke Ruhrgebied. Ontlasting van de routes is dan ook van groot belang voor de regio. De A15 legt echter ook een nieuwe verbinding binnen de regio. Het patroon van regionale verbindingen laat drie uiteenlopende aders zien. De eerste wordt gevormd door de oude weg van Arnhem via Eist naar Nijmegen. Een tweede ader door de weg door Huissen en daarna in een boog rand de kom bij Angeren, Haalderen en Semmel. Een doorsteek sluit deze ring weer aaneen. De derde verbinding is de oude weg van Arnhem, via Westervoort en Duiven naar Zevenaar. De verlengde A15 verbindt de Setuwe met de Liemers. Nu gaat dat nog met de pont of moeten de inwoners een fors stuk omrijden. De weg vormt in de toekomst een kortsluiting tussen de drie regionale verkeersverbindingen.

1960 1964 1972 1979 1974 1984 , ,

.----_..-.. . _---...:,...... - A18(A15)

, , \ - - - ~

A 12 , , Duitsland \

29 ......

\,,-,,-/

/

,...... Wegopbouw A 12

Seeld van de A 12 van Velperbroek naar Oud Oijk

30 Gebiedsvisie A15 -A12 De A15 en de A12

Buiten de regio is het ook zaak om de bestaande wegen A 15 en A 12 te verkennen. Het deel tussen Arnhem en de grens was het laatste stuk van de A 12 dat werd gerealiseerd. In 1964 was de weg gereed. Ook de A 15 is gefaseerd aangelegd. Het deel tussen Valburg en Ressen werd in 1980 voltooid.

De AT2 De A 12 duikt hier vanaf de Veluwe in het gebied van de Liemers. Hij kruist middels een brug de IJssel. Het eerste deeI van de brug tot de afslag Duiven is breder; twee maal drie of twee maal vier rijstroken . Dit komt in belangrijke mate door de benodigde weefvakken voor de afslagen van Velperbroek, Westervoort en Duiven. Aan de zuidzijde vormt de oude brug over de IJssel tot de afslag Westervoort een parallelstructuur. Na de afslag Duiven gaat de weg door met twee maal twee rijstroken. Er is een smallere middenberm, in deze berm staat een geleiderail. De buitenbermen zijn hier breed genoeg om zander geleiderail vrij zicht op de landerijen rondom te bieden. Zevenaar is momenteel bereikbaar via de afslag Griethse Poort. Aan de zuidzijde kent de Grietshe Poort een oprit en een afrit terwijl er aan de noordzijde twee opritten en een afrit zijn. De tweede oprit voert richting Arnhem en vervult vooral een belangrijke rol voor Didam. Het wegbeeld versmalt zich ter hoogte van Zevenaar; langs de weg staan bomenrijen. Deze zetten zich voort tot het knooppunt Oud Dijk. In het routeontwerp voor de A 12 is het gebied aangemerkt als gemengd landschap. Dat komt meer door de schaal waarop dit is bekeken dan door het aanwezige landschap. De kom ten noorden van Duiven vormt een grootschalig open gebied. De open kom biedt hier een prachtig zicht op de stuwwal van de Veluwe. In een rapport van het Ruimtelijk Plan bureau is deze locatie onlangs aangewezen als een van de belangrijkste snelwegpanorama's. Pas rond Didam heeft het gebied weer het gevarieerde en gemengde karakter van een oudere stroomrug.

31 ,. n

'------.---o

:.0 _ ~r=-L~ ~ .. "--"_

Wegopbouw A15

Beeld van de A15 van Bemmel naar Valburg

32 Gebiedsvisie A15 -A12 De A 15 De A15 is binnen het studiegebied nu aileen aanwezig tussen de knooppunten Val burg en Ressen. Hier bestaat de snelweg uit twee maal twee rijstroken. In het midden van de weg Iigt een smallere middenberm met een vangrail. De buitenbermen zijn breed en vrij van obstakels. De enige afslag op dit moment is afrit 38 bij Eist en Oosterhout. De weg gaat na knooppunt Ressen door als provinciale weg richting Bemmel. In het beeld is duidelijk dat aan de zuidzijde een toekomstig trace ligt gereserveerd. Aan de noordzijde van de weg staan drie rijen met populieren, aan de zuidzijde is de reserveringsstrook deels gevuld met dijkjes om een rustiger wegbeeld te creeren. Een routeontwerp voor de A15 is er niet. De weg ligt parallel aan de rivieren, door de open komgronden. Het trace kent een belijning met ruime bogen, los van de bestaande steden en dorpen. Op cruciale plekken is een markant populierenbos geplant. Met de komst van de Betuweroute is de karakteristiek van de vrij liggende weg geheel veranderd. Het aan de noordzijde van de A15 gelegde spoor is, met name door de schermen, nu dominant aanwezig.

33

Studie: noordelijk of zuidelijk ten opzichte van de Betuweroute

36 Gebiedsvisie A 15 - A12 Tracevarianten A15

In het verleden is reeds een aantal tracealternatieven voor de doortrekking van de A 15 getekend. In 1996 heeft Rijkswaterstaat onder andere een ontwerp voorgelegd dat uitging van een tracering van de snelweg vanaf knooppunt Ressen tot aan het Pannerdensch kanaal ten zuiden van de huidige Betuweroute. Voor Boerenhoek kruiste de weg de spoorlijn middels een pergolaconstructie om vervolgens middels een tunnel het Pannerdensch Kanaal te passeren. Na de tunnel vervolgt de weg midden tussen de bebouwing van Duiven en Zevenaar zijn weg naar de A 12. Dit alternatief heeft de bestuurlijke voorkeur en vormt dan ook het uitgangspunt voor de gebiedsvisie.

Bij de bestuurlijke voorkeursvariant gaat het om de grove tracering. Dat wil zeggen dat er bij de totstandkoming van de gebiedsvisie wei varianten onderzocht zijn teneinde de weg op een zo goed mogelijke manier in te passen. Binnen het trace vallen daarbij ruwweg drie delen te onderscheiden: • Van Knooppunt Ressen tot aan het Pannerdensch kanaal; • Van het Pannerdensch kanaal tot de A 12; • De kruising van het Pannerdensch kanaal. Van knooppunt Ressen tot het Pannerdensch kanaal In de bestuurlijke voorkeursvariant ligt de weg op dit deel van het trace aan de widzijde van de Betuweroute en bijna parallel aan het trace van de spoorlijn. De weg kruist bij het knooppunt Ressen hoog de A325 om daarna af te dalen naar maaiveld. Zij voigt het huidige trace van de provinciaIe weg langs de noordrand van Bemmel om daarna parallel aan de Betuweroute het open komgebied ten widen van Angeren te doorkruisen. Nog voor de Lodderhoeksestraat wordt de weg middels een fors kunstwerk over het spoor naar de noordzijde gebracht om daarna de tunnel in te duiken. Een mogelijk probleem bij deze tracering vormt de geluidsoverlast die de weg kan hebben op de noordrand van de kern Bemmel. Daarbij wordt de weg ook gezien als een aantasting van de openheid van het komgebied. Met dat oogmerk is naast een ligging ten widen van de Betuweroute door de gemeente Lingewaard binnen dit planproces ook een variant aan de noordzijde ingebracht . Een belangrijk uitgangspunt bij de vormgeving van deze variant is het feit dat de A 15 een doorgaand trace moet vormen. Een overgang van de zuidzijde van de spoorlijn naar de noordzijde middels het gebruik maken

Indicatieve hinderzone (vrije veldcontour) Versnippering

...~ :::i w C " oIX o z

~ ...:::i~ w C -:::) N

Bij de noordelijke variant Iigt Angeren meer in de Forse bochtstralen van de A12 bij kruising van hinderzone. bij de zuidelijke de noordzijde van Bemmel Betuweroute, brede restzone aan noordkant

Bran: onderzoek DGMR 31-10-2007 i,a.v. gemeenten Duiven en Zevenaar voor trace ten noorden van Pannerdensch Kanaal. Uitgangspunten: etmaalintensiteit 46.000 voortuigen per etmaal, ZOAB als wegverharding, waarnemershoogte 4 m. 8ij maaiveldligging figt de voorkeursgrenswaarde 48 dB(A) op 385 m. uit wegas, maxima Ie hogere grenswaarde (ontheffingswaarde) 53 dB(A) 190 meter vanuit wegas. Er is geen rekening gehouden met cumulatie-effecten die optreden bij kruisingen.

38 Gebiedsvisie A15 - A 12 van de A325 is niet wenselijk voor een doorgaande snelweg van Rotterdam naar het Ruhrgebied. Dit uitgangspunt heeft belangrijke gevolgen voor de tracering van de weg bij het knooppunt Ressen. Uitgaande van de bestaande onderdoorgang onder de Betuweroute en van de benodigde boogstralen teneinde de snelheid op de weg te handhaven ontstaan ruime overgangsbogen welke grote gevolgen hebben voor het aangrenzende gebied. Zij treffen vooral het buurtschap Bredelaar en hebben forse invloed op het voorgenomen Park Lingezegen. Verderop komt de weg vrij dicht op de verspreide bebouwing van het dorp Angeren te liggen. Ook hier mag geluidsoverlast verwacht worden en zal naar verwachting bij een noordelijke ligging een scherm noodzakelijk zijn. Het noordelijke trace blijkt ongunstiger. Dit komt met name door de grote impact welke het trace heeft op Bredelaar. Diverse boerderijen moeten verdwijnen. Het trace geeft bovendien, doordat een brede strook land opgesloten wordt tussen spoor en snelweg, een forse versnippering en vormt een inbreuk op het nog te realiseren Park Lingezegen. Voor wat betreft de geluidsoverlast treed een verschuiving op; voor Bemmel is een noordelijke tracering gunstiger, voor Angeren ongunstiger.

fslagen Hoogspanningsmasten en hoofdtransportleidingen

Bij noordelijke variant wordt knooppunt Ressen een Noordeiijke variant kruist ieidingen zuidelijke 'ingewikkeide verkeersknoop schampt zuidelijke leidingstrook

39 Van het Pannerdensch kanaal tot de A 12 Het bestuurlijke voorkeurstraject ging uit van een wegtrace waarbij de doorgetrokken A 15 feitelijk midden tussen de bebouwing van Duiven en Zevenaar is gesitueerd, de zogenaamde 'middenvariant'. De snelweg gaat in deze variant feitelijk tussen de twee buurtschappen Groessen en Helhoek door. Eerder is in een reactie op deze traceligging een variant getekend die uitgaat van een meer oostelijke ligging, waarbij ook Helhoek oostelijk gepasseerd wordt. Voor dit deel van het traject is onlangs door de gemeente Duiven en Zevenaar een gebiedsvisie uitgebracht. De visie constateert dat er eigenlijk nog meer varianten mogelijk zijn. Er is sprake van een bandbreedte van mogelijke traces waarbij de middenvariant en de oostvariant twee uitersten zijn. Zo geeft de visie aan dat bij een oostvariant nog gekozen kan worden

Indicatieve hinderzone (vrije veldcontour) Versnippering

z w Q Q -:iii:

...~ :::::i w t­ 11\o o

Bij oostelijke variant Zevenaar West meer in hinderzone Bij middenvariant grote restdriehoek tussen

Bron: onderzoek DGMR 31-10~2007 i.o.v. gemeenten Duiven en sporen en sne/weg Zevenaar voor trace ten noorden van Pannerdensch Kanaal. Uitgangspunten: etmaalintensiteit 46.000 voortuigen per etmaal, ZOAB als wegverharding, waarnemershoogte 4 m. Bij maaiveJdligging Iigt de voorkeursgrenswaarde 48 dB(A) op 385 m. uit wegas, maxima Ie hogere grenswaarde (ontheffingswaarde) 53 dB(A) 190 meter vanuit wegas. Er is geen rekening gehouden met cumulatie·effecten die optreden bij kruisingen.

40 Gebiedsvisie A15 -A12 voor het terugbuigen naar het westen ter hoogte van de aansluiting A 12 teneinde de geluidsoverlast op Zevenaar-west hier te beperken. Ais de twee hoofdvarianten - middenligging en oostelijke ligging - gewogen worden scoort de oostelijke variant beter. Helhoek verdwijnt niet van de kaart, de Groessensche weide raakt niet doorsneden en de versnippering van het gebied is in deze opzet minder groot. Wei neemt de geluidsoverlast op Zevenaar-west toe. De middenvariant kent daarbij meer kruisingen met de aanwezige gasleidingen. De gebiedsvisie Duiven-Zevenaar kiest voor de oostvariant. Aangegeven wordt dat de opzet en de positie van de aansluiting op de A12 nog nadere studie verdienen. Een harde voorwaarde bij deze keuze is een verdiepte ligging van het wegtrace.

Afslagen Hoogspanningsmasten en leidingen

Geen verschil in aansluiting tussen de varianten Middenvariant kent aanzienlijk meer kruisingen met gasleiding

41 Voorbeeld van een pergolaconstructie (bron: roadpics.net)

Principe kanteldijkconstructie: extra dijk beschermt tegen water, snelweg over dijk

Principe coupureconstructie: valdeuren beschermen tegen water, weg blijft op maaiveld

42 Gebiedsvisie A15 -A12 De kruising met het Pannerdensch kanaal De kruising van de A 15 met het Pannerdensch Kanaal knopen de twee tot nu toe besproken delen van de weg aaneen. In de voorkeursvariant was een pergolaconstructie voorzien waarmee de weg de Betuweroute nog voor de Lodderhoeksestraat in Angeren zou kruisen. Na de dijk zou de weg in een tunnel verdwijnen om aan de overzijde net voor de dijk weer boven te komen. In de onderhandelingen is door het rijk buiten een tunnel ook de mogelijkheid van een brug ingebracht. De motieven hiervoor waren vooral van financiele aard: een brug is goedkoper. Hoewel provincie en stadsregio blijven opteren voor een tunnel, is bij de afspraken over de financiering van het wegtrace uitgegaan van een brug.

Het Rijnstrangengebied begint zich samen met de ander rivierlopen en uiterwaarden de laatste jaren als een indrukwekkend natuurgebied te ontwikkelen. In de jaren '80 is deze ontwikkeling ingezet na onderkenning van de grote kansen die er in Nederland liggen om hier de zo kenmerkende riviernatuur terug te brengen. Inmiddels draagt het gebied de naam 'Gelderse Poort' en neemt het als Nationaal Landschap een belangrijke plaats in binnen de stadsregio. De riviergebieden in de regio vormen onderdeel van de ecologische hoofdstructuur en zijn bovendien van groot belang als uitloop en voor de recreatie. Bij de tracering van de Betuweroute was dit de reden om te kiezen voor een tunnel. Vol gens aile aan deze studie deelnemende gemeenten in de stadsregio kan het niet anders dan dat dit ook het geval zou moeten zijn bij de doortrekking van de A 15. Dezelfde redenen als indertijd voor het spoor gelden nog steeds. Bij een brug zal het verkeerslawaai zich ver uitspreiden over het omringende gebied hetgeen een enorme verstoring betekent van de rust die er nu heerst. De brug zal door zijn hoogte bovendien een dominante verschijning worden. Doordat hoog over beide dijken heen gevoerd moet worden in verband met de continu'iteit van deze routes steken de beide opritten ook nog diep in het binnendijkse gebied. Aan beide zijden geeft dit forse problemen bij de inpassing van bestaande bebouwing.

De midden- en de oostvariant bij Duiven en Zevenaar hebben buiten hun positie ten opzichte van de stad en in het open gebied nog een belangrijk verschil: namelijk dat de weg aan de andere zijde van de Betuweroute Iigt. Met de keuze voor een oostvariant en een gelijktijdige voorkeur voor de zuidelijke variant in Lingewaard verdwijnt de noodzaak de pergolaconstructie. Juist dat forse bouwwerk midden in het open land was velen een doorn in het oog bij het zuidelijke trace. Het is wei zaak dat voor de tunnel dan, evenals bij de Betuweroute de keuze was, voor een coupurekering wordt gekozen zodat de weg niet eerst op dijkhoogte gebracht hoeft te worden. Deze constructie is de enige wijze waarop een verantwoorde inpassing van Boerenhoek bereikt wordt. De opzet van de A15 zou hier gelijk op moeten lopen met de Betuweroute; voor de Lodderhoeksestraat moet de weg onder het maaiveld liggen.

43 - --

..

---.....J .. •

Beelden vanaf het nieuwe trace: knooppunt Ressen, noordkant van Semmel, open komgebied, tunnel, Liemers, verdiepte ligging

44 Gebiedsvisie A15 •A12 45

Kralensnoer van steden in de stadsregio

Grote open landschappelijke eenheden; uiterwaarden en komgronden

Poorten naar de regio en stedelijke uitloopgebieden

48 Trace; parallel in de Betuwe, haaks in de liemers Gebiedsvisie A15 -A 12 De regio opnieuw bezien

De bebouwing in de Stadsregio Arnhem Nijmegen ligt als een soort kralensnoer aaneengeregen. Het snoer van nederzettingen begint bij Wijchen en eindigt in Zevenaar. Arnhem en Nijmegen vormen daarin de twee zwaartepunten maar zijn aan het snoer geregen met Wijchen, Bemmel, Elst, Huissen, Westervoort, Duiven en Zevenaar. Deze plekken dragen mede zorg voor een groot deeI van de woningproductie. De landschappelijke tegenhanger van dit stedelijke kralensnoer wordt gevormd door het dynamische rivierengebied en de grote open kommen. De rivieren en hun uiterwaarden brengen de natuur tot bijna in het hart van de grote steden. De dijken vormen een prachtig routestelsel voor de recreant. De van oudsher open komgronden bieden fantastische vergezichten. Vanuit het hart van het gebied brengen ze de stuwwallen aan de rand in beeld. Dat geeft een enorm gevoel van ruimte. Die ruimte ontbreekt soms in het zich steeds verder verdichtende kralensnoer. Op verschillende plekken is daarom het initiatief genomen om een 'parklandschap' te maken. Tussen Arnhem, Elst, Nijmegen, Bemmel en Huissen wordt gewerkt aan de realisatie van het Park Lingezegen. Het gebied tussen Nijmegen en Eist is volgens het Regionaal Plan onderdeel van het landschappelijk park. Tussen Duiven en Zevenaar wordt een GIOS-gebied aangelegd. In de Waalsprong wordt een landschapszone ingepast die een verbinding maakt met Park Lingezegen. De initiatieven bieden straks een goede uitloop voor de omwonenden.

Drie snelwegen ontsluiten in de toekomst de stadsregio: de A50, de A 12 en de A 15. Aile drie hebben ze een uiteenlopende positie. De A50 ligt los, de A 12 op de rand en de A 15 snijdt door het hart van de regio. Welk beeld moet de weg laten zien en hoe kunnen we dit beeld met de komende gebiedsontwikkeling gezamenlijk tot een goed geheel smeden?

49 Uiteenlopende inpassingsopgaven

maaiveldtunnel

maaiveld

5chermen

halfverdiept

verdiept

verdiept met luifel

--_"II verdiept met overkapping

tunnel

Gereedschapskist A15 (modifkatie van 'too/box' uit gebiedsvisie A 15 Duiven-Zevenaar)

50 Gebiedsvisie A15 - A12 Inpassing van de weg

Naast de tracering van de weg vormt ook de wijze van inpassing een belangrijk ontwerpinstrument. De snelweg kan immers, bezien vanuit de omgeving, hinder veroorzaken door het geluid of een lelijke sta in de weg zijn vanwege de nadrukkelijke aanwezigheid en de barrieres die deze opwerpt. Een goede inpassing kan dergelijke conflicten verminderen dan wei verzachten. Daarbij gaat het tenminste om een tweetal instrumenten

Hoogteligging en schermen De hoogteligging van de weg heeft invloed op de zichtbaarheid vanuit de omgeving, op de wijze en het gemak waarmee de weg gepasseerd kan worden en tenslotte op de geluidshinder die de weg veroorzaakt. Feitelijk staat de ontwerpers en de ingenieurs hiervoor een 'gereedschapskist' ter beschikking. Ais we kijken naar het trace van de huidige A15 dan zijn er drie zaken die een voorstel voor de hoogteligging bepalen. Allereerst is daar de Betuweroute. Over een lang traject loopt de doorgetrokken A15 parallel aan de Betuweroute. Deze spoorlijn ligt, buiten de tunnel onder het Pannerdensch Kanaal, over het gehele traject van de A 15 op het maaiveld. Daarmee vervalt een belangrijk voordeel van een verdiepte Iigging van de weg namelijk dat de weg gemakkelijk te kruisen is; kruis je de weg op maaiveld dan loop je dood op de Betuwespoorlijn. Het ligt voor de hand om daarbij aan te sluiten met de kruisingen van de doorgetrokken A 15. Ais tweede zijn daar de kruisingen met andere infrastructuur. Vooral in het gebied tussen Duiven, Zevenaar, Helhoek en Groessen speelt dit een aantal keren kort achter elkaar; de Betuweroute, de spoorlijn, de provinciale weg en de A12. Hier is een verdiepte Iigging de uitkomst. Geluidswering is nodig op die plekken waar de weg te dicht bij de bebouwing komt. Dat is zeker het geval bij Bemmel, bij Groessen, bij Helhoek en bij Zevenaar-West. De verdiepte ligging zorgt bij Groessen, Helhoek en Zevenaar voor een aanzienlijke reductie van de overlast. Bij Bemmelligt deze maatregel zo pal naast de Betuweroute echter niet voor de hand. De iinzet moet hier zijn om de weg, buiten de benodigde geluidwalilen deels te overbouwen met een park of 'parkviaducten' zodat Lingezegen doorloopt tot aan de rand van Bemmel.

Betuwe en Liemers Bij de inpassing van de A 15 vallen er op deze wijze principieel twee verschillende gebieden te onderscheiden: de Betuwe en de Liemers. In de Betuwe loopt de A15 parallel met de grote landschappelijke structuren: evenwijdig met de rivieren, door het hart van het gebied, slingerend langs de dorpen en van open kom naar open kom. Arnhem en Nijmegen kijken op gepaste afstand toe. Voor Nijmegen vormt de weg het voorportaal. De weg ligt hier op maaiveld. In de Liemers staat de weg juist haaks op de landschappelijke hoofdstructuur. Haaks op de rivier, haaks op de dijken en haaks op de nederzettingenreeks. Deze structuur weerspiegelt zich in middels ook in een drietal infrastructurele lijnen: spoorlijn, provinciale weg en A12. Hier is met recht sprake van en doorsnijding. De weg ligt hier over een groot deel verdiept.

51

Passages De irritatie over de barriere die een snelweg soms vormt kan in belangrijke mate weggenomen worden door bestaande verbindingen in tact te laten. Daarbij gaat het niet aileen om autoverbindingen maar vooral ook de verbindingen voor de recreant. Voor de fietser zijn er in het routenet van de stadsregio drie patronen te onderscheiden. In het recreatieve verkeer spelen de dijken en de Linge de hoofdrol. Ook de oude dijk in Zevenaar is van belang. De hoger gelegen dijken leiden de recreant natuurlijk op een prachtige manier door het landschap. Het Lingepad is een aaneenrijging van landwegen. Het is van groot belang dat beide patronen ongestoord gelaten worden bij de doortrekking van de A 15. Naast deze recreatieve routes zijn de directe verbindingen tussen de kernen belangrijk: van Arnhem naar Nijmegen en van Arnhem naar Zevenaar.

Recreatief netwerk; drie 'missing links' S3 -=-:=::::= Cj ~ ~_o ~ L:'>D

UI-----"L----'-~-'---JL....L-.lL....L'-,----,---,-'L.....Il.-__--

Opbouw en hoogteligging A15

knp Valburg Betuws Bedrijvenpark I De Grift knp Ressen Bemmel ,..-

.D_~~_~_--",,",c.-_,",-,,,"''''''''-'"'

......

00

:- '""-'-':.. m ~.. _-U.-....I;l;l;"L,..u.u;l:,w.c2.:....:!.:..~.mr.rrn~~.. ~~..~.(J.

Boerenhoek Pannerdensch Kanaal Groessen Duiven I Zevenaar ,

r \101"'''' I A 2 I Gebiedsontwikkeling

De stadsregio is sterk in ontwikkeling. De gekozen koers anticipeert daarbij in feite al op de doortrekking van de A15 en de verbreding van de A12. Eerder lieten we zien hoe de ontwikkeling van de bedrijventerreinen in het Regionaal Plan is gekoppeld aan de snelwegen. Langs de A15 is bij Eist het Betuws Bedrijventerrein in ontwikkeling. Aan de noordzijde van de A15 is hier bovendien op termijn voorzien in een Regionaal Opstap Punt voor de Betuweroute. En bij Bemmel wordt 'Greenport' ontwikkeld, een agribusinesscomplex dat sterk gelieerd is aan de herstructurering en uitbreiding van het glastuinbouwcomplex. De weg is hard nodig om de ontwikkelingen in de regio niet te smoren.

Pakken we de nieuwe kaart van de regio dan valt echter op dat veel van de projecten momenteellos van elkaar en nog niet in samenhang met de toekomstige weg worden bezien. Daar valt nog een slag te winnen.

Veel projecten nog niet in samenhang bezien

57 Benutten van strook tussen snelweg en spoor; aanplant bomen

Rug langs de snelweg 58 Gebiedsvisie A15 ~ A 12 Tussen A 15 en Betuweroute Met de komst van de Betuweroute is de karakteristiek van A 15 als de landelijke weg geheel veranderd. Door de schermen is het spoor nu aan de noordzijde van de A 15 nu dominant aanwezig. Doordat de weg parallel aan het spoor loopt en de weggebruiker over een grote afstand de schermen voortdurend in beeld heeft geeft het bij veel mensen irritatie: een muur langs de weg. Inzet is nog steeds om de A 15 als geheel een groen en landschappelijk voorkomen te geven. De weg kruist het kralensnoer van steden voigt tegelijkertijd de open en overwegend groene tussenruimte van de stadsregio. De weg heeft daarbij een licht gebogen trace waarbij de entree tot Nijmegen in de buitenbocht ligt. Een scherm met bomen zou een stevige rug geven aan de binnenbocht en tegelijkertijd het zicht op de Betuweroute filteren. Plaatselijk zijn doorkijken mogelijk. Een dergelijke beplanting verstevigd het groene karakter van de regio. De bomen kunnen mogelijk een rol vervullen in de afvang van het fijnstof.

Schermen en masten Betuweroute altijd in beeld aanwezig 59 Betuws Bedrijventerrein, De Grift en Knoop Ressen:

Noordrand van Bemmel: hele rand als park, onderdeel van Park Lingezegen

60 Gebiedsvisie A 15 • A12 Betuws Bedrijvenpark en Ressen Langs de weg speelt een reeks ontwikkelingen. Aan de westzijde van het knooppunt Ressen wordt momenteel gewerkt aan een regionaal bedrijvenpark: het Betuws bedrijventerrein. Dit terrein komt straks ten widen van de weg bij afrit 38 te liggen. Afrit 38 wordt inmiddels steeds zwaarder belast nu ook de nieuwbouw van de Waalsprong en van Eist vorderen. Op termijn moet de afslag tevens als ontsluiting van het Rail Overstap Punt kunnen functioneren. Het is de vraag of deze afrit dit verkeer in de toekomst allemaal kan organiseren. Er wordt gedacht aan een bewonersvriendelijk knip in de Griftdijk zodat het doorgaande verkeer in de toekomst niet vanaf de A 15 door de Waalsprong naar de tweede Waalbrug rijdt. Ten oosten van de afrit Iigt het bedrijventerrein De Grift. Op termijn zal hier een revitalisering plaatsvinden. Nijmegen ziet hier zijn etalage aan de snelweg. Voor Nijmegen vormt de A325 de hoofdontsluiting. Juist ten widen van het knooppunt Ressen is de Ovatonde gerealiseerd die straks de toegang biedt tot de dorpensingel-west, het transferium, de kantorenlocatie langs het spoor, perifere detailhandel, leisure en Park Lingezegen. Inzet van de gebiedsontwikkeling moet zijn dat dit gehele gebied in samenhang wordt bezien. Op deze wijze kan een logische segmentering van de locatie ontstaan met een verloop van extensieve bedrijvigheid in het westen naar intensievere kantoren locaties nabij het spoor in het oosten. De locatie vormt daarbij de poort naar de stadsregio en mag zich op die plek dan ook duidelijk manifesteren.

Noordrand Bemmel en Lingezegen Bemmel kent een kleine marge naar de A 15. Tussen de weg en de bebouwing liggen nu een sportcomplex en een aantal kleinere weides. Voor de laatste nieuwbouw van Bemmel was langs de A 15 een kleine geluidswal nodig. Pal ten noorden van de Betuweroute zal bij Bemmel straks het Park Lingezegen worden gerealiseerd. Het park heeft een tweetal verbindingen naar het widen. Ten westen van Bemmel sluit het park middels een natte ecologische verbinding aan op het dorp Ressen en verder. Aan de oostzijde van Bemmel loopt het park straks tussen Bemmel en de Linge door. Na de Linge opent zich de kom. De noordrand van Bemmel heeft bij de komst van de snelweg, ten gevolge van de geluidsoverlast, een afscherming nodig. Deze zou, indien ze gezien wordt als een onderdeel van Park Lingezegen ook winst kunnen brengen voor Bemmel. Ais er een parkviaduct gerealiseerd wordt zoals onlangs bij Breda over de A16 is aangelegd dan loopt Lingezegen door tot aan de dorpsrand. Daarbij verdient het de voorkeur om de A 15 naar maaiveld te brengen en de A325 juist hoog deze weg te laten kruisen. Dat beeld is immers meer in overeenstemming met de ontwikkeling waarbij de A 15 een doorgaande weg vormt en de A325 afgebouwd wordt tot stadsautoweg. Een maaiveldpositie van de A 15 is gunstig voor de geluidsoverlast. Bij de aansluiting op de Van Elkweg op de A 15 zullen de aanvoerende wegen afgestemd moeten worden op de toename van het verkeer.

61 Plankaart Gebiedsvisie A15 Duiven en Zevenaar (bron: Gebiedsvisie A 15 Duiven en Zevenaar)

Het lint als drager van het landschap (bron: Gebiedsvisie A 15 Duiven en Zevenaar)

62 Gebiedsvisie A15 - A12 Tussen Zevenaar en Duiven: koesteren Duiven Zevenaar Voor dit gebied is eerder een gebiedsvisie opgesteld. Bij het zoeken naar het passende ruimtelijke model voor de toekomst van dit gebied ging het in feite om de beoogde identiteit op lange termijn. Aile betrokken bij de gebiedsvisie hebben sterke voorkeur voor een blijvende 'groene inkleuring'. De keuze was deze groene inkleuring te versterken door het creeren van een nieuwe identiteit of het behouden en versterken van de huidige identiteit. De visie zet in op het model met het 'koesteren' van de bestaande gebiedskwaliteiten. Koesteren staat hierbij niet gelijk aan een behoudsstrategie. Behoud door ontwikkeling staat centraal. In de visie wordt het oude lint Loo-Groessen- Helhoek als drager van het gebied gezien. De gebiedsvisie Duiven - Zevenaar wordt in de voorliggende studie onderschreven.

Door het lint en omgeving als uitgangspunt voor de visie te nemen ligt het voor de hand te kiezen voor een ligging van de A 15 aan de oostzijde, verder van Groessen af en Helhoek sparend. Daarbij worden wei randvoorwaarden aan de uitvoering van het trace gesteld teneinde een goede leefbaarheid in het gebied te garanderen: • Een volledig verdiepte ligging vanaf de Betuweroute tot aan de A 12 waarmee de weg aile andere infrastructuur ondergronds kruist; • Het trace moet voor de Zevenaarse woonwijken en voor Helhoek en Groessen voldoende bescherming bieden t.a.v externe veiligheid, fijnstof en met name geluid. Daarbij moet hoger ingezet worden dan de wettelijke normen; • Uitgaand van een ontwikkeling waarbij het koesteren van het landschap voor dit gebied voorop staat moet een goede landschappelijke in passing van de weg gegarandeerd worden; • De plannen voor Reisenakker moeten doorgang kunnen vinden; • Het gebied tussen de A 15 en de rand van Zevenaar wordt ingericht als uitloopgebied voor de bewoners.

Zevenaar West Indien de doorgetrokken A 15 dichter bij Zevenaar West komt te lopen is een herinrichting van deze strook tussen weg en stadsrand onvermijdelijk. Deze zone is immers te klein om nog als duurzaam landbouwgebied te kunnen functioneren. De gebiedsvisie Duiven Zevenaar stelt voor om in deze zone een robuust groen raamwerk met nieuwe routes voor langzaam verkeer aan te brengen. De routes moeten toegang geven tot het agrarische lint aan de overzijde van de weg. In het raamwerk is ruimte voor functies als sport en woningbouw. Voor de wijze waarop deze zone tussen de bestaande rand en de nieuwe snelweg kan worden ontwikkeld zijn in de gebiedsvisie Duiven-Zevenaar nog verschillende varianten opgenomen.

63 12,5 Km

,------IEB KM WESTERVOORT - ZEVENAAR

Routeontwerp A 12 (bran: De koers voor hetrouteontwerp A 12)

A12 zone: van westelijk stedelijk deel naar landschappelijk oosten, zuidzijde bebouwd, noordzijde open

64 Gebiedsvisie A15 -A12 A 12 zone In het regionaal plan is de A 12 zone aangeduid als ontwikkelingszone voor (inter)nationale werklocaties. Te gelijkertijd wordt het gebied in het Routeontwerp A12 getypeerd als de "Ruime entree van Nederland' en in de studie van het Ruimtelijk Plan Bureau aangeduid als een van de belangrijkste snelwegpanorama's van Nederland. Komend vanuit het oosten biedt de openheid aan de noorzijde van de weg prachtige zichten op de stuwwal van de Veluwe. Ontwikkeling van bedrijventerreinen en behoud van de openheid strijden hier met elkaar om een goede positie.

Beide bouwstenen zijn goed te combineren in een plan. Daarbij wordt ingezet op een duidelijke overgang vanuit het stedelijke gebied van Arnhem naar het landelijke gebied langs de A 12 en bij de grens. De zich verdichtende zone van bedrijventerreinen rondom Westervoort en Duiven vormt daarbij de poort van de stadsregio langs de A12. Kenmerkend is dat de A 12 zone in het oosten asymmetrisch van opbouw is: de open ruimte ligt aan de noordzijde. Aan deze zijde hebben we eerst het open komgebied richting Doesburg. Verderop rond Didam ligt een veel gevarieerder landschap waarbij het niet zozeer de openheid is die het landelijke karakter bepaald maar juist het agrarische gebruik, de wisselende beplanting en de verpreide bebouwing. Aan de zuidzijde wordt de weg begrensd door Westervoort, Duiven en Zevenaar. Bij Duiven op enige afstand maar bij Zevenaar heel direct. De gebiedsvisie voor Duiven Zevenaar nuanceert de continu'iteit van de gehele A 12 zone en hecht grote waarde aan een groene en open overgang van de Groessensche Weide naar de komgonden aan de noordzijde van de A 12. Zevenaar presenteert zich opnieuw aan de weg. De koppen van de snelwegzone, respectievelijk Zevenaar-Oost en Reisenakker, worden daarbij groener ingezet. In het hart kunnen de bedrijven zich presenteren aan de weg.

Bij Zevenaar moet nog wei een keuze gemaakt worden tussen twee varianten voor de ontsluiting van de stad. Zevenaar wil een ontsluiting op de A 12 voor Zevenaar-Oost waar een groot bedrijventerrein en een nieuw woongebied worden gerealiseerd. Deze aansluiting betekent ook een directe toegang tot de snelweg voor Didam. Onderwerp van studie is of deze aansluiting kan worden gecombineerd met het openhouden van de afrit Griethse poort.

65 , /"------...... ­, / I I I I I .....__1 I I I I , I, I I I I I,

Visie: samenhang in de verschillende gebiedsontwikkelingen 66 Gebiedsvisie A15 -A12 •

,o ,, ,. • • •• 01 J •

...... A

" .. ••# or ~ "... "./i' • . " ..I• ~~ ~ • . ..- ~ " ~ ~0\ ,. ...~« ;it' " ...... ~. , o '" \ .... \ \ 'tJ "- \ I.'~ ... \ ," \ Il \

I • -'

67

Elf opgaven

Ais we de conclusies van de inpassing en de gebiedsontwikkeling samenbrengen dan komen we tot een kaart met de belangrijkste opgaven of 'hotspots' van de regio. De opgaven worden hier op de agenda gezet, de inzet, de aandachtspunten en mogelijke oplossingsrichtingen benoemd. In de komende jaren zullen deze opgaven stuk voor stuk onderwerp van studie zijn en door de betrokken partners worden uitgewerkt. Deze belangrijkste opgaven zijn:

1. Zone Betuweroute 2. Bedrijvenzone A15 3. Afrit 38 4. Knooppunt Ressen 5. Noordrand Bemmel 6. Onderdoorgang Linge 7. Boerenhoek 8. Verdiept trace Liemers 9. Zevenaar-West 10. Aansluiting A15-A12 11. Afrit Zevenaar

--- Inpassing

--- Gebiedsontwikkeling

,, ,, \

,, ,,

Elf opgaven voor de regio

70 Gebiedsvisie A15 -A12 1. Zone Betuweroute: een groene ru

Langs vrijwel het hele trace loopt de Betuweroute parallel aan de A15. Vanwege veiligheid en hinder zijn grote delen afgeschermd met betonnen wanden, daarbovenuit steken de palen en spanningslijnen voor de goederentrei nen. In de Betuwe vormen de wanden letterlijk een muur in het landschap. Vanuit de beleving van de weggebruiker, die voornamelijk langs de muur heenkijkt, zie je een betonnen wand begeleid door eindeloos veel masten en draden. Om de technische uitstraling van het geheel te verzachten, wordt een aanplant met bomen in de tussenzone voorgesteld. Het Iicht gebogen trace krijgt daarmee ook een stevige rug in de binnenbocht. De wijze van aanplant - een eenduidige plantage. afwisselende akkers danwel stevige bomenrijen langs de weg - vormt nog onderwerp van de ontwerpopgave. Door de strook lopen verschillende leidingen, boven- en ondergronds. waar niet geplant kan worden. Voor de verdere uitwerking is het van belang om, met de beperkingen, toch een aaneensluitend geheel te ontwerpen. Ook op de soort dient gestudeerd te worden; bijvoorbeeld populieren of abelen. J-""'('~",

Rug langs de snelweg

71 2. Bedrijvenzone A15: een rus 19 b

Aan de A15 wordt het brute 120 hectare grate Betuws Bedrijvenpark gerealiseerd. Het naastgelegen bedrijventerrein De Grift zal in de toekomst worden geherstructureerd en uitgebreid richting de A15. Bij elkaar ontstaat er op termijn een bedrijvenzone van drieeneenhalve kilometer lengte. Een dergelijk omvangrijk terrein vraagt om een zorgvuldige regie in segmentering en presentatie. Om een rustig en eenduidig beeld vanaf de snelweg te krijgen wordt voorgesteld om langs het gehele terrein een groene wal aan te leggen. De wal vormt als het ware een gezamenlijke plint voor aile panden. Voor of in de wal kunnen de geplande windturbines een plek krijgen. Tegelijk kunnen in de wal opgenomen gebouwde accenten zorgen voor een etalage aan de A15. Het opnemen van de bebouwing kan op uiteenlopende wijzen - in de wal, op de wal, door de wal - en vraagt nadere studie.

Accenten in de wal (bran: Dura Vermeer, JINX architecten, Provise bv)

Bedrijven achter een groene wal (referentie: bedrijventerrein Hoekse Waard)

72 Gebiedsvisie A 15 -A12 3. Afrit 38: directe toegang

Vanuit de gemeente Overbetuwe is als randvoorwaarde bij de aanleg van het Betuws Bedrijvenpark aangegeven dat het terrein een rechtstreekse aansluiting moet hebben op de A 15. Dit betekent een extra afrit van de snelweg. Een terugvaloptie is een opwaardering van afrit 38. Deze is echter aileen acceptabel indien het verkeer van het bedrijventerrein geen nadelen oplevert voor de doorstroming op de Griftdijk en de Waalsprong. De herstructurering van het bedrijventerrein de Grift, de ontwikkelingen in de Waalsprong en de mogelijke komst op termijn van het Rail Overslag Punt zorgen, los van het bedrijventerrein, voor een forse toename van het aantal verkeersbewegingen op afrit 38. Vanwege deze toename lijkt een herontwerp van de afrit noodzakelijk. am de verkeerstromen van het bedrijventerrein en de Griftdijk zo snel mogelijk te scheiden lijkt het de meest logisch oplossing om de af- en oprit hier te verplaatsen naar de oostzijde van de Griftdijk. Vrachtverkeer rijdt dan direct het bedrijventerrein op. Ook andere alternatieven wilen onderzocht worden. Een afstemming van de interne ontsluiting van het Betuws Bedrijvenpark, De Grift, het transferium en de kantoren bij Ressen zou voordelen bieden bij een heldere segmentering. Deze ontsluiting kan worden gecombineerd met de ontsluiting vanuit Bemmel op de A325 en de A15.

--- -

Voorbeelduitwerking directe ontsluiting Betuws Bedrijventerrein, De Grift en Oosterhout

73 4. Knooppunt Ressen: poort naar r

Nijmegen wil zich presenteren aan de A 15 en zet in op de A325 zone als de hoofdentree aan de noordzijde. Met de aangelegde ovatonde, de komst van een nieuw station en de realisatie van een transferium vormt de strook tussen station en knooppunt Ressen een aantrekkelijke en goed bereikbare omgeving. Op langere termijn kan worden bezien of de zuid westzijde van de knoop Ressen groen moet blijven of dat de locatie bij de ovatonde uitgebreid kan worden naar het noorden. Een gebouw aan de plas ten zuidwesten van het knooppunt zou een mooie presentatie van de stad en de regio aan de A 15 vormen. Een dergelijk ontwikkeling mag echter geen concurrentie betekenen voor de lopende en de geplande kantorenlocaties. In het Regionaal Plan is voldoende aanbod opgenomen tot 2020.

Accent aan de plas (referentie: provinciehuis Brabant)

74 Gebiedsvisie A 15 - A12 5. Noordrand Bemmel: aan het park

Tussen Bemmel en de doorgetrokken A15 liggen nu een aantal weides. Het gebied ter hoogte van Bemmel aan de noordzijde van de Betuweroute maakt deel uit van Park Lingezegen. Het idee is om het park door te trekken over spoor en snelweg. Daarmee wordt voorkomen dat het dorp opnieuw achter een muur geplaatst wordt zeals bij de Betuweroute, Bemmel grenst straks aan het forse landschapspark. Voorstel is om het park te ontwerpen middels forse grondlichamen. De heuvels hebben een geluidswerende functie hebben. Om de strook tussen snelweg en spoor toegankelijk te maken als uitloopgebied voor Bemmel, en te laten functioneren als natte ecologische verbinding , wordt aan de westkant een onderdoorgang onder de snelweg en spoor voorgesteld. Een breed, groen viaduct trekt het park aan de oostkant over snelweg en spoor.

Overkluizing Park Lingezegen (referentie: A 1, ecoduct Veluwe)

75 6. Onderdoorgang Linge: rui

De Linge vormt, naast een ecologische verbinding, een belangrijke recreatieve route. De waterloop vormt een van de dragers van Park Lingezegen. De nieuwe onderdoorgang is complex: de snelweg mag niet teveel boven maaiveld uitsteken om het open komgebied niet aan te tasten. Het waterpeil van de Linge dient gelijk te blijven. Onder de Betuweroute ligt al een bestaande passage. Het is van belang dat de onderdoorgang voldoende ruimte biedt om er op een aangename manier onder de brede weg door te kunnen. Het zaak een zo rank mogelijke constructie voor de snelweg toe te passen en de onderdoorgang vrij van kolommen te houden. Het terugleggen van de landhoofden geeft ook de nodige ruimte. De onderdoorgang moet transparant zijn en de passant een goed overzicht bieden.

Transparante onderdoorgang bij Linge (referentie A2, onderdoorgang Leidsche Rijn)

76 Gebiedsvisie A15 -A12 7. Boerenhoek: in het veld

Tussen de bestaande spoortunnel en de bebouwing van Boerenhoek is ongeveer 80 meter ruimte. Om de overlast voor Boerenhoek te beperken, moet de snelweg hier in een tunnelliggen. De Betuweroute ligt voor de Lodderhoeksestraat al verdiept. Deze belangrijke weg kan daarmee op maaiveld blijven. Ook bij de doorgetrokken A15 zou dit het uitgangspunt moeten zijn. Ais de snelwegtunnel vanaf de weg een groen dak krijgt blijft voor Boerenhoek het bestaande beeld bestaan en wordt geluidsoverlast zo veel mogelijk voorkomen.

Beperking geluidshinder voor boerenhoek (referentie: entree Willemstunnel, Arnhem)

77 8. Verdiept trace Liemers: gro n w

Vanuit de omgeving geredeneerd is een verdiepte ligging hier een logische keuze. De weg moet verschillende wegen en spoorlijnen kruisen en ligt dicht bij de bebouwing. Een goede uitwerking van deze verdieping is noodzakelijk; er zijn veel automobilisten die het gebied aileen vanaf de snelweg zullen kennen. Is het de bedoeling dat automobilisten kennis maken met de regio door betonnen wanden en schermen, of zijn het groene taluds waar de bomen van Zevenaar West bovenuit steken? Het is zaak de verdieping zo te ontwerpen dat er zo min mogelijk overlast is voor de bewoners van Zevenaar West, maar er tegelijkertijd een aantrekkelijk beeld voor de weggebruiker ontstaat.

Waar mogelijk groene taluds (referentie: A 1 Kootwijk)

Zorgvuldige uitwerking luifelconstructies (referentie: A 16 Dordrecht)

78 Gebiedsvisie A15 - A 12 9. Zevenaar West: robuust groen ra

Uitganspunt bij de doortrekking is dat het hele gebied aan kwaliteit wint. In de gebiedsvisie Duiven Zevenaar wordt aangegeven dat bij Zevenaar West een herinrichting nodig is van de strook tussen de nieuwe snelweg en de bebouwing. Voor deze rand wordt een robuust groen raamwerk met verschillende functies voorgesteld. De toegankelijkheid van het gebied wordt daarbij sterk verbeterd, voorts worden verbindingen met de omliggende gebieden gelegd. Voor de uitwerking van dit greene raamwerk zijn nog verschillende varianten denkbaar: boskamers, buitenplaatsen, nieuwe rand aan park.

Robuust groen raamwerk (uit: Gebiedsvisie A 15 Duiven Zevenaar)

79 10. Aansluiting A15 - A12: fie

In de tracekeuze is de positie van de aansluiting van de A15 met de A12 flexibel. Zaak is de aansluiting zo te positioneren dat er een oplossing komt die enerzijds een goede doorstroming van het verkeer geeft en anderzijds de geluidsoverlast voor de nieuwbouwwijk Reisenakker en Zevenaar West beperkt houdt. Een verdiepte ligging van de aansluiting, onder de A12 door, houdt het zicht op de openheid aan de noordzijde vrij. Om een goede langzaamverkeersverbinding met het komgebied te krijgen, dient er ook een goede fietsontsluiting in of nabij het kunstwerk opgenomen te worden.

Bandbreedte aansluiting A15 -A12 (uit: Gebiedsvisie A 15 Duiven Zevenaar)

80 Gebiedsvisie A 15 -A12 11. Afrit Zevenaar: continu wegbeel

Vanuit Zevenaar bestaat de wens om een tweetal aansluitingen op het snelwegennet te realiseren, een aan de westkant op de A15, en een aan de oostkant bij de uitbreidingslocatie Zevenaar-Oost. Om de verkeersdruk van de stad te kunnen spreiden wil men de bestaande uitvalsweg, de Griethsepoort, behouden. Twee aansluitingen aan de A12 is volgens het Rijksbeleid te vee!. Momenteel wordt er gestudeerd op een alternatief, waarbij de aansluiting Griethse poort en de nieuwe aansluiting in oost kunnen worden gerealiseerd middels een verbinding via een parallelstructuur langs de A12. Vanuit ruimtelijke invalshoek moet voorkomen worden dat een parallelweg de continui"teit van het wegprofiel en het beeld van de hier landelijke A12 verstoord. Bij aanleg moet gestreefd worden naar bundeling van de wegen.

~ Varianten: een afslag, of parallelstructuur met twee halve afslagen

81 Opgave Produd Adore"

Zone Betuweroute landschapsplan,ontwerp gemeenten Overbetuwe, Nijmegen en Ungewaard, de stadsregio

2 Bedrijvenzone A15 stedenbouwkundig plan, landschapsplan gemeenten Overbetuwe en Nijmegen, de stadsregio

3 Atri! 38 wegontwerp Rijkswaterstaat (D.O.N.), gemeenten Overbetuwe en Nijmegen, de stadsregio

4 Knooppunt Ressen stedenbouwkundig plan, ontwerp gemeenten Nijmegen en lingewaard, de stadsregio

5 Parkrand Bemmel wegontwerp, parkontwerp Rijkswaterstaat (ViA15), Provincie, gemeente lingewaard

6 Onderdoorgang Unge wegontwerp Rijkswaterstaat (ViA15), Provincie, gemeente Ungewaard, Waterschap Rivieref1

7 Boerenhoek wegontwerp Rijkswaterstaat (ViA15), gemeente lingewaard

8 Verdiepte ligging DIZ wegontwerp, landschapsontwerp Rijkswaterstaat (ViA15), gemeenten Zevenaar en Duiven

9 Zevenaar-West wegontwerp, landschapsontwerp Rijkswaterstaat (ViA15), gemeenten Zevenaar en Duiven

10 Aansluiting A15· A12 wegontwerp Rijkswaterstaat ViA15), gemeente Zevenaar en Duiven, de stadsregio

11 Afrit Zevenaar wegontwerp, landschapsontwerp Rijkswaterstaat (D.G.N.), gemeente Zevenaar en Montferland, de stadsregio Uitvoeringsagenda

Ais we de conclusies van de inpassing en de gebiedsontwikkeling samenbrengen dan komen we tot een kaart met de belangrijkste opgaven of 'hotspots' van de regio. Om de doorwerking van de Gebiedsvisie te bewerkstelligen is nevenstaand overzicht opgenomen, met de beoogde producten die nodig zijn voor een goed eindresultaat. en probleemeigenaren die samen naar een oplossing zullen moeten zoeken om het tot een succesvol geheel te maken. Van belang is de samenwerking, zoals die voor deze gebiedsvisie is opgestart, door te laten gaan in het verdere planproces.

...... • • --I. , ,.-," ,, • , L ~ ... ..

."

\ \ \ \ \ \ \ \ \ Literatuurlijst

Arcadis Zevenaar-Oost Hengelder - Witte Kruis, oplossingen voor de regio, 2006

Arcadis Kaartmateriaal ViA 15, 2006

Arcadis Knooppunten A 12, voorstel voor para/lelstructuur, 2007

Dienst Landelijk Gebied Over Betuwe-Oost Landinrichtingsplan, 2005

Gemeenten Duiven, Zevenaar, DGMR Gebiedsvisie A 15, Uitgangspunten onderzoek naar het verkeersweglawaai, nr. V.2007.5359.00.N001, 2007

Gemeenten Duiven en Zevenaar Gebiedsvisie A 15, Studie naar de ruimtelijke ontwikkeling van het gebied tussen Duiven, Zevenaar, A 12 en Pannerdensch Kanaal, bij doortrekking van de A 15, 2007

Gemeente Nijmegen Actualisatie Kansenboek 2007, Ruimtelijke kansen voor een ongedeeld Nijmegen, 2007

Gemeente Nijmegen Waalsprong Nijmegen bouwt aan een nieuwe brug, 2007

Gemeente Overbetuwe, Betuws Bedrijven Park BV Ontwikkelingsvisie Betuws Bedrijvenpark en landschapsvisie De Danenberg, 2007

Gemeente Zevenaar Businesspark 7Poort, 2007

Gemeente Zevenaar Station Zevenaar Oost komt er!, 2007

H+N+S landschapsarchitecten Landschapsanalyse Betuws Bedrijvenpark, 2007

Nieuwland Landschapsplan Betuweroute, Groencompensatie Betuweroute in de Gemeente Overbetuwe, 2007

Nijenhuis, W. en Winden, W. De diabolische snelweg, 2007

Pouderoyen Compagnons Landschapsvisie Slijk-Ewijk/Landgoed Loenen, 2007

Projectbureau ViA15 Marktscan fase 1, Voorkeurstrace project ViA 15,2007

Provincie Gelderland Waardevo/le landschappen in de Stadsregio Arnhem­ Nijmegen, 2006

Rijkswaterstaat Strategisch Kader Vogelrichtlijn en Habitatrichtlijn, 2003

Ruimtelijk Planbureau Snelweg panorama's in Nederland, 2006

84 Gebiedsvisie A15 -A12 Steunpunt Routeontwerp De koers voor het routeontwerp, perspectieven voor het routeontwerp van snelwegen op basis van de Regenboogroute A 12, 2005

Stichting De Huissensche Waarden Startnotitie Huissensche Waarden, z.d.

Stadsregio Arnhem Nijmegen Bundelen & verknopen, Regionale Nota Mobiliteit, 2006

Stadsregio Arnhem Nijmegen Doorstroming A325 / Prins Mauritssingel, Regionale Scan, 2006

Stadsregio Arnhem Nijmegen Regionaal Plan 2005-2020, 2006

Stuurgroep Park Lingezegen Een park van formaat, Park Lingezegen naar realisatie, 2007

Topografisch Kaartmateriaal

Ministerie van Oorlog, Topografische dienst (1958) Kaart: 18,19

Topografische dienst Kadaster (2005) Topografische kaart van Nederland, 1: 25.000, Kaar:39 F,H,40 A,B,C,D,E,G

Uitgeverij Robas Producties, Historische Atlas Gelderland (1885-1925),1: 25.000, Kaart 468, 469, 470, 471,488,489,490,491, 492,510,511,512,513,532,5 33, 534t, 535

Grote historische Atlas van Nederland, 1:50.000, Oost-nederland 1830-1855, Wolters-Noordhoff Atlasprodukties (1990) Kaart 96-97 98-99 100-101,110­ 11,112-113,114-115

85 In opdracht van: Gemeente Duiven S.TA (Bas) Elferink N. (Nico) Verlaan Postbus 6 6920 AA DUIVEN

Gemeente Lingewaard H.H. (Harry) de Vries P.T. (Piet) Lentjes Postbus 1S 6680 AA BEMMEL

Gemeente Montferland ESA (Frank) Wissink Postbus 47 6940 BA DIDAM

Gemeente Nijmegen P.EG. (Paul) Depla J.W.M. (Jan) van der Meer Postbus 9105 6500 HG NIJMEGEN

Gemeente Overbetuwe EH.G.M. (Frits) Witjes J.H.G. (Jan) Walraven Postbus 11 6660 AA ELST

Gemeente Zevenaar J.G. (Anja) van Norel - Hansen G.J.M. (Gerard) Nijland Postbus 10 6900 AA ZEVENAAR

Stadsregio Arnhem Nijmegen J.J. (Jaap) Modder postbus 6578 6503 GB NIJMEGEN

veenenbos Zijpendaalseweg 51 en b 0 S c h landschapsarchitecten 6814 CD ARNHEM T (026) 351 51 95 I www.veenenbosenbosch.nl E [email protected]

Planteam: Harm Veenenbos, Bart Janssen, Stef van Campen

10 april 2008

Gebiedsvisie A15 - A 12